Tìm hiểu mối liên quan giữa hàm lượng Bilirubin toàn phần trong huyết tương và mức độtổn thương động mạch vành

NGHIÊN CỨU LÂM SÀNG
TẠP CHÍ TIM MẠCH HỌC VIỆT NAM - SỐ 77,12.201642
Tìm hiểu mối liên quan giữa hàm lượng Bilirubin 
toàn phần trong huyết tương và mức độ tổn thương 
động mạch vành
Phạm Mạnh Hùng*, Phạm Nhật Minh*
Horn Sophea**, Nguyễn Hoàng Khánh**
Bộ môn Tim mạch, Trường Đại học Y Hà Nội*
Bác sĩ cao học Tim mạch khóa 23, Trường Đại học Y Hà Nội**
TÓM TẮT
Khái quát: Nhiều nghiên cứu cho rằng hàm 
lượng Bilirubin toàn phần trong huyết tương cao 
có tác dụng chống quá trình xơ vữa động mạch 
vành (ĐMV). Mối liên quan giữa hàm lượng 
Bilirubin toàn phần trong huyết tương là mối liên 
quan nghịch với mức độ tổn thương xơ vữa động 
mạch vành ở bệnh nhân bệnh ĐMV.
Mục tiêu: Tìm hiểu mối liên quan giữa hàm 
lượng Bilirubin toàn phần trong huyết tương với 
mức độ tổn thương ĐMV theo thang điểm Syntax 
score.
Phương pháp: Nghiên cứu mô tả cắt ngang trên 
372 bệnh nhân được chụp ĐMV tại Bệnh viện Bạch 
Mai từ tháng 12/2015 đến tháng 8/2015.
Kết quả: Hàm lượng Bilirubin toàn phần trung 
bình là 11,12 ± 5,72 µmol/L. Hàm lượng Bilirubin 
toàn phần giảm dần theo mức độ tổn thương 
động mạch vành theo đang điểm Syntax: điểm 
Syntax thấp là 11,88 ± 6,09 µmol/L, điểm Syntax 
trung bình là 10,14 ± 5,12 µmol/L, điểm Syntax 
cao là 8,58 ± 3,03 µmol/Lvới p < 0,001. Hàm 
lượng Bilirubin toàn phần trong huyết tương có 
tương quan nghịch độc lập với mức độ tổn thương 
động mạch vành theo thang điểm Syntax (r = -0,32 
với p < 0,001). 
Kết luận: Hàm lượng Bilirubin toàn phần trong 
huyết tương có mối liên quan nghịch độc lập với 
mức độ tổn thương động mạch vành.
Từ khoá: Bilirubin toàn phần, tổn thương động 
mạch vành, điểm Syntax.
ĐẶT VẤN ĐỀ
Bệnh lý ĐMV do xơ vữa là bệnh phổ biến và là 
nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại các nước trên 
thế giới và Việt Nam. Hiện nay, một số nghiên cứu 
trên thế giới đã cho thấy có mối liên quan giữa hàm 
lượng Bilirubin toàn phần trong huyết tương và mức 
độ tổn thương động mạch vành. Theo các nghiên 
cứu trên, hàm lượng Bilirubin toàn phần trong huyết 
tương cao có tác dụng chống viêm trong quá trình xơ 
vữa ĐMV. Mối liên quan giữa nồng độ Bilirubin toàn 
phần trong huyết tương với mức độ tổn thương ĐMV 
là mối liên quan nghịch ở bệnh nhân có bệnh ĐMV 
[1],[2],[3],[4],[5],[6]. Tuy nhiên, mối liên quan giữa 
nồng độ Bilirubin toàn phần huyết tương với mức độ 
tổn thương động mạch vành ở các đối tượng bệnh nhân 
nói chung còn chưa rõ, đặc biệt còn ít biết tới ở Việt 
Nam. Chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài với mục 
NGHIÊN CỨU LÂM SÀNG
TẠP CHÍ TIM MẠCH HỌC VIỆT NAM - SỐ 77,12.2016 43
tiêu: Đánh giá hàm lượng Bilirubin toàn phần ở bệnh 
nhân có chỉ định chụp động mạch vành. Tìm hiểu mối 
liên quan giữa hàm lượng Bilirubin toàn phần với các 
mức độ tổn thương động mạch vành.
