Ứng xử động của dầm sandwich lõi từ vật liệu cơ tính biến thiên hai chiều chịu lực di động
Tóm tắt: Bài báo phân tích dao động của dầm
sandwich lõi làm từ vật liệu cơ tính biến thiên hai
chiều (2D-FGM) chịu lực di động. Mặt đáy của dầm
hoàn toàn bằng kim loại, mặt trên làm bằng gốm.
Sử dụng lý thuyết biến dạng trượt bậc cao, sử dụng
phương pháp phần tử hữu hạn kết hợp phương
pháp Newmark để tính đáp ứng động cho dầm.
Ngoài ra, bài báo nghiên cứu ảnh hưởng của tham
số vật liệu, tốc độ lực di động đến dao động của
dầm. Kết quả số trong bài báo sẽ minh họa ảnh
hưởng của các tham số vật liệu, tỉ số hình học đến
đáp ứng tần số và tham số động cho dầm
Bạn đang xem tài liệu "Ứng xử động của dầm sandwich lõi từ vật liệu cơ tính biến thiên hai chiều chịu lực di động", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên
Tóm tắt nội dung tài liệu: Ứng xử động của dầm sandwich lõi từ vật liệu cơ tính biến thiên hai chiều chịu lực di động
KẾT CẤU - CÔNG NGHỆ XÂY DỰNG ỨNG XỬ ĐỘNG CỦA DẦM SANDWICH LÕI TỪ VẬT LIỆU CƠ TÍNH BIẾN THIÊN HAI CHIỀU CHỊU LỰC DI ĐỘNG TS. LÊ THỊ HÀ Đại học Giao thông vận tải Tóm tắt: Bài báo phân tích dao động của dầm nhiệt theo nhiều hướng, vì thế việc nghiên cứu kết sandwich lõi làm từ vật liệu cơ tính biến thiên hai cấu dầm với các tính chất vật liệu biến đổi theo hai chiều (2D-FGM) chịu lực di động. Mặt đáy của dầm hoặc ba hướng không gian là rất quan trọng. Đối hoàn toàn bằng kim loại, mặt trên làm bằng gốm. với dầm sandwich cho vật liệu FGM thay đổi theo Sử dụng lý thuyết biến dạng trượt bậc cao, sử dụng một hướng không gian, một số nhà khoa học trong phương pháp phần tử hữu hạn kết hợp phương và ngoài nước đã quan tâm nghiên cứu. Chẳng pháp Newmark để tính đáp ứng động cho dầm. hạn, trên cơ sở lý thuyết dầm bậc ba cổ điển, Võ Ngoài ra, bài báo nghiên cứu ảnh hưởng của tham Phương Thức và cộng sự [1] đã xây dựng phương số vật liệu, tốc độ lực di động đến dao động của trình chuyển động cho dầm sandwich FGM có lõi là dầm. Kết quả số trong bài báo sẽ minh họa ảnh vật liệu thuần nhất, lớp mặt trên và mặt dưới là FG hưởng của các tham số vật liệu, tỉ số hình học đến hoàn hảo và sử dụng phương pháp phần tử hữu đáp ứng tần số và tham số động cho dầm. hạn để tính tần số dao động riêng và dạng mode dao động của dầm. Bằng lý thuyết dầm bậc ba cải Abstract: This paper analysis vibration of tiến, Nguyễn và cộng sự [2] phân tích dao động và sandwich beams with bi-directional functionally mất ổn định của dầm sandwich với các điều kiện graded core excited by a moving concentrated load. biên khác nhau. Tác giả đã chỉ ra rằng, tần số dao The lower face is made of isotropic metal, whereas động tự do chịu ảnh hưởng nhiều bởi sự thay đổi the upper face is isotropic ceramic. Using the third- của chỉ số phân bổ vật liệu và ảnh hưởng bởi sự order shear deformation theory,a finite element thay đổi chiều cao của lõi dầm Ngoài ra, Volkan formulation is derived and used in combination with and Muhittin [3] phân tích dao động tự do và mất ổn the Newmark method in computing