Bài giảng Tin học đại cương - Chương 1: Những vấn đề cơ bản

TIN HỌC ĐẠI CƯƠNG 
CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN 
Hà Nội – 2015 
Giới thiệu 
Tin học là lĩnh vực có ứng dụng rộng lớn, chuyên nghiên cứu về việc tự động hóa xử lý thông tin với sự trợ giúp của máy tính điện tử. 
Mục tiêu chương 1 cung cấp các kiến thức cơ bản và bao quát nhất về tin học: 
Khái niệm Thông tin – Tin học, cách biểu diễn thông tin 
Phân loại máy tính điện tử (MTĐT) 
Nguyên lý hoạt động và thành phần của MTĐT 
Phần mềm và các vấn đề về bản quyền phần mềm 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
2 
11/24/2021 
Khái niệm thông tin 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
3 
11/24/2021 
Khái niệm thông tin 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
4 
11/24/2021 
Khái niệm thông tin 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
5 
11/24/2021 
Khái niệm thông tin 
Thông tin là sự phản ánh các sự vật, hiện tượng của thế giới khách quan và các hoạt động của con người trong đời sống xã hội. 
Thông tin là một thông báo hay một bản tin nhận được để làm tăng sự hiểu biết của đối tượng nhận tin về một vấn đề nào đó. 
T hông tin là cái để ta hiểu biết và nhận thức thế giới . 
Thông tin được biểu diễn bởi dữ liệu. 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
6 
11/24/2021 
Dữ liệu 
D ữ liệu là những con số, những ký tự , những ký hiệu, những tín hiệu thuần túy, rời rạc có thể quan sát hoặc đo đếm được . 
Chỉ số chứng khoán, Nhiệt độ cơ thể, Hóa đơn bán hàng , Ảnh mây vệ tinh, Tín hiệu đèn đỏ  
D ữ liệu sau khi được xử lý sẽ cho ta thông tin. 
Nhiệt độ cơ thể cho biết tình trạng sức khỏe 
Hóa đơn bán hàng cho biết doanh thu bán hàng  
Thông tin chứa đựng ý nghĩa còn dữ liệu là vật mang thông tin. 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
7 
11/24/2021 
Đơn vị đo thông tin 
D ữ liệu lưu trữ trong máy tính có thể đo lường được độ lớn hay còn gọi là dung lượng thông qua các đơn vị đo thông tin . 
Đơn vị cơ bản nhất để đo thông tin là bit ( Bi nary Digi t ) . 
bit là lượng thông tin nhỏ nhất của bộ nhớ máy tính được dùng để lưu trữ một trong hai kí hiệu 0 hoặc 1 còn gọi là bit 0 hoặc bit 1 . 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
8 
11/24/2021 
Đơn vị đo thông tin 
Một số đơn vị đo thông tin khác: 
Byte 	1 byte	= 	8 bits 
KiloByte 	1KB	= 	2 10 byte = 1024 byte 
MegaByte	1MB	=	2 10 KB 
GigaByte	1GB	=	2 10 MB 
TeraByte	1TB	=	2 10 GB 
PetaByte	1PB	=	2 10 TB 
ExaByte	1EB	=	2 10 PB 
ZettaByte	1ZB	=	2 10 EB 
YottaByte	1YB	=	2 10 ZB 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
9 
11/24/2021 
Tin học 
Tin học là ngành khoa học nghiên cứu các phương pháp, công nghệ và kỹ thuật nhằm tổ chức, lưu trữ và xử lý thông tin một cách tự động với sự trợ giúp của các thiết bị điện tử đặc biệt là máy vi tính . 
Các chuyên ngành chính trong tin học: 
Công nghệ thông tin 
Hệ thống thông tin 
Khoa học máy tính 
Công nghệ phần mềm 
Mạng máy tính 
Hệ thống thông tin quản lý 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
10 
11/24/2021 
Xử lý thông tin 
Nhập dữ liệu : Chuyển đổi dữ liệu ở thế giới thực thành dữ liệu trong máy tính thông qua các thiết bị đầu vào . 
Xử lý dữ liệu : Biến đổi, phân tích, tổng hợp... những dữ liệu ban đầu để có được những thông tin mong muốn . 
Xuất thông tin : Chuyển đổi dữ liệu trong máy tính sang dạng thông tin ở thế giới thực thông qua các thiết bị đầu ra . 
