Bài giảng Quản lý dự án - Chương 5: Quản trị rủi ro - Nguyễn Quốc Ấn

CHƯƠNG 5:
QUẢN TRỊ RỦI RO
1. CÁC KHÁI NIỆM VỀ RỦI RO:
1.1. Định nghĩa:
Rủi ro là khả năng xảy ra của một biến cố mà ta
hoàn toàn không chắc chắn (xác xuất xảy ra < 1).
Hay nói cách khác, rủi ro là khả năng có sai
lệch giữa sự kiện thực tế với những điều đã được
dự kiến từ trước, mà sai lệch này lớn đến mức khó
có thể chấp nhận được.
Định nghĩa rủi ro
Như vậy, mỗi rủi ro bao giờ cũng có 2 đặc
trưng cơ bản là tần số xuất hiện (xác suất) và
biên độ (thiệt hại có lớn không? Bao
nhiêu?).
1.2.1. Theo tính chất khách quan
* Rủi ro ngẫu nhiên (khách quan): những rủi ro
xảy ra do các yếu tố ngẫu nhiên, không lường
trước được.
* Rủi ro cơ hội (chủ quan): những rủi ro gắn với 
quá trình ra quyết định của người quản lý.
1.2. Phân loại rủi ro:
Phân loại rủi ro
Rủi ro chủ quan bao gồm:
+ Rủi ro ở giai đoạn trước khi quyết định: liên
quan đến chất lượng và hiệu quả của hệ thống
thông tin, xử lý thông tin (dự báo), lập mô hình.
+ Rủi ro liên quan đến bản thân việc ra quyết
định: rủi ro do chọn quyết định không phù hợp.
- Rủi ro theo ngành dọc: là rủi ro tại các bộ 
phận chức năng: nghiên cứu-thiết kế, sản xuất, kỹ 
thuật, ...
- Rủi ro chung (theo chiều ngang): là những
rủi ro liên quan đến nhiều bộ phận chuyên môn
trong xí nghiệp như rủi ro về pháp lý, môi trường,
tổ chức, ... Trong đó rủi ro về môi trường là quan
trọng hơn cả.
1.2.2. Từ góc độ xí nghiệp
2.1. Các hoạt động quản lý rủi ro:
- Quản lý rủi ro là dự kiến trước, với chi phí
nhỏ nhất, các nguồn lực cần thiết để đối phó
trong trường hợp rủi ro có xảy ra.
2. QUẢN LÝ RỦI RO:
Các hoạt động quản lý rủi ro
- Quản lỷ rủi ro là kiểm soát các rủi ro bằng cách 
loại bỏ chúng (nếu được), giảm nhẹ hoặc 
chuyển chúng sang một tác nhân kinh tế khác 
(TD: mua bảo hiểm).
Các hoạt động quản lý rủi ro
Là lường trước những hậu quả do rủi ro gây ra và dự
kiến các biện pháp tổ chức nhằm giảm tới mức
thấp nhất tác hại về người, về tài chính và thương
mại xây dựng các phương án dự phòng, đa dạng
hóa sản phẩm, ...
2.2. Các công đoạn trong quản lý rủi ro:
a) Nhận dạng rủi ro:
Cần tổ chức cuộc họp với tất cả các cán bộ quản lý 
chủ chốt để xác định danh sách tất cả các rủi ro mà 
dự án phải chịu (phương pháp động não). Các rủi 
ro sau khi đã nhận dạng được sắp xếp lại và phân 
nhóm.
b). Phân tích và xử lý sơ bộ các rủi ro:
Phân tích các rủi ro đã nhận dạng tức là:
- Đánh giá mức độ thiệt hại do rủi ro gây ra;
- Tần suất của các rủi ro;
- Điều kiện xảy ra rủi ro (nguyên nhân của rủi 
ro);
- Từ đó suy ra phương thức phòng ngừa rủi ro và 
các biện pháp ứng cứu khi xảy ra rủi ro.
Xử lý sơ bộ:
- Thi hành các biện pháp phòng ngừa nhằm
hạn chế hoặc tốt hơn hết nếu có thể được là loại
trừ hẳn rủi ro (TD: rủi ro về pháp lý hay về quy
hoạch nguyên nhân là do chưa có quy định rõ
ràng, hay có nhưng ta chưa nắm chắc biện
pháp: tổ chức bộ phận pháp chế để nghiên cứu và
tìm hiểu về luật; tìm kiếm các thông tin liên
quan,...).
Xử lý sơ bộ:
- Tìm hiểu thêm về các dạng rủi ro mà ta chưa
phòng tránh được hoàn toàn hoặc rủi ro có
tần suất cao, các rủi ro mới xuất hiện, ...
- Xác định các rủi ro còn lại sau khi đã xử lý
và các rủi ro nghiêm trọng cần chương trình
ưu tiên.
c). Xử lý hành chính các rủi ro:
gồm có
- Chuyển rủi ro sang một chủ thể kinh tế 
khác (Td: cty bảo hiểm,...);
- Tìm nguồn tài trợ riêng để trang trải các 
thiệt hại do rủi ro gây ra (Td: tài trợ của chính 
phủ với mặt hàng xuất khẩu, quỹ bình ổn giá 
đối với nông sản, ...);
Xử lý hành chính các rủi ro
- Chuẩn bị phương án thay thế hoặc
chuyển sang phương án khác ít rủi ro hơn;
- Đưa người chuyên trách về quản lý rủi 
ro vào bộ phận lãnh đạo quá trình xây dựng 
dự án.
Việc xử lý hành chính các rủi ro liên quan 
đến vấn đề xí nghiệp (hay chủ đầu tư) mong 
muốn mình tự chịu các rủi ro (một phần hay 
toàn bộ);
Xử lý hành chính các rủi ro
Xử lý hành chính các rủi ro
hoặc chuyển rủi ro cho đối tượng khác như: 
ngân hàng (sử dụng công cụ tài chính phái 
sinh), khách hàng (không bảo hành sản 
phẩm), nhà thầu (bán hàng cho đại lý, ...), các 
công ty bảo hiểm, ...].
Quản lý rủi ro:
Nhận dạng rủi ro
Rủi ro quan trọng
Rủi ro không quan trọng
Rủi ro khách quan
Rủi ro chủ quan
Loại
Tìm và loại bỏ nguyên nhân
Chuyển giao
KH phòng tránh & KH phục hồi Thay đổi phương án
- Xây dựng kế hoạch phục hồi;
- Qui định các thủ tục về phát hiện rủi ro,
phòng ngừa và xử lý các thông báo;
- Kiểm tra định kỳ các thủ tục này, các hợp 
đồng;
- Kiểm tra hoạt động của nhóm chuyên trách 
quản lý rủi ro.
d). Kiểm tra:
Kiểm tra
Vấn đề quan trọng là ý thức phòng ngừa rủi 
ro trong toàn bộ nhân viên, cũng như các 
biện pháp phòng tránh: thay đổi phương án, 
đa dạng hóa trong kinh doanh, bố trí nhân sự 
phù hợp là những cách phòng tránh gián tiếp 
rất có hiệu quả.
Kế hoạch quản lý rủi ro
Tên 
công 
việc
Ngày 
bắt đầu
Ngày 
kết thúc
Rủi ro 
có thể 
gặp
Kế 
hoạch 
phòng 
tránh
Nguồn 
lực
Người 
phụ 
trách
Vận 
chuyển 
Vật tư
1/04/09 10/04/09 TNGT Kiểm tra 
xe đầu giờ
Xe dự 
phòng
Đội 
trưởng
Kiểm tra 
tài xế
Tài xế 
thay thế
-nt-