Thực trạng công tác bảo quản thuốc tại các khoa dược bệnh viện công lập tỉnh Tuyên Quang năm 2016

SỐ 4 (45) - Tháng 07-08/2018
Website: yhoccongdong.vn38
JOURNAL OF COMMUNITY MEDICINE 2018
TÓM TẮT
Thuốc đóng vai trò quan trọng trong công tác chăm 
sóc sức khỏe nhân dân. Để đảm bảo chất lượng thuốc, 
việc tuân thủ các qui định về công tác bảo quản thuốc là 
rất cần thiết. Hiện nay, công tác kiểm tra giám sát định 
kỳ cho thấy công tác bảo quản thuốc tại các bệnh viện 
còn một số vấn đề tồn tại như điều kiện cơ sở vật chất 
chưa đảm bảo và chưa tuân thủ nghiêm ngặt các qui 
định chuyên môn kỹ thuật. Xuất phát từ nhu cầu thực 
tiễn, đề tài “Thực trạng công tác bảo quản thuốc tại các 
khoa dược bệnh viện công lập thuộc tỉnh Tuyên Quang 
năm 2016” được thực hiện nhằm cung cấp thông tin cho 
công tác lập kế hoạch và ban hành các chính sách, điều 
chỉnh cần thiết của cơ quan quản lý nhà nước trên địa 
bản tỉnh. Nghiên cứu áp dụng phương pháp mô tả cắt 
ngang, quan sát bằng bảng kiểm để thu thập các thông 
tin cần thiết. Kết quả cho thấy: nhìn chung các kho 
thuốc đã được trang bị các phương tiện cần thiết như 
điều hòa, nhiệt độ, quạt thông gió và tuân thủ tương 
đối tốt các qui trình về bảo quản thuốc. Tuy nhiên, do 
có một số tồn tại như diện tích hẹp, chưa đủ các điều 
kiện về lối thoát hiểm, phòng chống cháy nổ, theo dõi 
nhiệt độ, độ ẩm thường xuyên nên tỷ lệ kho thuốc đạt 
chuẩn còn thấp (37,5%). Để cải thiện chất lượng công 
tác bảo quản thuốc các bệnh viện cần: đầu tư nâng cấp 
nhà kho; tăng cường công tác đào tạo nhân viên dược 
về qui tắc bảo quản thuốc tốt và đẩy mạnh việc kiểm tra 
giám sát nhằm thúc đẩy việc tuân thủ các qui định về 
nghiệp vụ bảo quản thuốc. 
Từ khóa: Bảo quản thuốc, bệnh viện, Tuyên Quang
SUMMARY: 
SITUATION OF DRUG STORAGE IN THE 
PHARMACY DEPARTMENTS OF PUBLIC 
HOSPITALS IN THE TUYEN QUANG PROVINCE 
IN 2016
Drug plays an important role in the quality 
of the health care. In order to ensure the quality of 
medicines, compliance with regulations on drug 
preservation is very necessary. Currently, periodic 
inspection has showed that the preservation of 
medicines in hospitals has several existing problems 
such as poor facilities and not strictly adhere to 
technical regulations. Stemming from practical need, 
the research with the title “Situation of drug storage 
in the pharmacy departments of public hospitals in 
the Tuyen Quang province in 2016” was undertaken 
to provide information for the planning and issuing 
the necessary provincial policies. In this research 
the method of descriptive cross-sectional was 
applied as well as the technique of “observation with 
checklist” were used for data collection. The study 
results have showed that: in general, the drug stores 
have been equipped with necessary facilities such 
as air conditioning, temperature and ventilation. 