Lưu trữ : Quá trình nhập dữ liệu, xử lý và xuất thông tin đều có thể được lưu trữ trong bộ nhớ máy tính. 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
11 
11/24/2021 
Biểu diễn thông tin 
Thông tin biểu diễn trong máy tính gồm 2 loại: 
Thông tin số 
Thông tin phi số 
Mọi thông tin trong máy tính đều được mã hóa bởi một chuỗi các ký tự 0 và 1 tương ứng với bit 0 và bit 1 để máy tính có thể nhận biết và xử lý. 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
12 
11/24/2021 
Biểu diễn thông tin số 
Một số có thể được biểu diễn dưới nhiều dạng khác nhau tùy theo từng hệ đếm. 
Hệ đếm gồm một tập các ký hiệu và quy tắc sử dụng các ký hiệu đó để biểu diễn và xác định giá trị các số . 
Mỗi ký hiệu là một ký số (digit), số lượng các ký số trong một hệ đếm gọi là cơ số (base) của hệ đếm đó. 
Một số hệ đếm thông dụng: 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
13 
11/24/2021 
Biểu diễn thông tin số 
Công thức biểu diễn số X ở hệ đếm cơ số p : 
X p = ( a n-1 a n-2 ....a 0 a -1 a -2 ... a -m ) p 
 = a n-1 .p n-1 + a n-2 .p n-2 ++ a 0 .p 0 + a -1 .p -1 ++ a -m .p -m  
Ví dụ: 
	145,3 10 	= 1 x 10 2 + 4 x 10 1 + 5 x 10 0 + 3 x 10 -1 	 
	10111 2 	= 1 x 2 4 + 0 x 2 3 + 1 x 2 2 + 1 x 2 1 + 1 x 2 0 
	BE27 16 	= B x 16 3 + E x 16 2 + 2 x 16 1 + 7 x 16 0 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
14 
11/24/2021 
Biểu diễn thông tin số 
Chuyển đổi hệ thập phân sang hệ nhị phân: 
 Ví dụ: 43,6875 10 = ? 2 
Đối với phần nguyên: 
Đối với phần thập phân: 
Kết quả: 43,6875 10 = 101011,1011 2 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
15 
11/24/2021 
Biểu diễn thông tin số 
Chuyển đổi hệ nhị phân sang hệ thập phân: 
100110 2 = 1x2 5 + 0x2 4 + 0x2 3 + 1x2 2 + 1x2 1 + 0x2 0 = 38 10 
Chuyển đổi hệ nhị phân sang hệ bát phân và ngược lại: 
Chuyển đổi từ hệ nhị phân sang hệ thập lục phân và ngược lại: 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
16 
11/24/2021 
Biểu diễn thông tin phi số 
Biểu diễn ký tự: 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
17 
11/24/2021 
 “TIN”: 01010100 01001001 01001110  
Kí tự 
Mã ASCII 
(số thập phân) 
Mã ASCII 
(số nhị phân) 
T 
84 
01010100 
I 
73 
01001001 
N 
78 
01001110 
Chuỗi kí tự “ T I N ”: 
Bảng mã ASCII 
Biểu diễn thông tin phi số 
Biểu diễn hình ảnh: 
Mỗi bức ảnh được chia thành nhiều điểm ảnh gọi là Pixel, mỗi điểm ảnh được mã hóa thành 2 tham số: Tọa độ và Mã màu. 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
18 
11/24/2021 
Biểu diễn thông tin phi số 
Biểu diễn âm thanh: 
Mỗi bản nhạc được phân tích thành từng đơn âm, mỗi đơn âm được mã hóa thành 2 tham số: C ao độ và T rường độ. 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
19 
11/24/2021 
Máy tính điện tử 
M áy tính xuất hiện ở hầu hết mọi nơi trong đời sống xã hội của con người, hỗ trợ con người thực hiện các công việc một cách nhanh chóng và tối ưu. 
