Nhân một trường hợp dị vật đường thở ở người lớn tuổi bị bỏ qua

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 Nghiên cứu Y học
Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012 251 
NHÂN MỘT TRƯỜNG HỢP DỊ VẬT ĐƯỜNG THỞ 
Ở NGƯỜI LỚN TUỔI BỊ BỎ QUA 
Tăng Ngọc Diệp*, Trần Văn Sơn*, Lê Thị Kim Nhung* 
TÓM TẮT 
Bệnh nhân nam 78t. Bị dị vật phế quản bỏ sót 09 tháng. Đã gây biến chứng nung mủ Phế quản, mủ Màng 
phổi, nhiễm trùng nặng. Gắp dị vật qua ống nội soi Phế quản và dẫn lưu mủ Màng phổi. Điều trị kết hợp kháng 
sinh có hiệu quả. 
Kết luận: nội soi phế quản ống mềm có giá trị chẩn đoán và điều trị dị vật phế quản. 
Từ khóa: dị vật, lấy dị vật, soi phế quản ống mềm 
ABSTRACT 
CASE OF FOREIGN BODIES WAS BEEN FORGOTTEN IN BRONCHIAL 
Tang Ngoc Diep, Tran Van Son, Le Thi Kim Nhung 
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 251 - 253 
78-year-old male patient, who was been forgotten foreign bodies in bronchial foreign bodies has been omitted 
9 months. Bronchial disease heated pus, pleural pus and serious infections. Remove an object through the 
endoscope and the pleural drain pus combined antibiotic treatment with good results. 
Conclusions: Bronchoscopy is valuable in the diagnosis and treatment of endogenous bronchial foreign 
bodies 
Keywords: foreign bodies, removal, flexible bronchoscopy 
ĐẶT VẤN ĐỀ 
Mọi lứa tuổi có thể bị dị vật đường thở, 
nhưng dị vật đường thở thường gặp ở trẻ nhỏ 
dưới 5 tuổi do hóc xương, do hóc hạt trái cây 
hoặc những đồ chơi dạng hạt nhỏ. Trẻ đột 
nhiên ho sặc sụa, tím tái, ngạt thở trong chốc 
lát. Đó là hội chứng xâm nhập xảy ra khi dị 
vật qua thanh quản, niêm mạc bị kích thích, 
chức năng phản xạ bảo vệ đường thở của 
thanh quản được huy động để tống dị vật ra 
ngoài. Thường ở phế quản bên phải nhiều 
hơn vì phế quản này có khẩu độ to hơn và 
chếch hơn phế quản bên trái. Sau hội chứng 
xâm nhập ban đầu có một thời gian im lặng 
khoảng vài ba ngày, trẻ chỉ húng hắng ho, 
không sốt nhưng chỉ hâm hấp, nghe phổi 
không có mấy dấu hiệu, thậm chí chụp X-
quang phổi, 70 - 80% trường hợp gần như 
bình thường. Đó là lúc dễ chẩn đoán nhầm, 
với xẹp phổi, khí phế thũng, viêm phế quản-
phổi, áp xe phổi. 
Dị vật đường thở có thể nguy hiểm đến tính 
mạng nếu có tắc nghẽn nặng các đường hô hấp 
lớn (thanh môn, khí quản), đôi khi dị vật nhỏ rơi 
xuống nhánh phế quản, ít gây khó thở nên bị bỏ 
qua lâu ngày thành dị vật bỏ quên, gây áp-xe 
phổi, ho ra máu, xẹp phổi. 
Dị vật đường thở ở người lớn hiếm gặp hơn 
so nhiều so với ở trẻ em và thường xảy ra trên 
các đối tượng có yếu tố nguy cơ (bệnh thần kinh 
có rối loạn phản xạ ho, nuốt hay các đối tượng 
lạm dụng thuốc an thần, rượu) hoặc trong các 
hoàn cảnh thuận lợi (điều trị răng, khi đang 
cười,..). Cũng như ở trẻ em, dị vật đường thở là 
một tình trạng khẩn cấp đe dọa tính mạng với tỷ 
lệ tử vong trong giai đoạn trước khi tới bệnh 
* Bệnh viện Thống Nhất TP.Hồ Chí Minh 
Tác giả liên lạc: TS.BS.Lê Thị Kim Nhung ĐT: 0918834211 Email:[email protected] 
Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 
Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012 252 
viện lên tới 3%. Tại bệnh viện, việc hỏi bệnh để 
tìm lại các triệu chứng của hội chứng xâm nhập 
và khám phổi là các việc có ý nghĩa quan trọng 
đặc biệt giúp chẩn đoán. 
