Bài giảng Kinh tế môi trường - Chương 4: Kinh tế học ô nhiễm (Kinh tế học chất lượng môi trường) - Hoàng Văn Long

KINH TẾ MÔI TRƯỜNG (Dành cho chương trình sau đại học) 
TS. Hoàng Văn Long 
1 
Chương trình học 
Chương 1: (5 Tiết ) Giới thiệu về Kinh tế môi trường 
Chương 2: (5 Tiết ) Mối liên hệ giữa môi trường và Kinh tế 
Chương 3: (5 Tiết ) Nguyên nhân các vấn đề môi trường 
Chương 4: (5 Tiết) Kinh tế Ô nhiễm 
Chương 5: (3 Tiết ) Phân tích lợi ích chi Phí 
Bài tập (2 tiết ) 
2 
Chương 6: (5 Tiết ) Định giá T ài nguyên và M ôi trường 
Chương 7:(3 Tiết ) Kinh tế T ài nguyên, Chất thải và Đa dạnh sinh học 
Bài tập (2 tiết) 
Chương 8: (5 Tiết) Quản lý nhà nước về môi trường 
Chương 9: Kinh tế Xanh, Tăng trưởng Xanh và BĐKH ở Việt Nam (2 tiết) 
Chương 10: Seminar Kinh tế Môi trường (2 tiết) - 
Ôn tập Môn học (1 tiết) 
3 
Chương 4 
KINH TẾ HỌC Ô NHIỄM 
(KINH TẾ HỌC CHẤT LƯỢNG MÔI TRƯỜNG) 
Capitalism may collapse because it 
does not allow prices to tell the ecological truth 
“Chủ nghĩa tư bản có thể sập đổ vì không tuân theo đúng giá cả để phản ánh giá trị thực của sinh thái” 
4 
Nội dung Chương 4 
4.1. Mô hình thị trường và hiệu quả Kinh tế 
4.2. Ô nhiễm tối ưu, tiêu chuẩn phát thải 
4.3. Sử dụng các tiêu chuẩn trong chính sách môi trường 
4.4. Chất lượng môi trường là một hàng hóa 
4.5. Thảo luận và bài tập 
4.6. Câu hỏi ôn tập Chương 
4.7. Tài liệu tham khảo 
5 
4.1. Mô hình thị trường và hiệu quả Kinh tế 
Cung, cầu và cân bằng thị trường 
Thặng dư tiêu dùng và thặng dư sản xuất 
Hiệu quả Pareto 
Thất bại của thị trường 
NGOẠI ỨNG 
https:// voer.edu.vn/m/kinh-te-hoc-chat-luong-moi-truong-phan-i/3ee46616 
6 
4.2. Ô nhiễm tối ưu, tiêu chuẩn phát thải 
Ô nhiễm môi trường là ngoại ứng 
Ô nhiễm tối ưu - các tiếp cận 
Giải pháp kinh tế thị trường cho ô nhiễm tối ưu 
Quyền tài sản (quyền sở hữu) 
Mô hình thỏa thuận ô nhiễm 
Định lý Coase và những hạn chế của nó 
Giải pháp theo luật kiện đòi bồi thường. 
https:// voer.edu.vn/m/kinh-te-hoc-chat-luong-moi-truong-phan-ii/fcc7e31d 
7 
4.3. Sử dụng các tiêu chuẩn trong chính sách môi trường 
Các loại tiêu chuẩn môi trường . 
Thuế ô nhiễm tối ưu (thuế Pigou) 
Phí xả thải 
Sự lựa chọn giữa chuẩn mức thải và phí thải trong quản lý môi trường 
Giấy phép xả thải có thể chuyển nhượng 
Trợ cấp 
Hệ thống đặt cọc - hoàn trả và việc tái sử dụng rác thải 
Ký quỹ bảo vệ môi trường. 
https:// voer.edu.vn/m/kinh-te-hoc-chat-luong-moi-truong-phan-iii/88e4896d 
8 
4.4. Chất lượng môi trường là một hàng hóa 
Khái niệm chất lượng môi trường là hàng hoá 
Đặc điểm của hàng hoá chất lượng môi trường 
Các lợi ích thị trường và lợi ích phi thị trường 
Những khó khăn trong việc đánh giá lợi ích 
Giá trị của các hàng hoá môi trường: Tổng giá trị kinh tế 
Các phương pháp đánh giá giá trị 
Hàm số tương quan của MD và WTP 
Bài tập minh họa 
https:// voer.edu.vn/m/kinh-te-hoc-chat-luong-moi-truong-phan-4/bc4e6e09 
9 
2.2. KINH TẾ HỌC  Ô NHIỄM  
Thị trường và hiệu quả thị trường 
Hàng hóa chất lượng môi trường 
 Ngoại ứng 
Ô nhiễm tối ưu 
Các giải pháp của nhà nước để có ô nhiễm tối ưu 
Giải pháp của thị trường để có mức ô nhiễm tối ưu 
10 
I. Thị trường và hiệu quả thị trường 
Thị trường: nơi người mua và người bán gặp nhau, thỏa thuận mua bán, trao đổi hàng hóa 
Cầu: Lượng hàng hóa và dịch vụ mà người mua có khả năng và sẵn lòng chi trả ở các mức giá khác nhau 
Cung: Lượng hàng hóa và dịch vụ mà người bán có khả năng và sẵn lòng bán ở các mức giá khác nhau 
11 
Thặng dư xã hội đạt mức tối đa khi thị trường cân bằng 
Thặng dư tiêu dùng (CS) 
Thặng dư sản xuất (PS) 
Thặng dư xã hội = CS+PS 
Khi thị trường cân bằng, thặng dư xã hội được tối đa hóa 
Giá cả 
Lượng 
P* 
CS 
PS 
I. Thị trường và hiệu quả thị trường 
Cân bằng thị trường: E(P*,Q*) 
