Sự cần thiết khi lập kế hoạch kiểm toán các công trình dự án thủy lợi phải dựa trên đánh giá trọng yếu và rủi ro

NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN 27Số 128 - tháng 6/2018
SÖÏ CAÀN THIEÁT KHI LAÄP KEÁ HOAÏCH
KIEÅM TOAÙN CAÙC COÂNG TRÌNH dÖÏ AÙN THUÛY LÔÏI
PHAÛI dÖÏA TREÂN ÑAÙNH GIAÙ TROÏNG YEÁU VAØ RUÛI RO
NGUYỄN MẠNH HùNG1*
NGUYỄN HữU TRÍ2*
PHAN THẾ ĐỨC3*
*1Kiểm toán nhà nước Chuyên ngành III, 2,3Kiểm toán nhà nước Chuyên ngành V
Công tác lập kế hoạch kiểm toán các dự án đầu tư nói chung và các công trình dự án thủy lợi nói riêng của Kiểm toán nhà nước hiện tại còn nhiều vấn đề đặt ra. Do tính chất đặc thù và tính chất phức tạp của các dự án này, nên việc thu thập thông tin, xác định trọng yếu và rủi ro khi lập kế hoạch kiểm toán cũng như thực hiện kiểm toán rất khó khăn. Việc vận dụng 
chuẩn mực kiểm toán về xác định trọng yếu và rủi ro đối với lập kế hoạch kiểm toán cũng như thực hiện 
kiểm toán với các dự án này còn rất nhiều vướng mắc. Bên cạnh đó, việc vận dụng quy trình kiểm toán 
chung, quy trình kiểm toán Dự án đầu tư, quy trình kiểm toán Chương trình mục tiêu quốc gia vào các dự 
án công trình thủy lợi còn nhiều bất cập. Vì vậy, bài viết này mong muốn góp phần làm sáng tỏ một số vấn 
đề cơ bản về sự cần thiết và những lưu ý thêm về trọng yếu và rủi ro khi lập kế hoạch kiểm toán các công 
trình dự án thủy lợi do Kiểm toán nhà nước (KTNN) thực hiện.
Từ khóa: Xác định trọng yếu, rủi ro khi lập kế hoạch kiểm toán, dự án thủy lợi (DATL), lập kế hoạch 
kiểm toán.
Materiality assessment and risk based audit planning of irrigation works, projects 
There are many problems existed in planning the audit of investment projects in general and irrigation 
projects in particular by SAV. Due to the peculiar nature and complexity of these projects, the collection of 
information, materiality and risks identification in the planning of audits as well as auditing is difficult. The 
application of audit standards on materiality and risks identification for audit planning as well as auditing 
with these projects still have many problems. In addition, the application of the general audit process, the 
process of auditing the investment project, the process of auditing the national target programs into the 
irrigation works are still inadequate. As such, this article is intended to contribute to clarifying some of 
the basics of necessity and further notes on the materiality and risks of planning audit work on irrigation 
projects State Audit Office of Vietnam.
key words: Identifying materiality and risks in audit planning, irrigation project, audit planning.
1. Bối cảnh chung
Trong điều kiện một đất nước còn khoảng 70% 
là nông nghiệp thì các dự án công trình thủy lợi 
có một vai trò hết sức quan trọng đối với nền kinh 
tế. Trong những năm gần đây, các dự án (DA) 
công trình thủy lợi tại các tỉnh, thành phố trong 
cả nước thường chiếm một khối lượng lớn nguồn 
vốn đầu tư của Nhà nước, cụ thể hơn 10%, trong 
khi đó chưa có dự án nào được đầu tư theo hình 
thức BOT, chưa thu hút được nguồn vốn ngoài xã 
hội mà chủ yếu dựa vào nguồn vốn nhà nước. Ngay 
như Thành phố Hà Nội, mặc dù chủ yếu là đô thị 
song hiện tại trên địa bàn thành phố đang triển 
khai 31 dự án xử lý cấp bách sự cố đê điều, thủy 
lợi với tổng mức đầu tư hơn 432,3 tỷ đồng. Vấn đề 
kiểm toán để đánh giá tính đúng đắn của các báo 
cáo quyết toán đầu tư, hiệu quả đầu tư và sự tuân 
thủ các quy định pháp luật của các công trình dự án 
TÖØ LYÙ LUAÄN ÑEÁN THÖÏC TIEÃN
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN28 Số 128 - tháng 6/2018
thủy lợi tại các tỉnh thành trở nên hết sức bức thiết. 
