Ứng dụng trao đổi oxy qua màng ngoài cơ thể trong hồi sức phẫu thuật tim

ỨNG DỤNG TRAO ĐỔI OXY QUA MÀNG CƠ THỂ TRONG HỒI SỨC PHẪU THUẬT TIM 
 35 
ỨNG DỤNG TRAO ĐỔI OXY QUA MÀNG NGOÀI CƠ THỂ TRONG HỒI SỨC 
PHẪU THUẬT TIM 
Nguyễn Phan Tú Uyên*, Nguyễn Thị Tuyết Lan*, Trần Quyết Tiến* 
TÓM TẮT 
Từ năm 2013- 2017 có 25 bệnh nhân 
được đặt ECMO và VAD, riêng năm 2015- 
2017 có 20 bệnh nhân được đặt ECMO, trong 
đó 1 bệnh nhân chuyển viện ra nước ngoài 
trong quá trình điều trị. Trong số 19 bệnh nhân 
còn lại được tiếp tục theo dõi có 8 bệnh nhân 
cai ECMO thành công (42.1%), 6 bệnh nhân 
xuất viện ổn định (31.58%), 13 bệnh nhân tử 
vong trong thời gian nằm viện do nhiều nguyên 
nhân khác nhau (68.42%). Chỉ định đặt ECMO 
chủ yếu cho bệnh nhân suy tim sau phẫu thuật 
bắc cầu mạch vành do nhồi máu cơ tim (14 
bệnh nhân). Các biến chứng thường gặp ở 
những bệnh nhân có đặt ECMO là nhiễm trùng, 
suy thận, suy gan, xuất huyết , thiếu máu chi, 
Phương tiện hỗ trợ tuần hoàn nâng cao-
ECMO ra đời là một bước tiến mới trong lĩnh 
vực hồi sức tim mạch cũng như phẫu thuật tim, 
đã mang lại một cơ hội sống mới cho những 
bệnh nhân suy tim nặng kháng trị với những 
điều trị thông thường, cũng là bước đệm giúp 
bệnh nhân có thể chờ đợi biện pháp điều trị 
cuối cùng là ghép tim. 
Từ khóa: Trao đổi oxy qua màng ngoài 
cơ thể (ECMO) 
SUMMARY 
APPLYING THE ADVANCED 
CIRCULATION SUPPORT DEVICES 
FOR RESUSCITTATION IN CARDIAC 
SURGERY 
ABSTRACT 
From 2013 to 2017, 25 patients received 
ECMO and VAD, especialy in 2015- 2017, 20 
patients received ECMO, 1 patient was 
transfered abroad. Among 19 patients followed 
up, 8 patients were weaned ECMO successfully 
(41.16%), 6 patients got better and were 
discharged stably (31.68%); in-hospital 
mortality was 68.42%. The main indication of 
ECMO was cardiogenic shock after cardiac 
surgeries. The common complications of 
ECMO were sepsis, renal failure, hepatic 
failure, bleeding, leg ischemia, The invention 
of advanced circulation support devices marked 
an obvious advance in cardiac resuscitation and 
cardiac surgery. That gave patients with 
refractory cardiac shock new chances to be 
rescued and wait for heart transplantation.* 
Key words: ECMO (Extracorporeal 
membrane oxygenation) 
I. ĐẶT VẤN ĐỀ 
Suy tim là tình trạng bệnh lý trong đó với 
áp lực đổ đầy thất bình thường tim không đủ 
khả năng bơm một lượng máu mang oxy và các 
chất biến dưỡng cho nhu cầu của cơ thể. Có thể 
nói suy tim là hậu quả cuối cùng của các bệnh 
tim bẩm sinh hoặc mắc phải, có thể xảy ra ở cả 
trẻ em hoặc người lớn. Năm 2015, trên thế giới 
có khoảng 26 triệu người mắc bệnh, ở các nước 
phát triển tỷ lệ mắc bệnh suy tim là 1-2% trong 
dân số người trưởng thành[4]. Suy tim tăng theo 
* Trung tâm tim mạch, Bệnh viện Chợ Rẫy 
Người chịu trách nhiệm khoa học: PGS.TS. Trần Quyết Tiến 
Ngày nhận bài: 15/07/2018 - Ngày Cho Phép Đăng: 20/07/2018 
Phản Biện Khoa học: PGS.TS. Đặng Ngọc Hùng 
 GS.TS. Lê Ngọc Thành 
PHẪU THUẬT TIM MẠCH VÀ LỒNG NGỰC VIỆT NAM SỐ 24 - THÁNG 8/2018 
 36 
tuổi và là một trong những nguyên nhân nhập 
viện hàng đầu ở người trên 65 tuổi[6]. 