S (MC) 
P 
Q 
D (MB) 
P* 
Q* 
E 
0 
13 
I. Thị trường và hiệu quả thị trường 
Tổng lợi ích của người tiêu dùng tại E 
Tổng chi phí của nhà sản xuất tại E 
Phúc lợi xã hội ròng tại E là lớn nhất 
14 
I. Thị trường và hiệu quả thị trường 
Thặng dư nhà sản xuất tại E 
Thặng dư người tiêu dùng tại E 
15 
II. Hàng hóa chất lượng môi trường 
1. Chất lượng môi trường là hàng hóa 
	Hàng hóa: Sản phẩm, dịch vụ được sản xuất ra nhằm mục đích trao đổi, mua bán 
2 thuộc tính của hàng hóa: 
Thuộc tính giá trị sử dụng: thể hiện khi con người tiêu dùng hàng hóa 
Thuộc tính giá trị: lao động xã hội kết tinh trong hàng hóa 
16 
II. Hàng hóa chất lượng môi trường 
1. Chất lượng môi trường là hàng hóa 
	Chất lượng môi trường: 
Có thuộc tính giá trị sử dụng: thể hiện qua 3 chức năng của hệ thống môi trường 
Có thuộc tính giá trị: thể hiện khi con người phải tốn chi phí để có chất lượng môi trường như mong muốn 
 chất lượng môi trường là hàng hóa 
17 
II. Hàng hóa chất lượng môi trường 
2. Chất lượng môi trường là hàng hóa công cộng 
2 thuộc tính của hàng hóa công cộng: 
Tính không cạnh tranh trong sử dụng: việc sử dụng hàng hóa của người này không làm mất đi tính sẵn có của hàng hóa đó với người khác 
Tính không loại trừ trong sử dụng: Không thể loại trừ những người không trả tiền ra khỏi việc sử dụng hàng hóa 
18 
II. Hàng hóa chất lượng môi trường 
2. Chất lượng môi trường là hàng hóa công cộng 
Phân loại: 
HHCC không thuần túy 
Có cạnh tranh, không loại trừ 
VD hàng hóa chất lượng môi trường: tài nguyên thiên nhiên 
Có loại trừ, không cạnh tranh 
VD hàng hóa chất lượng môi trường: cảnh quan sinh thái 
HHCC thuần túy: VD hàng hóa chất lượng môi trường: không khí 
19 
II. Hàng hóa chất lượng môi trường 
2. Chất lượng môi trường là hàng hóa công cộng 
Thất bại thị trường do hàng hóa công cộng: thiếu vắng cung trên thị trường 
 Cần sự can thiệp của nhà nước 
Trực tiếp cung cấp hàng hóa công cộng 
Gián tiếp cung cấp hàng hóa công cộng thông qua thuê tư nhân cung cấp 
VD: các công ty môi trường tư nhân 
20 
III. Ngoại ứng 
Khái niệm 
	Khi một hành vi sản xuất hoặc tiêu dùng gây ra tác động lên người thứ ba nằm ngoài thị trường thông qua tạo ra thiệt hại hoặc lợi ích cho người đó, đồng thời người phải chịu thiệt hại không được đền bù, còn người được hưởng lợi ích không phải trả tiền 
 Hiện tượng đó gọi là ngoại ứng 
21 
III. Ngoại ứng 
Phân loại 
Ngoại ứng tiêu cực: Khi một hành vi sản xuất hoặc tiêu dùng gây ra tác động lên người thứ ba nằm ngoài thị trường thông qua tạo ra thiệt hại cho người đó, đồng thời người phải chịu thiệt hại không được đền bù 
VD: hút thuốc lá, đi xe máy, đi ô tô, sản xuất xả nước thải, khí thải ra môi trường 
22 
III. Ngoại ứng 
Phân loại 
Ngoại ứng tích cực: Khi một hành vi sản xuất hoặc tiêu dùng gây ra tác động lên người thứ ba nằm ngoài thị trường thông qua tạo ra lợi ích cho người đó, đồng thời người được hưởng lợi ích không phải trả tiền 
VD: tái chế, tái sử dụng chất thải, xử lý chất thải, trồng rừng 
23 
III. Ngoại ứng 
Hậu quả của ngoại ứng 
Ngoại ứng xảy ra làm 
Thị trường sản xuất ra quá nhiều hoặc quá ít so với mức xã hội mong muốn 
Giá trên thị trường không phản ánh đầy đủ chi phí mà xã hội phải gánh chịu hoặc lợi ích mà xã hội được hưởng 
Tổn thất phúc lợi xã hội 
24 
III. Ngoại ứng 
Ngoại ứng tiêu cực 
Giả sử hoạt động sản xuất hàng hóa G có lợi ích cận biên của người tiêu dùng là MB, chi phí cận biên của nhà sản xuất là MC 
Cân bằng thị trường tại MB = MC 
Tại A(Pm, Qm) 
25 
III. Ngoại ứng 
MC 
P 
Q 
MB 
Pm 
Qm 
A 
0 
26 
III. Ngoại ứng 
Ngoại ứng tiêu cực 
Giả sử hoạt động sản xuất hàng hóa G gây ô nhiễm môi trường, chỉ tạo ra ngoại ứng tiêu cực 
Gây ra chi phí cho người thứ ba nằm ngoài thị trường 
