Bài giảng Quản trị sản xuất - Chương 6: Hoạch định nhu cầu và tổ chức mua nguyên vật liệu

Chương 6 
HOẠCH ĐỊNH NHU CẦU VÀ TỔ CHỨC MUA 
NGUYÊN VẬT LIỆU 
9/26/2017 135 
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
Nội dung 
6.1. Hoạch định nhu cầu nguyên vật liệu 
(Material Requirements Planning- MRP) 
6.2. Tổ chức mua nguyên vật liệu 
9/26/2017 136 
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
6.1 Hoạch định nhu cầu nguyên vật liệu 
(Material Requirements Planning- MRP) 
6.1.1. Khái niệm và mục tiêu hoạch định nhu cầu 
nguyên vật liệu 
6.1.2. Các yếu tố cơ bản của hoạch định nhu cầu 
nguyên vật liệu 
6.1.3. Phương pháp hoạch định nhu cầu nguyên vật 
liệu 
9/26/2017 137 
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
6.1.1.1. Khái niệm hoạch định nhu 
cầu nguyên vật liệu 
 Nguyên vật liệu là những sản phẩm được sử dụng để chế 
tạo các chi tiết, bộ phận hoặc sản phẩm hoàn chỉnh trong 
các doanh nghiệp hay các cơ sở sản xuất. 
 Nguyên vật liệu còn bao gồm các chi tiết hoặc bộ phận 
cấu thành sản phẩm do doanh nghiệp tự sản xuất hoặc 
mua vào từ các nhà cung cấp trên thị trường. 
9/26/2017 138 
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
6.1.1.1. Khái niệm hoạch định nhu cầu 
nguyên vật liệu 
MRP là hệ thống hoạch định và xây dựng lịch trình về 
nhu cầu nguyên vật liệu, chi tiết sản phẩm và linh kiện 
cho sản xuất trong từng giai đoạn. 
Giúp doanh nghiệp trả lời một số câu hỏi: 
Doanh nghiệp cần những loại nguyên vật liệu nào? 
Số lượng, chủng loại nguyên vật liệu, chi tiết, bộ phận sản 
phẩm ? 
Khi nào cần và khoảng thời gian nào? 
Khi nào đặt hàng? 
 Khi nào nhận được hàng?... 
9/26/2017 139 
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
6.1.1.2 Mục tiêu của hoạch định 
nhu cầu nguyên vật liệu 
• Đáp ứng đầy đủ nhu cầu nguyên vật liệu, chi tiết, bộ phận 
sản phẩm cho hoạt động sản xuất của doanh nghiệp. 
• Giảm thiểu lượng dự trữ nguyên vật liệu đến mức thấp 
nhất do xác định được chính xác nhu cầu nguyên vật liệu 
theo số lượng và thời điểm cung ứng 
• Giảm thiểu thời gian sản xuất và thời gian cung ứng 
nguyên vật liệu 
9/26/2017 140 
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
6.1.1.2 Mục tiêu của hoạch định 
nhu cầu nguyên vật liệu 
• Tạo sự thoả mãn và niềm tin tưởng cho khách hàng 
• Tạo điều kiện cho các bộ phận trong hệ thống sản xuất của 
doanh nghiệp phối hợp chặt chẽ và thống nhất 
• Tăng hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh 
nghiệp trên cơ sở tiết kiệm chi phí liên quan đến quá trình 
cung ứng nguyên vật liệu. 
9/26/2017 141 
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
6.1.2. Các yếu tố cơ bản của hoạch định nhu 
cầu nguyên vật liệu 
Mô hình hoạch định nhu cầu NVL tổng quát 
- Đơn hàng 
- Dự báo nhu cầu 
sản phẩm 
- Nguyên liệu dự trữ 
- Nguyên vật liệu 
đang mua 
- Thiết kế sản phẩm 
- Những thay đổi 
thiết kế 
Lịch trình sản 
xuất 
Hồ sơ cấu trúc 
sản phẩm 
Chương 
trình 
máy 
tính 
MRP 
Hồ sơ dự trữ 
nguyên vật liệu 
Các kết quả 
đầu ra 
9/26/2017 142 
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_T U
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
6.1.2.1 Các yếu tố đầu vào cơ 
bản 
• Số lượng sản phẩm theo nhu cầu dự 
báo hoặc số lượng sản phẩm theo 
đơn đặt hàng. 