In addition to this, pharmacists who are working at 
drug stores have relatively well complied with the 
preservation procedures. However, there are some 
shortcomings in drug preservation such as: the area 
of the warehouses are narrow; emergency exits are 
not secure; the fire fighting equipment have been 
not fully equipped; monitoring of temperature and 
humidity is not regularly carried out. For the reasons 
above, the proportion of drug-standard warehouses 
are still low (37.5%). In order to improve the quality 
of drug preservation, hospitals should implement the 
following tasks: upgrading warehouses; strengthening 
the training of pharmacy staff on good preservation 
Ngày nhận bài:07/05/2018 Ngày phản biện: 18/05/2018 Ngày duyệt đăng: 01/06/2018
1. Trường Đại học Y tế Công cộng. 
SĐT: 0904646695; Email: [email protected]
2. Sở Y tế Tuyên Quang
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC BẢO QUẢN THUỐC TẠI CÁC 
KHOA DƯỢC BỆNH VIỆN CÔNG LẬP TỈNH TUYÊN QUANG 
NĂM 2016
Phạm Phương Liên1, Nguyễn Thế Yên2 
SỐ 4 (45) - Tháng 07-08/2018
Website: yhoccongdong.vn 39
 V
I N
 S
C K
H E C NG 
NG
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
rules as well as regularly monitoring and supervision. 
The above measures will help to promote better 
adherence to regulations on drug storage.
Key words: Drug store, hospital, Tuyen Quang
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Thuốc là một loại hàng hóa đặc biệt, đóng vai trò 
quan trọng trong công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân. Vì 
vậy, tất cả các khâu từ sản xuất, lưu thông, phân phối, và 
bảo quản thuốc đều cần tuân thủ các qui trình kỹ thuật và 
các qui định nghiêm ngặt. Trong quá trình lưu thông phân 
phối thuốc, công tác bảo quản thuốc tại các cơ sở y tế giữ 
vai trò quan trọng trong việc giữ ổn định chất lượng thuốc, 
nhằm đảm bảo hiệu quả điều trị và hạn chế các tác dụng 
có hại của thuốc. Theo qui định tại Thông tư 22/2011/TT-
BYT về tổ chức và hoạt động của khoa dược bệnh viện, 
bảo quản thuốc là một trong các nhiệm vụ trọng tâm của 
công tác dược bệnh viện. Vì vậy, các bệnh viện cần tổ 
chức hoạt động bảo quản thuốc theo các nguyên tắc “thực 
hành tốt bảo quản thuốc” [1]. 
Chất lượng thuốc trong quá trình bảo quản chịu ảnh 
hưởng của nhiều yếu tố như nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng Ở 
Việt Nam, điều kiện khí hậu nhiệt đới, gió mùa, nóng ẩm và 
mưa nhiều không thuận lợi cho công tác bảo quản thuốc. Để 
đảm bảo chất lượng thuốc trong bệnh viện, Sở Y tế Tuyên 
Quang và các bệnh viện trong tỉnh đã có nhiều cố gắng trong 
việc thực hiện tốt các qui định và qui trình kỹ thuật trong 
công tác bảo quản thuốc. Tuy nhiên, hiện nay 100% các khoa 
dược tại các bệnh viện trên địa bàn tỉnh đều chưa đạt đầy đủ 
các tiêu chí về “thực hành tốt bảo quản thuốc” (GSP – Good 
Storage Practice) [2]. Điều kiện cơ sở vật chất và trang thiết 
bị phục vụ công tác bảo quản thuốc chưa đầy đủ là một trong 
các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng thuốc. 
Đến nay chưa có báo cáo hoặc nghiên cứu nào cung 
cấp thông tin chi tiết, đầy đủ về công tác bảo quản thuốc 
tại khoa dược của các bệnh viện trên địa bàn tỉnh Tuyên 
Quang. Để có thông tin hỗ trợ cho việc lập kế hoạch, công 
tác quản lý thuốc nói chung và chất lượng thuốc nói riêng, 
chúng tôi tiến hành nghiên cứu “Thực trạng công tác bảo 
quản thuốc tại các khoa dược bệnh viện công lập thuộc 
tỉnh Tuyên Quang năm 2016”. Kết quả nghiên cứu sẽ cung 
cấp các thông tin chi tiết về cơ sở vật chất, trang thiết bị và 
việc tuân thủ các qui trình kỹ thuật trong bảo quản thuốc 
tại các bệnh viện trong tỉnh Tuyên Quang. 
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN 
CỨU
Đối tượng: Các khoa dược tại 14 bệnh viện công lập 
trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang 
Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu áp dụng 
phương pháp mô tả cắt ngang. 