Máy tính có thể được thiết kế chuyên dụng trong việc tổ chức, lưu trữ và xử lý số liệu 
N goài ra có thể được nhúng trong các thiết bị điện tử khác như lò vi sóng, thiết bị siêu âm  
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
20 
11/24/2021 
Phân loại máy tính theo kích thước, tính năng 
Siêu máy tính (Super Computer) 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
21 
11/24/2021 
The IBM 704 is the world's first 
super-computer (1956) 
 Siêu máy tính ROADRUNNER của IBM đạt 
1,026 triệu tỷ phép tính/s với sự giúp sức 
 của 12.960 vi xử lý mã hiệu Cell và Opteron 
(2008) 
Phân loại máy tính theo kích thước, tính năng 
Máy tính lớn (Mainframe Computer ) 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
22 
11/24/2021 
Máy chủ Mainframe IBM system z10 BC đã có mặt tại ngân hàng VietinBank 4/2012 
Phân loại máy tính theo kích thước, tính năng 
Máy tính mini (Minicomputer ) 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
23 
11/24/2021 
The first Mini Computer 
VAX 6000-510 Mini Computer 
Phân loại máy tính theo kích thước, tính năng 
Máy tính cá nhân (Personal Computer ) 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
24 
11/24/2021 
Personal Computer 
Laptop 
DPA 
Phân loại máy tính theo kích thước, tính năng 
Máy tính chuyên dụng (Special purpose computer) 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
25 
11/24/2021 
Máy tính điều khiển máy bay 
Máy siêu âm 
Máy định vị toàn cầu 
Phân loại máy tính theo đặc điểm sử dụng 
Máy tính để bàn 
Được sử dụng nhiều trong gia đình, trường học và cơ quan doanh nghiệp. 
Thường đặt cố định tại một vị trí trong phòng và có thể để trên mặt bàn, bên cạnh hoặc dưới mặt bàn làm việc. 
Có tính ổn định cao, cấu hình mạnh, xử lý dữ liệu với tốc độ nhanh, khả năng xử lý các tập tin đa phương tiện. 
Giá thành rẻ và bền. 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
26 
11/24/2021 
Phân loại máy tính theo đặc điểm sử dụng 
Máy tính xách tay (laptop) 
Đ ược thiết kế nhỏ gọn, tất cả các thành phần tích hợp trong một đơn vị duy nhất. 
Tiện lợi, dễ vận chuyển và khả năng không cần nguồn điện vì sử dụng nguồn pin có thể được sạc lại . 
Cấu hình không mạnh như máy tính để bàn và có giá thành cao. 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
27 
11/24/2021 
Phân loại máy tính theo đặc điểm sử dụng 
Notebook 
C ó thiết kế tương tự như máy tính xách tay nhưng kích thước nhỏ , nhẹ và ít tốn kém hơn . 
Khả năng lưu trữ và xử lý thông tin của Notebook yếu hơn nhiều máy tính xách tay , chúng có thể không có ổ đĩa CD-ROM . 
P hù hợp với các ứng dụng v ăn phòng 
 như soạn thảo, trình chiếu văn bản, 
 truy cập Internet để trao đổi thông tin ... 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
28 
11/24/2021 
Phân loại máy tính theo đặc điểm sử dụng 
Máy tính bảng 
T hiết kế nhỏ gọn với kích thước màn hình chỉ 7 inch hay 10 inch , dễ dàng cầm gọn trong lòng bàn tay. 
S ử dụng bàn phím ảo và màn hình cảm ứng với khả năng đa chạm, mang lại trải nghiệm tương tác hấp dẫn. 
K hởi động nhanh, thời gian dùng pin lâu , khả năng vượt trội trong việc truy cập internet và giải trí . 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
29 
11/24/2021 
Phân loại máy tính theo đặc điểm sử dụng 
Điện thoại thông minh 
T hiết bị điện toán di động cầm tay , thực hiện và quản lý các cuộc gọi thoại, gửi tin nhắn thoại , tin nhắn văn bản  
C hụp ảnh , quay video với độ sắc nét cao, lướt web và truy cập email dễ dàng.. . 
M àn hình cảm ứng với bộ n hớ hệ thống tích hợp và hỗ trợ thẻ nhớ để có thể lưu trữ dữ liệu. 
C ó khả n ăng tích hợp và đồng b ộ 
 hóa dữ liệu với máy tính cá nhân. 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
30 
11/24/2021 
Phân loại máy tính theo đặc điểm sử dụng 
Máy chủ 
L à một máy tính chuyên dụng được thiết kế với tốc độ tính toán nhanh, dung lượng lớn. 
Hiệu suất làm việc cao và tỷ lệ hỏng thấp, có khả năng chạy liên tục và thường bao gồm hệ thống nguồn điện dự phòng . 