Vấn đề này có ý nghĩa rất lớn đối với sự nghiệp phát 
triển ngành nông nghiệp nói riêng và của nền kinh 
tế nói chung. 
Việc lập kế hoạch kiểm toán các công trình dự 
án thủy lợi (DATL) một mặt phải tuân thủ chuẩn 
mực kiểm toán, quy trình kiểm toán, mặt khác phải 
xét trên tính đặc thù của các công trình dự án này. 
Theo quy định của quy trình kiểm toán, kế hoạch 
kiểm toán bao gồm kế hoach tổng quát và kế hoạch 
chi tiết. Nội dung kế hoạch kiểm toán bao gồm các 
thành tố:
- Mục tiêu, nội dung kiểm toán.
- Phạm vi, giới hạn kiểm toán.
- Đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ và phân 
tích thông tin thu thập.
- Đánh giá mức độ rủi ro kiểm toán.
- Xác định mức độ rủi ro kiểm toán.
- Xác định trọng yếu kiểm toán.
Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi trao đổi 
thêm về một số vấn đề liên quan đến đánh giá mức 
độ rủi ro và xác định trọng yếu và sự cần thiết khi 
lập kế hoạch kiểm toán các công trình dự án đầu tư 
thủy lợi của Kiểm toán nhà nước.
2. Sự cần thiết khi lập kế hoạch kiểm toán các 
DATL phải dựa trên đánh giá trọng yếu và rủi ro 
Thứ nhất, do các DATL mang tính đặc thù, theo 
đó vấn đề đầu tư mới, vấn đề cải tạo, sửa chữa luôn 
song trùng rất khó tách bạch đâu là nguồn vốn đầu 
tư mới, đâu là nguồn vốn dành cho sửa chữa, cải 
tạo. Tiêu chuẩn về chất lượng chưa được quy chuẩn 
về mặt định lượng. Phần lớn các công trình DATL 
tồn tại ở các sông suối, vùng sâu, vùng xa, các tiêu 
chuẩn một mặt mang tính tương đối, mặt khác 
rất khó khăn trong việc kiểm soát về chất lượng. 
Những vấn đề này tác động trực tiếp đến việc xác 
định trọng yếu và rủi ro khi lập kế hoạch kiểm toán.
Thứ hai, các quy định pháp lí của ngành về 
đánh giá trọng yếu và rủi ro trong lĩnh vực này 
chưa được quy định cụ thể. Trong các quy định 
hiện tại của các chuẩn mực, quy trình kiểm toán 
về xác định trọng yếu, rủi ro chủ yếu là kiểm toán 
báo cáo tài chính hoặc thuần túy là kiểm toán hoạt 
động. Trong khi đó một cuộc kiểm toán DATL phải 
tổng hợp cả 3 loại hình kiểm toán gồm kiểm toán 
báo cáo quyết toán; kiểm toán hoạt động và kiểm 
toán tuân thủ. Như vậy, để xác định trọng yếu và 
rủi ro trong một cuộc kiểm toán DATL nói chung 
và lập kế hoạch kiểm toán nói riêng phải vận dụng 
tổng hợp các chuẩn mực liên quan tại Quyết định 
số 02/2016/QĐ-KTNN, ngày 15 tháng 7 năm 2016 
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN 29Số 128 - tháng 6/2018
của Tổng Kiểm toán nhà nước ban hành Hệ thống 
Chuẩn mực kiểm toán nhà nước, gồm các chuẩn 
mực: CMKTNN 300 - Các nguyên tắc cơ bản của 
kiểm toán hoạt động; CMKTNN 400 - Các nguyên 
tắc cơ bản của kiểm toán tuân thủ; CMKTNN 1300 
- Lập kế hoạch kiểm toán của cuộc kiểm toán tài 
chính. CMKTNN 1315 - Xác định và đánh giá rủi 
ro có sai sót trọng yếu thông qua hiểu biết về đơn 
vị được kiểm toán và môi trường hoạt động của 
đơn vị trong kiểm toán tài chính. CMKTNN 1320 
- Xác định và vận dụng trọng yếu kiểm toán trong 
kiểm toán tài chính. CMKTNN 1330- Biện pháp 
xử lý rủi ro kiểm toán trong kiểm toán tài chính; 
CMKTNN 3000 - Hướng dẫn kiểm toán hoạt động; 
CMKTNN 4000 - Hướng dẫn kiểm toán tuân thủ.
