Thực trạng và kiến thức của điều dưỡng viên về tiêm an toàn tại Bệnh viện Đa khoa huyện Vũ Thư năm 2018

SỐ 4 (51) - Tháng 07-08/2019
Website: yhoccongdong.vn58
JOURNAL OF COMMUNITY MEDICINE 2019
TÓM TẮT
Từ tháng 6/2018 đến tháng 12/2018 chúng tôi tiến 
hành khảo sát thực trạng và kiến thức của điều dưỡng viên 
về tiêm an toàn tại Bệnh viện Đa khoa huyện Vũ Thư chúng 
tôi thu được kết quả: Trong số các điều dưỡng được điều 
tra có 95,7% điều dưỡng viên có kiến thức đạt về tiêm an 
toàn; 97,1% điều dưỡng viên hiểu thế nào là mũi tiêm an 
toàn; 100% điều dưỡng viên biết về việc tuân thủ nguyên 
tắc hai nhanh – một chậm khi tiêm thuốc. Có 67,1% điều 
dưỡng viên cho biết mũi tiêm không gây hại cho người 
tiêm. Có 85,7% điều dưỡng viên cho rằng thiếu ý thức tuân 
thủ quy trình tiêm an toàn của cán bộ y tế nguyên nhân cơ 
bản nhất dẫn đến hành vi thiếu an toàn trong tiêm.
Từ khóa: Tiêm an toàn, điều dưỡng.
ABSTRACT:
CURRENT SITUATION AND KNOWLEDGE 
OF NURSES ON SAFE INJECTION AT GENERAL 
HOSPITAL OF VU THU DISTRICT IN 2018
We conducted a survey of the current situation and 
knowledge of nurses on safe injection at general hospital of 
Vu Thu District from June 2018 to Dencember 2018. We 
attained results: 95,7% of nurses have the right knowledge 
about safe injection, 97,1 % of nurses know what is safe 
injection, 100 of nurses know the principle “ two fast – one 
slow” when injecting. 67,1% of nurses know the injection is 
not harmful to the person injected. 85,7% of nurses believe 
that a lack of awareness about compliance with health 
worker’s injection procerdures is the most fundamental 
cause of unsafe behavior when injected
Key words: Safe injection, nurses.
I . ĐẶT VẤN ĐỀ
Tiêm là một thủ thuật phổ biến và có vai trò rất quan 
trọng trong lĩnh vực phòng bệnh và chữa bệnh. Tuy nhiên 
tiêm cũng gây ra hậu quả nghiêm trọng cho cả người nhận 
mũi tiêm, người thực hiện tiêm và cộng đồng nếu như 
không có những giải pháp nhằm bảo đảm thực hiện mũi 
tiêm an toàn.Vì vậy tiêm an toàn là một trong những vấn 
đề quan tâm ở nhiều nước đang phát triển. Theo WHO 
tiêm an toàn là một quy trình tiêm không gây nguy hại 
cho người nhận mũi tiêm, không gây phơi nhiễm cho 
người thực hiện mũi tiêm, không tạo chất thải nguy hại 
cho người khác và cộng đồng chính vì vậy, chúng tôi tiến 
hành nghiên cứu đề tài với mục tiêu sau: 
Mô tả thực trạng và kiến thức của điều dưỡng viên về 
tiêm an toàn tại Bệnh viện Đa khoa huyện Vũ Thư năm 2018.
II. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Địa bàn nghiên cứu
Nghiên cứu được tiến hành tại Bệnh viện đa khoa 
huyện Vũ Thư.
2.2. Đối tượng nghiên cứu
- Điều dưỡng viên hiện đang làm việc tại các khoa 
Lâm sàng tại Bệnh viện Đa khoa huyện Vũ Thư
- Các loại mũi tiêm bắp, tiêm trong da,tiêm dưới 
da,tiêm tĩnh mạch được thực hiện tại thời gian quan sát.