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu
Tiêu chuẩn chọn bệnh
Chọn mẫu thuận tiện gồm 372 bệnh nhân được 
chụp ĐMV tại Viện Tim mạch Việt Nam từ tháng 
12/2015 đến tháng 8/2016.
Tiêu chuẩn loại trừ
Bệnh nhân có bệnh lý về gan, mật, tuy cấp hoặc 
mạn tính, bệnh nhân suy thận, suy tim nặng NYHA 
III, IV, có Bilirubin toàn phần tăng đơn độc, có 
bệnh cơ tim giãn, có bệnh ĐM ngoại vi, có bằng 
chứng viêm nhiễm, hoặc các bệnh nhiễm khuẩn, 
có rối loạn đông máu, bệnh tự miễn, các bệnh ác 
tính, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.
Đặc điểm Giá trị ( X ± SD) hoặc n (%)
Đặc điểm chung
Số bệnh nhân 372
Tuổi 64,62±10,06
Nam/nữ 260/112 (69,9%/30,1%)
BMI < 23 91 (71,7%)
Tiền sử tiểu đường 57 (15,4%)
Tiền sử tăng huyết áp 189 (50,9 %)
Chẩn đoán
Chụp ĐMV kiểm tra 88 (23,7%)
Đau ngực ổn định 17 (4,6%)
Đau ngực không ổn định 143 (38,4%)
Nhồi máu cơ tim 124 (33,3%)
Điểm Syntax
Thấp (< 22) 255 (68,7)
Trung bình (23-32) 67 (18,1)
Cao (>33) 49 (13,2)
Phương pháp nghiên cứu
Dùng phương pháp nghiên cứu mô tả cắt ngang. 
Thống kê và phân tích số liệu trên phần mềm thống 
kê SPSS 20.
Tất cả bệnh nhân được định lượng Bilirubin 
máu vào buổi sáng, sau khi nhịn ăn từ 4 - 6h, tại 
Khoa Sinh hoá Bệnh viện Bạch Mai. Bilirubin 
toàn phần trong huyết tương ở người từ 3,4 - 17,1 
µmol/l. Bệnh nhân được chụp động mạch vành 
tại Phòng Can thiệp tim mạch Bệnh viện Bạch 
Mai. Đánh giá mức độ tổn thương động mạch 
vành theo thang điểm Syntax score tại http://
www.syntaxscore.com. Tổn thương được chia 
thành 3 mức độ như sau: tổn thương nhẹ (0 - 22 
điểm), tổn thương trung bình (23-32 điểm), tổn 
thương nặng (>33 điểm)[7].
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Đặc điểm chung 
Bảng 1. Đặc điểm chung của nhóm đối tượng nghiên cứu
NGHIÊN CỨU LÂM SÀNG
TẠP CHÍ TIM MẠCH HỌC VIỆT NAM - SỐ 77,12.201644
Nhận xét: Tuổi trung bình của nhóm nghiên cứu là 64,62±10,06, nam giới chiếm 69,9%. Bệnh nhân 
đau ngực không ổn định chiếm 38,4%. Điểm Syntax thấp chiếm tỉ lệ cao nhất 68,7%.
Đặc điểm Bilirubin toàn phần trong huyết tương
Bảng 2. Hàm lượng Bilirubin toàn phần theo giới, BMI và các yếu tố nguy cơ
Đặc điểm n Bilirubin TP p
Giới
Nam 260 11.14±5.3
0,921
Nữ 112 11.08 ± 6.62
Tuổi
< 50 20 11.87± 5.08
0,00750-69 232 11.76±6.36
≥ 70 120 9.78±4.06
BMI
BMI < 23 91 12.08±6.3
0,392
BMI ≥ 23 36 11.11±4.06
THA
Có 189 9.56±4.3
< 0,001
Không 182 12.77±6.53
ĐTĐ
Có 57 9.77±5.07
0,035
Không 314 11.38±5.81
Hút thuốc
Có 94 10.29±4.41
0,056
Không 277 11.41±6.09
Nhận xét: Có sự khác biệt về nồng độ Bilirubin trung bình giữa các nhóm tuổi, bệnh nhân tăng huyết 
áp và đái tháo đường. Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê.