Bên cạnh đó, một cuộc kiểm toán DATL nói 
chung và việc lập kế hoạch kiểm toán DATL nói 
riêng phải vận dụng các quy trình kiểm toán, bao 
gồm: Quy trình kiểm toán Chương trình mục tiêu 
quốc gia Ban hành kèm theo Quyết định số 05/2017/
QĐ-KTNN ngày 04 tháng 4 năm 2017; Quy trình 
kiểm toán dự án đầu tư xây dựng công trình ban 
hành theo Quyết định số 02/2017/QĐ-KTNN ngày 
13 tháng 3 năm 2017 của Tổng Kiểm toán nhà nước 
thì mới đảm bảo được yêu cầu của cuộc kiểm toán 
cũng như việc lập kế hoạch kiểm toán các DATL.
Thứ ba, hiện tại các DATL đang tồn tại rất 
nhiều vấn đề bức xúc như: lợi dụng tính đặc thù 
của DATL để các chủ đầu tư và các nhà thầu cũng 
như các bên liên quan khai khống khối lượng, đơn 
giá, rút ruột công trình vv... đang rất phổ biến. Tình 
trạng công trình thi công chất lượng kém; mới bàn 
giao xong phải tiến hành sửa chữa tu bổ phát sinh 
thêm nhiều kinh phí, vốn của Nhà nước; quyết 
toán khống công trình. Điều này trong báo cáo 
kiểm toán thường niên phát hành hàng năm của 
cơ quan Kiểm toán nhà nước đã tổng kết đánh giá 
và thông tin đại chúng phản ánh. Tất cả những vấn 
đề này có ảnh hưởng rất lớn đến việc xác định tính 
trọng yếu và rủi ro của quá trình lập kế hoạch cũng 
như thực hiện kiểm toán các DATL do Kiểm toán 
nhà nước thực hiện.
Thứ tư, từ trước đến nay, công tác lập Kế hoạch 
kiểm toán các dự án công trình thủy lợi được thực 
hiện theo cách truyền thống, chủ yếu dựa trên 
thông tin và số liệu khảo sát thu thập được từ đơn 
vị để đánh giá rủi ro và xác định trọng yếu chủ yếu 
dựa vào yếu tố giá trị. Theo đó, gói thầu nào có giá 
trị lớn; tài sản mua sắm có giá trị lớn... được xem là 
trọng yếu; còn rủi ro chủ yếu nêu “lấy lệ” chứ thực 
chất đánh giá cụ thể như thế nào và giải pháp kèm 
theo để hạn chế rủi ro chưa được đề cập. Trong khi 
đó, chất lượng, hiệu quả và tính kinh tế của các cuộc 
kiểm toán nói chung, kiểm toán DATL nói riêng 
chịu ảnh hưởng rất lớn bởi việc lựa chọn đúng đắn 
phương pháp kiểm toán và việc đánh giá đúng đắn 
tính trọng yếu và rủi ro của cuộc kiểm toán. Thực 
tiễn cho thấy, vấn đề đánh giá tính trọng yếu và rủi 
ro trong các cuộc kiểm toán do Kiểm toán nhà nước 
thực hiện ít được quan tâm, hay gần như không 
được đề cập. Phương pháp kiểm toán chủ yếu dựa 
vào kinh nghiệm, việc đưa tính trọng yếu và rủi ro 
vào vào Kế hoạch kiểm toán còn mang tính hình 
thức. Do đó, các vấn đề như lựa chọn phương pháp 
kiểm toán, chọn mẫu kiểm toán, phân tích đánh giá 
toàn diện cuộc kiểm toán để từ đó đưa ra những 
nhận xét, kết luận đúng đắn về kết quả kiểm toán 
còn nhiều hạn chế. Nếu các cuộc kiểm toán của 
KTNN lựa chọn các phương pháp kiểm toán theo 
cách đánh giá trọng yếu, rủi ro trong kiểm toán một 
cách xác đáng thì các cuộc kiểm toán sẽ có được 
sự kiểm soát chặt chẽ hơn, độ tin cậy kết quả kiểm 
toán sẽ tốt hơn. Nếu vấn đề trọng yếu rủi ro được 
xem xét khi lựa chọn phương pháp kiểm toán của 
các Đoàn, Tổ, Kiểm toán viên sẽ hạn chế rủi ro kiểm 
toán, nâng cao chất lượng cuộc kiểm toán và giảm 
chi phí cuộc kiểm toán của KTNN. 