Gọi là chi phí ngoại ứng 
Được phản ánh qua hàm chi phí ngoại ứng cận biên MEC (marginal external cost) 
27 
III. Ngoại ứng 
Ngoại ứng tiêu cực 
MEC cho biết chi phí ngoại ứng gia tăng khi sản xuất thêm 1 đơn vị hàng hóa G 
Tổng chi phí ngoại ứng 
28 
III. Ngoại ứng 
MC 
P 
Q 
MB 
Pm 
Qm 
A 
0 
MEC 
29 
III. Ngoại ứng 
Ngoại ứng tiêu cực 
Đối với xã hội: 
Tổng lợi ích xã hội = tổng lợi ích tiêu dùng 
Tổng chi phí xã hội = tổng chi phí sản xuất + tổng chi phí ngoại ứng 
Hay: TSB = TB 
	 TSC = TC + TEC 
MSB = MB 
	MSC = MC + MEC 
30 
III. Ngoại ứng 
Ngoại ứng tiêu cực 
Cân bằng xã hội tại MSB = MSC 
Hay MB = MC + MEC 
Điểm E (Ps, Qs) 
So sánh: Pm < Ps 
	Qm > Qs 
31 
III. Ngoại ứng 
MC 
P 
Q 
MB 
Pm 
Qm 
A 
0 
MEC 
MSB=MC+MEC 
Ps 
Qs 
E 
C 
B 
32 
III. Ngoại ứng 
Phúc lợi xã hội: 
Tại A: 
Tại E: 
 Tại A, phúc lợi xã hội bị tổn thất một phần bằng diện tích tam giác EAB 
33 
III. Ngoại ứng 
Can thiệp của nhà nước 
Hạn mức sản lượng: các doanh nghiệp chỉ được sản xuất tối đa Qs đơn vị sản phẩm 
Công cụ mệnh lệnh và kiểm soát (CAC – command and control) 
34 
III. Ngoại ứng 
Can thiệp của nhà nước 
Thuế Pigou: thuế đánh trên một đơn vị sản lượng 
 Làm MC dịch chuyển lên trên song song với MC cũ, cách MC cũ một khoảng bằng thuế t* 
Mức thuế tối ưu: t* = MEC(Qs) 
Tổng thuế: T = t* x Qs 
35 
III. Ngoại ứng 
MC 
P 
Q 
MB 
Pm 
Qm 
A 
0 
MEC 
MSB=MC+MEC 
Ps 
Qs 
E 
C 
B 
t* 
36 
III. Ngoại ứng 
b. Ngoại ứng tích cực 
Giả sử hoạt động sản xuất hàng hóa G có lợi ích cận biên của người tiêu dùng là MB, chi phí cận biên của nhà sản xuất là MC 
Cân bằng thị trường tại MB = MC 
Tại A(Pm, Qm) 
37 
III. Ngoại ứng 
MC 
P 
Q 
MB 
Pm 
Qm 
A 
0 
38 
III. Ngoại ứng 
Giả sử hoạt động sản xuất hàng hóa G chỉ tạo ra ngoại ứng tích cực 
Gây ra lợi ích cho người thứ ba nằm ngoài thị trường 
Gọi là lợi ích ngoại ứng 
Được phản ánh qua hàm lợi ích ngoại ứng cận biên MEB (marginal external benefit) 
39 
III. Ngoại ứng 
MEB cho biết lợi ích ngoại ứng gia tăng khi sản xuất thêm 1 đơn vị hàng hóa G 
Tổng chi phí ngoại ứng 
40 
III. Ngoại ứng 
MC 
P 
Q 
MB 
Pm 
Qm 
A 
0 
MEB 
41 
III. Ngoại ứng 
Đối với xã hội: 
Tổng lợi ích xã hội = tổng lợi ích tiêu dùng + tổng lợi ích ngoại ứng 
Tổng chi phí xã hội = tổng chi phí sản xuất 
Hay: TSB = TB + TEB 
	 TSC = TC 
MSB = MB + MEB 
	MSC = MC 
42 
III. Ngoại ứng 
Cân bằng xã hội tại MSB = MSC 
Hay MB + MEB = MC 
Điểm E (Ps, Qs) 
So sánh: Pm < Ps 
	Qm < Qs 
43 
III. Ngoại ứng 
MC 
P 
Q 
MB 
Pm 
Qm 
A 
0 
MEB 
MSB=MB+MEB 
Ps 
Qs 
E 
C 
B 
44 
III. Ngoại ứng 
Phúc lợi xã hội: 
Tại A: 
Tại E: 
 Tại A, phúc lợi xã hội bị tổn thất một phần bằng diện tích tam giác EAB 
45 
III. Ngoại ứng 
Can thiệp của nhà nước 
Trợ cấp Pigou: trợ cấp trên một đơn vị sản lượng 
 Làm MB dịch chuyển lên trên song song với MB cũ, cách MC cũ một khoảng bằng trợ cấp s* 
Mức trợ cấp tối ưu: s* = MEB(Qs) 
Tổng trợ cấp: S = s* x Qs 
46 
III. Ngoại ứng 
MC 
P 
Q 
MB 
Pm 
Qm 
A 
0 
MEB 
MSB=MB+MEB 
Ps 
Qs 
E 
C 
B 
s* 
47 
III. Ngoại ứng 
	Hoạt động sản xuất một loại sản phẩm có hàm lợi ích cận biên MB = 70 – 4Q, hàm chi phí sản xuất cận biên là MC = 40 + Q. Việc sản xuất này gây ô nhiễm môi trường, có chi phí ngoại ứng cận biên là MEC = Q (Q là sản lượng tính bằng tấn, giá sản phẩm tính bằng triệu đồng). 
a. So sánh sản lượng và mức giá đạt hiệu quả cá nhân và hiệu quả xã hội? 
b. So sánh phúc lợi xã hội tại các mức hiệu quả cá nhân và xã hội và tính tổn thất phúc lợi xã hội tại mức hiệu quả cá nhân. 
c. Xác định mức thuế Pigou cần áp dụng để điều chỉnh sản lượng về mức tối ưu xã hội. So sánh tổng số thuế phải nộp với chi phí ngoại ứng hoạt động đó gây ra. 
d. So sánh thặng dư người sản xuất và thặng dư người tiêu dùng trước và sau khi có thuế 
e. Thể hiện kết quả bằng đồ thị. 
