Thực trạng và thác thức về môi trường, kinh tế xanh, tăng trưởng xanh và biến đổi khí hậu ở Việt Nam

KINH TẾ MÔI TRƯỜNG (Dành cho chương trình sau đại học) 
TS. Hoàng Văn Long 
Chương trình học 
Chương 1: (5 Tiết ) Giới thiệu về Kinh tế môi trường 
Chương 2: (5 Tiết ) Mối liên hệ giữa môi trường và Kinh tế 
Chương 3: (5 Tiết ) Nguyên nhân các vấn đề môi trường 
Chương 4: (5 Tiết) Kinh tế Ô nhiễm 
Chương 5: (3 Tiết ) Phân tích lợi ích chi Phí 
Bài tập (2 tiết ) 
Chương 6: (5 Tiết ) Định giá T ài nguyên và M ôi trường 
Chương 7:(3 Tiết ) Kinh tế T ài nguyên 
Bài tập (2 tiết) 
Chương 8: (5 Tiết) Quản lý nhà nước về môi trường 
Chương 9: Kinh tế Xanh, Tăng trưởng Xanh và BĐKH ở Việt Nam (2 tiết) 
Chương 10: Seminar Kinh tế Môi trường (2 tiết) - 
Ôn tập Môn học (1 tiết) 
CHƯƠNG 9: 
THỰC TRẠNG VÀ THÁC THỨC VỀ MÔI TRƯỜNG, KINH TẾ XANH, TĂNG TRƯỞNG XANH VÀ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU Ở VIỆT NAM 
Nội dung Chương 
9.1. Hiện trạng môi trường Việt Nam 2011-2015 
9.2. Biến đổi khí hậu (Chương 16 - Tom Tietenberg 9 th ; Chương 2 – Báo cáo hiện trạng môi trường 2011-2015) 
9.3. Kinh tế Xanh và Tăng trưởng xanh (Nguyễn Thế Chinh, Chiến lược tăng trưởng xanh TP Đà Nẵng) 
9.4. Những thách thức bảo vệ môi trường và định hướng bảo vệ môi trường 5 năm tới 
9.5. Thảo luận (Câu hỏi và Trả lời) 
9.6. Ôn Tập Chương 
9.7. Tài liệu tham khảo 
9.1. Hiện trạng môi trường Việt Nam 
Chương 3-8 (Báo cáo hiện trạng môi trường 2011-2015) 
Môi trường đất 
Môi trường nước 
Chất thải rắn 
Môi trường biển 
Đa dạng sinh học 
Môi trường đất 
Môi trường nước 
Môi trường biển 
Chất thải rắn 
Đa dạng sinh học 
9.2.Biến đổi khí hậu 
9.2.1. Khái niệm 
9.2.2. Nguyên nhân 
9.2.3. Dấu hiệu của biến đổi khí hậu 
9.2.4. Chống và thích ứng với biến đổi khí hậu 
Tài liệu giảng dạy: Tổng quan về BĐKH Toàn cầu 
9.2.1. Khái niệm 
Biến đổi khí hậu là những “ảnh hưởng có hại” của biến đổi khí hậu, là những biến đổi trong môi trường vật lý hoặc sinh học gây ra những ảnh hưởng có hại đến thành phần, khả năng phục hồi hoặc sinh sản của các hệ sinh thái tự nhiên và được quản lý đến hoạt động của các hệ thống kinh tế - xã hội hoặc đến sức khỏe và phúc lợi của con người (Công ước của LHQ về Biến đổi khí hậu ) 
9.2.2. Nguyên nhân 
Chất thải khí nhà kính 
Khai thác quá mức sinh khối, rừng, các hệ sinh thái biển, ven bờ và đất liền 
9.2.3 Tác động gây biến đổi khí hậu 
Tác động từ con người 
Kiến tạo mảng 
Thay đổi quỹ đạo 
Hiện tượng núi lửa 
Thay đổi đại dương 
Dấu hiệu của biến đổi khí hậu 
Dấu hiệu lịch sử và khảo cổ 
Sông băng 
Thực vật 
Lõi băng 
Khí hậu thực vật 
Phân tích phấn hoa 
Côn trùng 
Nhiệt độ trung bình tăng 
Thời tiết khắc nghiệt xảy ra thường xuyên hơn 
Nước biển dâng 
Chống và thích ứng biến đổi khí hậu 
Khái niệm 
Nội dung 
Khái niệm chống biến đổi khí hậu 
Hành động của con người làm giảm sự gia tăng của hoạt động gây phát thải nhà kính, giảm việc khai thác sinh khối, rừng, các hệ sinh thái ven biển, ven bờ và đất liền. 
