Thực trạng và giải pháp phát triển cây bóng mát đường phố trên địa bàn thành phố Thanh Hoá

Lâm học 
 3TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 1-2016 
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CÂY BÓNG MÁT ĐƯỜNG PHỐ 
TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ THANH HOÁ 
Đặng Văn Hà 
TS. Trường Đại học Lâm nghiệp 
TÓM TẮT 
Thành phần loài cây bóng mát đường phố trên địa bàn thành phố Thanh Hóa hiện có 40 loài. Trong số 40 loài 
cây điều tra được, có 16 loài không phù hợp với trồng trên đường phố, trong đó một số loài chiếm số lượng lớn 
như Cau vua (287 cây), Vông đồng (18 cây), Trứng cá (17 cây), Sữa (88 cây), Bàng (47 cây). Trên cơ sở kết 
quả điều tra thành phần loài cây bóng mát đang trồng trên các tuyến đường phố và khảo sát tại các địa bàn lân 
cận, đã chọn lựa được 26 loài cây có thể trồng cho hệ thống đường phố thành phố Thanh Hóa. Tác giả đã đề 
xuất được một số giải pháp nhằm phát triển hệ thống cây xanh cho thành phố Thanh Hoá: giải pháp chọn loài, 
giải pháp quy hoạch tổng thể hệ thống cây xanh, giải pháp cải tạo hệ thống cây xanh hiện có, giải pháp quản lý 
và duy trì hệ thống cây xanh thành phố Thanh Hoá. 
Từ khoá: Cây bóng mát, cây xanh đường phố, chọn loài cây trồng, quy hoạch cây xanh. 
I. ĐẶT VẤN ĐỀ 
Cây xanh đường phố là một bộ phận không 
thể thiếu trong hệ thống cây xanh và cảnh quan 
đô thị. Hệ thống này mang những ý nghĩa đặc 
thù khác với các yếu tố cảnh quan khác ở chỗ, 
đây là một hệ sinh thái nhân tạo, có tác dụng 
làm sạch môi trường, tăng cường sức khỏe và 
chất lượng cuộc sống của cư dân. Tuy nhiên, 
so với các loại hình cây xanh cảnh quan khác, 
cây xanh đường phố do không gian sinh trưởng 
bị hạn chế, đồng thời lại thường xuyên bị tác 
động bởi các yếu tố con người, công trình nên 
tiêu chuẩn chọn cây và hình thức tổ chức trồng 
cây xanh đường phố cũng có những yêu cầu 
đặc thù riêng. 
Ở thành phố Thanh Hóa, những năm trước 
đây, cây xanh đường phố được trồng với mục 
đích chủ yếu là tạo bóng mát và một bộ phận là 
theo sở thích cá nhân nên có hiện tượng trên 
cùng một tuyến phố cùng tồn tại nhiều loài 
cây, trong đó nhiều loài không đáp ứng được 
tiêu chuẩn cây trồng đường phố như cây Trứng 
cá, Vông đồng... Toàn Thành phố chỉ có một 
số tuyến đường đã được cải tạo như: đại lộ Lê 
Lợi, đường Phan Chu Trinh, đường Hạc 
Thanh, các tuyến phố còn lại gần như chưa 
được quy hoạch lại. Vì thế, thực hiện mục tiêu 
xây dựng thành phố xanh, sạch, đẹp, thành phố 
Thanh Hóa đã xác định quy hoạch cải tạo và 
phát triển mới hệ thống cây xanh đô thị nói 
chung và cây xanh đường phố nói riêng là một 
trong những nhiệm vụ quan trọng trong giai 
đoạn tới. Nghiên cứu chọn loài cây trồng phù 
hợp với đặc điểm môi trường và tạo được nét 
đặc sắc riêng cho thành phố Thanh Hoá là vấn 
đề cần được quan tâm nghiên cứu. 
II. NỘI DUNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 
2.1. Nội dung nghiên cứu 
- Hiện trạng hệ thống cây bóng mát và hình 
thức tổ chức trồng cây bóng mát trên các tuyến 
phố tại thành phố Thanh Hoá; 
- Tuyển chọn tập đoàn cây bóng mát đường 
phố cho thành phố Thanh Hoá; 
- Đề xuất giải pháp phát triển cây xanh bóng 
mát cho các tuyến đường phố chính trên địa 
bàn thành phố Thanh Hoá. 
2.2. Phương pháp nghiên cứu 
- Phương pháp kế thừa: Các tài liệu, bản đồ 
quy hoạch, thiết kế hệ thống giao thông Thành 
phố Thanh Hóa; các quyết định, thông tư, công 
trình nghiên cứu liên quan đến cây xanh đô thị 
trên địa bàn thành phố Thanh Hóa; danh lục 
thực vật một số vườn quốc gia và khu bảo tồn 
Lâm học 
 4 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 1-2016 
thiên nhiên khu vực tỉnh Thanh hóa. 
- Phương pháp ngoại nghiệp: 
+ Phương pháp điều tra: 
Hệ thống cây bóng mát đường phố thành 
phố Thanh Hoá: Điều tra thành phần loài, số 
lượng, đo đếm các chỉ tiêu sinh trưởng của hệ 
thống cây bóng mát (Hvn, Dt, D1.3, Hdc) bằng 
sào kết hợp với thước dây, thước kẹp kính. 
Tình hình sinh trưởng của cây được quan sát 
và đánh giá bằng mắt thường. 