the vibration định của dầm sandwich bằng phương pháp phần tử response. A parametric study is carried out to hữu hạn nhiều bậc (multi-layer finite element). Với lý highlight the effect of the material distribution and thuyết dầm bậc cao của Reddy, Lê Thị Hà và Trần moving load speed on the vibration characteristics Thị Trâm [4] tính toán đáp ứng động của dầm of the beams. The numerical results show that the sandwich lớp mặt trên và mặt dưới là FGM biến two grading indexes which govern the variation of thiên một chiều chịu lực di động. Bài báo nghiên the effective material properties have opposite effect cứu ảnh hưởng của tham số vật liệu FGM có lỗ on the natural frequencies, dynamic magnification rỗng biến thiên theo chiều dày dầm, ảnh hưởng của factor.The influence of the aspect ratio on the nhiệt độ, tỉ số giữa chiều cao lõi dầm và chiều cao dynamic behavior of the beams is also examined dầm đến đáp ứng động lực học của dầm. and discussed. Theo như tác giả biết thì mới có một số ít tác giả 1. Giới thiệu nghiên cứu về kết cấu dầm FGM với tính chất vật Kết cấu dầm được làm từ vật liệu FGM với khả liệu thay đổi theo hai hướng là chiều dài và chiều năng kháng nhiệt tốt đang ngày càng được ứng dày của dầm, gọi tắt là dầm 2D- FGM. Điển hình, dụng rộng rãi trong các ngành công nghiệp hiện đại. Simsek [5] đã nghiên cứu sự mất ổn định của dầm Các bài toán tĩnh học và động học về kết cấu dầm 2D Timoshenko FGM, các tính chất vật liệu thay đổi FGM đã được nhiều tác giả trong và ngoài nước theo cả chiều dày và chiều dài của dầm nhưng bằng quan tâm nghiên cứu nhưng chủ yếu là xét đến kết quy luật mũ. Tải trọng mất ổn định tới hạn của dầm cấu với các tính chất vật liệu biến đổi theo một 2D- FG thu được bằng phương pháp Ritz. Tác giả hướng không gian. Trong thực tế, kết cấu dầm như đã chỉ ra rằng ứng xử mất ổn định của dầm 2D- FG vậy sẽ không thể chống lại được các tác dụng cơ và chịu ảnh hưởng lớn bởi các tham số vật liệu. Dao Tạp chí KHCN Xây dựng - số 2/2019 23 KẾT CẤU - CÔNG NGHỆ XÂY DỰNG động tự do và cưỡng bức của dầm 2D Timoshenko tham số phân bố vật liệu theo chiều dài và dày dầm, FG dưới tác động của tải trọng di động cũng được ảnh hưởng tốc độ của lực di động, ảnh hưởng của nghiên cứu bởi Simsek [6], phương trình chuyển các tỉ số giữa chiều cao của lõi dầm và chiều cao động được giải với sự trợ giúp của phương pháp của dầm đến dao động của dầm sẽ được khảo sát tích phân Newmark-β ẩn, kết quả nhận được chỉ ra chi tiết trong bài báo. rằng các đáp ứng tự do và cưỡng bức cũng chịu ảnh hưởng bởi các tham số vật liệu. Gần đây, bằng 2. Dầm sandwich chịu tác dụng của lực di động phương pháp phần tử hữu hạn, Nguyễn và cộng sự Hình 1 minh họa dầm sandwich có lõi làm từ [6] nghiên cứu dao động cưỡng bức của dầm vật liệu 2D-FGM và lớp bề mặt trên và dưới dầm là Timoshenko 2D-FGM chịu tác dụng của lực di động. vật liệu thuần nhất và dầm chịu tác dụng của lực di Trong đó, dầm được cấu tạo bởi bốn vật liệu thành động với vận tốc không đổi. Giả thiết lực F là một phần, tác giả