Thứ năm, hoạt động kiểm toán của KTNN dù 
ở loại hình kiểm toán báo cáo tài chính, kiểm toán 
tuân thủ hay kiểm toán hoạt động cũng đều là hoạt 
động ngoại kiểm đối với đơn vị được kiểm toán. 
Việc lựa chọn phương pháp kiểm toán phù hợp và 
xác định đúng đắn tính trọng yếu, rủi ro kiểm toán 
của đơn vị được kiểm toán có ảnh hưởng rất lớn 
đến kế hoạch, phương pháp, thời gian, chi phí kiểm 
toán. Chỉ trên cơ sở đánh giá đầy đủ và đúng đắn 
tính trọng yếu và rủi ro kiểm toán thì mới giúp cho 
quá trình lập kế hoạch kiểm toán, tổ chức thực hiện 
kiểm toán và lập báo cáo kiểm toán đạt hiệu quả và 
TÖØ LYÙ LUAÄN ÑEÁN THÖÏC TIEÃN
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN30 Số 128 - tháng 6/2018
chất lượng cao, giảm thiểu được rủi ro và bảo đảm 
được tính kinh tế của cuộc kiểm toán.
3. Vấn đề xác định trọng yếu và rủi ro kiểm 
toán trong việc lập kế hoạch kiểm toán các công 
trình dự án thủy lợi
Thứ nhất, việc xác định tính trọng yếu 
Đối với các công trình dự án thủy lợi, vấn đề 
đánh giá để xác định trọng yếu và rủi ro kiểm toán 
trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán về nguyên 
tắc phải dựa trên chuẩn mực kiểm toán của Kiểm 
toán nhà nước đã ban hành, cụ thể đối với việc xác 
định tính trọng yếu phải tuân thủ các quy định 
tại CMKTNN 1320 - Xác định và vận dụng trọng 
yếu trong kiểm toán tài chính; Đoạn 21 đến Đoạn 
22 CMKTNN 3000 - Hướng dẫn kiểm toán hoạt 
động; Đoạn 19 đến Đoạn 24 CMKTNN 4000. Trên 
cơ sở thông tin thu thập được từ các báo cáo quyết 
toán; báo cáo tài chính; thông tin về nguồn vốn đầu 
tư, phê duyệt đầu tư; thông tin về chi phí đầu tư; 
thông tin tình hình chấp hành pháp luật và các quy 
định trong đầu tư; thông tin về quan sát thực địa 
khi khảo sát lập kế hoạch và các thông tin khác, Tổ 
khảo sát lập kế hoạch kiểm toán và kiểm toán viên 
(sau đây chúng tôi gọi chung là kiểm toán viên) tiến 
hành đánh giá tính trọng yếu của cuộc kiểm toán 
các công trình dự án thủy lợi đó. Tính trọng yếu 
đối với việc kiểm toán các công trình dự án thủy 
lợi ngoài những vấn đề được đề cập trong nguyên 
tắc xác định theo chuẩn mực kiểm toán, quy trình 
kiểm toán còn phải lưu ý thêm các vấn đề sau:
- Trên phương diện đánh giá hiệu quả dự án cần 
đánh giá sự tuân thủ quy hoạch DA, tác động của 
DA đối với môi trường sống trong khu vực; việc 
bảo vệ lợi ích của người thụ hưởng dự án đó như 
thế nào..., có phù hợp để làm cơ sở đánh giá tính 
đúng đắn của việc phê duyệt DA; 
- Tiến độ thực hiện dự án kéo dài và các vấn đề 
phát sinh làm tăng vốn đầu tư của dự án lớn, ý kiến 
đánh giá của các đối tượng sử dụng DA luôn được 
coi là vấn đề trọng yếu của dự án.