Hình thức tổ chức trồng cây bóng mát trên 
các tuyến phố: Hình thức trồng cây trên các 
tuyến phố được quan sát, đánh giá bằng mắt 
thường, khoảng cách cây – cây, khoảng cách 
cây – công trình kiến trúc, khoảng cách cây - 
lòng đường được đo bằng thước dây. 
Tài nguyên thực vật thành phố Thanh Hoá: 
Để bổ sung thêm thành phần loài cây trồng 
bóng mát cho thành phố Thanh Hóa, nhóm 
nghiên cứu tiến hành khảo sát thực tế tại các 
khu vườn quốc gia và khu bảo tồn thiên nhiên 
lân cận với thành phố Thanh Hóa, gồm: Khu 
Bảo tồn thiên nhiên Xuân Liên và Vườn quốc 
gia Bến En. 
+ Phương pháp phỏng vấn: Ngoài ý kiến 
chuyên gia, trong quá trình điều tra, chúng tôi 
tiến hành phỏng vấn người dân một số nội 
dung liên quan đến cây xanh: Vai trò chính của 
cây xanh đường phố, những tác động của con 
người có ảnh hưởng đến tình hình sinh trưởng, 
phát triển của cây xanh, mong muốn của người 
dân về vấn đề cây xanh đường phố, vai trò của 
người dân trong bảo vệ và duy trì hệ thống cây 
xanh để làm cơ sở cho đề xuất giải pháp 
phát triển hệ thống cây bóng mát đường phố 
thành phố Thanh Hoá. 
- Phương pháp nội nghiệp: Các số liệu điều 
tra được tổng hợp, phân tích bằng phần mềm 
Excel. 
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 
3.1. Hiện trạng hệ thống cây bóng mát trên 
các tuyến phố tại thành phố Thanh Hoá 
3.1.1. Hiện trạng thành phần loài cây bóng 
mát đường phố thành phố Thanh Hoá 
Theo kết quả khảo sát, toàn thành phố 
Thanh Hoá có 30.612 cây trên tổng số 60 tuyến 
phố chính, với nhiều chủng loại cây khác nhau 
như: Sấu, Xà cừ, Phượng vĩ, Sao đen, Bằng 
lăng, Sữa và một số lượng nhỏ do dân tự 
trồng như: Bàng, Trứng cá, Vú sữa, Vông 
đồng, Xoài. 
Bảng 01. Thành phần loài cây bóng mát phổ biến được trồng trên đường phố 
thành phố Thanh Hóa 
STT 
Tên Loài 
STT 
Tên loài 
Tên Việt Nam Tên khoa học Tên Việt Nam Tên khoa học 
1 Bồ đề Ficus religiosa Linn. 21 Muồng đen Cassia siamea Lam. 
2 Bằng lăng Lagerstroemia calyculata Kurz. 22 
Muồng hoa 
vàng 
Cassia splendida Vogel. 
3 Bông gòn Ceiba pentandra Gaertn. 23 Móng bò Banhinia purpureaes L. 
4 Bàng Terminalia ctappa Linn. 24 Ngọc lan Michelia alba De. 
5 Cau vua Roystonia regia. 25 Nhội 
Bischofia trifoliate 
(Rixb) Hook.f 
6 Côm tầng Elaeocarpus dubius L. 26 Phượng vĩ 
Delonix regia (Bojer ex 
Hook.) Raf. 
7 Dẻ sồi Lithocarpus pseudosundaicus. 27 Phi lao 
Casuarina equisetifolia 
Forst. 
8 Dừa Cocos nucifera L. 28 Sao đen Hopea odorata Roxb 
9 Dâu da xoan Spondias lakonensis. 29 Sấu 
Dracontomelum 
duperreanum Pierre. 
10 Đa lông Ficus pilosa Rein. 30 Sữa Alstonia scholaris (L.) R. Br 
Lâm học 
 5TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 1-2016 
11 Đa búp đỏ Ficus elastica Roxb. 31 Sanh Ficus indica L. 
12 Keo lá tràm 
Acacia auriculiformis A.Cunn 
ex Benth. 
32 Si Ficus benjamina Linn. 
13 Keo tai tượng Acacia mangium Willd. 33 Tếch Tectona graudis Linn.f. 
14 Lát hoa Chukrasia tabularis A. Juss. 34 Tràm bông đỏ 
Callistemon 
citrinusSkeels. 
15 Lim xanh Erythrophloeum fordii Oliver. 35 Trứng cá Muntingia calabura L. 
16 Lim xẹt 
Peltophorum pterocarpum (DC) 
K.Heyne. 
36 Vú sữa 
Chysophyllum cainito 
Linn. 
17 Long não 
Cinnamomum camphora (L.) J. 
Presl 
37 Vông đồng Hura crepitans L. 
18 Lộc vừng Barringtoria racemosa Roxb 38 Viết 
Manilkara kauki (L.) 
Dubard. 
19 Me Tamarindus indica L. 39 Xà cừ 
Khaya senegalensis 
A.Juss. 
20 
Muồng hoàng 
yến 
Cassia fistula L. 40 Xoài Mangifera indica L. 
Theo kết quả điều tra, trong số 40 loài cây 
bóng mát hiện đang trồng trên các tuyến đường 
thuộc địa bàn Thành phố Thanh Hóa, có tới 16 
loài không phù hợp với trồng trên đường phố 
gồm: Bồ đề, Sanh, Si, Đa lông, Đa búp đỏ, 
Bàng, Dâu da xoan, Cau vua, Dừa, Keo tai 
tượng, Kéo lá tràm, Phi lao, Sữa, Trứng cá. 
