U xơ đàn hồi thể nhú ở thất trái kết hợp bệnh lý mạch vành: nhân một trường hợp

PHẪU THUẬT TIM MẠCH VÀ LỒNG NGỰC VIỆT NAM SỐ 27 - THÁNG 12/2019 
 10 
U XƠ ĐÀN HỒI THỂ NHÚ Ở THẤT TRÁI KẾT HỢP BỆNH LÝ MẠCH VÀNH: 
NHÂN MỘT TRƯỜNG HỢP 
Nguyễn Ngọc Trung*, Nguyễn Trường Giang**, Vũ Đức Thắng*, Phạm Vũ Thu Hà*, 
Trần Đắc Tiệp*, Nguyễn Chí Tuệ*, Lê Bá Hạnh*, Nguyễn Thế Kiên* 
TÓM TẮT: U tim nguyên phát là một 
bệnh rất hiếm gặp, chiếm khoảng 0,0017 – 
0,28%. Trong đó, u xơ đàn hồi thể nhú kết hợp 
với bệnh lý mạch vành cực kỳ hiếm gặp. Chúng 
tôi xin báo cáo một trường hợp theo dõi sau phẫu 
thuật 4 tháng u xơ đàn hồi thể nhú ở thất trái kết 
hợp với bệnh lý mạch vành. Bệnh nhân nữ 67 
tuổi, vào viện vì đau tức ngực trái, siêu âm tim 
qua thành ngực và thực quản phát hiện u kích 
thước khoảng 14x18mm, bám xung quanh ½ trên 
chân trụ cơ trước bên, mật độ âm bằng cơ tim, di 
động nhiều, hở van 2 lá và van 3 lá nhẹ, không 
tăng áp phổi, chức năng tâm thu thất trái trong 
giới hạn bình thường. Chụp động mạch vành: hẹp 
40% thân chung động mạch vành, 80% động 
mạch liên thất trước, 90% lỗ vào động mạch mũ 
và 80% động mạch vành phải. Bệnh nhân được 
phẫu thuật tim hở bằng đường mở ngực dọc giữa 
xương ức, cắt u thất trái qua đường mở nhĩ trái 
qua van 2 lá, bắc 3 cầu động mạch chủ - động 
mạch vành. Mô bệnh học sau mổ là u xơ đàn hồi 
thể nhú.Sau phẫu thuật bệnh nhân ổn định, ra viện 
sau mổ ngày. Hiện tại 4 tháng sau mổ bệnh nhân 
hoàn toàn khỏe mạnh, siêu âm tim không phát 
hiện tái phát. 
Từ khóa: U tim, u xơ đàn hồi thể nhú, bệnh 
lý mạch vành 
SUMMARY 
PAPILLARY FIBROELASTOMA OF 
THE LEFT VENTRICLE COMBINED 
WITH CORONARY ARTERY DISEASE: A 
CASE STUDY 
 Primary heart tumor is a very rare disease, 
accounting for about 0.0017 - 0.28% of all 
tumors. In particular, papillary fibroelasroma 
(PFE) combined with coronary disease (CAD)is 
extremely rare.We report a case of PFE of the left 
ventricle combined coronary artery disease. A 67-
year-old woman who was admitted for chest pain 
and her subsequent transthoracic and 
transesophageal echocardiography showed a mass 
of myocardial density, high mobility, measuring 
14x18mm in the left ventricle, attached to the 
anterolateral papillary muscle. Other findings 
were mild mitral and tricuspid regurgitation, no 
pulmonary hypertension, and normal left 
ventricular systolic function. Coronary 
angiography showed stenosis of the left main 
(40%),and significant stenosis of the left anterior 