nghiên cứu ảnh hưởng của phân bố đại lượng không đổi. Trên hình vẽ, trục 0x được vật liệu, tốc độ lực di động đến dao động của dầm. chọn ở giữa dầm và trục 0z vuông góc với mặt phẳng giữa dầm. Trong bài báo này, giả thiết dầm Trong bài báo này, tác giả phân tích đáp ứng có chiều dài L, chiều cao h, chiều cao lõi dầm hc, lõi động của dầm sandwich có lõi làm bằng vật liệu 2D- của dầm luôn luôn đối xứng qua trục giữa của dầm. FGM chịu lực di động, lớp bề mặt trên làm từ vật Lực di chuyển trên dầm luôn bám dính với dầm liệu gốm và lớp dưới hoàn toàn là vật liệu thuần trong suốt quá trình di chuyển từ đầu dầm đến cuối nhất kim loại. Sử dụng lý thuyết biến dạng trượt bậc dầm và lực chuyển động với tốc độ không thay đổi cao của Shi [7], bài báo nghiên cứu ảnh hưởng của trong suốt chiều dài dầm. F Gốm x z 2D- FGM x 0 hc Kim loại Hình 1. Dầm sandwich có lõi làm bằng vật liệu 2D-FGM chịu lực F di động Thể tích vật liệu của dầm theo các lớp được giả thiết theo quy luật số mũ: 3 hc h Vc ( x , z ) 1 z ; 22 m n xz 1 hh 2 cc (1) Vc ( x , z ) 1 z ; lh 2c 2 2 hh 1 cc Vc ( x , z ) 0 z ; 22 trong đó: - thể tích của vật liệu gốm Tính chất hiệu dụng P (mô đun đàn hồi, mô đun trong các lớp của dầm (k=1, 2, 3), m,n lần lượt là trượt, mật độ khối,) cho dầm sandwich có lõi làm chỉ số mũ của vật liệu khi phân bố theo chiều dài và chiều dày dầm, x - biến minh họa cho vật liệu thay từ vật liệu 2D- FGM được viết như sau: đổi theo trục x và z - biến minh họa vật liệu thay đổi kk P(,)()(,) x z Pc P m V c x z P m (2) theo trục z. 24 Tạp chí KHCN Xây dựng - số 2/2019 KẾT CẤU - CÔNG NGHỆ XÂY DỰNG trong đó: Pc, Pm - tính chất hiệu dụng của gốm và trong đó: t - biến thời gian, , u0(x, t) và k kim loại, P - tính chất hiệu dụng cho tầng thứ k của w0(x, t) tương ứng là chuyển vị dọc trục và chuyển dầm. vị ngang của điểm bất kì nằm trên trục giữa của dầm, γ0 - góc quay sinh ra do sự trượt của thiết diện Dựa trên lý thuyết biến dạng trượt bậc ba của ngang của dầm, z - khoảng cách từ điểm đến trục giữa dầm. Shi [8], chuyển vị dọc trục u(x,z,t) và chuyển vị Biến dạng dọc trục và biến dạng trượt , ngang w(x, z, t) tại điểm nào đó, được cho như sau: tính được dựa trên trường chuyển vị (3). 3 3 u(x, z,t) u0 z( 0 w0,x ) z 0 xx u0, x z 0, x w 0, xx z 0, x (3) (4) w(x, z,t) w 2 0 xz 003 z Từ đó, trường ứng suất tiếp và ứng suất pháp được tính toán: 3 x E(,). x z xx E (,)[ x z u0, x z ( 0, x w 0, xx ) z 0, x ] E(,) x z (5) G( x , z ) 3 z2 xz xz 2(1 ) 00 trong đó: E(x,z) và G(x,z) tương ứng là mô đun đàn hồi và mô đun trượt phụ thuộc vào hai biến x, z, biểu thức cho hàm năng lượng biến dạng đàn hồi cho dầm sandwich lõi 2D- FGM được viết như sau: L 22 1 A110, ux 2 A 120, u x ( 0, x w 0, xx ) A 22 ( 0, x w 0, xx ) U dx (6) 2 2 2 2 0 2A34 u 0,0,x x 2 A 440, x ( 0, x w 0, xx ) A 660, x B 440 trong đó, A11, A12, A22, A34, A44, A66 và B44 là các độ cứng của dầm được định nghĩa như sau: (AAAAAA , , , , , )(,) xz Exzk (,)(1,,,,,) zzzzzdA2 3 4 6 11 12 22 34 44 66 A (7) B(,) x z Gk (,)(16 x z z2 9 2 z 4 ) dA 44 A Trong