Ở người lớn tuổi, dị vật đường thở xảy ra 
trên bệnh nhân bị tai biến mạch não, bệnh nhân 
có răng giả, ăn uống khó khăn. Bệnh cảnh lâm 
sàng khởi đầu, hội chứng xâm nhập ít được chú 
ý và ghi nhận hơn so với ở trẻ em, chỉ khoảng 
dưới một nửa các trường hợp (38%) là có hội 
chứng xâm nhập, dễ nhầm với các bệnh nội 
khoa khác nên dễ bị bỏ sót. Nếu bệnh nhân qua 
được cơn suy hô hấp cấp, dị vật đường thở còn 
tồn tại sẽ gây biến chứng như Viêm phổi dễ bị 
chẩn đoán nhầm với các bệnh lý khác như lao 
phổi, abcess phổi hay u phổi hay Tràn dịch 
màng phổi do các nguyên nhân khác. Dị vật gây 
những biến chứng tùy theo vị trí tại chỗ dị vật 
lưu lại như chảy máu, trầy sát, viêm nhiễm, 
hoặc làm mủ, abcess tại chỗ. Có thể ổ mủ này 
lan rộng, hay vỡ vào các khoang kế cận như 
khoang màng phổi, khoang trung thất, làm ngập 
đường thở, dẫn đến suy hô hấp. 
Nếu là dị vật có cản quang như kim loại, 
chụp X.quang có thể cho biết vị trí, hình dáng dị 
vật, có thể có xẹp phổi, nếu dị vật ít cản quang 
như các loại hạt, xương mềm thường khó thấy 
dị vật. Để chẩn đóan xác định thuờng bằng nội soi 
phế quản, đôi khi thấy trên CTscan ngực. 
Chúng tôi xin minh họa 1 bệnh án bệnh 
nhân lớn tuổi bị dị vật đường thở bị bỏ sót 09 
tháng, nhằm rút ra một vài kinh nghiệm lâm 
sàng. 
BỆNH ÁN 
Bệnh nhân là TRẦN MINH N. Sinh năm 
1933; Quê quán tại Đà lạt, Lâm đồng; Nhập viện 
ngày 28/9/2011, chẩn đoán là tràn dịch màng 
Phổi phải. 
+ Tiền sử cách nhập viện 9 tháng, bệnh nhân 
có bị sặc khi ăn cá rô phi, sau đó thấy vướng ở 
vùng họng hầu, người nhà đưa đến khám bệnh 
tại phòng khám bác sỹ Tai Mũi Họng, trong khi 
khám bệnh nhân thấy đột ngột bị đau vùng 
họng và cảm giác như bị sặc dữ dội nên từ chối 
không khám nữa. 
+ Sau đó bệnh nhân thỉnh thoảng có vài đợt 
ho, sốt, giống cảm cúm, điều trị kháng sinh thì 
giảm. Đến trước khi vào viện 1 tháng, bệnh 
nhân thấy sốt có lúc sốt lạnh run, ho khan kéo 
dài, tức ngực, ăn uống kém, gầy sụt cân khoảng 
8-9 kg. 
+ Bệnh nhân nhập viện đo mạch 110 
lần/phút, huyết áp 120/80 mmHg, còn tỉnh táo, 
thể tạng già và gầy yếu. Bệnh nhân trong tình 
trạng nhiễm trùng nặng, sốt cao từng cơn nhiệt 
độ 38 – 40oC lạnh run, môi khô, lưỡi dơ. Đau tức 
ngực trái thường xuyên, nghe giảm âm phế bào 
gần toàn bộ phổi phải. 
Cận lâm sàng 
- Xét nghiệm máu bạch cầu tăng cao, 
Neutrophil 90%; các xét nghiệm sinh hóa máu 
bình thường. 
- X.quang phổi thấy mờ không đều gần toàn 
bộ phổi phải, trung thất bị kéo lệch nhẹ sang 
phải. 
- CT. Scan ngực: nghĩ đến U phổi phải, tràn 
dịch màng phổi phải. 
- Dịch màng Phổi phải màu đỏ, không đông, 
nhiều tế bào viêm, xét nghiệm dịch không có tế 
bào ác tính. 