Đặc điểm n Bilirubin TP TB p
Không tổn thương
(Syntax score = 0)
91 14.809±7.0723
p < 0,001
Có tổn thương
(Syntax score > 0)
281 9.938±4.6327
Nhận xét: Có sự khác biệt về hàm lượng Bilirubin toàn phần trung bình giữa hai nhóm bệnh nhân có và 
không có tổn thương động mạch vành (p < 0,001).
NGHIÊN CỨU LÂM SÀNG
TẠP CHÍ TIM MẠCH HỌC VIỆT NAM - SỐ 77,12.2016 45
Bảng 4. Hàm lượng Bilirubin toàn phần theo thang điểm Syntax
Điểm Syntax n Trung bình Cao nhất THấp nhất p
Thấp 255 11.88±6.09 44.20 1.50
p < 0,001
Trung bình 68 10.14±5.12 29.00 2.30
Cao 49 8.58±3.03 18.30 3.30
Tổng 372 11.12±5.72 44.20 1.50
Phương trình liên quan giữa Bilirubin toàn phần và 
điểm Syntax
Hệ số tương quan của hàm lượng Bilirubin 
toàn phần huyết tương và điểm Syntax là r = -0.32 
(|r|> 0.3 (tương quan vừa)), giá trị của hàm lượng 
Bilirubin toàn phần huyết tương và điểm Syntax có 
tương quan tuyến tính với nhau ở mức độ vừa, với 
giá trị p < 0,001. Bilirubin toàn phần trong huyết 
tương có mối tương quan nghịch với điểm Syntax. 
Vậy phương trình tương quan là: 
Syntax Score = -0.774*Total Bilirubin + 24.654
Biểu đồ 1. Phương trình tương quan giữa Bilirubin 
toàn phần và điểm Syntax
BÀN LUẬN
Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
Đặc điểm tuổi
Tuổi trung bình của đối tượng nghiên cứu là 
64.61 ± 10.044. So sánh độ tuổi mắc bệnh ĐMV 
của chúng tôi với một số tác giả khác như Nguyễn 
Hồng Sơn nghiên cứu 307 bệnh nhân được chụp 
động mạch vành tuổi trung bình là 64,64 ± 
10,07[8]. Tác giả Nguyễn Phương Anh và cộng 
sự nghiên cứu trên 51 bệnh nhân thấy tuổi trung 
bình là 64.25 ± 8.95 [9]. Kết quả nghiên cứu về 
độ tuổi trung bình của chúng tôi phù hợp với các 
tác giả khác.
Đặc điểm giới
Nghiên cứu của chúng tôi gặp chủ yếu ở nam 
giới chiếm tỷ lệ 69.9%, kết quả này cũng phù hợp 
với các nghiên cứu khác như Nguyễn Quang Tuấn 
(74,7%) [10], Nguyễn Phương Anh (66,7%) [9]. 
Do đặc điểm tâm sinh lý, các thói quen không tốt 
như hút thuốc lá, rượu bia làm gia tăng tỷ lệ bệnh 
động mạch vành, do vậy nam hay bị tỉ lệ bệnh động 
mạch vành hơn nữ.
Đặc điểm yếu tố nguy cơ
Béo phì: Trong nghiên cứu của tôi có 28.3% 
Nhận xét: Hàm lượng Bilirubin toàn phần trung bình trong huyết tương giảm dần theo mức độ nặng 
của tổn thương động mạch vành: điểm Syntax thấp là 11,88 ± 6,09 µmol/L, điểm Syntax trung bình là 
10,14 ± 5,12 µmol/L, điểm Syntax cao là 8,58 ± 3,03 µmol/L với p < 0,001.
(r=-0.321, p=0.000<0.001)60.00
50.00
40.00
30.00
20.00
20.00 30.00 40.00 50.00
10.00
10.00
0.00
0.00
Syntax Score = -0.774*Total Bilirubin + 24.654
Sy
nt
ax
 S
co
re
Total Bilirubin
-0.774*x + 24.654
NGHIÊN CỨU LÂM SÀNG
TẠP CHÍ TIM MẠCH HỌC VIỆT NAM - SỐ 77,12.201646
ở 127 bệnh nhân thừa cân và béo phì được chụp 
ĐMV. Tỷ lệ này cũng tương đương với tác giả Lê 
Thị Hoài Thu năm 2007 ghi nhận tại Viện Tim 
mạch Việt Nam tỷ lệ béo phì và thừa cân trên 272 
bệnh nhân HCVC là 30.5%[11].
