Tài liệu Khái niệm và ý nghĩa của phân tích tài chính doanh nghiệp

Khái niệm và ý nghĩa của
phân tích tài chính doanh
nghiệp
Khái niệm và mục đích phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp.
Khái niệm.
Trước hết ta tìm hiểu xem phân tích như thế nào ?
Phân tích trong lĩnh vực tự nhiên được hiểu là sự chia nhỏ sự vật hiện tượng trong mối
quan hệ hữu cơ giữa các bộ phận cấu thành của sự vật hiện tượng đó như phân tích các
chất hoá học bằng những phản ứng, phân tích các vi sinh vật bằng kính hiển vi.
Còn trong lĩnh vực kinh tế xã hội, các hiện tượng cần phân tích chỉ tồn tại bằng những
khái niệm trừu tượng. Do đó việc phân tích phải bằng những phương pháp trừu tượng.
C Mác đã chỉ ra rằng:
" Khi phân tích các hình thái kinh tế xã hội thì không thể sử dụng hoặc kính hiển vi,
hoặc những phản ứng hoá học. Lực lượng của trừu tượng phải thay thế cái này hoặc cái
kia".
(Mác- Ănghen toàn tập, tập 23- NXB " Tác phẩm chính trị" Matscova 1951 trang 6).
Phân tích kinh doanh là việc phân chia các hiện tượng, các quá trình và các kết quả kinh
doanh thành nhiều bộ phận cấu thành. Trên cơ sở đó, bằng các phương pháp liên hệ,
so sánh, đối chiếu và tổng hợp lại nhằm rút ra tính quy luật và xu hướng phát triềncủa
các hiện tượng nghiên cứu. Phân tích kinh doanh gắn liền với mọi hoạt động sản xuất
kinh doanh của con người. Tuy nhiên, trong điều kiện sản xuất kinh doanh chưa phát
triển, yêu cầu thông tin cho quản lý chưa nhiều, chưa phức tạp, công việc phân tích cũng
được tiến hành chỉ là những phép tính cộng trừ giản đơn. Khi nền kinh tế càng phát
triển, những đòi hỏi về quản lý nền kinh tế quốc dân không ngừng tăng lên. Để đáp ứng
yêu cầu quản lý kinh doanh ngày càng cao và phức tạp, phân tích kinh doanh được hình
thành và ngày càng hoàn thiện với hệ thống lý luận độc lập. Quá trình đó hoàn toàn phù
hợp với yêu cầu khách quan của sự phát triển các bộ môn khoa học. F Ănghen đã chỉ rõ:
"Nếu một hình thái vận động là do một hình thái vận động khác phát triển lên những
phản ánh của nó, tức là những ngành khoa học khác cũng phải từ ngành này phát triển
ra một ngành khác một cách tất yếu".
( F Ănghen : Phương pháp biện chứng tự nhiên NXB Sự thật 1963 trang 401-402).
Là một môn khoa học độc lập, phân tích kinh doanh có đối tượng nghiên cứu riêng. Nói
chung, lĩnh vực nghiên cứu của phân tích kinh doanh không ngoài các hoạt động sản
xuất kinh doanh như là một hiện tượng kinh tế, xã hội đặc biệt: Để phân chia tổng hợp
và đánh giá các hiện tượng của hoạt động kinh doanh, đối tượng nghiên cứu của phân
tích kinh doanh là những kết quả kinh doanh cụ thể, được thể hiện bằng các chỉ tiêu kinh
tế, với sự tác động của các tác nhân kinh tế.
Kết quả kinh doanh thuộc đối tượng phân tích có thể là kết quả riêng biệt của từng khâu,
từng giai đoạn của quá trình sản xuất kinh doanh như mua hàng, bán hàng, sản xuất ra
hàng hoá, hoặc có thể là kết quả tổng hợp của cả một quá trình sản xuất kinh doanh của
doanh nghiệp. Đó là kết quả tài chính cuối cùng của doanh nghiệp.
Vậy thế nào là phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp ? Và mục đích của việc
phân tích này ra sao ?
Phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp là một tập hợp các khái niệm, phương pháp
và công cụ cho phép thu thập, xử lý các thông tin kế toán và các thông tin khác trong
quản lý doanh nghiệp nhằm đánh giá tình hình tài chính, khả năng và tiềm lực của doanh
nghiệp, giúp cho người sử dụng thông tin đưa ra các quyết định tài chính, quyết định
quản lý phù hợp.
Mục đích.
Như chúng ta đã biết mọi hoạt động kinh tế của doanh nghiệp đều nằm trong thể tác
động liên hoàn với nhau. Bởi vậy, chỉ có thể phân tích tình hình tài chính của doanh
nghiệp mới đánh giá đầy đủ và sâu sắc mọi hoạt động kinh tế trong trạng thái thực của
chúng. Trên cơ sở đó, nêu lên một cách tổng hợp về trình độ hoàn thành các mục tiêu-
biểu hiện bằng hệ thống chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật tài chính của doanh nghiệp. Trong điều
kiện kinh doanh theo cơ chế thị trường có sự điều tiết vĩ mô của nhà nước, các doanh
nghiệp đều bình đẳng trước pháp luật trong kinh doanh. Mỗi doanh nghiệp đều có rất
nhiều đối tượng quan tâm đến tình hình tài chính của mình như các nhà đầu tư, nhà
cho vay, nhà cung cấp.. .Mỗi đối tượng này quan tâm đến tình hình tài chính của doanh
nghiệp trên những góc độ khác nhau. Song nhìn chung, họ đều quan tâm đến khả năng
tạo ra dòng tiền mặt, khả năng sinh lời, khả năng thanh toán và mức lợi nhuận tối đa.
Bởi vậy phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp phải đạt được các mục tiêu sau:
-Phân tích tình hình tài chính phải cung cấp đầy đủ những thông tin hữu ích cho các nhà
đầu tư, các chủ nợ và những người sử dụng khác để họ có thể ra các quyết định về đầu
tư, tín dụng và các quyết định tương tự. Thông tin phải dễ hiểu đối với những người có
một trình độ tương đối về kinh doanh và về các hoạt động kinh tế mà muốn nghiên cứu
các thông tin này.
-Phân tích tình hình tài chính cũng nhằm cung cấp thông tin quan trọng nhất cho chủ
doanh nghiệp, các nhà đầu tư, các chủ nợ và những người sử dụng khác đánh giá số
lượng, thời gian và rủi ro của những khoản thu bằng tiền từ cổ tức hoặc tiền lãi. Vì các
dòng tiền của các nhà đầu tư liên quan với các dòng tiền của doanh nghiệp nên quá trình
phân tích phải cung cấp thông tin để giúp họ đánh giá số lượng, thời gian và rủi ro của
các dòng tiền thu thuần dự kiến của doanh nghiệp.
-Phân tích tình hình tài chính cũng phải cung cấp tin về các nguồn lực kinh tế, vốn chủ
sở hữu, các khoản nợ, kết quả của các quá trình, các tình huống làm biến đổi các nguồn
vốn và các khoản nợ của doanh nghiệp. Đồng thời qua đó cho biết thêm nghĩa vụ của
doanh nghiệp đối với các nguồn lực này và các tác động của những nghiệp vụ kinh tế,
giúp cho chủ doanh nghiệp dự đoán chính xác quá trình phát triển doanh nghiệp trong
tương lai.
Qua đó cho thấy, phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp là quá trình kiểm tra, đối
chiếu số liệu, so sánh số liệu về tài chính thực có của doanh nghiệp với quá khứ để định
hướng trong tương lai. Từ đó, có thể đánh giá đầy đủ mặt mạnh, mặt yếu trong công tác
quản lý doanh nghiệp và tìm ra các biện pháp sát thực để tăng cường các hoạt động kinh
tế và còn là căn cứ quan trọng phục vụ cho việc dự đoán, dự báo xu thế phát triển sản
xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
Ý nghĩa của phân tích tình hình tài chính.