descending artery (LAD) (80%), left circumflex 
artery (LCx) (90%) and right coronary artery 
(RCA) (80%). The patient underwent a median 
sternotomy with cardiopulmonary bypass. The 
tumor was removed via the mitral valve and 
coronary artery bypass grafting to the LAD, LCx 
and RCA was performed using the left internal 
thoracic artery and saphenous vein grafts. The 
histopathology and immunohistochemistry 
analysis of the sample confirmed the diagnosis of 
PFE. Postoperative follow-up showed no sign of 
recurrence up to 4 months.* 
Keywords: Heart tumor, papillary 
fibroelastoma, coronary artery disease 
I. TỔNG QUAN 
U tim nguyên phát là một bệnh rất hiếm 
gặp, chiếm khoảng 0,0017 – 0,28% [1]. U tim 
hay gặp nhất là u nhầy, trong đó u nhầy nhĩ chiếm 
tỷ lệ chủ yếu. U xơ đàn hồi thể nhú là loại hay 
gặp thứ 2 sau u nhầy [2]. U xơ nhầy thể nhú là 
* Bệnh viện quân y103 
** Học viện Quân Y 
Người chịu trách nhiệm khoa học: BS Nguyễn Ngọc Trung 
Ngày nhận bài: 01/11/2019 - Ngày Cho Phép Đăng: 20/12/2019 
Phản Biện Khoa học: PGS.TS. Đặng Ngọc Hùng 
 GS.TS. Lê Ngọc Thành 
U XƠ ĐÀN HỒI THỂ NHÚ Ở THẤT TRÁI KẾT HỢP BỆNH LÝ MẠCH VÀNH: NHÂN MỘT TRƯỜNG HỢP. 
 11 
loại tổn thương lành tính, hình ảnh đại thể đã 
được các tác giả mô tả giống như con hải quỳ với 
nhiều xúc tu [1]. Nó có thể bám ở nội tâm mạc, tổ 
chức van tim, di động nhiều. Biến chứng hay gặp 
là tắc mạch hệ thống. Lâm sàng u xơ đàn hồi ở 
thất trái thường không có triệu chứng hoặc một số 
có biểu hiện đau ngực như bệnh lý mạch vành. 
Chẩn đoán hình ảnh rất dễ nhầm với u nhầy thất 
[3], [4], [5]. Chúng tôi xin chia sẻ về kinh nghiệm 
chẩn đoán và điều trị một trường hợp u xơ đàn 
hồi thể nhú trong thất trái kết hợp với bệnh lý 
mạch vành. 
II. CA LÂM SÀNG 
Bệnh nhân nữ 67 tuổi, thỉnh thoảng có đau 
tức ngực trái.Không có tiền sử bệnh lý mạn tính, 
không hút thuốc lá. Thăm khám lâm sàng khó thở 
NYHA 1, không phù, không có tiếng tim bệnh lý. 
Siêu âm tim qua thành ngực và siêu âm tim qua 
thực quản phát hiện khối u kích thước khoảng 
14x18mm, chân khối u bám xung quanh ½ trên 
chân trụ cơ trước bên, hở van hai lá vfa van ba lá 
nhẹ, không tăng áp phổi, chức năng tâm thu thất 
trái trong giới hạn bình thường. Điện tim và 
xquang ngực bình thường. Chụp động mạch vành 
trước mổ hẹp 40% thân chung, 80% động mạch 
liên thất trước, 90% lỗ vào động mạch mũ và 80% 
động mạch vành phải. Về lâm sàng và chẩn đoán 
hình ảnh phù hợp với tổn thương dạng u nhày 
trong thất trái kết hợp với bệnh lý mạch vành. 