Tăng huyết áp: Tỷ lệ THA càng ngày càng có xu 
hướng tăng. Theo Nguyễn Lân Việt, trong những 
năm 1960 tỷ lệ tăng huyết áp là khoảng 1%, năm 
1992 là 11,2%, năm 2001 là 16,3% và năm 2005 
là 18,3%. Theo một điều tra gần đây nhất (2008) 
của Viện Tim mạch Việt Nam tiến hành ở người 
lớn (≥ 25 tuổi) tại 8 tỉnh và thành phố của nước ta 
thì thấy tỷ lệ tăng huyết áp đã tăng lên đến 25,1% 
nghĩa là cứ 4 người lớn ở nước ta thì có 1 người bị 
THA[12].
Trong nghiên cứu của chúng tôi trên 372 
bệnh nhân được chẩn đoán là bệnh ĐMV được 
chỉ định chụp ĐMV tại Viện Tim mạch Việt Nam 
có tỷ lệ 50.9%. Kết quả nghiên cứu này phù hợp 
với nghiên cứu của Trịnh Xuân Cương 49.6%, 
Nguyễn Hồng Sơn[8]: (58.3%), Phan Đồng Bảo 
Linh: 54.55 %[13]. 
 Đái tháo đường: Trong nghiên cứu của chúng 
tôi có 15.5% bệnh nhân mắc bệnh ĐTĐ. Tỷ lệ này 
tương đương với các tác giả khác: Nguyễn Phương 
Anh[9]: 17.6%, Lê Thị Hoài Thu [11]: 12.5%, 
Trịnh Xuân Cương: 18.6%[14]. 
Đặc điểm Bilirubin toàn phần trong huyết tương
Mối liên quan giữa Bilirubin với các yếu tố nguy 
cơ tim mạch
Tuổi
Do nhóm tuổi < 50 không đủ lớn, chúng tôi chỉ 
so sánh nhóm bệnh nhân từ 50-69 tuổi và nhóm 
bệnh nhân ≥ 70 tuổi. Nhóm 50-69 tuổi: hàm lượng 
Bilirubin TP trung bình là 11,76±6,36 µmol/L, 
nhóm ≥ 70 tuổi: hàm lượng Bilirubin TP trung bình 
là: (X ± S
x
) = 9,78±4,059 µmol/L. So sánh hàm 
lượng lượng Bilirubin TP theo 2 nhóm này chúng 
ta thấy có sự khác biệt với p = 0,007 < 0,05, sự khác 
biệt này có ý nghĩa thống kê. Akboga và cộng sự 
cũng thấy có sự khác hàm lượng Bilirubin TP theo 
tuổi, tuổi càng lớn hàm lượng Bilirubin toàn phần 
càng thấp[1]. Ömer Sahin và cộng sự cũng cho kết 
quả tương tự với p = 0,021< 0,05[6].
THA
Hàm lượng Bilirubin toàn phần trung bình ở 
bệnh nhân tăng huyết áp là 9,56 ± 4,295 µmol/L, 
hàm lượng Bilirubin toàn phần trung bình ở bệnh 
nhân không tăng huyết áp là 12,77±6,53 µmol/L. 
So sánh trung bình giữa nhóm có THA và không 
THA có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p < 
0,001. Chun-Chin Chang và cộng sự (2016) trong 
nghiên cứu của tác giả cũng thấy có sự khác biệt 
hàm lượng Bilirubin TP giữa nhóm THA và không 
THA với p = 0,01 < 0,05, sự khác biệt có ý nghĩa 
thống kê [2].
Đái tháo đường
 Hàm lượng Bilirubin toàn phần trung bình ở 
bệnh nhân ĐTĐ là 9,77 ± 5,072 µmol/L, Bilirubin 
toàn phần trung bình ở nhóm bệnh nhân không 
ĐTĐ là 11,38 ± 5,81 µmol/L. So sánh sự khác biệt 
giữa 2 nhóm chúng tôi thấy sự khác biệt có ý nghĩa 
thống kê với p = 0,035 < 0,05. Chun-Chin Chang 
và cộng sự (2016) trong nghiên cứu của mình p = 
0,025 < 0,05 sự khác biệt có ý nghĩa thống kê[2]. 