Hoạt động tài chính có mối quan hệ trực tiếp với hoạt động sản xuất kinh doanh. Do
đó tất cả các hoạt động sản xuất kinh doanh đều có ảnh hưởng đến tài chính của doanh
nghiệp. Ngược lại, tình hình tài chính tốt hay xấu đều có tác động thúc đẩy hoặc kìm
hãm đối với quá trình sản xuất kinh doanh. Chính vì vậy, phân tích tình hình tài chính
có ý nghĩa quan trọng đối với bản thân chủ doanh nghiệp và các đối tượng bên ngoài có
liên quan đến tài chính của doanh nghiệp.
Đối với nhà quản trị doanh nghiệp.
Các hoạt động nghiên cứu tài chính trong doanh nghiệp được gọi là phân tích tài chính
nội bộ. Khác với phân tích tài chính bên ngoài do nhà phân tích ngoài doanh nghiệp tiến
hành. Do đó thông tin đầy đủ và hiểu rõ về doanh nghiệp, các nhà phân tích tài chính
trong doanh nghiệp có nhiều lợi thế để có thể phân tích tài chính tốt nhất. Vì vậy nhà
quản trị doanh nghiệp còn phải quan tâm đến nhiều mục tiêu khác nhau như tạo công ăn
việc làm cho người lao động, nâng cao chất lượng sản phẩm hàng hoá và dịch vụ, hạ chi
phí thấp nhất và bảo vệ môi trường. Doanh nghiệp chỉ có thể đạt được mục tiêu này khi
doanh nghiệp kinh doanh có lãi và thanh toán được nợ.
Như vậy hơn ai hết các nhà quản trị doanh nghiệp cần có đủ thông tin nhằm thực hiện
cân bằng tài chính, nhằm đánh giá tình hình tài chính đã qua để tiến hành cân đối tài
chính, khả năng sinh lời, khả năng thanh toán, trả nợ, rủi ro tài chính của doanh nghiệp.
Bên cạnh đó định hướng các quyết định của ban giám đốc tài chính, quyết định đầu tư,
tài trợ, phân tích lợi tức cổ phần.
Đối với các nhà đầu tư.
Mối quan tâm của họ chủ yếu vào khả năng hoàn vốn, mức sinh lãi, khả năng thanh toán
vốn và sự rủi ro. Vì thế mà họ cần thông tin về điều kiện tài chính, tình hình hoạt động,
về kết quả kinh doanh và các tiềm năng của doanh nghiệp. Các nhà đầu tư còn quan tâm
đến việc điều hành hoạt động công tác quản lý. Những điều đó tạo ra sự an toàn và hiệu
quả cho các nhà đầu tư.
Đối với các nhà cho vay.
Mối quan tâm của họ hướng đến khả năng trả nợ của doanh nghiệp. Qua việc phân tích
tình hình tài chính của doanh nghiệp, họ đặc biệt chú ý tới số lượng tiền và các tài sản
có thể chuyển đổi thành tiền nhanh để từ đó có thể so sánh được và biết được khả năng
thanh toán tức thời của doanh nghiệp.
Giả sử chúng ta đặt mình vào trường hợp là người cho vay thì điều đầutiên chúng ta chú
ý cũng sẽ là số vốn chủ sở hữu, nếu như ta thấy không chắc chắn khoản cho vay của
mình sẽ đựoc thanh toán thì trong trường hợp doanh nghiệp đó gặp rủi ro sẽ không có
số vốn bảo hiểm cho họ. Đồng thời ta cũng quan tâm đến khả năng sinh lời của doanh
nghiệp vì đó chính là cơ sở của việc hoàn trả vốn và lãi vay.
Đối với cơ quan nhà nước và người làm công.
Đối với cơ quan quản lý nhà nước, qua việc phân tích tình hình tài chính doanh nghiệp,
sẽ đánh giá được năng lực lãnh đạo của ban giám đốc, từ đó đưa ra các quyết định đầu
tư bổ sung vốn cho các doanh nghiệp nhà nước nữa hay không.