Kỹ thuật thu thập số liệu: Kỹ thuật “quan sát bằng 
bảng kiểm” đã được sử dụng trong nghiên cứu để đánh 
giá thực trạng cơ sở vật chất, trang thiết bị của các kho 
thuốc và việc tuân thủ các qui trình chuyên môn liên 
quan đến bảo quản thuốc tại khoa dược. Đồng thời, 
nhóm nghiên cứu đã tiến hành hồi cứu hồ sơ, sổ sách lưu 
trữ tại khoa dược để thu thập các thông tin cần thiết như 
việc theo dõi nhiệt độ, độ ẩm, phần mềm quản lý xuất – 
nhập thuốc ... 
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu được tiến hành tại 14 bệnh viện công lập 
trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang. Trong đó có 1 bệnh viện 
hạng 1; 4 bệnh viện hạng 2 và 9 bệnh viện hạng 3. Mỗi 
bệnh viện có thể có từ 1 đến 5 kho thuốc, vì vậy tổng số 
kho thuốc được quan sát tại các bệnh viện là 40. Sau quá 
trình thu thập số liệu bằng phương pháp quan sát bằng 
bảng kiểm, hồi cứu hồ sơ, sổ sách, phân tích và phiên giải 
số liệu, các kết quả cụ thể thu được như sau:
Bảng 1: Diện tích của các kho thuốc
STT Diện tích (m2)
Số lượng
Số lượng Tỷ lệ %
1 <20 28 70,0
2 20-30 7 17,5
3 30-40 3 7,5
4 >40 2 5
Tổng số 40 100
SỐ 4 (45) - Tháng 07-08/2018
Website: yhoccongdong.vn40
JOURNAL OF COMMUNITY MEDICINE 2018
Theo kết quả khảo sát, số kho thuốc có diện tích dưới 
20m2 chiếm tỷ lệ cao nhất (70%). Các kho có diện tích từ 
20-30m2, từ 30-40 m2 và trên 40 m2 có tỷ lệ lần lượt là 
17,5%; 7,5% và 5%.
Bảng 2: Điều kiện nền nhà, lối đi lại, thoát hiểm, vệ sinh của nhà kho
STT Nội dung
Số lượng
Số lượng (n=40) Tỷ lệ %
1
Nền nhà sạch, chắc chắn, chống thấm; không có khe 
nứt hoặc bể vỡ
38 95,0
2 Lối đi lại đủ rộng, thông thoáng, sạch sẽ 10 25,0
3 Lối thoát hiểm đạt yêu cầu 4 10,0
4 Cửa kho chắc chắn, có khóa an toàn 14 35,0
5 Khu vực bảo quản sạch sẽ; không có bụi bẩn, côn trùng 32 80.0
6 Điều kiện thông gió tốt 31 77,5
7 Đảm bảo các điều kiện phòng cháy chữa cháy 28 70
 Bảng 3: Sự tuân thủ các nguyên tắc bảo quản thuốc (n=40)
STT Nội dung
Số lượng
Số lượng (n=40) Tỷ lệ %
1 Thuốc được sắp xếp đúng qui định 27 67,5 
2 Thuốc được bảo quản đúng điều kiện ghi trên nhãn 27 67,5
3 Theo dõi điều kiện bảo quản thuốc thường xuyên, đúng qui trình 22 55,0
4 Thuốc chờ xử lý được bảo quản ở nơi riêng biệt 29 72,5
5
Thuốc chờ nhập kho được sắp xếp ở khu vực riêng, đảm 
bảo điều kiện bảo quản
13 32,5
6 Lập hồ sơ ghi chép và thẻ kho theo dõi các mặt hàng đầy đủ 32 80
Kết quả bảng 2 cho thấy, đa số các nhà kho đã đảm 
bảo các điều kiện về nền nhà, vệ sinh và thông gió. Tỷ 
lệ các nhà kho có trang bị đầy đủ các phương tiện phòng 
cháy chữa cháy đạt mức khá (70%). Tuy nhiên, số lượng 
nhà kho đáp ứng các tiêu chuẩn về lối thoát hiểm; đường 
đi lại và độ chắc chắn của cửa kho còn rất thấp. Đặc biệt, 
chỉ có 10% nhà kho có bố trí lối thoát hiểm đạt yêu cầu. 