Takashi Kuwano và cộng sự (2011) cũng thấy có 
sự khác biệt hàm lượng Bilirubin TP giữa nhóm 
ĐTĐII và nhóm không bị ĐTĐII với p = 0,005 < 
0,05 [15].
MỐI TƯƠNG QUAN GIỮA HÀM LƯỢNG BILIRUBIN 
VÀ SYNTAX SCORE
Mối tương quan giữa hàm lượng Bilirubin TP trong 
huyết thương với Syntax Score
Theo kết quả nghiên cứu chúng tôi thấy có sự 
mối tương quan nghịch giữa hàm lượng Bilirubin 
toàn phần trong huyết tương với Syntax Score. 
NGHIÊN CỨU LÂM SÀNG
TẠP CHÍ TIM MẠCH HỌC VIỆT NAM - SỐ 77,12.2016 47
Hệ số tương quan giữa 2 nhóm r = -0.321 với p < 
0,001, là tương quan ở mức trung bình. Kết quả này 
cũng tương tự như nghiên cứu trên thế giới. Trong 
nghiên cứu gần đây cho thấy, theo Chun-Chin 
Chang (2016) và cộng sự r = -0.28 p = 0,004[2]. 
Akboga và cộng sự (2015) nghiên cứu trên 1501 
bệnh nhân được chẩn đoán là bệnh ĐMV ổn định 
có kết quả (r = -0.173, p < 0,001) có mối tương 
quan ở mức độ nhẹ[1]. Theo nghiên cứu này đã 
đưa ra kết luận rằng Bilirubin toàn phần độc lập 
có mối liên quan nghịch với mức độ xơ vữa ĐMV 
ở BN đau ngực ổ định, khi hàm lượng Bilirubin 
toàn phần càng thấp thì mức độ xơ vữa ĐMV càng 
nặng[1]. TheoTurfan, M.,et.al (2013) nghiên cứu 
200 bệnh nhân ở bệnh nhân đau thắt ngực và 
chụp ĐMV tính mức độ tổn thương theo Syntax 
Score, làm xét nghiệm Bilirubin TP. Kết quả nghiên 
cứu cho thấy: hàm lượng Bilirubin TP trong huyết 
tương độc lập và có mối liên quan nghịch mức độ tổn 
thương ĐMV với hệ số tương quan (r = -0.155, p = 
0,008) là tương quan ở mức độ nhẹ có ý nghĩa[3]. 
Kết quả này thấp hơn nghiên cứu của chúng 
tôi. Novotny andcolleagues (2003) đã báo cáo 
nghiên cứu phần tích gộp, nghiên cứu dịch tễ ở 
bệnh xơ vữa ĐM đã chứng minh rằng có mối liên 
quan nghịch với các yếu tố nguy cơ và bệnh ĐMV 
với (r = -0.31, p < 0,0001)[16]. Hệ số tương quan 
này tương tự với nghiên cứu của chúng tôi. Nghiên 
cứu Paul N. Hopkins (1996) cũng cho thấy hàm 
lượng Bilirubin TP có mối liên quan với nghịch với 
mức độ tổn thương ĐMV, hệ số tương quan r = 
-0.33, p = 0,0015 < 0,05[17]. Ömer Sahin và cộng 
sự (2013) nghiên cứu trên 403 bệnh nhân NMCT 
không ST chênh lên từ tháng 03/2010 đến tháng 
12/2012 cho thấy hàm lượng Bilirubin TP trong 
huyết tương độc lập có mối tương quan nghịch với 
mức độ tổn thương ĐMV ở bệnh nhân NMCT 
không ST chênh lên, hệ số tương quan (r = -0.495, 
p = 0,005)[6]. Mehmet Gungor Kaya và cộng 
sự (2014) nghiên cứu trên 403 bệnh nhân được 
chẩn đoán là NMCT không ST chênh lên. Kết quả 
nghiên cứu cũng thấy hàm lượng BilirubinTP trong 
huyết tương độc lập có mối liên quan nghịch với mức 
độ tổn thương ĐMV được tính theo Syntax Score ở 
bệnh nhân NMCT không có đoạn ST chênh lên với 
(r = -0 .495; p = 0,005)[18]. 