Hình 1. Hình ảnh siêu âm tim Hình 2. Hình ảnh chụp động mạch vành 
Do đó bệnh nhân được phẫu thuật tim hở 
qua đường mở ngực dọc giữa xương ức. Mở nhĩ 
trái qua van hai lá tiếp cận khối u. Trong mổ, 
tổn thương u kích thước khoảng 1,5cm, chân 
nhỏ bám ào trụ cơ trước bên, hình dạng giống 
con hải sâm với nhiều xúc tu, di động nhiều, 
không xâm lấn thành thất và dây chằng, lá van 
hai lá. Khối u được cắt bỏ hoàn toàn bảo tồn cột 
cơ và dây chằng van hai lá.Sau đó, bắc ba cầu 
động mạch chủ - động mạch vành (01 caaud 
động mạch vú trong trái và 02 cầu tĩnh mạch 
hiển). Kết quả giải phẫu bệnh: tổn thương đại 
thể mặt cắt hơi trong, xám nhạt, nhiều tua giống 
xúc tu của con hải sâm. Vi thể gồm các nhú lớn 
nhỏ, trung tâm là lõi xơ lẫn cã sợi dạng 
collagen, phủ các nhú là các tế bào nội mạc tăng 
sinh có nhân nhỏ đều. Nhuộm hóa mô miễn dịch 
dương tính với CD34, CD31 và vimentin.Bệnh 
nhân được chẩn đoán u xơ đàn hồi thể nhú. Sau 
mổ ra viện ổn định, điều trị bằng chống kết tập 
tiểu cầu, clopidogrel, tái khám định kỹ 1 
tháng/lần. Hiện tại theo dõi sau 4 tháng phẫu 
thuật không phát hiện tái phát trên lâm sàng và 
siêu âm tim. 
Hình 3. Hình ảnh đại thể khối u Hình 4. Hình ảnh mô bệnh học và nhuộm hóa mô miễn dịch 
PHẪU THUẬT TIM MẠCH VÀ LỒNG NGỰC VIỆT NAM SỐ 27 - THÁNG 12/2019 
 12 
III. BÀN LUẬN 
U xơ đàn hồi thể nhú (PFE) là một khối tim 
lành tính hiếm gặp. Chúng có thể phát sinh từ các 
thành phần mô khác nhau như mô đàn hồi, mô xơ 
hoặc tế bào cơ trơn [1].Hình ảnh đại thể của PFE 
giống như con hải quỳ có nhiều nhú dạng lược và 
thường gắn vào van hoặc nội tâm mạc bằng một 
cuống hoặc chân [6].Tuy nhiên, nguồn gốc của 
PFE vẫn chưa được biết rõ với một số giả thuyết 
đã được đề cập trong y văn. Một số tác giả cho 
rằng chúng lá cục nghẽn của tổ chức hoặc khối có 
nguồn gốc do phản ứng bất thường của nội mạc 
bởi chấn thương huyết động hoặc nhiễm trùng 
[2]. Trong khi đó, một số tác giả cho rằng PFE có 
nguồn gốc tân sinh thực sự.Theo hiểu biết của 
chúng tôi bệnh nhân PFE kết hợp bệnh lý mạch 
vành thì đây là trường hợp đầu tiên được báo cáo. 
Phần lớn các trường hợp đã được báo cáo trong y 
văn gặp ở nữ giới tuổi từ đến tuổi. PFEs thường 
không có triệu chứng lâm sàng điển hình, nhưng 
đôi khi có thể gây ra thiếu máu cục bộ hoặc tắc 
mạch hệ thống, như cơn thiếu máu não thoáng 
qua, đột quỵ, đau ngực, nhồi máu cơ tim, suy tim, 
choáng, ngất và mù [7]. Các biến chứng đe dọa 
tính mạng như ngừng tim hoặc đột tử cũng đã 
được báo cáo. Ở bệnh nhân của chúng tôi chụp 
động mạch vành trước mổ ghi nhận hẹp nặng 3 
thân động mạch vành. Do đó triệu chứng đau 
ngực khiến bệnh nhân nhập viện có thể là do biểu 
hiện của bệnh lý mạch vành. Tác giả Xu .H 
(2017) mô tả trường hợp u xơ đàn hồi thể nhú ở 
xoang vành trái có biểu hiện đau ngực, kết hợp 
với chụp động mạch vành bình thường cho nên 
tác giả nghĩ đến triệu chứng đau ngực là bản thân 
bệnh u xơ đàn hồi thể nhú tạo nên. Tác giả cho 
rằng do khối u chèn vào lỗ mạch vành gây thiếu 
máu cơ tim cục bộ hoặc cũng có thể do các xúc tu 
của khối u chui Vào lỗ vành ở thì tâm trương gây 
thiếu máu cục bộ [1]. Tuy nhiên, vị trí khối u của 
chúng tôi không phù hợp với nhận định của Xu 
.H (2017). U xơ đàn hổi thể nhú có thể được chẩn 
đoán bằng siêu âm tim 2D hoặc 3D và siêu âm 
tim qua thực quản. Ngày nay, với cộng hưởng từ 
tim và chụp cắt lớp vi tính tim cho hình ảnh rõ 
nét về u xơ đàn hồi thể nhú ở tim [2]. Tuy nhiên, 
với tổn thương khối u ở trong thất trái đơn thuần 
phần lớn các trường hợp không có biểu hiện lâm 
sàng nếu như bệnh nhân không có biến chứng tắc 
mạch hệ thống hoặc chèn vào làm hẹp đường ra 
thất trái thì việc phát hiện bệnh sớm vẫn đang là 
một thách thức trên lâm sàng. 
