Sự can thiệp của tôn giáo vào chính trị ở Philippines

Nghiên cứu Tôn giáo. Số 3 – 2014 41 
LÊ THỊ THANH HƯƠNG* 
SỰ CAN THIỆP CỦA TÔN GIÁO VÀO CHÍNH TRỊ 
Ở PHILIPPINES 
Tóm tắt: Ở Philippines có mặt gần như tất cả các tôn giáo lớn thế 
giới như Công giáo, Islam giáo, Phật giáo, Ấn Độ giáo với số 
lượng tín đồ không đồng đều. Đại đa số người dân Philippines theo 
Công giáo. Trên cơ sở khái quát mối quan hệ giữa Nhà nước và 
Giáo hội trước khi Tổng thống Benigno Simeon Aquino III lên nắm 
quyền năm 2010, bài viết này phân tích sự can thiệp của tôn giáo 
vào chính trị Philippines hiện nay. 
Từ khóa: tôn giáo và chính trị, Công giáo, Philippines. 
1. Sự can thiệp của tôn giáo vào chính trị ở Philippines giai đoạn 
trước năm 2010 
1.1. Quan hệ giữa Giáo hội và Nhà nước ở Philippines giai đoạn 
trước năm 1986 
Các hiến pháp của Philippines từ 1946 đến nay đều có điều khoản tách 
biệt Giáo hội và Nhà nước. Nhưng trên thực tế, các tổ chức tôn giáo đóng 
vai trò quan trọng trong việc ủng hộ hay chuyển đổi chế độ chính trị. Mối 
quan hệ giữa Giáo hội Công giáo và Nhà nước Philippines từ khi Tổng 
thống Ferdinand Marcos tuyên bố thiết quân luật năm 1972 khá phức tạp. 
Tổ chức tôn giáo này phân hóa làm ba nhóm theo ba cấp độ thái độ đối 
với chính phủ của Tổng thống Ferdinand Marcos: nhóm bảo thủ chủ yếu 
ủng hộ, trừ những sai lầm quá đáng của chính phủ; nhóm ôn hòa phản đối 
chính phủ áp đặt thiết quân luật quá dài và hành động đàn áp cũng như 
bảo vệ quyền lợi của các chính trị gia bị bắt giữ; nhóm cấp tiến cực lực 
phản đối thiết quân luật, liên kết với những người mác xít, cách mạng1. 
Đến khi Thượng nghị sĩ Benigno Aquino bị ám sát năm 1981, hầu như 
toàn bộ người Công giáo chống Tổng thống Ferdinand Marcos, kể cả 
nhóm bảo thủ. 
*
 TS., Viện Nghiên cứu Đông Nam Á, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam. 
42 Nghiên cứu Tôn giáo. Số 3 - 2014 
 42
Giai đoạn hậu Tổng thống Ferdinand Marcos (1986 - 2001) chứng 
kiến sự chuyển đổi chế độ chính trị từ độc tài sang dân chủ với bốn đời 
tổng thống. Trong những biến chuyển đó, các tổ chức tôn giáo, tiêu biểu 
là Giáo hội Công giáo và Giáo hội Độc lập Iglesia ni Cristo (INC), đóng 
vai trò quan trọng mặc dù giữa hai tổ chức tôn giáo này không có chung 
mục đích. 
1.2. Sự can thiệp của Giáo hội Công giáo vào chính trị ở Philippines 
giai đoạn 1986 - 2010 
Giáo hội Công giáo ủng hộ bà Corazon C. Aquino lên nắm quyền và 
hướng chính phủ của nữ Tổng thống này chú trọng đến những vấn đề lớn 
như cải cách ruộng đất, nhà ở cho người nghèo, hội nghị hiến pháp, hòa 
hợp và ân xá, v.v... Sau Tổng thống Corazon C. Aquino, giai đoạn 1992 - 
1998, Philippines có vị tổng thống đầu tiên theo Tin Lành là Fidel Ramos. 
Giáo hội Công giáo giám sát chặt chẽ hầu hết chính sách của chính phủ, 
chẳng hạn như vấn đề cải cách hiến pháp và kiểm soát tăng dân số mà 
người Công giáo cho là thiếu đạo đức và vi phạm giáo lý của tôn giáo này. 