Nội dung chống biến đổi khí hậu 
Theo Nghị định thư Kyoto: Giảm phát thải CO2 
Chống biến đổi khí hậu ở Việt Nam 
Nghị quyết BCH TW Đảng khóa XI: đến năm 2020 là chủ động trong thích ứng biến đổi khí hậu, phòng chống thiên tai, giảm nhẹ cường độ phát thải nhà khính 
Bộ tài nguyên và môi trường: Đã xây dựng kịch bản BĐKH và nước biển dâng 
Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn: 2013-2020 đã xây dựng định hướng ngành như: giảm phát thải, quản lý bền vững rừng ngập mặn, phát triển thủy lợi với tổng kinh phí là 900 triệu USD 
Giải pháp 
Giảm thiểu phát thải nhà kính gồm các loại khí: Carbon dioxide, Methane, Nito Oxit, Lưu huỳnh hexaflourua, cloroflourocarbon và ferflourocarbon đến năm 2021 
Thông điệp của Barack Obama 
"Nếu không hành động cứng rắn, con cháu chúng ta sẽ không có thời gian để tranh luận về sự tồn tại của biến đổi khí hậu. Chúng sẽ bận rộn đối phó với những ảnh hưởng như thảm họa môi trường, kinh tế suy thoái và làn sóng người tị nạn khí hậu tìm nơi trú ẩn an toàn“ 
" Phủ nhận vấn đề này là hành động không chỉ phản bội các thế hệ tương lai mà còn phản bội tinh thần giải quyết vấn đề một cách thực tế và sáng tạo đã dẫn đường cho những nhà lập quốc của chúng ta ” (Trích bài phát biểu chia tay) 
Phim tư liệu về Biến đổi Khí hậu 
Tập 1: https:// www.youtube.com/watch?v=XKdNyx9PDb0 
Tập 2: https:// www.youtube.com/watch?v=00NPYG0rl7Y&t=39s 
Tập 3: https:// www.youtube.com/watch?v=gn4TJkz6CCs&t=13s 
9.3. Kinh tế Xanh và Tăng trưởng Xanh 
Khái niệm: Tăng trưởng xanh là sự tăng trưởng dựa trên quá trình thay đổi mô hình tăng trưởng, tái cơ cấu nền kinh tế nhằm tận dụng lợi thế so sánh, nâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế thông qua việc nghiên cứu và áp dụng công nghệ tiên tiến, phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng hiện đại để sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, giảm phát thải khí nhà kính, ứng phó với biến đổi khí hậu, góp phần xóa đói giảm nghèo và tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế một cách bền vững. 
Tổng quan về tăng trưởng xanh ở Việt Nam 
9.4. T hách thức và định hướng bảo vệ môi trường 5 năm tới (Chương 10) 
Báo cáo môi trường 2011-2015 
Lào Cai 
Bắc Ninh 
Tổng quan biến đổi khí hậu 
Nhiệt độ trung bình toàn cầu nóng lên, mực nước biển dâng; 
Thiên tai (bão, lũ lụt, hạn hán) gia tăng; 
Công ước quốc tế: 
Công ước khung Liên Hợp Quốc về Biế n đổi khí hậu, 1992 – UNFCCC, 
Nghi định thư Kyoto, 1997, 
Biến đổi khí hậu ở Việt Nam 
Chia sẻ tầm nhìn chung về hoạt động hợp tác dài hạn; 
Giảm nhẹ phát thải nhà kính ở các nước phát triển và đang phát triển; 
Tăng cường hành động đối với việc thích ứng; 
Kinh tế xanh và tăng trưởng xanh ở Việt Nam 
C hiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh số 1393/QĐ-TTg ngày 25/9/2012 ; 
K ế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2014-2020 theo quyết định số 403/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 20/3/2014 
Đà Nẵng 
Hội An 
Kinh tế xanh và tăng trưởng xanh ở Việt Nam 
S ử dụng hiệu quả tiết kiệm tài nguyên, bảo vệ môi trường, xóa đói giảm nghèo, đầu tư cho bảo tồn và phát triển ; 
G iảm thiểu phát thải khí nhà kính đến sự nỗ lực của toàn xã hội, nâng cao nhận thức cho chính quyền và người dân 
Nhận thức về “tăng trưởng xanh”, “kinh tế xanh” hạn chế; 
Thách thức về lộ trình chuyển sang mô hình “nền kinh tế xanh” từ “nền kinh tế truyền thống”; 
Công nghệ sản xuất cũ, tiêu hao năng lượng ở Việt Nam; 
Phát triển kinh tế xanh đi liền với đảm bảo sinh kế cho người dân ở khu vực nông thôn, miền núi; 
Tỷ trọng ngành thâm dụng tài nguyên, gây ô nhiễm môi trường chiếm tỷ trọng lớn trong nền kinh tế; 
Thiếu các ngành kinh tế hỗ trợ, giải quyết hậu quả về môi trường; 
Thiệt hại kinh tế từ ô nhiễm môi trường rất lớn. 