biểu thức (7), A là diện tích thiết diện ngang của dầm, Ek(x,z), Gk(x,z) tương ứng là mô đun đàn hồi và mô đun trượt tầng thứ k của dầm sandwich. Từ trường chuyển vị (3), biểu thức động năng cho dầm sandwich có thể được xây dựng dưới đây: L 2 2 2 2 2 1 I110( u w 0 ) I 220 ( w 0,xx ) I 660 2 I 1200 u ( w 0, ) T dx (8) 2 0 2 I34 u 0 0 2 I 44 0 ( 0 wox , ) Trong biểu thức (8), I11, I12, I22, I34, I44, I66 là các mô-men khối lượng được định nghĩa như sau: (,IIIIII , , , , )(,) xz k (,)(1,,,,,) xz zzzzzdA2 3 4 6 (9) 11 12 22 34 44 66 A trong đó: - mật độ khối lớp thứ k của vị và góc trượt ngang được nội suy từ các chuyển vị dầm sandwich có lõi là vật liệu 2D- FGM. nút như sau: Thế năng của lực di động (V) được viết như sau: u0 = Nu.d, w0 = Nw.d, γ0 = Nγ.d (11) trong đó: Nu, Nw và Nγ tương ứng là kí hiệu các V Fw()() x x vti (10) ma trận hàm dạng cho u0,w0 và γ0. Ở đây hàm dạng trong đó: δ(.) - hàm Dirac delta và x - tọa độ tuyến tính được sử dụng cho chuyển vị dọc trục được đo từ đầu trái đến đầu phải của dầm. Sử dụng u0(x, t) và góc trượt ngang γ0, hàm dạng Hermit cho phương pháp phần tử hữu hạn, ta chia dầm thành chuyển vị ngang. Ngoài ra, d là vec tơ chuyển vị nút nhiều phần tử, mỗi phần tử chiều dàilvà mỗi phần tử cho một phần tử dầm và được khởi tạo từ nút phần có 2 nút, mỗi nút có 4 bậc tự do. Từ đó các chuyển tử dầm dựa trên trường chuyển vị (3). Sử dụng các Tạp chí KHCN Xây dựng - số 2/2019 25 KẾT CẤU - CÔNG NGHỆ XÂY DỰNG hàm nội suy, biểu thức của năng lượng biến dạng Trên biểu thức (12), k là ma trận độ cứng phần đàn hồi được viết dưới dạng: tử được biểu diễn dưới dạng: 1 T U d kd k = k11 + k12 + k22 + k34 + k44 + k66 + ks (13) 2 (12) và: ll kk NTT A N dx; 2 N A ( N N ) dx ; 11 u , x 11 u , x 12 u , x 12 , x w , xx 00 ll kk (N N )TT A ( N N ) dx ; 2 N A N dx ; 22 ,xwxx , 22 , xwxx , 34 ux , 34 , x 00 ll kk 2 NTT A ( N N ) dx ; 2 N A N dx ; (14) 44 ,x 44 , x w , xx 66 , x 66 , x 00 l k NT B N dx s 44 0 T 1 dd Tương tự, động năng của dầm được viết dưới dạng: T m (15) 2 tt trong đó: m - ma trận khối lượng phần tử nhất quán biểu diễn như sau: m = m11 + m12 + m22 + m34 + m44 + m66 (16) và ll mm NNINNdxTT ; 2 NINNdx ; 11 u w 11 u w 12 u 12 w , x 00 ll T mm NN INNdx ; 2 NINdxT ; (17) 22 w , x 22 y w , x 34 u 34 00 ll mm 2 NINNdxTT ; 2 NINdx ; 44 ,x 44 y w , x 66 66 00 Các ma trận độ cứng và ma trận khối lượng kg/m3,ν=0.3). Tham số tần số trong bài báo được phần tử được ghép nối lại để tạo thành ma trận độ chuẩn hóa theo công thức: cứng và ma trận khối lượng tổng thể cho dầm. L2 Phương trình vi phân chuyển động cho dầm 1 m (19) sandwich theo ngôn ngữ phần tử hữu hạn được hEm thiết lập: Trong công thức (19), µ - tham số tần số cơ bản ex của dầm, ω1 - tần số dao động cơ bản của dầm. MD KD F (18) Tham số động học cho dầm được chuẩn hóa theo trong đó: D,M và K tương ứng là véc-tơ chuyển công thức (20) như: vị nút, ma trận khối lượng và ma trận độ cứng tổng w (L / 2,t) thể của kết cấu dầm, trong (18) ma trận cản được D max 0 (20) d w bỏ qua. Sử dụng phương pháp tích