48 
III. Ngoại ứng 
a . Hiệu quả cá nhân: 
	MB = MC: 70 – 4Q = 40 + Q Qm = 6, Pm = 46 
	Hiệu quả xã hội: 
	MB = MC+MEC: 70 – 4Q = 40 + Q + Q Qs = 5, Ps = 50 
b. Phúc lợi xã hội: 
Tại hiệu quả cá nhân 
NSB = 72 
Tại hiệu quả xã hội 
NSB = 75 
Tổn thất phúc lợi xã hội = 3 
c . Thuế Pigou t* = MEC(Qs) = 5 
	Tổng thuế: T = 5 x 5 = 25 
	Tổng chi phí ngoại ứng : EC = 0,5Q 2 = 0,5 x 25 = 12,5 
d. Trước thuế : PS = 72, CS = 18 
	Sau thuế : PS = 50, CS = 12,5 
49 
III. Ngoại ứng 
	Hoạt động sản xuất một loại sản phẩm có hàm lợi ích cận biên MB = 250 – 2Q, hàm chi phí sản xuất cận biên là MC = 50 + 3Q. Việc sản xuất này tạo ra lợi ích ngoại ứng có hàm tổng lợi ích ngoại ứng TEB = 100Q – 0,5Q 2 (Q là sản lượng tính bằng tấn, giá sản phẩm tính bằng USD). 
a. So sánh sản lượng và mức giá đạt hiệu quả cá nhân và hiệu quả xã hội? 
b. So sánh phúc lợi xã hội tại các mức hiệu quả cá nhân và xã hội và tính tổn thất phúc lợi xã hội tại mức hiệu quả cá nhân. 
c. Xác định mức trợ cấp tối ưu cần áp dụng để điều chỉnh sản lượng về mức tối ưu xã hội . So sánh tổng trợ cấp nhà nước phải bỏ ra với tổng lợi ích ngoại ứng hoạt động đó đem lại. 
d. Thể hiện kết quả bằng đồ thị 
50 
IV. Ô nhiễm tối ưu 
Là mức ô nhiễm có phúc lợi xã hội ròng lớn nhất hay nói cách khác, có tổng chi phí xã hội là nhỏ nhất 
 mức ô nhiễm tối ưu ≠ 0 
51 
IV. Ô nhiễm tối ưu 
Xác định ô nhiễm tối ưu 
Chi phí thiệt hại (DC – damage cost): những chi phí mà người bị ô nhiễm phải chịu tại các mức ô nhiễm khác nhau 
Được phản ánh qua hàm chi phí thiệt hại cận biên MDC (marginal damage cost) 
MDC cho biết chi phí thiệt hại gia tăng khi ô nhiễm tăng một đơn vị 
52 
IV. Ô nhiễm tối ưu 
Chi phí thiệt hại tại mức ô nhiễm W 1 
MDC 
DC 
w 
W1 
0 
53 
IV. Ô nhiễm tối ưu 
Xác định ô nhiễm tối ưu 
Chi phí giảm thải (AC – abatement cost): những chi phí mà người gây ô nhiễm phải chịu để giảm mức độ ô nhiễm 
Được phản ánh qua hàm chi phí giảm thải cận biên MAC (marginal abatement cost) 
MAC cho biết chi phí giảm thải gia tăng khi xử lý thêm một đơn vị chất thải, tức là khi ô nhiễm giảm 1 đơn vị 
54 
IV. Ô nhiễm tối ưu 
Chi phí giảm thải từ Wmax về W1 
MAC 
AC 
w 
W1 
0 
Wmax 
A 
55 
IV. Ô nhiễm tối ưu 
Xác định ô nhiễm tối ưu: điểm có TSC = TDC + TAC nhỏ nhất 
MAC 
DC, AC 
w 
W1 
0 
Wmax 
E 
MAC 
W* 
W2 
c 
b 
a 
f 
e 
d 
h 
g 
56 
IV. Ô nhiễm tối ưu 
Xác định ô nhiễm tối ưu 
0 
W1 
W* 
W2 
Wmax 
TDC 
0 
b 
b+d 
b+d+e+f 
b+d+e+f+g+h 
TAC 
a+b+c+d+f+h 
c+d+f+h 
f+h 
h 
0 
TSC 
a+b+c+d+f+h 
b+c+d+f+h 
b+d+f+h 
b+d+e+f+h 
b+d+e+f+g+h 
57 
IV. Ô nhiễm tối ưu 
Xác định ô nhiễm tối ưu 
Như vậy điểm ô nhiễm tối ưu là điểm W* mà tại đó MAC = MDC 
Thực tế: nếu không có sự can thiệp của nhà nước, người gây ô nhiễm sẽ phát thải ở Wmax 
Nhà nước cần can thiệp để giảm thải từ Wmax về W* 
58 
V. Các giải pháp của nhà nước để có ô nhiễm tối ưu 
Tiêu chuẩn phát thải 
Phí xả thải 
Giấy phép xả thải có thể chuyển nhượng 
Hệ thống đặt cọc – hoàn trả 
Ký quỹ môi trường 
Nhãn sinh thái 
59 
1. Tiêu chuẩn phát thải 
Là lượng thải tối đa mà người gây ô nhiễm được phép xả thải vào hệ thống môi trường 
Do cơ quan nhà nước quy định, dùng làm căn cứ để quản lý ô nhiễm 
60 
1. Tiêu chuẩn phát thải 
Căn cứ kinh tế: Đặt S = W* 
MAC 
DC, AC 
w 
0 
Wmax 
S 
MAC 
W* 
61 
1. Tiêu chuẩn phát thải 