Ngày nay với sự phát triển của y học, các 
biện pháp điều trị suy tim ngày càng được hoàn 
thiện và nâng cao: biện pháp không dùng thuốc, 
biện pháp dùng thuốc, phẫu thuật tim, đặt bóng 
đối xung động mạch chủ (IABP), tuần hoàn 
ngoài cơ thể (ECMO), thiết bị hỗ trợ thất 
(VAD), ghép tim. Đặc biệt các phương tiện hỗ 
trợ tuần hoàn ngày càng được sử dụng nhiều 
hơn và hiệu quả hơn trong điều trị suy tim giúp 
cứu sống bệnh nhân cũng như góp phần cải 
thiện chất lượng cuộc sống. 
Các nghiên cứu cho thấy có 1-6% bệnh 
nhân sốc tim sau khi được phẫu thuật tái tưới 
máu hoặc thay van tim, 0,5-1,5% bệnh nhân 
không đáp ứng với thuốc vận mạch và bóng dội 
ngược động mạch chủ[1],[2],[Error! Reference source not 
found.]. Tình trạng sốc tim sau phẫu thuật tim có 
thể xảy ra ở những bệnh nhân chức năng tim 
bình thường hoặc suy giảm trước đó, lúc này 
các phương tiện hỗ trợ tuần hoàn nâng cao giúp 
tưới máu các cơ quan nội tạng, giúp cơ tim 
được nghỉ ngơi và có thời gian hồi phục đã 
mang lại một hy vọng sống mới cho bệnh 
nhân[3]. 
Hiện nay, đi cùng sự phát triển của y 
học thế giới, Bệnh viện Chợ Rẫy đã sử dụng 
các phương tiện hỗ trợ tuần hoàn cho bệnh 
nhân suy tim nặng. Từ năm 2010, tại khoa 
Hồi sức – Phẫu thuật tim bóng dội ngược 
động mạch chủ đã bắt đầu được đặt cho 
những bệnh nhân bệnh mạch vành nặng có 
suy tim và đau ngực nhiều. Năm 2013 chúng 
tôi tiếp tục sử dụng thiết bị trao đổi oxy qua 
màng ngoài cơ thể và dụng cụ hỗ trợ thất cho 
bệnh nhân suy tim không đáp ứng điều trị nội 
khoa. Để đánh giá lợi ích của việc ứng dụng 
các phương tiện kỹ thuật cao trong hồi sức 
phẫu thuật tim đặc biệt là thiết bị trao đổi oxy 
qua màng ngoài cơ thể , chúng tôi quyết định 
thực hiện nghiên cứu đánh giá kết quả bước 
đầu sử dụng thiết bị trao đổi oxy qua màng 
ngoài cơ thể tại khoa Hồi Sức – Phẫu Thuật 
Tim, Bệnh viện Chợ Rẫy. 
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP 
NGHIÊN CỨU 
2.1. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU: Hồi cứu, 
báo cáo hàng loạt ca. 
2.2. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 
Dân số mục tiêu: Bệnh nhân đã được sử 
dụng ECMO. 
Dân số nghiên cứu: Bệnh nhân đã được 
sử dụng ECMO tại khoa Hồi sức – Phẫu thuật 
tim Bệnh viện Chợ Rẫy. 
Tiêu chuẩn chọn bệnh: Bệnh nhân đã 
được sử dụng ECMO tại khoa Hồi Sức – Phẫu 
Thuật Tim, Bệnh viện Chợ Rẫy. 
Tiêu chuẩn loại trừ: Không đủ dữ liệu 
nghiên cứu. 
Cỡ mẫu: Lấy tất cả các trường hợp thỏa 
tiêu chí chọn bệnh. 