- Trên cơ sở quan sát, điều tra chất lượng DA, 
hiệu quả sử dụng dự án sau khi hoàn thành để có 
ước lượng tương đối giá trị hợp lý của các công 
trình dự án, so sánh với giá trị quyết toán để làm 
cơ sở đánh giá tính hợp lý của chi phí đầu tư, quyết 
toán vốn đầu tư và đánh giá hiệu quả đầu tư.
Những vấn đề trọng yếu bổ sung trên cần được 
kiểm toán viên đặc biệt lưu ý khi lập kế hoạch kiểm 
toán các công trình dự án thủy lợi hiện nay.
Thứ hai, việc xác định rủi ro 
Việc xác định rủi ro kiểm toán trong giai đoạn 
lập kế hoạch kiểm toán đối với các công trình dự 
án thủy lợi phải tuân thủ theo quy định chuẩn mực 
kiểm toán Đoạn 45 đến Đoạn 56, CMKTNN 1315 
- Xác định và đánh giá rủi ro có sai sót trọng yếu 
thông qua hiểu biết về đơn vị được kiểm toán và 
môi trường hoạt động của đơn vị được kiểm toán 
tài chính; Đoạn 23 đến Đoạn 24, CMKTNN 3000 
- Hướng dẫn kiểm toán hoạt động; Đoạn 16 đến 
Đoạn 18, CMKTNN 4000 - Hướng dẫn kiểm toán 
tuân thủ và các quy định khác có liên quan của 
Kiểm toán nhà nước; tuân thủ quy trình kiểm toán 
còn phải lưu ý thêm các khía cạnh sau:
Đối với rủi ro tiềm tàng
Những vấn đề chủ yếu tồn tại rủi ro tiềm tàng 
ở mức đáng kể của DA gồm: các công trình dự án 
thủy lợi thực hiện trong thời gian dài; thực hiện 
bằng nhiều nguồn vốn khác nhau; DA thực hiện 
trên địa bàn phức tạp, vùng sâu, vùng xa làm cho 
khả năng kiểm tra giám sát khó khăn; các công 
trình dự án thủy lợi có liên quan nhiều DA khác, 
có ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống, chính sách 
của người dân, tác động lớn đến kinh tế, xã hội; cơ 
chế, chính sách quản lý, điều hành DA phức tạp. 
Nếu những rủi ro này mà lớn thì trong kế hoạch 
kiểm toán cần lựa chọn kiểm toán viên chuyên sâu, 
có nhiều kinh nghiệm trong kiểm toán các công 
trình dự án thủy lợi trước đây; sử dụng các thiết 
bị hỗ trợ cho kiểm toán như các thiết bị kiểm tra 
mác bê tông; máy quét các công trình ngầm đang 
chìm dưới mặt đất; cần xác định trong kế hoạch 
mẫu chọn lớn hơn, đa dạng hơn các công trình DA 
khác; bên cạnh đó phần lớn các công trình dự án 
thủy lợi việc lượng hóa các khối lượng công việc là 
rất khó khăn, nên dự toán và cả trong thanh quyết 
toán chi phí, vốn đầu tư đội lên rất nhiều, thậm chí 
gấp hai ba lần dự toán ban đầu. 
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KIỂM TOÁN 31Số 128 - tháng 6/2018
Đối với rủi ro kiểm soát
Do các công trình dự án thủy lợi thường được 
triển khai ở địa bàn phức tạp, vùng sâu, vùng xa 
nên vấn đề kiểm soát nội bộ sẽ tồn tại nhiều hạn 
chế như: không có kiểm soát, kiểm soát qua loa, 
nhất là việc bỏ qua hoặc buông lỏng khâu giám 
sát từ các loại kiểm soát nội bộ của dự án. Những 
vấn đề này dẫn đến làm tăng rủi ro kiểm toán khi 
kiểm toán các các công trình dự án thủy lợi. Do đó, 
ngoài những quy định tại chuẩn mực và quy trình 
kiểm toán đã nêu ở trên khi xác định rủi ro trong 
kiểm toán tại các công trình dự án thủy lợi cần lưu 
ý thêm các khía cạnh sau: 
- Đánh giá tính hiệu quả và độ tin cậy của hệ 
thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ các 
công trình dự án thủy lợi được kiểm toán; 
- Đánh giá mức độ và khả năng kiểm soát của 
các cơ quan cấp trên đối với DA;
- Vấn đề lợi ích nhóm, lợi ích cục bộ địa phương 
có tồn tại từ các khâu phê duyệt, thanh toán, 
nghiệm thu, quyết toán DA hay không?