Máy chủ thường cung cấp các dịch vụ thiết yếu qua mạng internet: database server, mail server, web server 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
31 
11/24/2021 
Phần cứng máy tính 
Phần cứng (Hardware) được định nghĩa là tất cả các thiết bị, linh kiện điện tử được chế tạo vàkết nối với nhau theo một thiết kế đã định trước để tạo nên một chiếc máy tính điện tử. 
Các thiết bị này có thể nhìn thấy, chạm vào được và thực hiện các công việc về mặt vật lý của máy tính. 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
32 
11/24/2021 
Các thành phần cơ bản của máy tính 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
33 
11/24/2021 
Khu vực trung tâm 
Bộ xử lý 
Bộ nhớ 
Bộ số học và logic 
Bộ điều khiển 
Bộ nhớ trong 
Bộ nhớ ngoài 
Thiết bị vào 
Thiết bị ra 
Khu vực ngoại vi 
Bộ xử lý trung tâm - Central Processing Unit 
B ộ não của máy tính , xử lý các tác vụ của máy tính và điều khiển thiết bị ngoại vi . 
T hiết bị ngoại vi kết nối với CPU bằng một hệ thống đường dẫn điện gọi là BUS : BUS dữ liệu, BUS địa chỉ và BUS điều khiển . 
Gồm 3 thành phần: Bộ điều khiển; Bộ số học – Logic; Bộ nhớ trong 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
34 
11/24/2021 
Bộ xử lý trung tâm 
Tốc độ của CPU (Hezt) là yếu tố quan trọng xác định hiệu suất làm việc tổng thể của máy tính . 
Hertz (Hz) là đơn vị đo tốc độ xung nhịp bên trong máy tính tức là số lần dao động được thực hiện trong 1 giây . 
G iá trị này càng lớn thì khả năng xử lý của máytính càng nhanh . 
	1 KHz = 1 000 Hz = 1 000 tác vụ /1s 
 1 MHz = 1 000 000 Hz = 1 000 000 tác vụ /1s 
	1 GHz = 1 000 000 000 Hz = 1 000 000 000 tác vụ / 1s 
Tốc độ bộ VXL năm 1981: 4,7 MHz (4 700 000 tác vụ/1s ). 
Tốc độ bộ VXL core i7 hiện nay: 4,5 GHz (4 500 000 000 tác vụ/1s) 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
35 
11/24/2021 
Bộ xử lý trung tâm 
Bộ điều khiển (CU- Control Unit ) 
Có chức năng thông dịch các lệnh của chương trình và điều khiển hoạt động xử lý, được điều tiết bởi xung nhịp thời gian của đồng hồ hệ thống. 
CU lấy các lệnh chương trình và dữ liệu từ bộ nhớ, lưu vào các thanh ghi rồi ra lệnh cho ALU xử lý chúng. 
CU thực hiện điều phối, điều hòa sự trao đổi thông tin giữa CPU và thiết bị ngoại vi. 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
36 
11/24/2021 
Bộ xử lý trung tâm 
Bộ số học và logic (ALU - Arithmetic and Logic Unit) 
T hực hiện các lệnh của CU về xử lý dữ liệu 
Thực thi các phép tính số học và lôgic . 
Bộ nhớ trong (Main Memory) 
Lưu trữ tạm thời dữ liệu và chương trình trong quá trình tính toán. 
Gồm b ộ nhớ chỉ đọc ROM và bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên RAM. 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
37 
11/24/2021 
Bộ xử lý trung tâm 
Bộ nhớ trong ROM (Read Only Memory) 
Lưu trữ các chương trình hệ thống đã được cài đặt cố định khi sản xuất: chương trình kiểm tra các thiết bị của máy, chương trình khởi động, chương trình nhập xuất... 
Khi bật máy, các chương trình sẽ tự động được thi hành . 
Dữ liện ghi trong ROM không bị mất đi khi mất điện hoặc tắt máy. 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
38 
11/24/2021 
Bộ xử lý trung tâm 
Bộ nhớ trong RAM ( Random Access Memory ) 
Lưu chương trình, dữ liệu, kết quả trung gian trong quá trình xử lý. 
C ó tốc độ truy cập nhanh, có thể đọc hoặc ghi dữ liệu lên RAM nhưng khi mất điện dữ liệu trong RAM sẽ bị mất. 
Dung lượng bộ nhớ RAM hiện tại thường 2-4GB, các máy cao cấp thì dung lượng có thể hơn 16GB. 