2.3. XỬ LÝ SỐ LIỆU : Các thuật toán thống kê y học (phần mềm SPSS). 
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 
ỨNG DỤNG TRAO ĐỔI OXY QUA MÀNG CƠ THỂ TRONG HỒI SỨC PHẪU THUẬT TIM 
 37 
Biểu đồ 3.1: Số lượng bệnh nhân được sử dụng ECMO 
Nhận xét: Số lượng bệnh nhân được sử dụng ECMO ngày càng tăng 
3.1. BỆNH CƠ BẢN CẦN SỬ DỤNG ECMO TỪ 2015 - 2017 
Bảng 3.1: Bệnh cơ bản cần sử dụng dụng cụ hỗ trợ tuần hoàn 
Bệnh cơ bản Tần số Tỉ lệ (%) 
Nhồi máu cơ tim 
Bệnh van tim 
Tim bẩm sinh 
14 
4 
2 
70 
20 
10 
Nhận xét: bệnh cơ bản cần được hỗ trợ tuần hoàn đa số là bệnh mạch vành 
3.2. THỜI GIAN SỬ DỤNG ECMO 
Bảng 3.2: thời gian sử dụng phương tiện hỗ trợ tuần hoàn 
Phương tiện Thời gian (ngày) 
Trao đổi oxy qua màng ngoài cơ thể (ECMO) 13 ngày ( 3-24) 
Nhận xét: thời gian sử dụng tuần hoàn ngoài cơ thể trung bình 13 ngày, dài nhất 24 ngày, 
ngắn nhất 3 ngày 
3.3. TỈ LỆ TỬ VONG 
Từ năm 2015 đến 2017 có 20 bệnh nhân đặt ECMO, trong đó có 1 bệnh nhân chuyển ra nước 
ngoài khi đang sử dụng ECMO nên không theo dõi tiếp tục quá trình điều trị, trong 19 bệnh nhân 
còn lại có 8 bệnh nhân cai ECMO thành công (chiếm tỉ lệ 42.1%) và 6 bệnh nhân xuất viện trong 
PHẪU THUẬT TIM MẠCH VÀ LỒNG NGỰC VIỆT NAM SỐ 24 - THÁNG 8/2018 
 38 
tình trạng ổn định (chiếm tỉ lệ 31.58%), 13 bệnh nhân diễn tiến nặng và thân nhân xin về (chiếm tỉ 
lệ 68.42%). 
Biểu đồ 3.2: Tỉ lệ tử vong ở bệnh nhân được sử dụng ECMO 
Nhận xét: Tỉ lệ tử vong ở bệnh nhân được sử dụng ECMO tương đối cao 
3.4. NGUYÊN NHÂN TỬ VONG 2015 – 2017 
Bảng 3.3: Nguyên nhân tử vong ở bệnh nhân sử dụng dụng cụ hỗ trợ tuần hoàn 
Nguyên nhân Tần số Tỉ lệ (%) 
Suy 2 thất, suy đa cơ quan 5 38.46 
Chảy máu 3 23.08 
Tắc cầu vành 2 15.38 
Viêm phổi do Klebsiella và Candida albicans 2 15.38 
Tăng áp phổi 1 7.7 
Nhận xét: nguyên nhân tử vong chủ yếu do tình trạng suy tim quá nặng. 
3.5. BIẾN CHỨNG 
Biểu đồ 3.4: Tần suất biến chứng ở bệnh nhân sử dụng ECMO 
ỨNG DỤNG TRAO ĐỔI OXY QUA MÀNG CƠ THỂ TRONG HỒI SỨC PHẪU THUẬT TIM 
 39 
Nhận xét: Biến chứng gặp nhiều nhất là tình trạng nhiễm trùng nặng 
IV. BÀN LUẬN 
Phương tiện hỗ trợ tuần hoàn đầu tiên 
được sử dụng tại khoa Hồi Sức - Phẫu Thuật 
Tim, Bệnh viện Chợ Rẫy là bóng dội ngược 
động mạch chủ với số lượng chỉ 2 ca trong năm 
2010, nhưng những năm sau đó số lượng bóng 
được đặt đã tăng dần. Điều này cho thấy sự cố 
gắng nổ lực hết mình của đội ngũ bác sĩ và 
nhân viên y tế tại khoa vì bóng dội ngược khi 
mới có là một dụng cụ hồi sức hoàn toàn mới lạ 
đòi hỏi phải có kiến thức và kỹ năng thuần thục 
để sử dụng, ngoài việc chọn lựa thời điểm chỉ 
định đặt bóng thích hợp chúng ta còn phải biết 
theo dõi hoạt động của máy một cách chặt chẽ, 
tránh để những biến chứng không mong muốn 
xảy ra. Mặc dù việc đặt bóng có ca thành công 
cũng có ca thất bại nhưng chúng tôi vẫn không 
nản chí vẫn quyết tâm rút kinh nghiệm để hoàn 
thiện hơn cho những trường hợp cần đặt bóng 
sau này, dần dần tỉ lệ đặt bóng thành công cho 
bệnh nhân ngày càng tăng, chúng tôi càng 
mạnh dạn hơn trong chỉ định đặt bóng dội 
ngược động mạch chủ, khảo sát sơ bộ trên 42 
bệnh nhân đặt IABP năm 2016 ghi nhận có 17 
bệnh nhân bệnh vẫn diễn tiến nặng (chiếm tỉ lệ 
40%). Từ đó đòi hỏi các bác sĩ cần áp dụng các 
phương pháp hỗ trợ tuần hoàn nâng cao hơn 
IABP như ECMO. Vì vậy tỉ lệ sử dụng ECMO 
trong hồi sức tim mạch ngày càng tăng và đã 
đạt được những thành quả bước đầu. 