2.3. Thời gian nghiên cứu
Từ tháng 06/2018 đến tháng 12/2018
2.4. Phương pháp nghiên cứu 
Đề tài sử dụng phương pháp nghiên cứu dịch tễ học 
mô tả với điều tra cắt ngang có kết hợp phân tích nhằm: 
+ Xác định thực trạng và kiến thức về tiêm an toàn 
của điều dưỡng viên Bệnh viện Đa khoa huyện Vũ Thư. 
+ Tìm hiểu một số yếu tố liên quan tới tiêm an toàn tại 
Bệnh viện Đa khoa huyện Vũ Thư. 
- Cỡ mẫu điều dưỡng viên: Chọn toàn bộ điều dưỡng 
viên đang làm việc tại 7 khoa lâm sàng của Bệnh viện đa 
khoa huyện Vũ Thư gồm 75 người.
Phân tích và xử lý số liệu bằng phần mềm SPSS 18.0
Ngày nhận bài: 23/05/2019 Ngày phản biện: 28/05/2019 Ngày duyệt đăng: 05/06/2019
THỰC TRẠNG VÀ KIẾN THỨC CỦA ĐIỀU DƯỠNG VIÊN VỀ 
TIÊM AN TOÀN TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA HUYỆN VŨ THƯ 
NĂM 2018
Phạm Thị Luân1, Ngô Thị Nhu2, Phí Đức Long2, Lưu Thị Trang Ngân2
1. Bệnh viện đa khoa huyện Vũ Thư
2. Trường Đại học Y Dược Thái Bình
SỐ 4 (51) - Tháng 07-08/2019
Website: yhoccongdong.vn 59
VI
N
S
C K
H E
C NG
NG 
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Bảng 3.1. Phân bố khoa công tác của điều dưỡng viên 
Khoa Số lượng Tỷ lệ (%)
Nội 15 21,4
Ngoại 13 18,6
Sản 11 15,7
Nhi 9 12,9
YHCT 10 14,3
Hồi sức cấp cứu 8 11,4
Khoa nhiệt đới 4 5,7
Tổng 70 100
Bảng 3.2. Cơ sở vật chất, trang thiết bị tiêm an toàn của các khoa 
STT Cơ sở vật chất, trang thiết bị Số lượng Tỷ lệ
1 Buồng hành chính, buồng thủ thuật có bồn rửa tay 7 7/7
2 Khăn lau tay 7 7/7
3 Xà phòng rửa tay 7 7/7
4 Dung dịch sát khuẩn nhanh 7 7/7
5 Dụng cụ dùng cho tiêm được hấp sấy hàng ngày 0 0/7
6 Xe tiêm an toàn 7 7/7
7 Hộp an toàn 7 7/7
8 Hộp cấp cứu chống sốc phản vệ 7 7/7
9 Găng tay 7 7/7
10 Bơm, kim tiêm vô khuẩn, kích cỡ phù hợp cho mỗi mũi tiêm 7 7/7
11 Kim lấy thuốc vô khuẩn 7 7/7
12 Bông cồn sát khuẩn da 7 7/7
13 Dây ga rô 7 7/7
14 Máy đo huyết áp 7 7/7
15 Hộp, túi chứa chất thải 7 7/7
Qua bàng 3.1 ta thấy số lượng điều dưỡng viên tại 
các khoa phòng được phân bố như sau: Khoa hồi sức cấp 
cứu, nhi, YHCT, sản có từ 8-11 điều dưỡng viên; khoa nội, 
ngoại có nhiều điều dưỡng viên nhất (lần lượt là 15 và 13 
người), khoa nhiệt đới chỉ có 4 điều dưỡng viên.