Khó khăn và hạn chế trong triển khai chiến lược tăng trưởng xanh 
Định hướng phát triển kinh tế xanh trong tương lai 
Thay đổi tỷ trọng các ngành kinh tế có công nghệ cao, phát thải các bon thấp; 
Nâng cao nhận thức từ “nền kinh tế nâu” sang “nền kinh tế xanh” 
Chính sách ưu tiên phát triển khoa học, công nghệ; 
Quy hoạch sử dụng đất cho đô thị theo hướng đô thị xanh, giao thông xanh; 
Cải cách hệ thống thuế tài nguyên, thuế môi trường hướng đến nền kinh tế xanh; 
Xem xét chính sách kinh tế liên quan đến dịch vụ hệ sinh thái; 
Ưu tiên phát triển ngành kinh tế xanh mũi nhọn 
Phát triển đô thị sinh thái, các bon thấp và thành phố thông minh 
Khái niệm: Một thành phố sinh thái là thành phố đảm bảo sự cân bằng với thiên nhiên, hay cụ thể hơn là sự định cư cho phép các cư dân sinh sống trong điều kiện chất lượng cuộc sống nhưng sử dụng tối thiểu các nguồn tài nguyên thiên nhiên 
Các tiêu chí quy hoạch đô thị sinh thái: 
kiến trúc công trình, 
sự đa dạng sinh học , 
giao thông, 
công nghiệp và 
kinh tế đô thị 
CC Vulnerability 
Adaptation 
Assessment 
Strategic planning process for 
Hoi An Eco city development framework 
Eco city 
Assessment & 
Analysis 
Strategic 
Goals & direction 
Refining 
Eco city 
Action 
planning 
Further 
Business analysis 
For Biz development 
Policy support for 
Targeted investment 
Comprehensive 
financing 
Effective governance 
model 
Community 
Engagement 
Training 
 Eco city performance areas for Hoi An 
Equitable development 
Place making 
Social cohesion 
Air Quality & Carbon 
Energy 
Access & Mobility 
Water system 
Ecosystem Function 
Material management 
Strategic 
Solution 
Development 
/ 
Prioritizing 
Macro analysis 
(Master, Sectoral 
 plans) 
Eco city proposal 
reassessment 
City development project feasibility analysis 
 Software projects 
 Hardware projects 
Local Governance 
Urban service & Infra 
Natural resource mgt 
Socio-cultural capital 
5 key areas of Hoi An eco city development linked to regional initiatives 
Green Growth and Job Creation (emphasis includes natural resource mgt job, eco-tourism, green building development, urban agriculture) [ILO+] 
Green Industries, Infrastructure (e.g., solid waste, enhanced green space, sustainable transportation) [UNIDO+] 
Leadership and Urban Governance (e.g., participatory decision-making, inter-jurisdictional cooperation) [UN-HABITAT+] 
Socio-Cultural Development (e.g., managing cultural resources, enhancing community values) [UNESCO+] 
Strengthening Urban-Rural Linkages (e.g., watershed management, market oriented agro forestry development, agricultural product diversification) [FAO+] 
C hính sách môi trường 
Luật môi trường là tập hợp các quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh giữa các chủ thể trong quá trình các chủ thể có hành vi khai thác, sử dụng hoặc tác động đến một hoặc nhiều ngành thành phần môi trường. 