Gul et al. (2013) nghiên cứu mô tả hồi cứu 
trên 2825 bệnh nhân tại (Istanbul, Turkey) từ 
tháng 09 năm 2003 đến tháng 01 năm 2009 cũng 
đã chứng minh rằng hàm lượng Bilirubin có liên 
quan với hiệu quả điều trị nội trú trên bệnh nhân 
nhồi máu cơ tim có ST chênh lên đã can thiệp thì 
đâu[19]. Taban Sadeghi M và cộng sự (2015) 
nghiên cứu tại Bệnh viện Tim Madani, Tabriz, 
Iran nghiên cứu trên 200 bệnh nhân cũng đưa 
ra kết luận rằng hàm lượng Bilirubin cao có tác 
dụng bảo vệ cơ tim, chống bệnh ĐMV và là một 
marker tiên lượng bệnh bệnh ĐMV trong tương 
lai[20]. Schwertner et al. (1994) đã khẳng định 
hàm lượng Bilirubin TP trong huyết tương thấp 
có mối liên quan với tăng nguy cơ và tăng tỷ lệ 
bệnh bệnh ĐMV.
KẾT LUẬN
- Điểm Syntax càng cao thì hàm lượng Bilirubin 
toàn phần trong huyết tương càng thấp và ngược lại 
điểm Syntax càng thấp thì hàm lượng Bilirubin càng 
cao (trong giới hạn bình thường của Bilirubin).
- Hàm lượng Bilirubin toàn phần trong huyết 
tương có mối liên quan nghịch độc lập với mức độ 
tổn thương động mạch vành được tính theo thang 
điểm Syntax với hệ số tương quan ở mức độ vừa. 
KIẾN NGHỊ
Nên làm xét nghiệm Bilirubin toàn phần thương 
quy ở bệnh nhân có bệnh động mạch vành để tiên 
lượng mức độ tổn thương động mạch vành.
NGHIÊN CỨU LÂM SÀNG
TẠP CHÍ TIM MẠCH HỌC VIỆT NAM - SỐ 77,12.201648
ABSTRACT
Objective: Many studies have shown that Bilirubin may protect against atherosclerosis. In the present 
study, we assess the association between serum total Bilirubin levels and the severity of coronary artery 
disease (CAD) assessed by angiography and the Syntax score.
Methods: Patients administration to Viet Nam National Heart Institute, who indicated for a coronary 
angiography, from December 2015 to September 2016, was eligible for this analysis. Serum total Bilirubin 
levels and other blood parameters in at least 12h fasting states were determined. The patients were divided 
into tertiles according to their Syntax score (low: 0 to 22, intermediate: 23 to 32, high: >32). 
Results: A total of 372 patients were registered for the study. Mean serum total Bilirubin levels: 11,12 
± 5,72 µmol/L. Low syntax Score group: 11,88 ± 6,09 µmol/L, intermediate syntax Score group: 10,14 
± 5,12 µmol/L and high syntax Score group: 8,58 ± 3,03 µmol/L, p < 0.001. The total Bilirubin levels in 
the low Syntax score group were significantly higher than those of the other groups. After multiple logistic 
regression analysis, serum Bilirubin levels was a medium and significant inverse correlation between serum 
total Bilirubin level and theseverity of CAD (r = -0,32, p < 0.001). 
Conclusion: Serum total Bilirubin level was independently and inversely associated with theseverity of 
coronary atherosclerosis in patients with CAD.
Keywords: Total Bilirubin, coronary artery disease, Syntax score.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Akboga, M.K., et al., Association of serum total Bilirubin level with severity of coronary atherosclerosis is 
linked to systemic inflammation. Atherosclerosis, 2015. 240(1): p. 110-4.
2. Chang, C.-C., et al., Association of Serum Bilirubin with Syntax Score and Future Cardiovascular 
Events in Patients Undergoing Coronary Intervention. Acta Cardiologica Sinica, 2016. 32(4): p. 412-
419.
3. Turfan, M., et al., Inverse relationship between serum total Bilirubin levels and severity of disease in 
patients with stable coronary artery disease. Coron Artery Dis, 2013. 24(1): p. 29-32.