Thực tế: có rất nhiều doanh nghiệp có các đường MAC khác nhau mức W* của mỗi doanh nghiệp khác nhau 
NN quy định mức tiêu chuẩn chung cho các DN cùng tạo ra một loại chất thải 
 Chuẩn thải đồng đều 
62 
1. Tiêu chuẩn phát thải 
Hành vi của doanh nghiệp: Giảm thải từ Wmax về mức chuẩn 
 Chịu chi phí tuân thủ (Total enforcement cost) 
Chuẩn thải là công cụ mệnh lệnh và kiểm soát (CAC) 
63 
2. Phí xả thải 
Là số tiền mà người gây ô nhiễm phải trả tính trên một đơn vị chất thải người đó tạo ra 
Do cơ quan nhà nước quy định, dùng làm căn cứ để quản lý ô nhiễm 
64 
2. Phí xả thải 
Căn cứ kinh tế: Đặt f sao cho các doanh nghiệp giảm thải về W* 
MAC 
DC, AC 
w 
0 
Wmax 
MDC 
W* 
65 
2. Phí xả thải 
Hành vi của doanh nghiệp: chọn mức phát thải có chi phí tuân thủ nhỏ nhất 
TEC = F + TAC 
66 
2. Phí xả thải 
MAC 
AC 
w 
0 
Wmax 
W0 
f 
a 
f 
e 
h 
g 
b 
c 
d 
W1 
W2 
67 
2. Phí xả thải 
Xác định ô nhiễm tối ưu 
0 
W1 
W0 
W2 
Wmax 
F 
0 
b 
b+d 
b+d+e+f 
b+d+e+f+g+h 
TAC 
a+b+c+d+f+h 
c+d+f+h 
f+h 
h 
0 
TEC 
a+b+c+d+f+h 
b+c+d+f+h 
b+d+f+h 
b+d+e+f+h 
b+d+e+f+g+h 
68 
2. Phí xả thải 
Như vậy, doanh nghiệp sẽ chọn mức phát thải Wo mà tại đó 
	MAC = f 
Chi phí tuân thủ 
69 
2. Phí xả thải 
Do đó, nhà nước sẽ xác định: 
	f = MAC = MDC 
Thực tế: NN quy định mức phí thải chung cho các doanh nghiệp 
 Phí thải đồng đều 
Phí thải là công cụ kinh tế 
70 
Có hai doanh nghiệp sản xuất cùng loại sản phẩm và thải ra cùng loại chất thải. Hàm chi phí giảm thải cận biên của hai doanh nghiệp lần lượt là 
	MAC 1 = 100 – 2W 1 
	MAC 2 = 180 – 3W 2 
	Trong đó W là lượng chất thải tính bằng tấn, chi phí tính bằng USD 
a. Nếu không có sự can thiệp của cơ quan quản lý môi trường, lượng thải mỗi doanh nghiệp là bao nhiêu? 
b. Cơ quan quản lý môi trường muốn giảm tổng lượng thải của hai doanh nghiệp xuống còn 60 tấn. Để đạt mục tiêu này, cơ quan quản lý có thể áp dụng một trong hai giải pháp 
	(1) quy định chuẩn thải đồng đều cho hai doanh nghiệp, hoặc 
	(2) quy định phí thải đồng đều cho hai doanh nghiệp. 
	Cơ quan quản lý môi trường ưa thích giải pháp nào hơn? Doanh nghiệp ưa thích giải pháp nào hơn? 
c. Thể hiện kết quả trên đồ thị 
71 
a. Khi không có sự can thiệp của cơ quan quản lý MAC 1 = MAC 2 = 0 
Wmax 1 = 50, Wmax 2 = 60 
b. Nếu áp dụng chuẩn thải đồng đều: S = W 1 = W 2 = 30 
TAC 1 = 400, TAC 2 = 1350 TACs = 1750 
Nếu áp dụng phí thải đồng đều: 
	 W 1 + W 2 = 60 
	100 – 2W 1­ = 180 – 3W 2 
 W 1 = 20, W 2 = 40, f = 60 
TAC 1 = 900, TAC 2 = 600 TACf = 1500 
F 1 = 60 x 20 = 1200, F 2 = 60 x 40 = 2400, F = 3600 
Tổng chi phí môi trường khi áp dụng phí của hai doanh nghiệp : 
TEC 1 = 2100, TEC 2 = 3000 
Doanh nghiệp ưa thích chuẩn thải, nhà nước ưa thích phí thải. 
72 
	Các nhà quản lý đang xem xét để ban hành chính sách quản lý môi trường. Giả sử họ có đầy đủ thông tin về đường chi phí thiệt hại cận biên do ô nhiễm gây ra là MDC = 50 + 3W, nhưng lại không có đủ thông tin về đường chi phí giảm thải cận biên MAC. Giả sử đường MAC thực tế có dạng MACt = 130 - 2W. Tuy nhiên các nhà quản lý không có được thông tin này nên họ sử dụng đường MAC ước lượng vào việc ra quyết định. Đường MAC ước lượng được xác định bởi MACes = 100 – 2W. (W là lượng chất thải tính bằng tấn, chi phí giảm thải và chi phí thiệt hại do chất thải gây ra tính bằng USD). 