• Thiết kế sản phẩm và những thay đổi 
thiết kế sản phẩm hình thành nên hồ 
sơ cấu trúc sản phẩm. 
• Hồ sơ dự trữ nguyên vật liệu 
9/26/2017 143 
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
6.1.2.2 Các yếu tố đầu ra cơ 
bản 
 Cần đặt hàng mua vào (phát lệch đơn hàng) hoặc sản xuất 
(phát lệch sản xuất) những nguyên vật liệu, chi tiết, bộ 
phận sản phẩm nào để sản xuất sản phẩm cuối cùng? 
 Số lượng của mỗi loại nguyên vật liệu, chi tiết, bộ phận là 
bao nhiêu? 
 Thời gian cung ứng nguyên vật liệu, chi tiết, bộ phận? 
9/26/2017 144 
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
6.1.3. Phương pháp hoạch định 
nhu cầu nguyên vật liệu 
Quá trình hoạch định nhu cầu NVL thường được tiến hành 
theo 3 bước chủ yếu sau: 
 Bước 1: Phân tích cấu trúc sản phẩm 
 Bước 2: Tính tổng nhu cầu và nhu cầu thực của các bộ 
phận, chi tiết cấu thành sản phẩm cuối cùng 
 Bước 3: Xác định thời gian phát lệnh sản xuất hoặc phát 
đơn đặt hàng (theo nguyên tắc trừ lùi từ thời điểm cần có 
sản phẩm hoặc chi tiết) 
9/26/2017 145 
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
B1: Phân tích cấu trúc sản phẩm 
Sản phẩm hoàn chỉnh X 
Bộ phận cấu 
thành sản phẩm 
A 
Bộ phận cấu 
thành sản phẩm 
B 
Bộ phận cấu 
thành sản phẩm 
C 
Chi tiết D Chi tiết E 
Chi tiết F Chi tiết H 
Chi tiết I Chi tiết K 
Cấp 
0 
Cấp 
1 
Cấp 
2 
Cấp 
3 
9/26/2017 146 
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
- Tính tổng nhu cầu: Tổng nhu cầu của một loại 
nguyên vật liệu, chi tiết hay bộ phận sản phẩm dự kiến 
của trong từng giai đoạn mà không tính đến dự trữ hiện 
có hoặc lượng sẽ tiếp nhận được 
- Việc xác định tổng nhu cầu đối với hạng mục cấp 0 
dựa vào lịch trình sản xuất. 
B2: Tính tổng nhu cầu và nhu cầu thực của các bộ 
phận, chi tiết cấu thành sản phẩm cuối cùng 
9/26/2017 147 
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
• Tính nhu cầu thực: Nhu cầu thực là tổng số lượng của một loại chi tiết hay 
bộ phận cần được bổ sung trong mỗi giai đoạn sản xuất, được xác định 
bằng công thức: 
 Nhu cầu thực = Tổng nhu cầu – Dự trữ hiện có + Dự trữ bảo hiểm 
B2: Tính tổng nhu cầu và nhu cầu thực của các 
bộ phận, chi tiết cấu thành sản phẩm cuối cùng 
9/26/2017 148 
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
 Thời gian này được tính bằng cách lấy thời điểm cần có 
nguyên vật liệu, chi tiết hay bộ phận sản phẩm trừ đi 
thời gian chu kỳ cần thiết để cung cấp đúng số lượng 
yêu cầu. 
B3: Xác định thời gian phát lệnh sản xuất hoặc phát đơn đặt hàng 
9/26/2017 149 
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
6.2 Tổ chức mua nguyên vật liệu 
9/26/2017 150 
Tìm kiếm và 
lựa chọn nhà 
cung cấp 
nguyên vật 
liệu 
Thương 
lượng và đặt 
hàng với nhà 
cung cấp 
Giao nhận 
và thanh 
toán tiền 
mua NVL 
Đánh 
giá kết 
quả 
mua 
NVL 
Quy trình mua nguyên vật liệu của doanh nghiệp 
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
6.2.1.1 Tìm kiếm nhà cung cấp NVL 
 Phân loại các nhà cung cấp: 
 - Theo giá trị nguyên vật liệu cần mua (gồm có nhà cung cấp 
chính và nhà cung cấp phụ); 
 - Theo tính chất quan hệ (gồm có nhà cung cấp truyền thống và 
nhà cung cấp mới); 
 - Theo phạm vi địa lý (gồm có nhà cung cấp trong nước và nhà 
cung cấp nước ngoài); 
 - Theo tính chất hoạt động kinh doanh (bao gồm các doanh 
nghiệp sản xuất, các doanh nghiệp thương mại bán buôn và nhà 
phân phối công nghiệp). 