Nguyên nhân những cây này không thích hợp 
trồng đường phố chủ yếu là do cây Bồ đề, 
Sanh, Si, Đa lông, Đa búp đỏ độ cao phân cành 
thấp, rễ ăn nổi phá vỡ vỉa hè; Bàng, Dâu da 
xoan thường xuất hiện nhiều sâu róm gây dị 
ứng da; Cau vua, Dừa có bẹ lá và quả rụng gây 
nguy hiểm cho người đi đường; cây Keo tai 
tượng, Keo lá tràm, Vông đồng, Bông gòn tuổi 
thọ ngắn và dễ gẫy đổ khi mưa bão; Phi lao 
cho bóng mát ít; Sữa mùi hoa và túm lông ở 
hạt ảnh hưởng đến hệ hô hấp khi hít vào cơ 
thể; Trứng cá nhiều sâu róm và quả rụng hấp 
dẫn ruồi nhặng gây ô nhiễm môi trường. 
3.1.2. Tình hình sinh trưởng, phát triển của 
hệ thống cây bóng mát 
Do phạm vi thành phố khá rộng nên chúng tôi 
tiến hành điều tra, khảo sát tình hình sinh trưởng 
của hệ thống cây bóng mát trên 3 tuyến đường 
chính đô thị (đại lộ Lê Lợi, đường Nguyễn Trãi, 
đường Phan Chu Trinh) và 2 tuyến đường khu 
vực (Hạc Thành và Hà Văn Mao). 
Đại lộ Lê Lợi nằm ở trung tâm thành phố 
Thanh Hóa, đó là đại lộ lớn và hiện đại nhất 
với tổng chiều dài là 1.750 m, rộng 24 m, dải 
phân cách rộng 2,5 m, vỉa hè 2 bên mỗi bên 
rộng 7,5 m và cao hơn 20 cm so với mặt 
đường, có đoạn chỉ giới đường đỏ rộng 4 m. 
Đường Nguyễn Trãi là tuyến giao thông 
huyết mạch của thành phố, dọc tuyến đường có 
các trụ sở của tỉnh như sở thủy sản, sở văn hóa 
thông tin, tỉnh ủy, ngoài ra còn có bến xe nội 
tỉnh, chợ Tây Thành, chợ Phú Thọ, công viên 
Thanh Quảng. Tuyến đường có tổng chiều dài 
2750 m, rộng 16 m, vỉa hè mỗi bên trung bình 
rộng 4 m. 
Đường Phan Chu Trinh nằm phía trước 
Quảng trường Lam Sơn, giao cắt với quốc lộ 
1A, đường dài 988 m, rộng 20 m bao gồm vỉa 
hè mỗi bên 5 m và lòng đường 10 m. 
Đường Hạc Thành là tuyến đường mới được 
thí điểm trồng cây Sao đen, dài 960 m rộng 20 
m, là đường 2 chiều, không có dải phân cách, 
lòng đường rộng 10 m, vỉa hè rộng 5 m. 
Đường Hà Văn Mao là đoạn đường ngắn, 
chỉ dài 300 m, tuy nhiên cần phải quy hoạch hệ 
thống cây xanh sao cho tạo cảnh quan đẹp mắt 
vì tại đó tập trung các trụ sở hành chính, giáo 
dục của Tỉnh như: Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở 
Văn hóa thông tin 
Kết quả điều tra tình hình sinh trưởng của hệ 
thống cây bóng mát được tổng hợp trong bảng 02. 
Lâm học 
 6 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 1-2016 
Bảng 02. Tình hình sinh trưởng của hệ thống cây bóng mát trên một số tuyến đường phố chính 
trên địa bàn thành phố Thanh Hoá 
STT Tên loài 
Số lượng 
(Cây) 
D13 
(cm) 
Hvn 
(m) 
Dt 
(m) 
Hdc 
(m) 
Sinh trưởng 
I. Đại lộ Lê Lợi 
1 Cau vua 227 36,64 8,26 4,85 5,48 T 
2 Bàng 17 21,42 7,34 5,85 3,07 T 
3 Sấu 12 18,62 6,48 5,54 2,36 TB 
4 Lát hoa 134 16,37 6,84 5,87 2,28 TB 
5 Vú sữa 4 16,38 5,42 4,86 2,03 TB 
6 Vông đồng 7 22,56 7,28 7,48 2,57 T 
7 Sao đen 4 14,56 6,04 4,56 3,12 T 
8 Đa lông 10 36,02 12,45 5,74 5,67 TB 
9 Lim xẹt 57 17,50 5,82 3,52 3,05 T 
10 Đề 2 32,56 11,82 7,05 4,80 TB 
11 Sữa 35 20,69 7,28 6,41 2,78 T 
12 Tếch 15 21,13 10,89 5,42 3,65 T 
13 Phượng vĩ 31 21,87 11,23 7,60 4,45 T 
14 Xà cừ 11 37,82 14,46 9,48 4,11 TB 
15 Muồng đen 12 25,56 5,37 3,29 2,78 TB 
16 Tràm bông đỏ 5 14,25 3,25 2,12 2,01 TB 
17 Nhội 10 14,45 5,69 2,89 3,68 TB 
18 Bằng lăng 191 16,78 4,74 3,56 2,90 TB 
II. Đường Nguyễn Trãi 
1 Trứng cá 17 10,25 4,79 4,58 2,56 TB 
2 Sao đen 71 11,26 5,41 4,72 1,86 T 