Bên cạnh các chủ doanh nghiệp, nhà đầu tư... người lao động có nhu cầu thông tin cơ
bản giống họ bởi vì nó liên quan đến quyền lợi và trách nhiệm, đến khách hàng hiện tại
và tương lai của họ.
Sơ đồ 1: Nhu cầu sử dụng thông tin của các đối tượng sử dụng khác nhau.
Đối tượng sử dụng thông
tin
Cần quyết
định cho các
mục tiêu
Yếu tố cần dự đoán cho
tương lai
Các câu hỏi
trả lời nhận
được từ các
thông tin có
dạng câu
hỏi
Nhà quản trị doanh nghiệp
Điều hành
hoạt động
sản xuất kinh
doanh
-Lập kế hoạch cho tương
lai.-Đầu tư dài hạn-Chiến
lược sản phẩm và thị
trường
-Chọn phương án nào sẽ có
hiệu quả cao nhất ?-Nên
huy động nguồn đầu tư nào
?
Nhà đầu tư
Có nên đầu
tư vào doanh
nghiệp hay
không ?
-Giá trị đầu tư nào sẽ thu
được trong tương lai.-Các
lợi ích khác có thể thu
được.
-Năng lực của doanh
nghiệp trong điều kiện kinh
doanh và huy động vốn đầu
tư như thế nào ?
Nhà cho vay
Có nên cho
doanh nghiệp
vay vốn hay
không ?
-Doanh nghiệp có khả
năng trả nợ theo đúng hợp
đồng hay không ?-Các lợi
ích khác đối với các nhà
cho vay
-Tình hình công nợ của
doanh nghiệp.-Lợi tức có
được chủ yếu từ hoạt động
nào ?-Tình hình và khả
năng tăng trưởng của doanh
nghiệp.
Cơ quan nhà nước và người
làm công
Các khoản
đóng góp cho
nhà nướcCó
nên tiếp tục
hợp đồng hay
không
-Hoạt động của doanh
nghiệp có thích hợp và
hợp pháp không?-Doanh
nghiệp có thể tăng thêm
thu nhập cho người làm
công không?
- Có thể có biến động gì về
vốn và thu nhập trong
tương lai ?
Qua sơ đồ trên cho thấy doanh nghiệp là một tế bào của một nền kinh tế nên hoạt động
của chúng phản ánh tình hình phát triển hay suy thoái của toàn bộ nền kinh tế quốc dân.
Qua đó sẽ giúp cho các nhà quản lý tài chính ở tầm vĩ mô thấy được thực trạng của nền
kinh tế quốc gia, xây dựng kế hoạch và các chính sách phù hợp nhằm làm cho tình hình
tài chính doanh nghiệp nói riêng và tình hình tài chính quốc gia nói chung ngày càng có
sự tăng trưởng.
Kết luận: Phân tích tình hình tài chính có thể ứng dụng theo nhiều chiều khác nhau như
với mục đích tác nghiệp ( chuẩn bị các quyết định nội bộ) và với mục đích thông tin
(trong hoặc ngoài doanh nghiệp ). Việc thường xuyên tiến hành phân tích tình hình tài
chính sẽ giúp cho người sử dụng thấy được thực trạng hoạt động tài chính, từ đó xác
định được nguyên nhân và mức độ ảnh hưởng đến từng hoạt động kinh doanh. Trên cơ
sở đó có những biện pháp hữu hiệu và ra các quyết định cần thiết để nâng cao chất lượng
công tác quản lý kinh doanh /
Qua đó thấy được ý nghĩa của việc phân tích tài chính doanh nghiệp mà công việc này
ngày càng được áp dụng rộng rãi trong các doanh nghiệp, các cơ quan quản lý, các tổ
chức công cộng. Nhất là, thị trường vốn ngày càng phát triển đã tạo nhiều cơ hội để phân
tích tài chính thực sự có ích và cần thiết trong toàn bộ nền kinh tế quốc dân.