SỐ 4 (51) - Tháng 07-08/2019
Website: yhoccongdong.vn60
JOURNAL OF COMMUNITY MEDICINE 2019
Bảng 3.3. Kiến thức chung của điều dưỡng viên về tiêm an toàn 
Nội dung SL Tỷ lệ (%)
Sử dụng bơm kim tiêm vô khuẩn, dùng 1 lần 70 100
Quy định bắt buộc phải mang theo hộp thuốc chống sốc 70 100
Trước khi tiến hành tiêm thuốc, ĐD phải rửa tay hoặc sát khuẩn tay nhanh trước khi tiêm 70 100
Bơm tiêm thuốc vô khuẩn chỉ sử dụng một lần 69 98,6
Tiêm thuốc là một kỹ thuật chỉ cần áp dụng phương pháp sạch, không cần tuân thủ nguyên 
tắc vô trùng tuyệt đối
21 30,0
Pha thuốc không chạm ngón tay vào nòng bơm tiêm 63 90,0
Không bắt buộc mang găng tay mỗi khi tiêm thuốc 54 77,1
Sát khuẩn vị trí tiêm từ trong ra ngoài theo hình xoáy ốc 67 95,7
Rút pít tông kiểm tra trước khi tiêm bắp, tĩnh mạch 69 98,6
Khi tiêm thuốc đảm bảo hai nhanh, một chậm 70 100
Không dùng hai tay đậy nắp kim sau khi tiêm 65 92,9
Phải cô lập ngay bơm tiêm, kim tiêm vào hộp cứng, an toàn 62 88,6
Biện pháp quan trọng để phòng ngừa tổn thương do kim tiêm đâm là: luôn dùng tay đóng 
lại nắp kim tiêm cẩn thận bỏ vào thùng đựng vật sắc nhọn
13 18,6
Xử lý khi bị kim tiêm hoặc vật sắc nhọn đâm là rửa ngay vùng da bị tổn thương bằng xà phòng 
và vòi nước, dưới vòi nước chảy, để máu ở vết thương tự chảy, không nặn bóp vết thương
65 92,9
Một trong những mục đích chính của việc sử dụng găng tay là hạn chế vật sắc nhọn xuyên 
vào tay
36 51,4
Hầu hết tất cả các khoa trong cuộc điều tra đều có đầy 
đủ vật chất, trang thiết bị phục vụ cho tiêm an toàn. Duy 
chỉ có dụng cụ hấp sấy hàng ngày cho dụng cụ tiêm thì 
không khoa nào có.
Đạt 100% điều dưỡng có kiến thức về: Sử dụng bơm 
kim tiêm vô khuẩn, dùng 1 lần là cần thiết cho tiêm; Quy 
định bắt buộc phải mang theo hộp thuốc chống sốc mỗi khi 
đi tiêm thuốc; Trước khi tiến hành tiêm thuốc, điều dưỡng 
phải rửa tay hoặc sát khuẩn tay nhanh trước khi tiêm; Khi 
tiêm thuốc đảm bảo hai nhanh, một chậm. Vẫn có 18,6% 
điều dưỡng cho rằng biện pháp quan trọng để phòng ngừa 
tổn thương do kim tiêm đâm là luôn dùng tay đóng lại nắp 
kim tiêm cẩn thận rồi bỏ vào thùng đựng vật sắc nhọn; có 
30,0% điều dưỡng cho rằng tiêm thuốc là một kỹ thuật chỉ 
cần áp dụng phương pháp sạch, không cần tuân thủ nguyên 
tăc vô trùng tuyệt đối; có 51,4 điều dưỡng cho rằng một 
trong những mục đích chính của việc sử dụng găng tay là 
hạn chế vật sắc nhọn xuyên vào tay; 77,1% đồng ý với nội 
dung không bắt buộc phải mang găng tay mỗi khi tiêm 
thuốc. Còn những kiến thức khác về tiêm an toàn của điều 
dưỡng viên đạt trên 88%. 