Hệ thống VBPL bảo vệ môi trường ở Việt Nam hiện nay 
Các quy định của Hiến pháp (Điều 29 Hiến pháp năm 1992) 
Hệ thống luật, pháp lệnh 
Các văn bản QPPL khác 
Thực trạng pháp luật bảo vệ môi trường ở Việt Nam 
Tính hiệu quả của pháp luật 
Phát triển cả nội dung và hình thức 
Cụ thể hóa kịp thời 
Tham gia vào các điều ước quốc tế 
Cơ quan đầu mối thống nhất (Bộ Tài nguyên và Môi trường) 
Hiệu lực pháp lý mạnh 
Hệ thống VBPL tương đối toàn diện 
Xác định được nguyên tắc cơ bản trong chính sách bảo vệ môi trường 
Hạn chế: 
Trùng lắp, mâu thuẫn nội dung 
Thiếu thiết chế thực thi pháp luật 
Ban hành các nội dung VBPL từng thành phần chưa đồng bộ 
Không có biện pháp xử lý kịp thời 
Chưa có sự tham gia của toàn dân 
Định hướng hoàn thiện pháp luật bảo vệ môi trường trong thời gian tới 
Hoàn thiện các quy định, tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường 
Hoàn thiện các quy định về đánh giá tác động môi trường 
Hoàn thiện các quy định về quản lý chất thải, nhất là các chất thải ở khu đô thị và khu công nghiệp 
Hoàn thiện các quy định về bảo vệ môi trường đất, nước, không khí 
Ban hành các văn bản cụ thể hóa quá trình công khai hóa, dân chủ hóa hoạt động bảo vệ môi trường 
Các quy định về đối thoại môi trường 
Các quy định về công khai hóa thông tin 
Định hướng hoàn thiện pháp luật bảo vệ môi trường trong thời gian tới 
Hoàn thiện các quy định về nguồn lực bảo vệ môi trường 
Hoàn thiện các quy định về phí bảo vệ môi trường 
Hoàn thiện các quy định pháp luật về ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường 
Hoàn thiện các quy định về bảo hiểm trách nhiệm dân sự trong lĩnh vực môi trường 
Hoàn thiện các quy định về thiết chế bảo vệ môi trường 
Các cơ quan chuyên môn về bảo vệ môi trường 
Thanh tra bảo vệ môi trường 
Ban hành các Nghị quyết liên ngành về phân định thẩm quyền giữa các Bộ, ngành hữu quan 
Tăng cường năng lực cho các cơ quan xử lý tội phạm môi trường 
Định hướng hoàn thiện pháp luật bảo vệ môi trường trong thời gian tới 
Hoàn thiện các quy định về xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ môi trường 
Hoàn thiện các quy định xử lý về mặt dân sự với các hành vi vi phạm pháp luật môi trường 
Hoàn thiện các quy định xử lý về mặt hành chính đối với các hành vi vi phạm pháp luật môi trường 
Hoàn thiện các quy định về mặt hình sự đối với cá vi phạm pháp luật môi trường 
9.5. Thảo luậ n 
Cho các ví dụ về biến đổi khí hậu: 
https:// www.youtube.com/watch?v=iC_HhhWmMPo 
https:// www.youtube.com/watch?v=1xIeAFWD6-0 
https:// www.youtube.com/watch?v=igCtUjfbJoM 
https:// www.youtube.com/watch?v=rkGpxMHFR1Q 
9.6. Ôn tập chương 
Biến đổi khí hậu trên thế giới? 
Biết đổi khí hậu ở Việt Nam? 
Tăng trưởng xanh ở Việt Nam? 
Định hướng chính sách bảo vệ môi trường ở Việt Nam hiện nay? 
9.7. Tài liệu tham khảo 
Sách EEPSEA 
Sách thầy Nguyễn Mậu Dũng 
Kinh Tế môi trường lý luận và thực tiễn 
Định giá môi trường 
Giáo trình Kinh tế và Quản lý môi trường (Nguyễn Thế Chinh) 
Sách: Biến đổi khí hậu và tác động đến Việt Nam