Ta phải đóng chương trình sau khi thực hiện để giải phóng bộ nhớ RAM cho các chương trình ứng dụng khác. 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
39 
11/24/2021 
Bộ nhớ ngoài 
Dùng để lưu trữ dữ liệu lâu dài trong máy tính với dung lượng lớn. 
Ổ đĩa cứng, ổ đĩa quang, ổ đĩa flash, thẻ nhớ 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
40 
11/24/2021 
Bộ nhớ ngoài 
Ổ đĩa cứng: 
Là nơi lưu trữ lâu dài hệ điều hành, phần mềm và mọi dữ liệu của máy tính với dung lượng lớn (hiện nay ~ 500GB) 
Gồm các đĩa từ xoay quanh một trục quay, mỗi đĩa từ được bao phủ một lớp từ tính bên ngoài để ghi thông tin 
Mỗi mặt đĩa có một tập các vòng tròn gọi là các rãnh ghi (track), mỗi rãnh lại được chia 
 thành các cung (sector), đây là 
 nơi đầu đọc/ghi sẽ đọc và lưu trữ 
 dữ liệu. 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
41 
11/24/2021 
Bộ nhớ ngoài 
Ổ đĩa quang: 
Được thiết kế để đọc/ghi dữ liệu từ đĩa CD–Compact Disc hoặc đĩa DVD - Digital Versatile Disc, thường được gọi là ổ đĩa CD, ổ đĩa DVD. 
Sử dụng thiết bị phát ra tia laser chiếu vào bề mặt đĩa quang và phản xạ lại trên đầu thu sau đó được giải mã thành tín hiệu để đọc hoặc ghi trên đĩa. 
Tốc độ đọc hoặc ghi dữ liệu: 16X , 24X, 52X với X là đơn vị đo tốc độ đọc dữ liệu của ổ đĩa, 1X có giá trị là 150 Kbps (đọc 150 Kilobyte dữ liệu trong một giây ). 
Ổ đĩa CD-R/DVD-R: chỉ có thể đọc dữ liệu, ổ đĩa CD-RW/DVD-RW: có thể đọc và ghi dữ liệu lên đĩa quang. 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
42 
11/24/2021 
Bộ nhớ ngoài 
Ổ đĩa USB Flash: 
Kích thước nhỏ nhẹ, cơ động, độ tin cậy và tuổi thọ cao. 
Sử dụng bộ nhớ flash với đặc điểm cho phép ghi và đọc dữ liệu nhiều lần với tốc độ nhanh. 
Dung lượng phổ biến hiện nay thường là 4GB, 8GB, 16GB... và nhiều hơn nữa. 
Để truy cập dữ liệu trong ổ USB, cần kết nối ổ với một đầu nối USB sử dụng chuẩn type-A với 3 
 thế hệ chuẩn giao tiếp 1.0 , 2.0, 3.0 
Chuẩn 2.0 đang được sử dụng rộng rãi 
 với tốc độ cao. Chuẩn3.0 mới xuất hiện 
 và có tốc độ nhanh hơn chuẩn 2.0 . 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
43 
11/24/2021 
Bộ nhớ ngoài 
Thẻ nhớ: 
L à một dạng bộ nhớ mở rộng của các thiết bị số cầm tay như Máy tính bảng, Điện thoại di động, Máy ảnh số và nhiều thiết bị giải trí khác 
Nhỏ gọn và sử dụng công nghệ flash để ghi dữ liệu, đồng thời có dung lượng lưu trữ đa dạng 2GB, 4GB, 8GB, 16GB... đặc biệt có thể lên tới 512GB. 
Máy tính có thể đọc/ghi dữ liệu của thẻ 
 nhớ từ các thiết bị số thông qua các đầu 
 đọc thẻ (Card Reader) có chuẩn giao tiếp 
 USB, một số máy tính xách tay được tích 
 hợp sẵn đầu đọc thẻ. 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
44 
11/24/2021 
Thiết bị ngoại vi 
Gồm tất cả các thiết bị dùng để nhập/xuất dữ liệu trong máy tính. 
T hiết bị nhập: có khả năng đưa thông tin vào trong máy tính như chuột, bàn phím, máy quét , micro phone , ổ đĩa 
Thiết bị xuất: có khả năng đưa thông tin từ máy tính ra cho người dùng như màn hình, máy in, loa, ổ đĩa 
Có những thiết bị có thể vừa là thiết bị nhập vừa là thiết bị xuất như màn hình cảm ứng, ổ đĩa  
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
45 
11/24/2021 
Thiết bị ngoại vi 
Bàn phím – Keyboard 
L à thiết bị thông dụng để đưa thông tin vào RAM dưới dạng mã ASCII , có hai loại: 64 phím đối với máy tính xách tay , 101 phím đối với các máy để bàn . 