3 Vú sữa 7 12,54 5,53 3,86 2,02 TB 
4 Sữa 47 14,46 6,02 6,07 2,71 TB 
5 Sấu 32 10,25 4,58 3,25 3,56 T 
6 Bàng 25 21,42 7,54 6,87 2,81 TB 
7 Vông đồng 11 20,42 7,56 6,58 2,75 T 
8 Si 2 21,36 9,27 5,62 2,89 T 
9 Bông gòn 6 32,06 11,35 7,92 3,78 T 
10 Dừa 2 28,23 14,50 4,02 3,57 T 
11 Lim xẹt 12 11,5 5,42 3,58 3,42 TB 
12 Xà cừ 3 30,52 13,25 8,53 3,59 TB 
13 Lộc vừng 4 15,50 6,87 3,56 2,68 T 
14 Bằng lăng 4 9,32 6,26 6,15 2,44 TB 
15 Phượng vĩ 5 19,23 6,51 7,60 2,38 T 
16 Lát hoa 5 13,61 6,90 6,32 2,85 TB 
17 Dâu da xoan 3 12,36 5,56 5,42 2,59 TB 
18 Đa lông 2 17,56 12,05 5,46 3,89 T 
III. Đường Hạc Thành 
1 Sao đen 153 11,64 6,04 4,84 2,01 T 
2 Phượng vĩ 8 15,64 5,78 4,86 1,94 TB 
3 Lát hoa 4 18,42 6,82 6,02 2,75 T 
Lâm học 
 7TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 1-2016 
IV. Đường Hà Văn Mao 
1 Ngọc lan 15 15,34 5,84 4,24 3,20 T 
2 Lộc vừng 16 15,24 6,78 3,84 2,86 T 
3 Long não 3 22,36 6,84 4,28 3,86 T 
4 Me chua 3 14,78 5,74 3,76 2,35 T 
5 Phượng vĩ 12 20,64 6,78 4,20 1,94 TB 
6 Sữa 3 17,54 6,84 3,80 2,15 TB 
7 Côm tầng 3 10,25 5,78 2,50 2,35 T 
V. Đường Phan Chu Trinh 
1 Cau vua 60 35,20 12,5 3,56 8,56 T 
2 Muồng hoàng yến 151 16,24 4,68 2,12 2,50 TB 
3 Viết 84 15,63 4,56 2,23 2,45 T 
4 Bằng lăng 3 15,68 7,83 4,12 2,51 TB 
5 Muồng đen 5 24,50 5,60 4,50 3,50 T 
6 Phượng vĩ 4 25,80 12,5 8,45 2,89 TB 
7 Sao đen 36 20,15 10,05 3,60 3,50 TB 
8 Sữa 3 21,50 8,30 6,32 2,58 T 
9 Bàng 5 19,60 7,25 4,42 3,45 T 
Nhìn chung, trên các tuyến đường nghiên 
cứu, các loài cây bóng mát đều sinh trưởng và 
phát triển bình thường. Có một số loài lại thể 
hiện sự thích nghi cao như: Sao đen, Sấu, Lát 
hoa, Sữa, Xà cừ, Phượng vĩ Trong đó một số 
loài chiếm số lượng lớn không phù hợp với 
trồng trên các tuyến đường phố như: Cau vua 
(287 cây), Vông đồng (18 cây), Trứng cá (17 
cây), Sữa (88 cây), Bàng (47 cây). 
Qua quá trình điều tra, chúng tôi nhận thấy 
hệ thống cây bóng mát đường phố còn một số 
tồn tại sau: 
- Các loài cây thường gặp như: Lim xẹt, Xà 
cừ, Sữa, Phượng vĩ 
- Một số cây rễ ăn nông trên bề mặt, bị hạn 
chế không gian dinh dưỡng do bê tông hóa sát 
gốc, gốc cây bị biến dạng do u bướu, bong vỏ, 
bị đục đẽo 
- Một số loài cây không phù hợp cho trồng 
đường phố như: Cau vua, Vông đồng, Bông 
gòn, Dừa, Trứng cá. 
- Trên thân cây thường bị găm những đinh 
sắt, biển quảng cáo, dây điện. Đây cũng là 
nguyên nhân làm cho các thân cây bị thối, bị 
nấm mục, vỏ bong ra. Các loài thường gặp 
như: Lim xẹt, Xà cừ, Phượng vĩ, Sữa 
- Tán cây thường gặp một số vấn đề như: 
Tán bị lệch do vị trí trồng quá sát nhà dễ đổ 
gãy khi mưa bão; tán bị chặt phá, cắt tỉa quá 
nhiều do vướng dây điện, vướng nhà; lá bị phá 
do côn trùng, nấm bệnh; lá vàng úa, khô, còi 
cọc do thiếu nước, dinh dưỡng khoáng. Các 
loài thường gặp như: Lim xẹt, Phượng vĩ, Sữa, 
Bằng lăng, Bàng 
- Hầu hết trên các tuyến đường, cây xanh 
được trồng theo hình thức vỉa hè một hàng cây, 
khoảng cách trung bình giữa các cây từ (5 - 7) m. 
Một số tuyến đường do chưa được quy hoạch 
cụ thể và quản lý cây xanh chưa được tốt nên 
dẫn đến các loài cây trồng đa chủng loài và 
kích cỡ khác nhau, không thuần nhất, ảnh 
hưởng đến mỹ quan đô thị. Do tình trạng lấn 
chiếm vỉa hè, chặt phá cây để xây dựng các 
công trình nên một số đoạn đường không có 
cây xanh điển hình như trên đường Nguyễn 
Trãi, Tống Duy Tân. 