Không hẳn ra mặt, nhưng Giáo hội Công giáo không ủng hộ Tổng thống 
Fidel Ramos. Vị tổng thống Philippines kế nhiệm Fidel Ramos, ngôi sao 
màn bạc Joseph Estrada chịu thất bại vì không được sự ủng hộ của Giáo 
hội Công giáo. Giáo hội Công giáo buộc tội Tổng thống Joseph Estrada 
không có uy lực tinh thần để lãnh đạo đất nước2. Tuy nhiên, phong trào El 
Shaddai của Velarde, một bộ phận thành viên Giáo hội Công giáo, lại một 
lòng ủng hộ Tổng thống Joseph Estrada. Tổng thống Gloria Macapagal 
Arroyo lên nắm quyền và duy trì được quyền lực đến cuối nhiệm kỳ thứ 
hai là nhờ sự hậu thuẫn của Giáo hội Công giáo. 
Giáo hội Công giáo ở Philippines kiểm soát nhiều tổ chức và các 
nhóm vệ tinh. Hai tổ chức có ảnh hưởng chính trị lớn nhất từ trước tới 
nay, Hội đồng Giám mục Công giáo Philippines (Catholic Bishops 
Conference of the Philippines, CBCP) và Hội Chức sắc Tôn giáo Chính 
yếu Philippines (Association of Major Religious Superiors in the 
Philippines, AMRSP), được coi là những nhà quan sát có tính quyết định 
trong nền chính trị Philippines. Giáo dục và huy động quần chúng luôn là 
điểm mạnh của giới Công giáo trong việc tác động đến đời sống chính trị 
- xã hội Philippines. Tổ chức tôn giáo này tham gia vào các cấp giáo dục. 
Thông qua các tuyên bố và bài giảng, Giáo hội Công giáo đưa ra quan 
điểm và ý kiến về nhiều vấn đề, từ các vụ vi phạm nhân quyền, chính 
Lê Thị Thanh Hương. Sự can thiệp của tôn giáo 43 
 43
sách dân số, tranh chấp đất đai, môi trường xuống cấp, cho đến cải cách 
hiến pháp. Có thể nói, nhân dân Philippines tin cậy Giáo hội Công giáo 
hơn so với các tổ chức tôn giáo khác, thậm chí là các thiết chế chính trị 
như tòa án và Quốc hội3. 
 Nói đến ảnh hưởng của Giáo hội Công giáo đến chính trị - xã hội 
Philippines trước hết là nói đến vai trò của những người đứng đầu tổ 
chức tôn giáo này. Giáo hội Công giáo, Tổng Giám mục Sin và các giám 
mục khác làm nòng cốt cho phong trào dân sự, đóng vai trò quan trọng 
trong lịch sử Philippines qua nhiều đời tổng thống. Thời Tổng thống 
Ferdinand Marcos cầm quyền, Tổng Giám mục Sin tuyên bố, vấn đề 
quốc gia là vấn đề giữa Nhà nước và nhân dân, chứ không phải giữa Giáo 
hội và Nhà nước, đồng thời khẳng định trách nhiệm của Giáo hội là đứng 
về phía nhân dân, những người bị áp bức4. Nói một cách chính thức, các 
tổ chức và thành viên của Giáo hội không phải các nhân vật chính trị. 
Giáo hội chỉ là lực lượng xã hội có khả năng huy động quần chúng và 
công luận để ủng hộ hay phản đối một chế độ chính trị nào đó chỉ bằng 
biện pháp thuyết phục. Sức mạnh của Giáo hội được phát huy cao độ 
trong các cuộc Cách mạng Nhân dân (EDSA) lần thứ nhất và lần thứ hai 
sẽ đề cập dưới đây, cũng như một số hoạt động khác. 
Về cuộc Cách mạng Nhân dân lần thứ nhất. Trong cuộc tổng tuyển 
cử tổ chức ngày 7/2/1986, Tổng Giám mục Sin và các giám mục khác đã 
khuyến khích dân chúng tham gia bỏ phiếu chứ không tẩy chay. Cuộc 
kiểm phiếu cuối cùng của Ủy ban Bầu cử (COMELEC) cho thấy, 
Ferdinal Marcos được 10.807.197 phiếu bầu, chiến thắng Corazon C. 
Aquino được 9.291.761 phiếu. Tuy nhiên, sự kiểm phiếu cuối cùng của 
Phong trào Quốc gia vì Bầu cử Tự do (National Moverment for Free 
Election, NAMFREL), một tổ chức giám sát bầu cử được chính thức 
công nhận, cho kết quả là Corazon C. Aquino chiến thắng với 7.835.070 
phiếu, đánh bại Ferdinand Marcos với 7.053.068 phiếu)5. Vì có cáo buộc 
vi phạm và gian lận, Hội đồng Giám mục Công giáo Philippines đưa ra 
một tuyên bố chỉ trích cuộc bầu cử và Tổng Giám mục Sin đã kêu gọi 
đông đảo dân chúng, một số nhân vật chính trị và quân đội biểu tình tuần 
hành dọc theo Đại lộ Epifanio de los Santos thuộc Metropolitan Manila, 
từ ngày 22/2 đến ngày 25/2/1986, làm nên cuộc Cách mạng Nhân dân lần 
thứ nhất (EDSA 1). Kết quả cuối cùng, nhà độc tài Ferdinand Marcos 
44 Nghiên cứu Tôn giáo. Số 3 - 2014 
 44
phải từ chức và thừa nhận bà Corazon C. Aquino là Tổng thống 
Philippines6. 