- Nội soi phế quản lần 1 Nung mủ phế quản 
thùy dưới và giưã phổi phải thấy dị vật phế 
quản, hút mủ, rửa phế quản. Bệnh nhân tụt 
huyết áp, suy hô hấp không tiến hành thủ thuật 
gắp di vật được. Khi huyết động ổn định, nội 
soi phế quản lần 2 thấy dị vật phế quản trung 
gian, gắp ra được mảnh xương cá kích thước 
khoảng 1 x 2cm, mảnh xương có nhiều góc 
cạnh. 
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 Nghiên cứu Y học
Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012 253 
Hình 1 XQ Phổi trước khi gắp dị vật 
Hình 2 Nội Soi Phế quản 
Hình 3 Dị vật 
Hình 4 Dị vật 
- Bệnh nhân đã được điều trị kháng sinh 
Imipenem + Levofloxacin + Dalacin truyền tĩnh 
mạch. Sau điều trị 9 ngày, bệnh nhân còn sốt 
cao, giảm đau ngực. được chọc dịch màng phổi 
hút khoảng 1200ml dịch đỏ không đông, đồng 
thời đã được mở dẫn lưu màng phổi, rửa sạch 
mủ, fibrin và tiếp tục kháng sinh chọn lọc. 
- Sau 3 tuần bệnh nhân hết ho, hết sốt, hết 
tức ngực, ăn ngon miệng, tăng cân và ra viện. 
BÀN LUẬN 
Dị vật hít phải ở phế quản là tình trạng bệnh 
lý gặp nhiều nhất trong bệnh lý dị vật đường 
thở. Soi phế quản không những là một phương 
pháp xác định chẩn đoán bản chất, vị trí nơi dị 
vật nằm mà còn là phương pháp điều trị lấy dị 
vật ra khỏi đường hô hấp hiệu quả, an toàn và 
kinh tế nhất(1,3,2,4). Bệnh nhân 79 tuổi, khởi đầu 
với việc hóc xương cá, quá trình thăm khám Tai 
Mũi Họng có thể đã làm dị vật bị đẩy sâu hơn 
vào trong phế quản trung gian. Bệnh nhân đã bị 
bỏ sót dị vật trong phế quản 9 tháng. Nếu dị vật 
bị bỏ qua trên 15 ngày thì gọi là dị vật phế quản 
mạn tính hay dị vật phế quản bị bỏ qua. Những 
dị vật trơn nhẵn như hạt trái cây khó thối rữa và 
ít gây nhiễm trùng. Bệnh nhân bị dị vật phế 
quản là xương cá, chứa nhiều vi khuẩn, dễ bị 
thối rữa, rất dễ bị nhiễm trùng phổi nặng nề. 
Từ dị vật phế quản gây nung mủ phế quản, 
làm tổn thương toàn bộ thùy dưới phổi phải 
dạng abcess hóa, sau đó làm thành lỗ dò gây mủ 
màng phổi. Việc điều trị gắp bỏ dị vật, hút mủ 
và rửa sạch cây phế quản, kết hợp kháng sinh 
mạnh ngay khởi đầu, dẫn lưu mủ màng phổi 
sớm, kết hợp tập thở phục hồi chức năng hô hấp 
đã cho kết quả tốt. 
KẾT LUẬN 
- Dị vật phế quản bị bỏ sót 9 tháng đã gây 
biến chứng nung mủ phế quản – mủ màng phổi, 
nhiễm trùng nặng. 
- Gắp dị vật qua ống nội soi phế quản, dẫn 
lưu mủ màng phổi, kết hợp kháng sinh có 
hiệu quả. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012 
Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012 254 
1. Divisi D (2007), at al; Foreign bodies aspirated in children: role of 
bronchoscopy; Thorac Cardiovasc Surg. Jun;55(4):249-52. 
2. Majori M (2011), at al Airway foreign bodies. Monaldi Arch Chest 
Dis. Mar;75(1):86-8. 
3. Phạm Văn Linh (2011); Lấy dị vật phế quản ở người lớn qua nội soi 
phế quản ống mềm; J Fran Viet Pneu; 02(02):83-86 
4. Qureshi AA et al (2009) The origin of bronchial foreign bodies: a 
retrospective study and literature review; Eur Arch Otorhinolaryngol. 
Oct;266(10):1645-8. Epub 2008 Dec 16.