Theo Thông tư số 20/2005/TT-BXD ngày 
20 tháng 12 năm 2005 của Bộ Xây dựng, 
chúng tôi có nhận xét như sau: 
- Ở đường chính khu vực cây gỗ lớn và cây 
gỗ trung bình được trồng cách nhau với 
Lâm học 
 8 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 1-2016 
khoảng cách (6 - 7) m là chưa đúng quy định, 
điều này dẫn đến tán cây giao nhau sẽ che 
khuất ánh sáng, ảnh hưởng đến khả năng sinh 
trưởng và phát triển của cây và định kỳ cắt tỉa 
cành nhánh phải tiến hành thường xuyên. 
- Khoảng cách tối thiểu của cây đối với lề 
đường trên các tuyến phố đúng với yêu cầu 
kỹ thuật. 
- Trên một số tuyến đường nội bộ, khoảng 
cách trồng tối thiểu với lề đường và chiều r ... nceolata CaV. 12 Côm tầng Elaeocarpus griffithii Marst. 
6 Gội trắng Aphanamixis grandiflora BL. 13 Lim xanh Erythrophleum fordii Oliv. 
7 Sau sau 
Liquidambar formosana 
Hance. 
14 Giổi xanh Michelia mediocris Dandy 
3.2.3. Đề xuất danh mục cây bóng mát đường 
phố cho thành phố Thanh Hoá 
Từ kết quả điều tra, đánh giá hiện trạng hệ 
thống cây bóng mát đường phố thành phố 
Thanh Hoá và kết quả khảo sát nguồn giống 
thực vật tại Vườn quốc gia Bến En và Khu Bảo 
tồn thiên nhiên Xuân Liên, cũng như kết qủa 
nghiên cứu điều kiện tự nhiên thành phố Thanh 
Hoá, chúng tôi đề xuất danh mục cây trồng bóng 
đường phố cho thành phố Thanh Hoá như sau: 
Bảng 04. Danh mục cây bóng mát đề xuất trồng trên hệ thống đường phố thành phố Thanh Hoá 
STT 
Tên loài cây 
STT 
Tên loài cây 
Tên Việt Nam Tên khoa học Tên Việt Nam Tên khoa học 
1 Bằng lăng 
Lagerstroemia calyculata 
Kurz. 
20 Tràm bông đỏ 
Callistemon 
citrinusSkeels. 
2 Côm tầng Elaeocarpus dubius L. 21 Vú sữa 
Chysophyllum cainito 
Linn. 
3 Dẻ sồi 
Lithocarpus 
pseudosundaicus. 
22 Viết 
Manilkara kauki (L.) 
Dubard. 
4 Lát hoa Chukrasia tabularis A. Juss. 23 Xà cừ 
Khaya senegalensis 
A.Juss. 
5 Lim xanh 
Erythrophloeum fordii 
Oliver. 
24 Xoài Mangifera L. 
6 Lim xẹt 
Peltophorum pterocarpum 
(DC) K.Heyne. 
25 
Vàng anh Saraca dives Pierre. 
7 Long não 
Cinnamomum camphora 
(L.) J. Presl. 
26 
Mý Lysidice rhodostegia 
Hance. 
8 Lộc vừng 
Barringtoria racemosa 
Roxb. 
27 
Sến mật Madhuca pasquieri 
H.J.Lam. 
9 Me Tamarindus indica L. 28 Bời lời xanh Litsea garretii Pers. 
10 
Muồng hoàng 
yến 
Cassia fistula L. 29 
Sảng nhung Sterculia lanceolata CaV. 
Lâm học 
 10 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 1-2016 
11 Muồng đen Cassia siamea Lam. 30 
Gội trắng Aphanamixis grandiflora 
BL. 
12 
Muồng hoa 
vàng 
Cassia splendida Vogel. 31 
Sau sau Liquidambar formosana 
Hance. 
13 Móng bò Banhinia purpureaes L. 32 
Đinh Markharmia stipulata 
Schum. 
14 Ngọc lan Michelia alba De. 33 
Bánh dày Pongamia pinnata (L.) 
Pierre. 
15 Nhội 
Bischofia trifoliate (Rixb) 
Hook.f 
34 
Re gừng Cinamomum obtusifolium 
Nees. 
16 Phượng vĩ 
Delonix regia (Bojer ex 
Hook.) Raf. 
35 
Chò chỉ Parashorea chinensis H. 
Wang 
17 Sao đen Hopea odorata Roxb. 36 
Côm tầng Elaeocarpus griffithii 
Marst. 
18 Sấu 
Dracontomelum 
duperreanum Pierre. 
37 
Lim xanh Erythrophleum fordii Oliv. 