Được thiết kế tối ưu nhằm hỗ trợ tối đa người dùng trong quá trình nhập liệu và giảm các chấn thương lên cổ tay . 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
46 
11/24/2021 
Thiết bị ngoại vi 
Chuột– Mouse 
L à thiết bị dùng tiện lợi trong các phần mềm có giao diện cửa số/menu/biểu tượng, cho phép người dùng dễ dàng lựa chọn một đối tượng bằng cách di chuyển con trỏ chuột tới đối tượng đó và kích các nút chuột trái hoặc chuột phải . 
Bao gồm nhiều loại: chuột có dây hoặc không dây: chuột có dây sử dụng một viên bi nhỏ đặt bên trong, chuột không dây sử dụng ánh sáng quang học hoặc công nghệ đi-ốt; 
Chuột chỉ có 2 phím bấm gồm nút chuột 
 trái và nút chuột phải hoặc chuột có thêm 
 một bánh xe ở giữa để lăn chuột 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
47 
11/24/2021 
Thiết bị ngoại vi 
Máy quét - Scanner 
C ó khả năng chụp lại hình ảnh trên các tài liệu giấy rồi đưa vào máy tính dưới dạng số hóa. 
G ồm ba bộ phận chính: Thấu kính nhạy quang, cơ cấu đẩy giấy và mạch logic điện tử dùng để biến đổi ánh sáng phản xạ thành hình ảnh điện tử . 
Có nhiều loại với công nghệ và chức năng khác nhau, có máy quét đen trắng, có máy quét màu, đầu ra có thể được định dạng là các file 
 ảnh hoặc các file pdf 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
48 
11/24/2021 
Thiết bị ngoại vi 
Màn hình - Monitor 
Hiển thị các dòng thông tin chứa trong máy tính dưới 2 dạng: dạng văn bản (text mode) và dạng đồ họa (graphics mode). 
Hình ảnh hiện trên màn hình gồm sự kết hợp của nhiều chấm nhỏ gọi là điểm ảnh (pixel ). 
Màn hình thường có kích thước 9 inches , 12 inches, 14 inches, 17 inches và phân thành có 2 loại màn hình đơn sắc (Monochrome) hay màn hình màu (Color ). 
Có 2 kiểu thiết kế màn hình: CRT (Cathode ray Cathode) dùng các bóng đèn điện tử và LCD (Liquid crystal display) dùng các tinh thể lỏng. 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
49 
11/24/2021 
Thiết bị ngoại vi 
Màn hình CRT 
Màn hình CRT màu về cơ bản gồm một bóng đèn hình lớn chứa 3 ống phóng điện tử cho 3 màu cơ bản: đỏ, xanh lá cây và xanh dương. 
Ba màu cơ bản này sẽ tạo ra được mọi màu khác cần hiển thị (sắc màu của mỗi điểm ảnh phụ thuộc vào độ sáng khác nhau của 3 màu cơ bản ). 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
50 
11/24/2021 
Thiết bị ngoại vi 
Màn hình LCD 
Sử dụng các tinh thể lỏng có khả năng thay đổi tính phân cực của ánh sáng do đó thay đổi cường độ ánh sáng truyền qua khi kết hợp với các kính lọc phân cực. 
Đ ược cấu tạo bởi các lớp xếp chồng lên nhau. Lớp dưới cùng là đèn nền, có tác dụng cung cấp ánh sáng nền (ánh sáng trắng ); Lớp kính lọc phân cực; Lớp tinh thể lỏng được kẹp chặt giữa hai tấm thuỷ tinh mỏng ; Lớp kính lọc phân cực có quang trục phân cực ngang. 
Công nghệ LCD mới, hiện đại, giúp 
 tiết kiệm điện hơn so với màn hình 
 CRT. 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
51 
11/24/2021 
Thiết bị ngoại vi 
Máy in - Printer 
Dùng để đưa thông tin gồm các ký tự hoặc hình vẽ ra giấy theo từng dòng. 