SỐ 4 (51) - Tháng 07-08/2019
Website: yhoccongdong.vn 61
VI
N
S
C K
H E
C NG
NG 
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Bảng 3.4. Tỷ lệ điều dưỡng viên biết về mũi tiêm an toàn (n=70) 
Tiêm an toàn SL Tỷ lệ (%)
An toàn cho người bệnh - An toàn cho nhân viên 0 -
An toàn cho người nhà - An toàn cho người bệnh 0 -
An toàn cho người bệnh - An toàn cho nhân viên- An toàn cho nhân viên thu gom rác thải 2 2,9
An toàn cho người nhà - An toàn cho người bệnh - An toàn cho nhân viên - An toàn cho 
nhân viên thu gom rác thải
68 97,1
Bảng 3.5. Tỷ lệ điều dưỡng viên biết nhiệm vụ quan trọng nhất của người tiêm (n=70) 
Nhiệm vụ của người tiêm SL Tỷ lệ (%)
Tham gia đầy đủ các chương trình đào tạo về tiêm an toàn 5 7,1
Thực hiện đúng quy trình tiêm an toàn 37 52,9
Thực hiện phân loại, thu gom chất thải sắc nhọn đúng quy định 0 -
Tuân thủ đúng quy trình tiêm, xử trí đúng và báo cáo khi xảy ra phơi nhiễm 28 40,0
Bảng 3.6. Tỷ lệ điều dưỡng viên biết nguyên nhân cơ bản nhất dẫn đến hành vi thiếu an toàn trong tiêm (n=70) 
Nguyên nhân SL %
Thiếu phương tiện rửa tay/sát khuẩn tay 4 5,7
Thiếu ý thức tuân thủ quy trình tiêm an toàn của cán bộ y tế 60 85,7
Tình trạng quá tải người bệnh, quá tải công việc 6 8,6
Thiếu dụng cụ tiêm phù hợp với yêu cầu sử dụng 0 -
Hầu hết (97,1%) điều dưỡng viên hiểu mũi tiêm an 
toàn là mũi tiêm: An toàn cho người nhà - An toàn cho 
người bệnh - An toàn cho nhân viên - An toàn cho nhân 
viên thu gom rác thải. Chỉ có 2,9% điều dưỡng viên cho 
rằng mũi tiêm an toàn là mũi tiêm: An toàn cho người 
bệnh - An toàn cho nhân viên- An toàn cho nhân viên thu 
gom rác thải. 
Qua bảng 3.5 ta thấy nhiệm vụ quan trọng nhất của 
người tiêm: 52,9% điều dưỡng viên cho rằng cần thực hiện 
đúng quy trình tiêm an toàn; có 40,0% điều dưỡng viên 
cho rằng cần tuân thủ đúng quy trình tiêm, xử trí đúng và 
báo cáo khi xảy ra phơi nhiễm; còn lại 7,1% điều dưỡng 
viên cho rằng cần tham gia đầy đủ các chương trình đào 
tạo về tiêm an toàn.
Nguyên nhân cơ bản nhất dẫn đến hành vi thiếu an 
toàn trong tiêm được nhiều điều dưỡng viên biết đến nhất 
là thiếu ý thức tuân thủ quy trình tiêm an toàn của cán bộ y 
tế chiếm 85,7%; sau đó đến tình trạng quá tải người bệnh, 
quá tải công việc chiếm 8,6%; thiếu phương tiện rửa tay/
sát khuẩn tay chiếm 5,7%. Không có điều dưỡng viên nào 
cho rằng nguyên nhân cơ bản nhất dẫn đến hành vi thiếu 
an toàn trong tiêm là thiếu dụng cụ tiêm phù hợp với yêu 
cầu sử dụng.
IV. BÀN LUẬN
Mũi tiêm an toàn là mũi tiêm không gây nguy hại cho 
SỐ 4 (51) - Tháng 07-08/2019
Website: yhoccongdong.vn62
JOURNAL OF COMMUNITY MEDICINE 2019
người được tiêm, không gây phơi nhiễm cho người tiêm 
đối với các nguy cơ có khả năng tránh được và không để 
lại chất thải nguy hại cho cộng đồng. Qua kết quả nghiên 
cứu về thực trạng nguồn lực và kiến thức của điều dưỡng 
viên về tiêm an toàn tại Bệnh viện Đa khoa huyện Vũ Thư 
năm 2018 chúng tôi nhận thấy có một số vấn đề cần bàn 
luận sau: Mũi tiêm an toàn là mũi tiêm đạt cả 3 tiêu chí: 
an toàn cho người bệnh, an toàn cho cán bộ y tế và an toàn 
cho cộng đồng. Kết quả phỏng vấn cho thấy có 97,1% điều 
dưỡng viên hiểu thế nào là mũi tiêm an toàn: An toàn cho 
người nhà - An toàn cho người bệnh - An toàn cho nhân 
viên - An toàn cho nhân viên thu gom rác thải (bảng 3.4). 