4. Yoshino, S., et al., Relationship between Bilirubin concentration, coronary endothelial function, and 
inflammatory stress in overweight patients. J Atheroscler Thromb, 2011. 18(5): p. 403-12.
5. Ollinger, R., et al., Bilirubin and biliverdin treatment of atherosclerotic diseases. Cell Cycle, 2007. 6(1): 
p. 39-43.
6. Şahin, Ö., et al., Relation between Serum Total Bilirubin Levels and Severity of Coronary Artery Disease 
in Patients with Non ST Elevation Myocardial Infarction. Journal of the American College of Cardiology, 
2013. 62(18_S2): p. C217-C218.
7. Yadav, M., et al., Prediction of Coronary Risk by Syntax and Derived ScoresSynergy Between 
NGHIÊN CỨU LÂM SÀNG
TẠP CHÍ TIM MẠCH HỌC VIỆT NAM - SỐ 77,12.2016 49
Percutaneous Coronary Intervention With Taxus and Cardiac Surgery. Journal of the American College of 
Cardiology, 2013. 62(14): p. 1219-1230.
8. Nguyễn Hồng Sơn, Phạm Mạnh Hùng và Nguyễn Ngọc Quang, Nghiên cứu vai trò của thang điểm Syntax 
trong tiên lượng bệnh nhân sau can thiệp động mạch vành qua da. Tạp chí Tim mạch học Việt Nam, 2010. 
53: p. 21-33.
9. Nguyễn Phương Anh và Phạm Mạnh Hùng, Nghiên cứu vai trò của siêu âm trong lòng mạch (ivus) trong 
đánh giá tổn thương hẹp động mạch vành mức độ vừa. Tạp chí Tim mạch học Việt Nam, 2010. Số 53: p. 
68-78.
10. Nguyễn Quang Tuấn, “Nghiên cứu phương pháp can thiệp động mạch vành qua da trong điều trị 
NMCT cấp”. 2005, Đại học Y Hà Nội.
11. Lê Thị Hoài Thu, "Nghiên cứu tính trạng rối loạn HDL-C máu ở bệnh nhân hội chứng vành cấp". 2007, Đại 
học Y Hà Nội.
12. Nguyễn Lân Việt, "Tăng huyết áp – vấn đề cần được quan tâm hơn". 2016: Hà Nội.
13. Phan Đồng Bảo Linh, Nguyễn Cửu Lợi, và Nguyễn Anh Vũ, Đánh giá độ cứng động mạch ở bệnh nhân 
bệnh động mạch vành. Tạp chí Tim mạch học Việt Nam 2010. SỐ 53 p. 45-52.
14. Trịnh Xuân Cương và Đinh Thị Thu Hương, Khảo sát nồng độ HS-RCP huyết tương ở bệnh nhân hội 
chứng động mạch vành cấp, trong Luận văn Thạc sỹ Y học. 2010, Đại học Y Hà Nội: Hà Nội. p. 16-17.
15. Kuwano, T., et al., Serum levels of Bilirubin as an independent predictor of coronary in-stent restenosis: 
a new look at an old molecule. J Atheroscler Thromb, 2011. 18(7): p. 574-83.
16. Novotny, L. and L. Vitek, Inverse relationship between serum Bilirubin and atherosclerosis in men: a 
meta-analysis of published studies. Exp Biol Med (Maywood), 2003. 228(5): p. 568-71.
17. Hopkins, P.N., et al., Higher serum Bilirubin is associated with decreased risk for early familial coronary 
artery disease. Arterioscler Thromb Vasc Biol, 1996. 16(2): p. 250-5.
18. Kaya, M.G., et al., Relation between serum total Bilirubin levels and severity of coronary artery disease in 
patients with non-ST-segment elevation myocardial infarction. Angiology, 2014. 65(3): p. 245-9.
19. Gul, M., et al., Prognostic Value of Total Bilirubin in Patients With ST-Elevated Myocardial 
Infarction Undergoing Primary Coronary Intervention. Journal of the American College of Cardiology, 2013. 
62(18_S2): p. C20-C21.
20. M, T.S., et al., The Relation of Serum Bilirubin Level With Coronary Artery Disease Based on 
Angiographic Findings. Crescent Journal of Medical and Biological Sciences, 2015. 2(4): p. 130-134.