Phẫu thuật cắt bỏ khối u là phương pháp 
điều trị được chỉ định tuyệt đối ngay cả khi không 
có biểu hiện lâm sàng để tránh biến chứng tắc 
mạch [8]. Ở bệnh nhân của chúng tôi, ngoài tổn 
thương u xơ đàn hồi thể nhú trong thất trái thì hẹp 
nặng ba thân động mạch vành cho nên việc phẫu 
thuật ngoài việc điều trị tổn thương u còn bắc cầu 
động mạch chủ - động mạch vành là tuyệt đối. 
Đối với khối u trong thất trái tùy vị trí mà có ba 
phương pháp tiếp cận để cắt u: phương pháp tiếp 
cận qua van động mạch chủ, phương pháp tiếp 
cận qua van hai lá và phương pháp tiếp cận trực 
tiếp qua cơ thất trái [9]. Phương pháp tiếp cận 
trực tiếp qua cơ thất trái đòi hỏi phải rạch vào 
thành thất trái, dẫn đến rối loạn chức năng thất 
trái sau phẫu thuật.Phương pháp tiếp cận quan 
van động mạch chủ thì phù hợp với những khối u 
nằm ở đường ra thất trái.Trong khi đó, khối u ở 
sau trong thất trái thì phương pháp tiếp cận qua 
van hai lá tỏ ra ưu việt hơn.Bệnh nhân của chúng 
tôi tổn thương bám vào trụ cơ trước nên chúng tôi 
chọn phương pháp tiếp cận qua van hai lá và 
chúng tôi nhận thấy đường tiếp cận này là dễ 
dàng để thực hiện thao tác cắt bỏ.Vấn đề ngăn 
chặn sự phân mảnh của khối u trong phẫu thuật 
lúc thực hiện thao tác cắt bỏ có thể hạn chế được 
biến chứng tắc mạch sau phẫu thuật.Một vấn đề 
cần quan tâm trong lúc phẫu thuật đối với những 
trường hợp khối u bám vào cơ nhú là bảo tồn tối 
đa cơ nhú để tránh thay van hai lá hay cắt bỏ rộng 
rãi rồi có thể phải thay van hai lá. Các tác giả 
nhận thấy rằng, về bản chất u xơ nhầy thể nhú là 
lành tính, do đó việc lấy rộng rãi tổ chức xung 
quanh khối u là không cần thiết. Tuy nhiên cần 
phải lấy hết tổ chức khối u, hạn chế tối đa tổn 
thương cột cơ và dây chằng.Việc cắt bỏ khối u và 
U XƠ ĐÀN HỒI THỂ NHÚ Ở THẤT TRÁI KẾT HỢP BỆNH LÝ MẠCH VÀNH: NHÂN MỘT TRƯỜNG HỢP. 
 13 
tổn thương cơ nhú buộc phải thay van hai lá cũng 
đã được các tác giả báo cáo [1].Ở bệnh nhân của 
chúng tôi kết hợp với bắc cầu động mạch chủ - 
động mạch vành cho nên việc cắt bỏ khối u phải 
được tiến hành trước khi bắc cầu. 