Kết quả này cao hơn kết quả của các nghiên cứu trước: 
nghiên cứu của Lê Thị Thúy Nhàn có 88,1% NVYT hiểu 
đúng về khái niệm tiêm an toàn, kết quả của Chu Thị Hồng 
Huế chỉ có 51,1% NVYT trả lời đúng cả 3 tiêu chí về khái 
niệm tiêm an toàn. Nguyên nhân quan cơ bản nhất được 
điều dưỡng đưa ra dẫn đến hành vi thiếu an toàn trong 
tiêm là do cán bộ y tế thiếu ý thức tuân thủ quy trình tiêm 
an toàn (chiếm 85,7%); tiếp đến là nguyên nhân do tình 
trạng quá tải người bệnh, quá tải công việc (chiếm 8,6%). 
Có 5,7% điều dưỡng viên cho rằng do nguyên nhân thiếu 
phương tiện rửa tay/sát khuẩn tay. Vậy nguyên nhân quan 
trọng nhất dẫn đến hành vi thiếu an toàn trong tiêm được 
điều dưỡng đưa ra là do ý thức tuân thủ quy trình tiêm 
an toàn của điều dưỡng viên. Kết quả này tương đương 
với kết quả của tác giả Chu Thị Hồng Huế khi có 76,1% 
NVYT cho rằng nguyên nhân là do ý thức của NVYT.
V. KẾT LUẬN
 - Trong số các điều dưỡng được điều tra có 95,7% 
điều dưỡng viên có kiến thức đạt về tiêm an toàn; 97,1% 
điều dưỡng viên hiểu thế nào là mũi tiêm an toàn; 100% 
điều dưỡng viên biết về việc tuân thủ nguyên tắc hai nhanh 
– một chậm khi tiêm thuốc. 
- Có 67,1% điều dưỡng viên cho biết mũi tiêm không 
gây hại cho người tiêm.
- Có 85,7% điều dưỡng viên cho rằng thiếu ý thức 
tuân thủ quy trình tiêm an toàn của cán bộ y tế nguyên 
nhân cơ bản nhất dẫn đến hành vi thiếu an toàn trong tiêm 
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Thị Thu Hiền, Hà Thị Hương Bưởi và Đoàn Thị Thanh (2017), Đánh giá thực trạng tiêm an toàn của điều 
dưỡng tại các khoa Lâm sàng Bệnh viện đa khoa tỉnh Thái Bình năm 2017, Bệnh viện đa khoa tỉnh Thái Bình.
2. Chu Thị Hồng Huế (2017), Thực trạng nguồn lực và kiến thức, thực hành của cán bộ y tế về tiêm an toàn tại trạm 
y tế xã/phường thành phố Phủ Lý tỉnh Hà Nam năm 2016, Luận văn thạc sỹ y học. Trường Đại học Y Dược Thái Bình
3. Lê Thị Thúy Nhàn (2012), Thực trạng nguồn lực, kiến thức, thái độ, thực hành của điều dưỡng viên về tiêm an 
toàn tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Thái Bình năm 2012. Luận văn thạc sỹ y học Trường Đại học Y Dược Thái Bình
4. Đào Thành (2005), Đánh giá thực hiện TAT tại 8 tỉnh đại diện, năm 2005 (Vol. 3), Hội Điều dưỡng Việt Nam
5. Nguyễn Thị Hoài Thu (2018), “Thực trạng thực hành tiêm tĩnh mạch an toàn của điều dưỡng tại Bệnh viện Nhi 
Trung ương “, Tạp chí Nghiên cứu Y học, 112(3), tr. 101-109