19 Tếch Tectona graudis Linn.f. 38 Giổi xanh Michelia mediocris Dandy 
3.3. Đề xuất giải pháp phát triển cây xanh 
đường phố cho thành phố Thanh Hoá 
3.3.1. Giải pháp quy hoạch phát triển tổng 
thể cây xanh đường phố 
Để có một hệ thống cây xanh hài hoà với 
quy hoạch tổng thể chung của thành phố, công 
tác quy hoạch cần có mối quan hệ mật thiết 
giữa các nhà kiến trúc đô thị với các nhà trồng 
cây để đảm bảo sự hài hòa giữa loài cây trồng 
với đặc điểm của đường phố và các công trình 
xây dựng. Ngoài ra, cần thiết phải có sự bố trí 
phối cảnh giữa màu sắc của hoa lá với màu sắc 
của các công trình xây dựng; giữa hình dáng cây, 
tán lá với cảnh quan chung của đường phố; giữa 
đặc điểm sinh trưởng của cây với những kiến 
trúc ngầm dưới đất... Từ đó chúng tôi đề xuất 
một số quan điểm định hướng phát triển hệ 
thống cây xanh đường phố thành phố Thanh 
Hoá trong thời gian tới như sau: 
1) Quan điểm sinh thái học: 
Quan điểm: “Đất nào, cây ấy” trong quy 
hoạch trồng cây xanh đường phố là tiêu chí để 
lựa chọn cây trồng. Đây chính là sự thích nghi 
ban đầu và thể hiện mối quan hệ giữa cây xanh 
với điều kiện tự nhiên, thổ nhưỡng của đô thị. 
Có thể điều kiện môi trường sinh thái đô thị 
thay đổi do các hoạt động xã hội của con 
người, nhưng chính con người chủ động tạo 
nên hệ thống cây xanh ở đô thị. Do đó, phải 
dựa vào đặc tính sinh thái loài cây sao cho phù 
hợp với môi trường và cuộc sống của từng 
vùng, cụ thể đây là môi trường ở thành phố 
Thanh Hóa. 
2) Quan điểm kiến trúc cảnh quan: 
Trong nhiều công trình cảnh quan thì cây 
xanh vật liệu chính tham gia xây dựng cảnh 
quan. Cơ sở của kiến trúc cảnh quan là cảnh 
quan địa lý bao gồm các yếu tố như thực vật, 
địa hình, thổ nhưỡng, sông nước và không gian 
xung quanh. Sự bố trí hài hòa giữa các yếu tố 
này trong một khung cảnh nhất định sẽ tạo nên 
những cảnh quan kiến trúc đẹp. Ở Thanh Hóa 
những tuyến đường phố có bố trí cây trồng phù 
hợp đã tạo ra khung cảnh đẹp và tạo nên nét 
riêng của thành phố thể hiện qua từng mùa rõ 
rệt. Nhưng cũng không ít tuyến đường phố vấn 
đề kiến trúc cảnh quan còn bị coi nhẹ làm ảnh 
hưởng đến mỹ quan chung của đô thị. 
Cây xanh đường phố phải thiết kế hợp lý để 
đạt được hiệu quả trang trí, phân cách, chống 
bụi, chống ồn, phối kết kiến trúc, tạo cảnh 
quan đường phố, cải tạo vi khí hậu, vệ sinh 
môi trường, chống nóng, không gây độc hại, 
nguy hiểm cho khách bộ hành, an toàn cho 
giao thông và không ảnh hưởng tới các công 
trình hạ tầng đô thị (đường dây, đường ống, kết 
cấu vỉa hè mặt đường). 
Lâm học 
 11TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 1-2016 
3) Quan điểm hệ thống: 
Cây xanh đường phố là một bộ phận của cây 
xanh đô thị, do đó hệ thống cây xanh đường phố 
bên cạnh việc phải đảm bảo có sự liên hệ chặt 
chẽ với nhau, còn phải kết nối chặt chẽ với các 
thành phần cây xanh khác trong đô thị. 
4) Quan điểm đảm bảo an toàn giao thông 
trong đô thị: 
Cây xanh trồng trên đường phố không được 
che khuất tầm nhìn của người, phương tiện 
tham gia giao thông và phải cách xa các biển 
báo, đèn tín hiệu giao thông. 
Từ các quan điểm trên cần chú ý những 
điểm sau: 
+ Xác định đối tượng đường phố để trồng 
cây: Là đường cao tốc hay đường giao thông 
nội thị cấp Thành phố, đường giao thông trong 
khu vực chính đô thị hay đường liên khu. Tùy 
theo độ rộng vỉa hè để bố trí trồng cây. 
+ Lựa chọn loài cây thích hợp: Mỗi loại 
đường lựa chọn một số loài cây, đường vành 
đai là những cây gỗ lớn sống lâu năm, đường 
cấp thành phố cây gỗ nhỡ hay lớn. Loài cây có 
thể luân phiên thay đổi trên các tuyến phố. 
+ Thiết kế bố trí trồng cây: Đây là nội dung 
cuối cùng trong công tác quy hoạch trồng cây. 
Việc thiết kế phải xác định được loại cây trồng, 
cự ly trồng và tiêu chuẩn cây đem trồng. 
Những nhà thiết kế phải hình dung được hàng 
cây ổn định sau vài chục năm, cũng đồng nghĩa 
phải nắm được đặc điểm sinh thái và sinh 
trưởng của loài cây bố trí trồng. 
3.3.2. Giải pháp cải tạo hệ thống cây xanh 
đường phố hiện có 
Để đảm bảo yêu cầu về mỹ quan đô thị và 
phát huy tốt hiệu quả của cây xanh đối với môi 
trường, giải pháp cải tạo cho hệ thống cây xanh 
đường phố như sau: 
- Thành phố cần tiến hành lập quy hoạch 
tổng thể cây xanh đường phố; 
- Lập kế hoạch chuẩn bị nguồn cây giống đủ 
tiêu chuẩn và chất lượng để từng bước thay thế 
những loài cây chất lượng kém hiện đang tồn 
tại trên các tuyến đường phố; 
- Việc triển khai công tác cải tạo nên tiến 
hành dần dần từng bước và phù hợp với điều 
kiện về kinh phí đầu tư. Những tuyến đường 
chính của thành phố nên ưu tiên thực hiện trước. 