Máy in nhiệt : sử dụng sự nóng nguội theo ma trận điểm , làm đổi màu các điểm trên loại giấy đặc biệt tạo nên các ký tự cần in . 
Máy in phun mực: sử dụng đ ầu in là một ma trận các vòi in rất bé, khi có lệnh điều khiển sẽ phun ra các hạt mực li ti tạo nên bản in . 
Máy in laser: dùng công nghệ in tĩnh điện, tạo hình ký tự bằng cách tạo điện tích tĩnh điện trên một trống quay , áp mực bột lên các chỗ đã tĩnh điện và làm chảy mực lên giấy nhờ quá trình nung nóng . 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
52 
11/24/2021 
Thiết bị ngoại vi 
Thiết bị xuất âm thanh 
Máy tính có thể phát ra các tiếng động, âm nhạc thông qua việc kết nối với bộ khuếch đại, bộ lọc âm thanh , micro. 
 Âm thanh trong máy tính chia làm 2 dạng: Midi và Wave. 
Midi thể hiện âm thanh của các loại nhạc cụ đã được số hoá theo một bảng mã đã qui định sẵn . 
Wave thể hiện mọi thứ âm thanh mà ta có thể nghe và tổng hợp được như: tiếng hát , giọng nói, xe chạy  
Việc gắn thêm bo mạch xử lý âm thanh ( Sound card ) khiến máy tính có thể nhận vào hay xuất ra những âm thanh tổng hợp đa chiều . 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
53 
11/24/2021 
Cơ chế hoạt động của phần cứng máy tính 
Khi máy tính được bật nguồn các lệnh trong ROM-BIOS sẽ được thực thi nhằm thực hiện việc khởi động máy tính, kiểm tra bộ nhớ máy tính và tải hệ điều hành . 
Hệ điều hành được tải lên RAM và chiếm một lượng RAM nhất định trong suốt thời gian vận hành hệ thống . 
Để điều khiển hoạt động các thiết bị ngoại vi CPU truyền dữ liệu với chúng, CPU sử dụng chung một BUS dữ liệu cho tất cả các bộ nhớ và thiết bị ngoại vi. 
Các cổng vào ra đóng vai trò là cổng ngăn cách giữa thiết bị ngoại vi và BUS dữ liệu, các cổng này chỉ mở khi được CPU cung cấp đúng địa chỉ của nó . 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
54 
11/24/2021 
Cơ chế hoạt động của phần cứng máy tính 
Theo cơ chế hoạt động, có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến hiệu suất của hệ thống : tốc độ của bộ vi xử lý, bộ nhớ RAM và các thiết bị lưu trữ . 
Nếu một hệ thống có bộ xử lý cực nhanh nhưng không có đủ RAM hoặc hệ thống có bộ nhớ RAM mạnh nhưng tốc độ bộ xử lý yếu thì đều có hiệu suất làm việc kém như nhau. 
Để tìm kiếm một hệ thống máy tính có hiệu suất tổng thể tốt ta phải xem xét tới năng lực xử lý của CPU và bộ nhớ RAM đồng thời cũng phải xét tới tốc độ và khả năng lưu trữ của ổ đĩa cứng . 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
55 
11/24/2021 
Phần mềm máy tính 
Phần mềm là một lĩnh vực đa dạng và có rất nhiều đóng góp trong việc phát triển các ứng dụng tin học cho đời sống xã hội . 
L à một tập hợp những câu lệnh hoặc chỉ thị viết bằng một hoặc nhiều ngôn ngữ lập trình theo một thứ tự logic nhất định , tự động thực hiện nhiệm vụ cụ thể theo yêu cầu của người dùng . 
Phần mềm thực hiện các chức năng của nó bằng cách gửi các chỉ thị trực tiếp đến phần cứng hoặc cung cấp dữ liệu để phục vụ các chương trình hay phần mềm khác . 
Khác với phần cứng, phần mềm là một khái niệm trừu tượng mà ta không thể chạm vào được . 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
56 
11/24/2021 
Phân loại phần mềm 
Căn cứ vào nhiệm vụ của phần mềm, có thể chia phần mềm thành 2 loại: 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
57 
11/24/2021 
Phần mềm hệ thống (System Software) 
Hệ điều hành 
(Operating System) 
Các chương trình tiện ích 
 (Utility Program) 
Các ngôn ngữ lập trình (Programming Language) 
Các chương trình dịch 
 (Compiler) 
Phần mềm ứng dụng (Aplications) 
Phần mềm văn phòng 
Phần mềm doanh nghiệp 
Phần mềm giáo dục 
. . . . 