Mô bệnh học khối u sau mổ với cấu trúc u 
gồm các nhú lớn nhỏ, trung tâm là lõi xơ lẫn cã sợi 
dạng collagen, phủ các nhú là các tế bào nội mạc 
tăng sinh có nhân nhỏ đều.Hóa mô miễn dịch 
dương tính với CD34, CD31 và vimentin.Bệnh 
nhân được chẩn đoán u xơ đàn hồi thể nhú. Kết quả 
mô bệnh học và hóa mô miễn dịch của chúng tôi 
phù hợp với mô tả của các tác giả khác [5], [10]. 
Sau phẫu thuật bệnh nhân được điều trị bằng 
chống kết tập tiểu cầu và clopidogrel, theo dõi định 
kỳ bằng điện tim và siêu âm tim hàng tháng. Hiện 
tại sau 6 tháng theo dõi, bệnh nhân hoàn toàn khỏe 
mạnh, không đau ngực, siêu âm tim không phát 
hiện bệnh tái phát. Kết quả của chúng tôi phù hợp 
với tổn thương của u xơ đàn hồi thể nhú là tổn 
thương lành tính của tim [1], [10]. 
IV. KẾT LUẬN 
U xơ đàn hồi thể nhú trong thất trái kết hợp 
với bệnh lý mạch vành là tổn thương rất hiếm 
gặp. Trong những trường hợp này, phẫu thuật tim 
hở với cắt bỏ khối u và bắc cầu động mạch chủ - 
động mạch vành là chỉ định tuyệt đối để đề phòng 
các biến cố tim mạch. Việc điều trị bằng phẫu 
thuật cho kết quả tốt. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] H. Xu, L. Chen, C. Ye et al., “Cardiac 
Papillary Fibroelastoma with Coronary Artery 
Anomaly: A Case Report,” Heart Surg Forum, 
vol. 20, no. 2, pp. E052-E054, Apr 28, 2017. 
[2] P. L. Chia, “Incidental finding of an aortic 
valve mass on 64-slice computed tomographic 
coronary angiography,” Ann Acad Med Singapore, 
vol. 38, no. 10, pp. 926-7, Oct, 2009. 
[3] S. Arai, D. Tanaka, M. Sakuma et al., 
“[Papillary Fibroelastoma of the Left Ventricular 
Outflow Tract;Report of a Case],” Kyobu Geka, 
vol. 71, no. 9, pp. 697-700, Sep, 2018. 
[4] S. Page, R. Grant, and A. Iyer, 
“Cardiac papillary fibroelastoma originating from 
the left ventricular septum,” J Card Surg, vol. 33, 
no. 4, pp. 181-182, Apr, 2018. 
[5] Y. Tanaka, T. Kitamura, K. Kobayashi 
et al., “Papillary fibroelastoma of the left 
ventricular apex excised using a videoscopic 
technique,” J Card Surg, vol. 33, no. 5, pp. 277-
279, May, 2018. 
[6] J. M. Grinda, J. P. Couetil, S. 
Chauvaud et al., “Cardiac valve papillary 
fibroelastoma: surgical excision for revealed or 
potential embolization,” J Thorac Cardiovasc 
Surg, vol. 117, no. 1, pp. 106-10, Jan, 1999. 
[7] H. Kurobe, T. Kanbara, H. Yoshida et 
al., “Successful early resection of cardiac papillary 
fibroelastomas,” Gen Thorac Cardiovasc Surg, vol. 
59, no. 3, pp. 191-4, Mar, 2011. 
[8] D. L. Ngaage, C. J. Mullany, R. C. Daly 
et al., “Surgical treatment of cardiac papillary 
fibroelastoma: a single center experience with 
eighty-eight patients,” Ann Thorac Surg, vol. 80, 
no. 5, pp. 1712-8, Nov, 2005. 
[9] K. Ishida, H. Satokawa, S. Takase et 
al., “Video-assisted endoscopic resection of left 
ventricular papillary fibroelastoma through the 
aortic valve,” Asian J Endosc Surg, vol. 9, no. 4, 
pp. 325-327, Nov, 2016. 
[10] H. Hakeem, M. Argenziano, and D. 
Katechis, “A Left Ventricular Papillary 
Fibroelastoma Presenting as an Acute Coronary 
Syndrome,” CASE (Phila), vol. 2, no. 1, pp. 24-
26, Feb, 2018.