Dựa vào đặc điểm hiện trạng các tuyến 
đường nghiên cứu và các tiêu chí về lựa chọn, 
trồng các loài cây đường phố đã nêu ở trên, 
hướng cải tạo lâu dài đối với các tuyến đường 
đó là loại bỏ hoàn toàn các loài cây không phù 
hợp trồng làm cây xanh đường phố như: Vông 
đồng, Dâu da xoan, Bông gòn, Trứng cá, Cau 
vua thay vào đó là lựa chọn các loài thích hợp 
có giá trị cảnh quan cao như Muồng hoàng yến, 
Muồng hoa vàng, Nhội, Sấu, Bằng lăng 
Trong giới hạn nghiên cứu, tôi đã đưa ra giải 
pháp lựa chọn loài cây phù hợp cho những tuyến 
đường nghiên cứu như sau: 
+ Đại lộ Lê Lợi: 
Hiện nay trên tuyến đường này đã được 
thiết kế mang tính đối xứng 2 bên, do vậy nếu 
quy hoạch lại không nên làm phá vỡ quy hoạch 
cũ. Trước hết cần thay thế những cây bị sâu 
bệnh, sinh trưởng kém bằng những cây mới 
khoẻ mạnh như: Lát hoa, Bằng lăng. Đoạn từ 
trung tâm thương mại đến cầu Đông Hương 
dài gần 4 km, mật độ trung bình 10cây/100m, 
để tăng mật độ lên 20cây/100m cần trồng thêm 
ở 2 bên 2 hàng muồng hoa vàng với số lượng 
là 400 cây, khoảng cách trồng là 10 m. Đoạn 
cuối từ cầu Đông Hương đến hết tuyến trồng 
thêm 27 cây Bằng lăng để bù vào các khoảng 
đất trống chưa có cây. Khoảng cách giữa các 
cây là 5 m. 
+ Đường Nguyễn Trãi: 
Đường Nguyễn Trãi có bến xe nội tỉnh và 
chợ Tây Thành, do đó là khu vực có nhiều 
người tham gia giao thông, tiếng ồn và khói 
bụi luôn là những nhân tố có tác động xấu 
nhiều nhất tới những người sống gần tuyến 
Lâm học 
 12 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 1-2016 
đường này. Tuy nhiên có điểm khác biệt là lề 
đường đã hẹp nhưng các hộ dân lại làm nhà, 
mở cửa hàng lấn hết ra mặt đường khiến cho 
chiều rộng vỉa hè bị thu lại rất hẹp, có chỗ chỉ 
còn (1 - 1,5) m, cây xanh bị đốn hạ khá nhiều. 
Vì vậy, để tránh phải giải tỏa mặt bằng gây ảnh 
hưởng đến quá trình phát triển kinh tế, đối với 
tuyến đường này thay vì trồng cây bóng mát, 
cây gỗ thì cây lựa chọn là các loài hoa leo, bám 
như: Hoa giấy, Huỳnh anh. 
Khu vực bến xe nội tỉnh phía Tây và chợ 
Tây Thành cần có khoảng trống rộng để buôn 
bán nên chỉ trồng thêm 6 cây Vàng anh, mỗi 
cây cách nhau 15 m. Từ Bến xe nội tỉnh đến 
ngã 4 Phú Sơn trồng Sao đen thuần loài. Hàng 
cây Vàng anh vừa tạo bóng mát vừa mang lại 
màu sắc rực rỡ cho thành phố khi đến mùa hoa 
nở còn hàng Sao đen với dáng hình khối rõ ràng 
tạo sự bề thế uy nghi cho cửa ngõ phía Tây của 
thành phố đồng thời tạo ra không gian cảnh 
quan đặc trưng cho tuyến đường. 
+ Đường Hạc Thành: 
Thay thế 8 cây Phượng vĩ và 4 cây Lát hoa 
bằng 12 cây Sao đen để đồng bộ hóa hàng Sao 
đen trên tuyến đường (các cây mới phải có độ 
tuổi và chiều cao tương đương với các cây đã 
trồng trước đó) 
+ Đường Hà Văn Mao: 
Thay thế những cây Phượng vĩ và Sữa sinh 
trưởng trung bình và kém bằng những cây 
Lộc Vừng. 
+ Đường Phan Chu Trinh: 
Đường Phan Chu Trinh hiện nay đã được 
quy hoạch, vì vậy không cần quy hoạch lại hệ 
thống cây xanh cho tuyến đường này. Mặt 
khác về khâu quản lý và chăm sóc, các cây 
trồng đều ở độ tuổi còn non do vậy cần chăm 
bón, cắt tỉa thường xuyên. 
3.3.3. Giải pháp quy hoạch thiết kế cây xanh 
cho hệ thống đường mới đã được phê duyệt 
trong quy hoạch 
Rút kinh nghiệm từ những đường phố đã 
trồng cây xanh, việc trồng cây trên các tuyến 
đường phố mới cần phải tuân thủ đúng những 
quy định liên quan đến cây xanh đô thị nói 
chung và cây xanh đường phố nói riêng, phải 
phù hợp với quy hoạch tổng thể về cây xanh. 
Mỗi tuyến đường tùy theo độ dài có thể lựa 
chọn các phương thức phối kết trồng cây khác 
nhau sao cho mỗi tuyến đường đều có một sắc 
thái cảnh quan đặc trưng và phát huy tốt hiệu 
quả của nó đối với môi trường. 