Phân loại phần mềm 
Phần mềm hệ thống 
Hệ điều hành: 
Windows, Windows Mobile (Microsoft ) 
OS/2 (Microsoft+IBM ) 
Linux (Linus Torvalds) 
Solaris (MicroSystem) 
Mac OS (Apple ) 
Các chương trình tiện ích: NC , BKAV, Vietkey 
Các ngôn ngữ lập trình: C , C++, C#, Pascal, Java, PHP,  
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
58 
11/24/2021 
Phân loại phần mềm 
Phần mềm ứng dụng 
Phần mềm soạn thảo văn bản: MS WORD 
Phần mềm bảng tính điện tử: MS EXCEL 
Phần mềm cơ sở dữ liệu: MS ACCESS 
Phần mềm trình diễn: MS POWERPOINT 
Phần mềm duyệt web : Mozila Firefox, Google Chrome, Internet Explorer 
Phần mềm kế toán doanh nghiệp: Fast, Misa 
Phần mềm đồ họa: Photoshop, Corel Draw  
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
59 
11/24/2021 
Bản quyền phần mềm 
L à khái niệm sử hữu phần mềm một cách hợp pháp. 
Khi mua phần mềm chúng ta sẽ được cung cấp một đĩa CD hoặc đĩa DVD chứa chương trình được đóng gói và mã xác nhận bản quyền còn được gọi là Key. 
Khi cài đặt phần mềm chúng ta sẽ được yêu cầu nhập mã xác nhận, nếu nhập sai thì phần mềm sẽ không được cài đặt. 
Có nhiều loại giấy phép bản quyền phần mềm : 
Giấy phép đơn, Giấy phép mạng, Giấy phép giáo dục, Giấy phép dùng thử, Giấy phép miễn phí, Giấy phép thuê bao, Giấy phép mã nguồn mở. 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
60 
11/24/2021 
Các bước giải một bài toán trên máy tính 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
61 
11/24/2021 
Thuật toán 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
62 
11/24/2021 
L à một dãy hữu hạn các bước: nhận dữ liệu đầu vào, xử lý và cho ra kết quả cuối cùng của bài toán. 
Các đặc trưng của thuật toán: 
Tính xác định: Các thao tác phải rõ ràng, không được gây ra sự nhập nhằng. 
Tính hữu hạn: Thuật toán phải dừng sau hữu hạn các bước thực hiện. 
Tính đúng đắn: Thuật toán phải cho ra kết quả đúng như mong muốn. 
Tính hiệu quả: Khối lượng tính toán, không gian, thời gian thi hành thuật toán hợp lý 
Tính tổng quát: Có thể áp dụng được cho mọi trường hợp của bài toán. 
Các phương pháp biểu diễn thuật toán 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
63 
11/24/2021 
Có ba phương pháp để biểu diễn thuật toán sao cho nó cô đọng, chính xác và dễ hiểu. 
Phương pháp 1: Dùng ngôn ngữ tự nhiên 
Phương pháp 2: Dùng sơ đồ khối 
Phương pháp 3: Dùng mã giả 
Ví dụ minh họa: 
Một ngân hàng triển khai chương trình qua y số trúngthưởng nhân dịp đầu năm, hãy in phiếu lĩnh thưởng cho những khách hàng may mắn với số tiền thưởng là 10 % của số tiền gửi nếu số trúng thưởng là 2006 và số tiền thưởng là 5% của số tiền gửi nếu số trúng thưởng là 2005. 
P hương pháp 1: Ngôn ngữ tự nhiên 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
64 
11/24/2021 
P hương pháp 2: Sơ đồ khối 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
65 
11/24/2021 
Có tính trực quan, dễ hiểu vì sử dụng các ký hiệu hình học để mô tả các bước cần phải thực hiện của thuật toán, mỗi ký hiệu có một ý nghĩa xác định. 
P hương pháp 2: Sơ đồ khối 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
66 
11/24/2021 
P hương pháp 3: Mã giả 
Chương 1: Những vấn đề cơ bản 
67 
11/24/2021 
K ết hợp giữa cú pháp của một ngôn ngữ lập trình với một phần ngôn ngữ tự nhiên, giúp người cài đặt dễ dàng nắm bắt nội dung của thuật toán. 
68 
11/24/2021