 1. Xác định mức ô nhiễm tối ưu và tổng chi phí xã hội tại mức ô nhiễm đó 
	2. Nếu cơ quan quản lý ban hành chuẩn mức thải, mức chuẩn thải đó sẽ là bao nhiêu? Tính tổng chi phí xã hội tại mức chuẩn thải đó 
 3. Nếu cơ quan quản lý ban hành phí xả thải thì mức phí là bao nhiêu? Xác định tổng chi phí xã hội tại mức phí đó 
 4. Cơ quan quản lý nên sử dụng công cụ nào, phí hay mức chuẩn thải? Giải thích thông qua tính toán cụ thể? 
 5. Thể hiện các kết quả tính toán bằng đồ thị? 
73 
1. Mức ô nhiễm tối đa tại MACt=0 hay 130-2W = 0 Wmax = 65 
Mức ô nhiễm tối ưu thực tế đối với xã hội là MACt = MDC hay 
130 – 2W = 50 + 3W W* = 16 (tấn) 
	 Tổng chi phí xã hội: TSC = TDC + TAC = 784+2401=3185 
2. Nếu cơ quan quản lý ban hành chuẩn mức thải thì họ sẽ quy định chuẩn thải ở mức ô nhiễm có MACes = MDC hay 100 - 2W = 50 + 3W W = 10 (tấn) 
chuẩn thải S = 10 tấn 
Tổng chi phí xã hội: TSCs = TDC + TAC = 3275 
74 
3. Nếu cơ quan quản lý ban hành phí môi trường họ sẽ ban hành mức phí tại mức ô nhiễm có MACes = MDC hay 100 - 2W = 50 + 3W W = 10 (tấn) f = 100 – 2x10 = 80 
	N ếu ban hành phí thải f = 80$/tấn thì người gây ô nhiễm sẽ giảm thải về mức có MACt = f hay 130 – 2W = 80 W = 25 (tấn) 
Tổng chi phí xã hội: TSCf = TDC + TAC = 3387,5 
4. Thiệt hại cho xã hội do quy định chuẩn thải sai là 
TSCs – TSC = 3275 - 3185 = 90 
Thiệt hại do quy định phí thải sai là 
TSCf – TSC = 3387,5 – 3185 = 202,5 
 do đó cơ quan quản lý nên sử dụng công cụ chuẩn thải. 
75 
So sánh 
Ưu điểm của chuẩn thải: Nhanh chóng đạt mục tiêu môi trường 
Ưu điểm của phí thải 
Hiệu quả chi phí 
Tạo động lực cho doanh nghiệp giảm thải trong dài hạn 
Giảm bớt sự can thiệp của NN vào hoạt động của DN 
76 
3. Giấy phép xả thải có thể chuyển nhượng 
Giấy phép xả thải: là giấy chứng nhận quyền được xả thải vào hệ thống môi trường do cơ quan nhà nước ban hành cho người gây ô nhiễm 
Phát hành giấy phép lần đầu 
Ban hành miễn phí cho doanh nghiệp 
Ban hành với một mức phí nhỏ 
Đấu giá giấy phép 
77 
3. Giấy phép xả thải có thể chuyển nhượng 
Nếu áp dụng 2 cách đầu tiên có DN thừa giấy phép và DN thiếu giấy phép 
Nếu NN cho phép các DN được mua bán giấy phép với nhau giấy phép xả thải có thể chuyển nhượng (TEP – transferable emission permit) 
78 
3. Giấy phép xả thải có thể chuyển nhượng 
Hình thành thị trường giấy phép 
Cung: lượng giấy phép có trên thị trường 
Cầu: MAC của DN 
Cân bằng thị trường: S = D xác định giá giấy phép trên thị trường P* 
79 
3. Giấy phép xả thải có thể chuyển nhượng 
Cân bằng thị trường P* 
S 
P 
Q 
MAC 
P* 
W* 
E 
0 
80 
3. Giấy phép xả thải có thể chuyển nhượng 
Nhu cầu giấy phép: 
	Mỗi DN sẽ có nhu cầu giấy phép ở mức ô nhiễm có MAC = P* 
DN thừa sẽ bán giấy phép 
DN thiếu sẽ mua giấy phép 
81 
3. Giấy phép xả thải có thể chuyển nhượng 
Ưu điểm của hệ thống giấy phép 
Kết hợp ưu điểm của chuẩn thải và phí thải 
Linh hoạt, dễ điều chỉnh khi mức ô nhiễm tối ưu thay đổi 
82 
3. Giấy phép xả thải có thể chuyển nhượng 
Nhược điểm của hệ thống giấy phép 
Các doanh nghiệp cùng tạo ra 1 loại chất thải có thể ở xa nhau chi phí giao dịch lớn khó mua bán giấy phép 
Hệ thống giấy phép dễ tạo ra điểm nóng ô nhiễm 
Tổ chức/cá nhân bảo vệ môi trường có thể mua giấy phép với giá cao và không dùng ảnh hưởng đến DN 
Đòi hỏi chi phí giám sát cao 
83 
Có hai doanh nghiệp sản xuất cùng loại sản phẩm và thải ra cùng loại chất thải. Hàm chi phí giảm thải cận biên của hai doanh nghiệp lần lượt là 
	MAC 1 = 240 – 2W 1 
	MAC 2 = 160 – 2W 2 
	Trong đó W là lượng chất thải tính bằng tấn, chi phí tính bằng USD 
a. Nếu không có sự can thiệp của cơ quan quản lý môi trường, lượng thải mỗi doanh nghiệp là bao nhiêu? 