Ngoài các điều kiện trên, kết quả quan sát của nhóm 
nghiên cứu cho thấy hầu hết các nhà kho đều được trang 
bị đầy đủ điều hòa, quạt thông gió, nhiệt kế. Tuy nhiên, 
kết quả kiểm tra trực tiếp nhiệt độ, độ ẩm của các nhà 
kho tại thời điểm thu thập số liệu cho thấy có 15 trong 
tổng số 40 nhà kho có nhiệt độ trên 30oC và 11 nhà kho 
có độ ẩm trên 75%.
SỐ 4 (45) - Tháng 07-08/2018
Website: yhoccongdong.vn 41
 V
I N
 S
C K
H E C NG 
NG
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Căn cứ vào số liệu trên bảng 3, chúng ta có thể nhận 
định tỷ lệ các kho tuân thủ tốt các điều kiện bảo quản thuốc 
tốt chưa cao: Khoảng một nửa số kho thuốc (55%) thực hiện 
việc theo dõi nhiệt độ, độ ẩm thường xuyên theo đúng qui 
định. Đồng thời, chỉ có 32,5% các kho thuốc có bố trí khu 
vực tiếp nhận, sắp xếp hàng chờ nhập kho đúng qui định. 
Bảng 4: Xếp loại kho thuốc
STT Nội dung
Số lượng
Số lượng Tỷ lệ %
1 Đạt chuẩn 15 37,5 
2 Không đạt chuẩn 25 62,5
Tổng 40 100
Kho thuốc được đánh giá là đạt chuẩn khi đảm bảo 
đầy đủ các điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị, tuân thủ 
các qui trình bảo quản và ghi chép, quản lý hồ sơ đầy đủ. 
Kết quả trên bảng 3 cho thấy chỉ có khoảng 1/3 số kho 
thuốc đạt đầy đủ các tiêu chuẩn trên. 
IV. BÀN LUẬN
Để đáp ứng mục tiêu “Mô tả thực trạng công tác bảo 
quản thuốc tại các khoa dược bệnh viện công lập thuộc 
tỉnh Tuyên Quang năm 2016”, chúng tôi đã tiến hành quan 
sát toàn bộ 40 kho thuốc tại 14 bệnh viện công lập trên 
địa bản tỉnh. Nghiên cứu đã áp dụng phương pháp quan 
sát bằng bảng kiểm để đánh giá các điều kiện về cơ sở vật 
chất, trang thiết bị, việc sắp xếp, bảo quản hàng hóa trong 
kho thuốc Đây là phương pháp thu thập số liệu khoa 
học và đáng tin cậy. Kết quả cho thấy, nhìn chung các kho 
thuốc đã đáp ứng được một số điều kiện cơ bản về trang 
thiết bị như được trang bị điều hòa, quạt thông gió, đảm 
bảo điều kiện vệ sinh nhà kho, sắp xếp hàng hóa và quản 
lý thuốc đúng qui định. Tuy nhiên, thực trạng công tác bảo 
quản thuốc tại các bệnh viện trên địa bàn nghiên cứu còn 
tồn tại một số vấn đề như chưa đảm bảo diện tích, điều 
kiện bảo vệ, lối thoát hiểm  
Về cơ sở vật chất, phần lớn các nhà kho tại các bệnh 
viện trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang còn chật chội, chưa 
đảm bảo về diện tích theo qui định của Bộ Y tế [3]. Có tới 
70% số nhà kho có diện tích dưới 20m2. Do điều kiện giới 
hạn về diện tích, một số nhà kho chưa bố trí được đầy đủ, 
riêng biệt các khu vực theo qui định như khu vực hàng chờ 
nhập kho; khu vực thuốc chờ xử lý; khu bảo quản thuốc 
gây nghiện, hướng thần. Thêm vào đó, không gian chật 
hẹp cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng các tỷ lệ nhà 
kho bố trí được lối đi thông thoáng và lối thoát hiểm đạt 
yêu cầu còn thấp (khoảng 10%). Khoảng cách giữa các 
giá kệ không đủ rộng sẽ gây khó khăn cho việc vệ sinh, 
xếp dỡ hàng hóa và thực hiện các nghiệp vụ kho. Hơn 
nữa, kho không đủ thông thoáng sẽ hạn chế việc thông 
gió, tăng nguy cơ cháy nổ Xuất phát từ thực trạng này, 
Sở Y tế cần chỉ đạo các bệnh viện quan tâm đến việc bố 
trí các phòng đủ rộng hoặc xây dựng thêm các kho thuốc 
đảm bảo tiêu chuẩn. 