9/26/2017 151 
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
6.2.1.1 Tìm kiếm nhà cung cấp NVL 
 Nguồn thông tin tìm kiếm nhà cung cấp 
 - Nguồn thông tin nội bộ DN 
 - Nguồn thông tin đại chúng 
 - Nguồn thông tin từ phía các nhà cung cấp 
 Lập hồ sơ các nhà cung cấp 
9/26/2017 152 
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
6.2.1.2 Lựa chọn nhà cung cấp NVL 
 Các tiêu chuẩn lựa chọn nhà cung cấp 
 - Các tiêu chuẩn chính: Chất lượng của nhà cung cấp, 
Thời gian giao hàng của nhà cung cấp, Giá thành hàng 
mua 
 - Các tiêu chuẩn khác: Khả năng kỹ thuật của nhà 
cung cấp, Các dịch vụ hậu mãi, Khả năng sản xuất, 
Khả năng tài chính của nhà cung cấp, 
 Phương pháp lựa chọn nhà cung cấp 
 - Phương pháp dựa vào kinh nghiệm 
 - Phương pháp thang điểm 
 Quy trình đánh giá và lựa chọn nhà cung cấp 
9/26/2017 153 
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
Quy trình đánh giá và lựa chọn 
nhà cung cấp 
9/26/2017 154 
Thu thập 
thông tin về 
nhà cung cấp 
Lập danh sách 
các nhà cung 
cấp 
Xây dựng các 
tiêu chuẩn lựa 
chọn 
Tiến hành 
đánh giá nhà 
cung cấp 
Lập danh sách 
nhà cung cấp 
chính thức 
Lưu hồ sơ các 
nhà cung cấp 
Đánh giá lại 
nhà cung cấp 
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
6.2.2 Thương lượng và đặt hàng với các nhà 
cung cấp nguyên vật liệu 
 Số lượng, chất lượng, chủng loại, mẫu mã, nhãn hiệu 
 Giá cả và sự dao động giá cả nguyên vật liệu trên thị trường 
 Phương thức và hình thức thanh toán tiền mua nguyên vật liệu 
cho nhà cung cấp, 
 Thời hạn giao hàng 
 Địa điểm giao hàng 
 Hình thức, phương pháp, phương tiện để kiểm tra số lượng, 
chất lượng, mẫu mã hàng hoá nguyên vật liệu khi giao nhận 
hàng 
 .v.v.. 
9/26/2017 155 
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
6.2.3 Giao nhận và thanh toán tiền mua 
nguyên vật liệu với nhà cung cấp 
6.2.3.1. Giao nhận hàng 
 Cần phải tiến hành việc thúc giục giao hàng đối với nhà cung 
cấp khi thời hạn giao hàng sắp đến hoặc đã hết 
 Kiểm tra số lượng, chất lượng, chủng loại, mẫu mã, màu sắc 
của nguyên vật liệu hay chi tiết sản phẩm theo đúng quy định 
và thống nhất giữa hai bên. 
9/26/2017 156 
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
6.2.3 Giao nhận và thanh toán tiền mua 
nguyên vật liệu với nhà cung cấp 
6.2.3.2. Thanh toán tiền mua nguyên vật liệu 
 Phương thức và hình thức thanh toán 
 Số tiền và loại tiền phải thanh toán cho nhà cung cấp 
 Thời hạn thanh toán 
 Các điều kiện thanh toán khác. 
9/26/2017 157 
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
6.2.4 Đánh giá kết quả mua nguyên vật liệu 
Việc đánh giá kết quả mục nguyên vật liệu phải được 
triển khai trên cơ sở xây dựng các tiêu chuẩn đánh giá 
phù hợp, bao gồm: 
 Các tiêu chuẩn định lượng 
 Các tiêu chuẩn định tính 
9/26/2017 158 
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU
DHTM
_TMU