Trong những năm đầu ứng dụng ECMO, 
số lượng bệnh nhân không cao vì đây là 
phương tiện hồi sức chuyên sâu, kỹ thuật cao, 
đòi hỏi không những máy móc, dụng cụ mà còn 
phải có sự phối hợp nhịp nhàng giữa các nhân 
viên y tế từ phẫu thuật viên, bác sĩ hồi sức, gây 
mê, chạy máy đến điều đưỡng để tạo thành một 
ekip hoàn chỉnh[6]. Ngoài ra vấn đề chi phí khá 
cao là một trở ngại khi thực hiện vì không phải 
bệnh nhân nào cũng có khả năng. 
Trong số 19 ca bệnh nhân cần sử dụng 
ECMO từ 2015 – 2017, có đến 14 ca bệnh lý cơ 
bản là nhồi máu cơ tim, tổn thương mạch vành 
rất nặng ảnh hưởng lên chức năng tim làm suy 
tim nặng khó hồi phục, trong đó có 1 ca bệnh 
cơ bản rất nặng vừa nhồi máu cơ tim vừa phình 
động mạch chủ cho thấy việc sử dụng tuần 
hoàn ngoài cơ thể là hợp lý và rất cần thiết cho 
bệnh nhân. 
Trao đổi oxy qua màng ngoài cơ thể tại 
khoa Hồi Sức – Phẫu Thuật Tim, Bệnh viện 
Chợ Rẫy được đặt cho đối tượng bệnh cả trẻ em 
và người lớn, đa số là để hỗ trợ tim sau phẫu 
thuật tim. Bệnh thường nặng và có nhiều tổn 
thương phối hợp, cụ thể một bệnh nhân 14 tuổi 
suy tim cấp – sốc tim trên nền viêm cơ tim tiến 
triển cần đặt ECMO và sau đó đặt dụng cụ hỗ 
trợ thất, một bệnh nhi 3 tuổi được phẫu thuật 
sửa chữa triệt để tứ chứng Fallot, sau mổ tim co 
bóp kém, cai máy tim phổi nhân tạo khó khăn, 
huyết áp dao động, vận mạch sử dụng liều cao, 
bệnh nhi được đặt ECMO và để hở xương ức, 
một bệnh nhân 56 tuổi bị nhồi máu cơ tim 
Killip IV và phình quai động mạch chủ ngực 
dạng túi được phẫu thuật bắc cầu mạch vành, 
cắm lại tất cả các nhánh nuôi não va đặt stent 
graft động mạch chủ ngực dưới sự hỗ trợ 
ECMO, một bệnh nhân viêm nội tâm mạc 
PHẪU THUẬT TIM MẠCH VÀ LỒNG NGỰC VIỆT NAM SỐ 24 - THÁNG 8/2018 
 40 
nhiễm trùng, áp xe van động mạch chủ và rách 
van động mạch chủ, bệnh nhân ngưng tim 
trước phẫu thuật và được đặt ECMO phối hợp 
khi phẫu thuật tim, các bệnh nhân còn lại đều 
bị nhồi máu cơ tim cấp Killip IV kèm theo các 
biến chứng nặng như thủng vách liên thất, hở 
van 2 lá nặng, được phẫu thuật bắc cầu 
mạch vành và giải quyết các tình trạng nặng đi 
kèm sau đó đều cần đặt máy ECMO để hỗ trợ. 
Năm 2017 có 2 trường hợp nhồi máu cơ tim 
nặng được đặt ECMO trước mổ do tình trạng 
suy tim quá nặng không thích hợp phẫu thuật 
ngay mà cần phải có thời gian để cơ tim được 
nghỉ ngơi và hồi phục, từ đó cho thấy chúng ta 
có thể ứng dụng ECMO trong những trường 
hợp cấp cứu hồi sinh tim phổi cho bệnh nhân 
không hiệu quả - ECPR (Extracorporeal 
Cardiopulmonary resuscitation). 