3.3.4. Giải pháp về quản lý, duy trì hệ thống 
cây xanh đường phố 
Bên cạnh việc lựa chọn cây trồng phù hợp, 
các giải pháp kỹ thuật liên quan đến việc thiết 
kế, quản lý, duy trì cây trồng là rất cần thiết. 
Cây xanh đường phố phải được quản lý một 
cách có hệ thống. Nội dung của công việc tổ 
chức quản lý cây xanh bóng mát bao gồm: 
+ Sử dụng những khoảng trống trên các vỉa 
hè còn có khả năng trồng cây để gia tăng số 
lượng cây trên đường phố; 
+ Loại bỏ và thay thế những cây không đạt 
tiêu chuẩn, thay thế các cây già cỗi hay sâu 
bệnh có nguy cơ đổ ngã vì gió bão; 
+ Thiết kế bố trí trồng cây trên các đường phố 
mới với các chủng loại cây đã được xác định; 
+ Tổ chức chăm sóc, bảo dưỡng, bón phân 
cho các hàng cây đến giai đoạn sinh trưởng 
ổn định; 
+ Tổ chức chăm sóc tỉa tán cây theo định kỳ 
và đặc điểm từng loài cây, tạo dáng cây giảm 
bớt thiệt hại do gió bão gây ra. 
Để nâng cao hiệu quả trong công tác quản 
lý, trồng cây, chăm sóc, tạo hình, tạo tán, đội 
ngũ làm công việc trực tiếp cần nâng cao trình 
độ chuyên môn về các loại hình cây xanh 
đường phố, kỹ thuật cắt tỉa và tạo cảnh. 
IV. KẾT LUẬN 
- Hệ thống cây bóng mát đường phố thành 
phố Thanh Hoá đa dạng về thành phần loài, 
Lâm học 
 13TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ LÂM NGHIỆP SỐ 1-2016 
với các loài cây chủ yếu là: Sấu, Xà cừ, 
Phượng vĩ, Sao đen, Bằng lăng, Sữa và một 
số loài do dân tự trồng như: Bàng, Trứng cá, 
Vông đồng, Cau vua. 
- Phần lớn các tuyến đường ở thành phố 
Thanh Hoá chưa có quy hoạch về hệ thống cây 
xanh, vì thế còn tồn tại nhiều loài cây trồng 
không phù hợp với tiêu chuẩn cây đường phố. 
- Phần lớn các loài cây trồng trên các tuyến 
đường điều tra tại thành phố Thanh Hoá sinh 
trưởng, phát triển bình thường, chỉ có số ít loài 
đang bị sâu bệnh cần được thay thế. 
- Để có hệ thống cây xanh đường phố phù 
hợp với quy hoạch tổng thể chung, Thanh Hoá 
cần có một số giải pháp sau: Giải pháp quy 
hoạch phát triển tổng thể hệ thống cây xanh 
đường phố, giải pháp chọn loài cây trồng 
đường phố, giải pháp cải tạo hệ thống cây xanh 
đường phố hiện có, giải pháp về quản lý, duy 
trì hệ thống cây xanh đường phố hiện có. 
- Đề xuất được danh mục cây trồng đường 
phố cho thành phố Thanh Hoá gồm 26 loài. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Võ Văn Chi (2003). Từ điển thực vật thông dụng. 
NXB Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội. 
2. Đặng Ngọc Vũ và cộng sự (2015). Đa dạng thành 
phần loài thực vật ở Khu Bảo tồn thiên nhiên Xuân Liên, 
tỉnh Thanh Hóa. Kỷ yếu Hội nghị khoa học toàn quốc về 
sinh thái và tài nguyên sinh vật lần thứ 6 (1006 -1012). 
3. Vườn Quốc gia Bến En (2014). Điều tra bổ sung, 
lập danh lục động, thực vật rừng Vườn quốc gia Bến En, 
tỉnh Thanh Hóa. Đề tài nghiên cứu khoa học cấp tỉnh. 
4. Ahern, Jack (1995). Greenways as a planning 
strategy, volum: 12, pp 30 - 35. 
5. Konijnendijk et al. (2005). Urban Forests and 
Trees. Springer, Heidelberg. 
CURRENT STATUS AND DEVELOPMENT SOLUTION SHADE TREES 
FOR STREET SYSTEM IN THANH HOA CITY 
 Dang Van Ha 
SUMMARY 
Shade tree species composition on street road system in Thanh hoa City currently has 40 species. Among the 
40 species surveyed, having 16 plant species that do not suit to plant on the street, in which a large number of 
species accounted for as Roystonia regia (Kunth) O. F. Cook (287 trees), Hura crepitans L. (18 trees), 
Muntingia calabura L. (17 trees), Alstonia scholaris (L.) R. Br (88 trees), Terminalia ctappa Linn (47 trees). 
Based on the results of the investigation on shade tree species composition that planted along the roads in 
Thanh Hoa city and surveys in neighbouring areas, selected 26 plants can be planted for street system in Thanh 
Hoa city. The author have proposed some of solutions to develop the system of trees for Thanh Hoa city, 
including: solution selected species, the solution to overall planning for road trees system, the solutions to 
improving the existing system of trees, the solutions to management and maintain road trees system in Thanh 
Hoa city. 
Keywords: Plant species selecttion, shade tree, street trees, trees planning. 
Người phản biện : TS. Nguyễn Thị Yến 
Ngày nhận bài : 10/3/2016 
Ngày phản biện : 16/3/2016 
Ngày quyết định đăng : 20/3/2016