phân trực tiếp st Trong (20), Wst = F L3/48EmI là độ võng tĩnh Newmark giải ra được các đáp ứng động cho dầm. của dầm thép chịu tác dụng lực F tại giữa dầm. Tần Fex trong (18) là vectơ lực nút của dầm. số và tham số động lực học trong bảng 1 và 2 được 3. Kết quả số tính toán khi cho m=0 và sử dụng các thông số hình học và vật liệu theo tài liệu so sánh. Từ bảng 1 và 2, Cho dầm sandwich lõi FGM gồm hai pha, gốm các kết quả mà bài báo thu được hoàn toàn đáng tin 3 (alumina-Al2O3, Ec= 380 Gpa, ρc = 3960 kg/m cậy. Các kết quả tính toán cho dầm sandwich dưới ,ν=0.3) và kim loại (nhôm-Al, Em= 70 Gpa, ρm= 2702 đây khi cho tỉ số L/h=20. 26 Tạp chí KHCN Xây dựng - số 2/2019 KẾT CẤU - CÔNG NGHỆ XÂY DỰNG Bảng 1. So sánh tham số tần số của dầm sandwich lõi FGM (hc/h = 0.5, m=0) L/h n=0 n=0.5 n=1 n=2 n=5 n=10 Tài liệu [2] 5 4.0691 3.7976 3.6636 3.5530 3.4914 3.4830 Bài báo 4.0685 3.7878 3.6484 3.5356 3.4799 3.4795 Tài liệu [2] 20 4.2445 3.9695 3.8387 3.7402 3.7081 3.7214 Bài báo 4.2446 3.9696 3.8379 3.7392 3.7077 3.7215 Bảng 2. Tham số động học của dầm tương ứng với tốc độ lực di động (hc=h, m=0) n Dd [8] Dd [bài báo] v(m/s) [8] v(m/s) [bài báo] 0.2 1.0344 1.0395 222 221 0.5 1.1444 1.1497 198 197 1 1.2503 1.2561 179 177 2 1.3376 1.3441 164 162 Gốm 0.9328 0.9373 252 251 Kim loại 1.7324 1.7408 132 130 Hình 2 minh họa tham số tần số của dầm mà tăng dần thì tham số tần số cũng tăng dần sandwich có lõi làm từ vật liệu 2D-FGM với các lên. giá trị khác nhau của n và m. Trên hình vẽ, tác Hình 3 chỉ ra mối quan hệ giữa tham số động giả cố định tỉ số L/h=20, tỉ số hc/h thay đổi học và tốc độ của lực di động, hình bên trái cố định (hc/h=14, 1/2, 2/3, 3/4). Từ hình 2, ta thấy rõ ảnh tham số vật liệu theo chiều dày (n=0.5), thay đổi giá hưởng của tham số vật liệu, tỉ số hc/h đến tham trị tham số vật liệu theo chiều dài (m=0, 0.5,1, 1.5), số tần số cơ bản của dầm. Với một giá trị n cho hình bên phải cố định tham số vật liệu theo chiều trước thì tham số tần số có xu hướng giảm dần dài và thay đổi giá trị tham số vật liệu theo chiều dày khi tăng dần n. Đồng thời sự giảm này rõ hơn khi (n=0, 0.5,1, 1.5). Hình vẽ đã minh họa, khi tăng giá trị m cao. Ảnh hưởng của tham số vật liệu tham số vật liệu n, m lên thì tham số động học cũng theo chiều dài dầm m cũng giống như ảnh tăng nhẹ bất kể tham số vật liệu nào thay đổi hay cố hưởng của tham số vật liệu theo chiều dày dầm. định. Ngoài ra, hình 3 chỉ ra sự tăng giảm của tham Ngoài ra, hình 2 cũng chỉ ra ảnh hưởng của tỉ số số động học khi tham số vận tốc của lực di động thay đổi. hc/h đến tham số tần số của dầm. Khi tỉ số hc/h Hình 2. Mối quan hệ giữa tham số tần số và các tham số vật liệu n và m Tạp chí KHCN Xây dựng - số 2/2019 27 KẾT CẤU - CÔNG NGHỆ XÂY DỰNG Hình 3. Mối quan hệ giữa tham số động học và tốc độ của lực di động (hc/h=1/2) Hình 4 minh họa mối quan hệ giữa tham số động bằng phương pháp phần tử hữu hạn. Dựa trên hàm học và tham số vật liệu n,m khi cho một số giá trị dạng tuyến tính cho chuyển vị dọc trục và góc trượt của tỉ số