Về phương tiện, trang thiết bị, phần lớn các kho đã 
được trang bị đầy đủ điều hòa, nhiệt kế, quạt thông gió, 
giá kệ theo qui định [4]. Tuy nhiên, trong quá trình thực 
hiện nghiệp vụ kho, việc theo dõi nhiệt độ, độ ẩm của kho 
thuốc cần được tiến hành thường xuyên và ghi chép đầy 
đủ vào sổ theo dõi. Kết quả quan sát của chúng tôi cho 
thấy, chỉ có khoảng một nửa số kho thuốc (55%) có thực 
hiện đầy đủ việc này. Kết quả của chúng tôi tương tự như 
kết quả của nghiên cứu về thực trạng bảo quản thuốc tại 
các bệnh viện trên địa bàn Hà Nội [5]. Tại thời điểm điều 
tra, có khoảng 1/3 số kho thuốc có nhiệt độ trên 300C và 
độ ẩm trên 75%. Nhiệt độ và độ ẩm khu vực bảo quản 
thuốc là hai tác nhân quan trọng quyết định đến việc duy 
trì chất lượng thuốc trong quá trình bảo quản. Vì vậy, các 
bệnh viện cần tuân thủ qui trình theo dõi nhiệt độ, độ ẩm 
trong kho tốt hơn nữa.
 Về việc tuân thủ các qui định trong bảo quản, 
khoảng 2/3 số kho thuốc được nghiên cứu đã tuân thủ tốt 
các qui định như sắp xếp thuốc đúng qui định, thuốc được 
bảo quản đúng với điều kiện ghi trên nhãn và lập thẻ kho 
theo dõi cho từng mặt hàng thuốc. Trao đổi với các cán bộ 
quản lý kho thuốc, chúng tôi được biết: trong điều kiện 
hạn chế về diện tích, các cán bộ quản lý kho đã cố gắng 
SỐ 4 (45) - Tháng 07-08/2018
Website: yhoccongdong.vn42
JOURNAL OF COMMUNITY MEDICINE 2018
sắp xếp các thuốc để đảm bảo các qui định như dễ thấy, dễ 
lấy, dễ kiểm đếm và đảm bảo được các nguyên tắc “nhập 
trước – xuất trước” và “hết hạn trước – xuất trước”. Tuy 
nhiên, do diện tích kho nhỏ nên một số loại thuốc vẫn phải 
xếp tạm ngoài hành lang hoặc để dưới sàn nhà. Các cán bộ 
quản lý kho đã ưu tiên sắp xếp các loại thuốc dễ bị phân 
hủy, dễ đỗ vở ở những khu vực bảo quản phù hợp. Trong 
trường hợp bắt buộc phải để dưới sàn nhà do không có đủ 
diện tích, chỉ áp dụng đối với một số loại thuốc có điều 
kiện bảo quản thông thường và bao bì chắc chắn. 
Khi xem xét tất cả các tiêu chí của nhà kho bao gồm 
cơ sở vật chất; trang thiết bị; tuân thủ các qui trình kỹ 
thuật, kết quả phân tích số liệu cho thấy có khoảng 1/3 
số kho thuốc đạt chuẩn. Kết quả này tương tự với kết quả 
nghiên cứu tại các bệnh viện ở Hà Nội [5]. Các cán bộ 
quản lý khoa dược cho biết, bên cạnh khó khăn về điều 
kiện nhà kho, một số cán bộ phụ trách kho chưa được tập 
huấn đào tạo về nguyên tắc bảo quản thuốc tốt cũng là 
nguyên nhân của những hạn chế khi thực hiện nghiệp vụ 
kho. Để tháo gỡ khó khăn này, bên cạnh việc nâng cấp cơ 
sở vật chất của nhà kho, công tác tập huấn đào tạo cán bộ 
cũng cần được chú trọng. 