Tất cả các bệnh nhân được đặt ECMO tại 
khoa Hồi sức - Phẫu thuật tim Bệnh viện Chợ 
Rẫy đều loại trung tâm và V-A. Thời gian sử 
dụng ECMO trung bình 13 ngày (từ 03 đến 24 
ngày) là tương đối dài so với các trường hợp 
viêm cơ tim đơn thuần hoặc chỉ hỗ trợ phổi vì 
những bệnh nhân này đa số đều phải trải qua 
một cuộc phẫu thuật tim lớn kéo dài tim bị 
tổn thương nặng kèm tình trạng suy tim trước 
mổ, khả năng và thời gian hồi phục rất khó 
đoán trước. 
Tỉ lệ cai máy ECMO thành công từ năm 
2015- 2017 chiếm 42.1%. Theo tác giả Rastan 
AJ và cộng sự tổng hợp 517 ca bệnh nhân sử 
dụng ECMO ở bệnh nhân sốc tim sau phẫu 
thuật tim, tỉ lệ cai ECMO thành công là 31-
60%[2], tác giả Doll N và cộng sự ghi nhận tỉ 
lệ cai ECMO thành công là 60% [1]. Tỉ lệ tử 
vong ở bệnh nhân suy tim nặng được đặt 
ECMO tại khoa Hồi sức - Phẫu thuật tim từ 
năm 2015- 2017 chiếm 68.42%. Theo tác giả 
Rastan và cộng sự tỉ lệ tử vong trong bệnh 
viện của những bệnh nhân đặt ECMO là 59-
84%[2]. Như vậy kết quả nghiên cứu của 
chúng tôi tương đồng với các nghiên cứu trên 
thế giới. Đa số bệnh nhân có bệnh nền rất 
nặng, hỗ trợ tuần hoàn thường phải sử dụng 
trong bối cảnh cấp cứu, có trường hợp phải sử 
dụng cùng lúc 2 hoặc 3 phương tiện hỗ trợ. 
Tuy nhiên trong số các bệnh nhân suy tim 
nặng, sốc tim với tỉ lệ tử vong gần như 100% 
chúng ta có thể cứu được gần 30% bệnh nhân 
nhờ vào phương tiện hỗ trợ tuần hoàn nâng 
cao, điều đó cho thấy việc áp dụng các 
phương tiện hỗ trợ tuần hoàn bước đầu đã cho 
kết quả khả quan và là nền tảng, động lực để 
chúng tôi tiếp tục phát huy việc ứng dụng các 
phương tiện này trong tương lai để nâng cao tỉ 
lệ cứu sống bệnh nhân. 
Trong nghiên cứu của chúng tôi mặc dù 
đã được sử dụng phương tiện hỗ trợ tuần hoàn 
nhưng nguyên nhân tử vong chủ yếu là suy hai 
thất tiến triển đến suy đa cơ quan là 4/12 ca 
chiếm tỉ lệ 33,33% cho thấy tình trạng suy tim 
và tổn thương tim của bệnh nhân rất nặng, 
không có khả năng hồi phục. Bên cạnh đó tình 
trạng nhiễm trùng và các biến chứng do nằm 
lâu sau phẫu thuật cũng như sau đặt máy hỗ trợ 
tuần hoàn cũng góp phần vào nguyên nhân gây 
tử vong cho bệnh nhân[4],[5]. 
Tất cả bệnh nhân được đặt ECMO đều có 
biến chứng, nhiều nhất là biến chứng nhiễm 
trùng nặng có thể do tất cả đều được đặt ECMO 
trung tâm trong thời gian dài, tổng trạng bệnh 
ỨNG DỤNG TRAO ĐỔI OXY QUA MÀNG CƠ THỂ TRONG HỒI SỨC PHẪU THUẬT TIM 
 41 
nhân kém, phẫu thuật, thủ thuật xâm lấn nhiều, 
thở máy kéo dài nên nguy cơ nhiễm trùng cao. 