- Các quy định đặc thù về kiểm soát nội bộ có 
được đề cập thêm cho các công trình dự án thủy lợi 
có tính đặc biệt hay không?
Tất cả những vấn đề lưu ý thêm này phải được 
xem xét khi lập kế hoạch kiểm toán các công trình 
dự án thủy lợi hiện nay của Kiểm toán nhà nước. 
Trên cơ sở kết quả phân tích về hệ thống kiểm soát 
nội bộ và các thông tin về DA để đánh giá về rủi ro 
kiểm soát.
Đối với rủi ro phát hiện 
Đối với các công trình dự án thủy lợi kiểm toán 
viên một mặt dựa vào kết quả đánh giá rủi ro tiềm 
tàng và rủi ro kiểm soát để đưa ra các giải pháp 
thích hợp để giảm thiểu rủi ro phát hiện như: mở 
rộng phạm vi thử nghiệm, tăng mẫu chọn khi kiểm 
toán; bố trí đủ nhân lực và nhân lực có năng lực cho 
cuộc kiểm toán; về phía tổ kiểm toán, kiểm toán 
chuyên ngành, các cơ quan tham mưu cần tăng 
cường kiểm soát tại các khâu của quá trình kiểm 
toán các công trình dự án thủy lợi có tính phức tạp, 
có giá trị lớn. Các vấn đề lưu ý này cần được đưa 
vào kế hoạch kiểm toán đối với việc kiểm toán các 
công trình dự án thủy lợi hiện nay của Kiểm toán 
nhà nước.
kết luận
Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, đòi hỏi KTNN 
phải sớm nghiên cứu, đánh giá một cách đầy đủ việc 
lựa chọn phương pháp kiểm toán dựa trên trọng yếu 
và rủi ro kiểm toán một cách có hệ thống, cả về lý 
luận và thực tiễn, đặc biệt là trong lập kế hoạch kiểm 
toán của các công trình dự án thủy lợi hiện nay. Điều 
này nhằm góp phần nâng cao chất luợng cuộc kiểm 
toán, giảm thiểu rủi ro và tiết kiệm nguồn lực kiểm 
toán của KTNN, nhất là các cuộc kiểm toán DATL 
hiện do Kiểm toán nhà nước thực hiện.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Báo cáo kiểm toán do Kiểm toán nhà nước 
phát hành từ năm 2014 đến hết năm 2016;
2. Quy trình kiểm toán chương trình mục tiêu 
quốc gia Ban hành kèm theo Quyết định số 
05/2017/QĐ-KTNN ngày 04 tháng 4 năm 
2017 của Tổng Kiểm toán nhà nước;
3. Quy trình kiểm toán dự án đầu tư xây dựng 
công trình ban hành theo Quyết định số 
02/2017/QĐ-KTNN ngày 13 tháng 3 năm 
2017 của Tổng Kiểm toán nhà nước;
4. Các chuẩn mực kiểm toán liên quan tại 
quyết định 02/2016/QĐ-KTNN, ngày 15 
tháng 7 năm 2016 của Tổng Kiểm toán nhà 
nước ban hành Hệ thống Chuẩn mực kiểm 
toán nhà nước, gồm:
- CMKTNN 300 - Các nguyên tắc cơ bản của 
kiểm toán hoạt động; 
- CMKTNN 400 - Các nguyên tắc cơ bản của 
kiểm toán tuân thủ; 
- CMKTNN 1300 - Lập kế hoạch kiểm toán 
của cuộc kiểm toán tài chính. CMKTNN 
1315 - Xác định và đánh giá rủi ro có sai 
sót trọng yếu thông qua hiểu biết về đơn vị 
được kiểm toán và môi trường hoạt động 
của đơn vị trong kiểm toán tài chính; 
- CMKTNN 1320 - Xác định và vận dụng trọng 
yếu kiểm toán trong kiểm toán tài chính; 
- CMKTNN 1330- Biện pháp xử lý rủi ro kiểm 
toán trong kiểm toán tài chính; 
- CMKTNN 3000 - Hướng dẫn kiểm toán hoạt động; 
- CMKTNN 4000 - Hướng dẫn kiểm toán tuân thủ.
Ngày nhận bài lần 1: 05/6/2018
Ngày duyệt đăng: 10/6/2018