Nghiên cứu này là nghiên cứu đầu tiên được thực 
hiện tại tỉnh Tuyên Quang cung cấp các thông tin chi tiết 
mô tả thực trạng công tác bảo quản thuốc tại các bệnh viện 
công lập trên địa bàn tỉnh. Kết quả nghiên cứu là cơ sở 
để Sở Y tế Tuyên Quang đưa ra những chính sách và các 
biện pháp can thiệp phù hợp nhằm nâng cao chất lượng 
bảo quản thuốc tại các bệnh viện.
Do giới hạn về nguồn lực nên nghiên cứu chỉ dừng 
lại ở việc quan sát mô tả các điều kiện thực tế tại các nhà 
kho, chưa đi sâu vào phân tích các nguyên nhân và yếu tố 
ảnh hưởng đến chất lượng của công tác bảo quản thuốc. 
Đồng thời, do đây là một vấn đề mới, nên việc tìm kiếm 
các tài liệu tham khảo và các kết quả nghiên cứu về chủ 
đề tương tự làm cơ sở cho việc so sánh, phân tích và bàn 
luận kết quả còn hạn chế. Chúng tôi đề xuất nên thực hiện 
các nghiên cứu ở qui mô lớn hơn và tiến hành quan sát ở 
nhiều thời điểm kết hợp với phương pháp định tính để có 
thể phân tích và phiên giải kết quả một cách sâu sắc hơn. 
V. KẾT LUẬN 
Sau khi tiến hành nghiên cứu chúng tôi rút ra kết luận 
như sau: Nhìn chung các kho thuốc đã được trang bị các 
phương tiện cần thiết như điều hòa, nhiệt độ, quạt thông 
gió và tuân thủ tương đối tốt các qui trình về bảo quản 
thuốc. Tuy nhiên, do có một số tồn tại như diện tích hẹp, 
chưa đủ các điều kiện về lối thoát hiểm, cửa kho chắc 
chắn, phòng chống cháy nổ, theo dõi nhiệt độ, độ ẩm 
thường xuyên nên tỷ lệ kho thuốc đạt chuẩn còn thấp 
(37,5%). 
Xuất phát từ các kết quả nghiên cứu, chúng tôi đề 
xuất Sở Y tế Tuyên Quang cần chỉ đạo các bệnh viện: đầu 
tư nâng cấp nhà kho; tăng cường công tác đào tạo nhân 
viên dược về qui tắc bảo quản thuốc tốt và đẩy mạnh việc 
kiểm tra giám sát nhằm thúc đẩy việc tuân thủ các qui 
định về nghiệp vụ kho, nâng cao chất lượng và hiệu quả 
của công tác bảo quản thuốc tại các bệnh viện.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Y tế (2011), Thông tư số 22/2011/TT-BYT ngày 10/6/2011 - Qui định tổ chức và hoạt động của khoa dược 
bệnh viện.
2. Sở Y tế Tuyên Quang (2016), Báo cáo tổng kết công tác y tế năm 2016.
3. Bộ Y tế (2010), Thông tư số 09/2010/TT-BYT ngày 28/4/2010 - Hướng dẫn việc quản lý chất lượng thuốc.
4. Bộ Y tế (2001), Quyết định 2701/2001/QĐ - BYT ngày 29/6/2001 - Hướng dẫn quản lý chất lượng thuốc. 
5. Nguyễn Quang Trung (2014), Thực trạng công tác đảm bảo chất lượng thuốc trong tiếp nhận, bảo quản tại 
các khoa dược bệnh viện công lập trực thuộc Sở Y tế Hà Nội năm 2014. Luận văn Thạc sỹ Y tế công cộng, Trường Đại 
học Y tế công cộng