Ngoài ra các biến chứng suy gan, suy thận, 
chảy máu, xuất huyết, thiếu máu chi cũng 
thường gặp do giảm lưu lượng tuần hoàn, sử 
dụng nhiều loại thuốc hỗ trợ như vận mạch, 
kháng sinh, kháng đông 
Như vậy qua nghiên cứu này chúng ta 
phần nào khái quát được tình hình sử dụng 
thiết bị trao đổi oxy qua màng ngoài cơ thể tại 
khoa Hồi sức – Phẫu thuật tim bệnh viện Chợ 
Rẫy, đây là kỹ thuật mới, hiện đại mở ra cơ 
hội cứu sống cho các bệnh nhân với bệnh lý 
tim mạch nặng nề và phức tạp hơn mà trước 
đây các phương pháp điều trị nội và ngoại 
khoa cổ điển không cứu chữa được. Đây cũng 
là các phương tiện chuyên sâu giúp cũng cố, 
hỗ trợ phát triển hơn nữa lãnh vực phẫu thuật 
tim, giúp các bác sĩ mạnh dạn hơn đối với 
những trường hợp mà trước đây được cho là 
quá chỉ định phẫu thuật. 
V. KẾT LUẬN 
Qua nghiên cứu này chúng tôi rút ra 
những kết luận sau: 
- ECMO là phương tiện hồi sức kỹ thuật 
cao được sử dụng tại khoa Hồi Sức – Phẫu 
Thuật Tim từ năm 2013. 
- Tỉ lệ bệnh nhân được đặt ECMO tăng 
dần qua các năm. 
- Bệnh cơ bản cần đặt ECMO chủ yếu là 
nhồi máu cơ tim. 
- Thời gian sử dụng ECMO trung bình là 
13 ngày 
- Tỉ lệ tử vong ở những bệnh nhân được 
sử dụng ECMO tương đối cao chiếm 68.42 % 
- Nguyên nhân tử vong ở những bệnh 
nhân được sử dụng ECMO chủ yếu do suy 2 
thất, suy đa cơ quan 
- Biến chứng gặp nhiều nhất ở những 
bệnh nhân được sử dụng ECMO là nhiễm 
trùng nặng, suy gan, suy thận, xuất huyết, 
thiếu máu chi. 
- Phương tiện hỗ trợ tuần hoàn nâng cao 
ra đời là một bước tiến mới trong lĩnh vực hồi 
sức tim mạch cũng như phẫu thuật tim, đã 
mang lại một cơ hội sống mới cho những bệnh 
nhân suy tim nặng kháng trị với những điều trị 
thông thường, cũng là bước đệm giúp bệnh 
nhân có thể chờ đợi biện pháp điều trị cuối 
cùng là ghép tim. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Doll N, Kiaii B, et al, 2004, “Five-
Year results of 219 consecutive patients 
treated with extracorporeal membrane 
oxygenation for refractory postoperative 
cardiogenic shock”, The Annals of Thoracic 
Surgery, Volume 77, Issue 1, January 2004, 
Pages 151-157 
2. Rastan AJ, Dege A, et al, 2010, “Early 
and late outcomes of 517 consecutive adult 
patients treated withextracorporeal membrane 
oxygenation for refractory postcardiotomy 
cardiogenic shock”, The Journal of Thoracic 
and Cardiovascular Surgery, Volume 139, Issue 
2, February 2010, Pages 302–311.e1 
3. Bermudez CA, Rocha RV, et al, 2011, 
“Extracorporeal Membrane Oxygenation for 
Advanced Refractory Shock in Acute and 
PHẪU THUẬT TIM MẠCH VÀ LỒNG NGỰC VIỆT NAM SỐ 24 - THÁNG 8/2018 
 42 
Chronic CardiomyopathyOriginal Research 
Article”, The Annals of Thoracic Surgery, 
Volume 92, Issue 6, December 2011, Pages 
2125-2131. 
4. Kumar TKS, Zurakowski D, et al, 
2010, “Extracorporeal membrane oxygenation 
in postcardiotomy patients: Factors influencing 
outcomeOriginal Research Article”, The 
Journal of Thoracic and Cardiovascular 
Surgery, Volume 140, Issue 2, August 2010, 
Pages 330-336.e2 
5. Meng-Yu Wu, Pyng-Jing Lin, et al, 
2010, “Using extracorporeal life support to 
resuscitate adult postcardiotomy cardiogenic 
shock: Treatment strategies and predictors of 
short-term and midterm survival”, Original 
Research Article, Resuscitation, Volume 81, 
Issue 9, September 2010, Pages 1111-1116. 
6. Khan MH, Corbett BJ, et al, 2014, 
“Mechanical circulatory support in acute 
cardiogenic shock”, F1000Prime Rep. 2014; 
6: 91.