hc/h(hc/h=14, 1/2, 2/3, 3/4). Hình vẽ chỉ ra ngang, hàm dạng Hermit cho chuyển vị ngang, tác ảnh hưởng rất rõ nét của tham số vật liệu theo giả thiết lập được ma trận độ cứng và ma trận khối chiều dày và chiều dài dầm lên tham số động học lượng cho dầm sandwich. Dưới sự hỗ trợ của của dầm. Khi tham số vật liệu n,m tăng dần lên thì Maple và Matlap, tham số tần số cơ bản của dầm tham số động học tăng mạnh khi tỉ số h /h=14, ½, c được tính cho một vài giá trị khác nhau của tham số tăng nhẹ khi tỉ số hc/h= 2/3, ¾. Điều này rất dễ hiểu, vật liệu,n,m. Kết quả bài báo đã chỉ ra rằng, tham số vì tỉ số hc/h tăng đồng nghĩa lõi dầm 2D-FGM tăng lên làm dầm cứng hơn. Hình 4 chỉ ra rằng, khi tỉ số tần số, tham số động học của dầm sandwich có lõi hc/h có xu hướng tăng dần thì tham số động học lại làm từ vật liệu 2D-FGM chịu ảnh hưởng nhiều bởi có xu hướng giảm dần. tham số vật liệu và tốc độ của lực di động. Các 4. Kết luận tham số tần số giảm dần khi tham số vật liệu n, m, tăng lên. Tuy nhiên, khi tỉ số hc/h của dầm tăng lên Bài báo đã phân tích đáp ứng động của dầm thì tham số động học của dầm lại giảm đi. sandwich lõi 2D-FGM tựa giản đơn chịu lực di động Hình 4. Mối quan hệ giữa tham số động học và tham số vật liệu (v=100m/s) 28 Tạp chí KHCN Xây dựng - số 2/2019 KẾT CẤU - CÔNG NGHỆ XÂY DỰNG TÀI LIỆU THAM KHẢO 5. M. Simsek (2016). Buckling of timoshenko beams composed of two-dimensional functionally graded 1. Vo, T.P., H.T.Thai, T.K.Nguyen, A.Maheri, and J. material (2d-fgm) having different boundary conditions. Lee (2014). Finite lement model for vibration and Composite Structures, 149, 304–314. buckling of functionally graded sandwich beams 6. M. Simsek (2015). Bi-directional functionally graded based on a refined shear deformation theory. materials (bdfgms) for free and forced vibration of Engineering Structures, 64, pp. 12-22. timoshenko beams with various boundary conditions. 2. Nguyen, T.K., T.T.P. Nguyen, P.T. Vo, and H.T.Thai Composite Structures, 133, 968–978. (2015). Vibration and buckling analysis of FG sandwich beams by a new higher-order shear 7. G.shi and K. Y. Lam (1999). Finite element formulation deformation theory. Composite Part B, 76, pp. 273- vibration analysis of composite beams based on 285. higher-order beam theory. Journal of Sound and 3. Volkan Kahyaa and Muhittin Turana (2018). Vibration Vibration, 219, pp. 696-610. and stability analysis of functionally graded sandwich 8. Şimşek, M., and T. Kocatürk. Free and forced vibration beams by a multi-layer finite element. Composites Part of a functionally graded beam subjected to a B, 146, pp. 198-2012. concentrated moving harmonic load, Composite 4. Lê Thị Hà, Trần Thị Trâm (2016). Phân tích ứng xử Structures 90(2009), pp.465–473. động của dầm sandwich có vỏ là FGM chịu lực di Ngày nhận bài: 31/01/2019. động. Tạp chí giao thông vận tải, số 58, trang 34. Ngày nhận bài sửa lần cuối: 26/3/2019. Tạp chí KHCN Xây dựng - số 2/2019 29
File đính kèm:
- ung_xu_dong_cua_dam_sandwich_loi_tu_vat_lieu_co_tinh_bien_th.pdf