b. Cơ quan quản lý môi trường muốn giảm tổng lượng thải của hai doanh nghiệp xuống còn 160 tấn bằng công cụ chuẩn thải đồng đều. Tính chi phí tuân thủ của từng doanh nghiệp 
c. Giả sử cơ quan quản lý môi trường ban hành cho mỗi doanh nghiệp 80 TEP, mỗi TEP tương đương 1 tấn chất thải. Giá giấy phép là 40$/TEP. Tính nhu cầu giấy phép của từng doanh nghiệp. Các doanh nghiệp sẽ mua bán giấy phép như thế nào? Tính lợi ích của từng DN từ việc mua bán đó. 
d. Chứng minh rằng TEP là công cụ hiệu quả chi phí so với chuẩn thải 
c. Thể hiện kết quả trên đồ thị 
84 
1. Khi không có sự can thiệp của cơ quan quản lý môi trường, các doanh nghiệp không tiến hành giảm thải, do đó MAC của họ bằng 0. 
doanh nghiệp 1: 	MAC 1 = 0 
	240 – 2W 1 = 0 W 1 = 120 (tấn) 
doanh nghiệp 2: 	MAC 2 = 0 
	160 – 2W 2 = 0 W 2 = 80 (tấn) 
Tổng lượng thải của hai doanh nghiệp: 120 + 80 = 200 (tấn) 
2. Nếu cơ quan nhà nước muốn đạt mục tiêu môi trường là giới hạn tổng lượng thải của hai doanh nghiệp là 160 tấn bằng chuẩn thải đồng đều thì: W 1 = W 2 = S = 160/2 = 80 (tấn). 
Vậy lượng thải của mỗi doanh nghiệp là 80 tấn. 
Chi phí tuân thủ của các doanh nghiệp là chi phí giảm thải từ lượng thải tối đa về 80 tấn. 
doanh nghiệp 1: TEC = TAC = 1600 
doanh nghiệp 2: 
Chuẩn thải đúng bằng lượng thải tối đa (80 tấn) nên doanh nghiệp 2 không cần giảm thải, do đó chi phí tuân thủ bằng 0. 
85 
3. Nhu cầu giấy phép của các doanh nghiệp là ở mức thải có MAC = P 
Doanh nghiệp 1: MAC 1 = P hay 240 - 2W 1 = 40 W 1 = 100 (tấn) 
Như vậy doanh nghiệp 1 muốn có 100 giấy phép, họ được cấp 80 giấy phép nên có nhu cầu mua 20 giấy phép. 
Doanh nghiệp 2: MAC 2 = P hay 160 – 2W 2 = 40 W 2 = 60 (tấn) 
Như vậy doanh nghiệp 2 muốn có 60 giấy phép, họ được cấp 80 giấy phép nên có nhu cầu bán 20 giấy phép. 
Lợi ích của từng DN: 
Doanh nghiệp 1 phải giảm thải từ 120 tấn về 100 tấn nên chi phí giảm thải là 400$ 
Trước khi mua giấy phép doanh nghiệp 1 phải giảm thải từ 120 tấn về 80 tấn, chi phí giảm thải là 1600 $ 
Như vậy nhờ mua thêm 20 giấy phép, doanh nghiệp 1 tiết kiệm được chi phí giảm thải: 1600 – 400 = 1200 (USD) 
Doanh nghiệp 1 phải mua 20 giấy phép mất một số tiền là 
40 x 20 = 800 (USD) 
Vậy lợi ích từ việc mua 20 giấy phép của doanh nghiệp 1 là 1200 – 800 = 400 (USD) 
86 
Doanh nghiệp 2 phải giảm thải từ 80 tấn về 60 tấn nên chi phí giảm thải là 400$ 
Trước khi bán giấy phép doanh nghiệp 2 không mất chi phí giảm thải vì có số giấy phép đúng bằng lượng thải tối đa (80 giấy phép tương đương 80 tấn). Như vậy do phải bán đi 20 giấy phép, chi phí giảm thải của doanh nghiệp 2 tăng 400 USD. 
Đồng thời doanh nghiệp 2 bán 20 giấy phép thu được số tiền là 
40 x 20 = 800 (USD) 
Vậy lợi ích từ việc bán 20 giấy phép của doanh nghiệp 2 là 
800 – 400 = 400 (USD) 
87 
4. Hệ thống đặt cọc – hoàn trả 
Là sự kết hợp giữa thuế và trợ cấp, là kiểu chương trình phạt và đền bù 
Thuế là ký quỹ 
Trợ cấp là hoàn trả 
Mục đích: tạo động cơ cho người tiêu dùng tự giác không xả rác theo cách gây ảnh hưởng đến môi trường 
88 
4. Hệ thống đặt cọc – hoàn trả 
Phù hợp khi 
Sản phẩm phân tán khi mua và sử dụng 
Nhà nước khó giám sát việc vứt bỏ chất thải 
Các sản phẩm có chứa chất độc hại 
89 
4. Hệ thống đặt cọc – hoàn trả 
Ví dụ 
Vỏ chai, vỏ lon nước giải khát 
Dầu nhớt thải (Đức) 
Ô tô (Thụy Điển, Na Uy, Đức) 
Pin, bình ắc quy 
90 
4. Hệ thống đặt cọc – hoàn trả 
Ưu điểm 
Bền vững về mặt tài chính 
Công bằng 
Tạo động lực thay đổi hành vi 
Hiệu quả chi phí 
Nhược điểm 
Chi phí vận hành cao 
91 
5. Ký quỹ môi trường 
6. Nhãn sinh thái 
92 
VI. Giải pháp của thị trường để có mức ô nhiễm tối ưu 
Quyền tài sản 
Định lý Coase 
	Là quyền được công nhận bởi pháp luật hoặc cộng đồng cho phép một cá nhân, một cộng đồng, một tổ chức có quyền sở hữu hoặc sử dụng đối với một nguồn lực xác định 
93 
1. Quyền tài sản 
Quyền tài sản 
	Là quyền được công nhận bởi pháp luật hoặc cộng đồng cho phép một cá nhân, một cộng đồng, một tổ chức có quyền sở hữu hoặc sử dụng đối với một nguồn lực xác định 
94 
1. Quyền tài sản 
Các chế độ sở hữu tài sản 
95 
1. Quyền tài sản 
Phân định quyền tài sản 
Mô hình 
Hồ nước 
Nhà máy giấy A 
Ngư dân B 
Ai là người gây thiệt hại và ai là người bị thiệt hại? 
96 
2. Định lý Coase 
Nếu quyền tài sản đối với môi trường được xác định rõ ràng, có hiệu lực thực tế và có thể chuyển nhượng thì thị trường luôn có xu hướng đạt được mức ô nhiễm tối ưu bất kể quyền tài sản thuộc về người gây ô nhiễm hay người bị ô nhiễm 
97 
2. Định lý Coase 
Mô hình mặc cả 
Giả sử có 1 yếu tố môi trường là 1 hồ nước 
Cạnh hồ nước có nhà máy A xả thải ra hồ có đường MAC 
Cạnh hồ nước có ngư dân B đánh bắt cá có đường MDC 
98 
2. Định lý Coase 
Quyền tài sản thuộc người gây ô nhiễm A 
Lúc đầu A phát thải ở Wmax 
 B thiệt hại b+d+e+f+g+h 
B đề nghị A giảm thải xuống W2 
và đền bù chi phí giảm thải 
 Thiệt hại + đền bù = b+d+e+f+h 
 Khả thi vì B giảm chi phí và A không bị ảnh hưởng 
99 
2. Định lý Coase 
Quá trình thỏa thuận tiếp tục cho đến khi chi phí của B min 
 Dừng lại ở W* (MAC = MDC) vì tại đó chi phí của B = b+d+f+h 
MAC 
DC, AC 
w 
W1 
0 
Wmax 
E 
MAC 
W* 
W2 
c 
b 
a 
f 
e 
d 
h 
g 
100 
2. Định lý Coase 
Quyền tài sản thuộc người bị ô nhiễm B 
Lúc đầu B phát thải ở 0 
 A chịu chi phí giảm thải a+b+c+d+f+h 
A đề nghị B được phát thải ở W1 
và đền bù chi phí thiệt hại 
 Giảm thải+ đền bù = c+d+f+h+b 
 Khả thi vì A giảm được chi phí và B không bị ảnh hưởng 
101 
2. Định lý Coase 
Quá trình thỏa thuận tiếp tục cho đến khi chi phí của A min 
 Dừng lại ở W* (MAC = MDC) vì tại đó chi phí của A = b+d+f+h 
MAC 
DC, AC 
w 
W1 
0 
Wmax 
E 
MAC 
W* 
W2 
c 
b 
a 
f 
e 
d 
h 
g 
102 
2. Định lý Coase 
Nhược điểm của định lý Coase 
Ba điều kiện về quyền tài sản khó được đáp ứng 
Chi phí giao dịch lớn 
Hành vi chiến lược 
Quá nhiều người gây ô nhiễm và quá nhiều người bị ô nhiễm 
103 
2.3. Thảo luận và bài tập 
Bài tập: Doanh nghiệp chọn phí thải hay chuẩn thải: 
Sự lựa chọn giữa chuẩn mức thải và phí thải trong quản lý môi trường 
MAC 1 = 6500 – 50 Q 1 
MAC 2 = 10000 – 40 Q 2 
104 
105 
Chuẩn mức thải 
Phí thải 
Tổng lượng giảm thải 
30 + 150 = 180 
80 + 100 = 180 
½x1/2 Chi phí giảm thải doanh nghiệp 1 
x 1500 x 30 = 22.500$ 
x 4000 x 80 = 160.000$ 
½ x ½ Chi phí giảm thải doanh nghiệp 2 
x 6000 x 150 = 450.000$ 
x 4000 x 100 = 200.000$ 
Tổng chi phí xã hội để giảm thải 
472.500$ 
360.000$ 
106 
2.4. Ôn tập Chương 4 
Giáo trình thầy Nguyễn Thế Chinh: Chương 2: Kinh tế học chất lượng môi trường 
107 
2.5. Tài liệu tham khảo 
Phần 1 : https :// voer.edu.vn/m/kinh-te-hoc-chat-luong-moi-truong-phan-i/3ee46616 
Phần 2 : https ://voer.edu.vn/m/kinh-te-hoc-chat-luong-moi-truong-phan-ii/fcc7e31d 
Phần 3 : https ://voer.edu.vn/m/kinh-te-hoc-chat-luong-moi-truong-phan-iii/88e4896d 
Phần 4: https:// voer.edu.vn/m/kinh-te-hoc-chat-luong-moi-truong-phan-4/bc4e6e09 
Phần cuối : https:// voer.edu.vn/m/kinh-te-hoc-chat-luong-moi-truong-phan-cuoi/c6d361bd 
108