Về cuộc Cách mạng Nhân dân lần thứ hai. Năm 2001, Tổng thống 
Joseph Estrada không những không thực hiện được những chương trình 
hứa hẹn cải thiện cuộc sống của người nghèo, mà còn chuộng lối sống xa 
xỉ và biển thủ các quỹ trợ giúp người nghèo, đã đánh mất tình cảm và sự 
ủng hộ của dân chúng Philippines. Ngay sau quyết định của Thượng nghị 
viện Philippines ngừng xét xử Joseph Etrada, đông đảo quần chúng nhân 
dân được huy động bởi các tổ chức phi chính phủ (NGO), Giáo hội Công 
giáo và nghiệp đoàn đã xuống đường ở thủ đô Manila, từ ngày 17/1 đến 
ngày 20/1/2001, làm nên cuộc Cách mạng Nhân dân lần thứ hai (EDSA 
2). Tổng Giám mục Sin tuyên bố: “Vì những vụ bê bối bôi nhọ hình ảnh 
tổng thống trong hai năm gần đây, chúng tôi kiên quyết buộc tội ông ta 
không đủ tư cách đạo đức để điều hành đất nước”7. Người đứng đầu Giáo 
hội Công giáo đã thể hiện sự bất bình với chính phủ của Tổng thống 
Joseph Estrada vì tham nhũng có hệ thống bằng cách một lần nữa kêu gọi 
cuộc Cách mạng Nhân dân. Joseph Estrada đã phải từ chức sau năm ngày 
dân chúng biểu tình. Cuộc Cách mạng Nhân dân lần thứ hai đã đưa 
Gloria Macapagal Arroyo lên nắm quyền và quan hệ của bà với người 
đứng đầu Giáo hội Công giáo được duy trì tốt. 
Việc Giáo hội Công giáo chống cải cách hiến pháp và một số vấn đề 
khác. Các nỗ lực cải cách Hiến pháp 1987 được khởi xướng từ chính phủ 
Ferdinand Ramos, rồi Joseph Estrada, cho đến Gloria Macapagal Arroyo 
năm 20058 đã liên tục thất bại vì sự chống đối kịch liệt của nhiều tầng lớp 
nhân dân và nhiều tổ chức, trong đó có Hội đồng Giám mục Philippines, 
đồng tác giả của Hiến pháp 1987. Hội đồng này cho rằng, sáng kiến lấy 
chữ ký ủng hộ cải cách thiếu sự tham gia của đông đảo quần chúng, sự 
minh bạch tuyệt đối và sự thanh bình tương đối. Do đó, Hội đồng không 
đồng tình với sự vội vã của chính phủ Gloria Macapagal Arroyo và thấy 
cần phải thảo luận, bàn bạc kỹ lưỡng hơn nữa về vấn đề này. 
Liên quan đến những vụ giết chóc ngoại tụng ngày càng tăng trong 
nhiệm kỳ của Tổng thống Gloria Macapagal Arroyo, mà nạn nhân là dân 
thường, trong đó có cả người Công giáo, Giáo hội Công giáo và các tổ 
chức tôn giáo khác đều bày tỏ lo lắng và bất bình với chính phủ. Họ yêu 
cầu Tổng thống Gloria Macapagal Arroyo từ chức và công kích bà vì sự 
vi phạm các quyền tự do dân sự cũng như sự trấn áp chính trị9. 
Lê Thị Thanh Hương. Sự can thiệp của tôn giáo 45 
 45
1.3. Giáo hội Độc lập Iglesia ni Cristo (INC) và cuộc Cách mạng 
Nhân dân lần thứ ba 
Trong số các tổ chức tôn giáo độc lập, Giáo hội Iglesia ni Cristo 
(thành lập năm 1904) có ảnh hưởng lớn về chính trị ngay từ thời Tổng 
thống Manuel L. Quezon. Iglesia ni Cristo có một số hành động chống 
đối chính phủ Gloria Macapagal Arroyo ngay từ khi bà mới nhậm chức. 
Cho nên, Tổng thống đã phải ra sức tranh thủ sự ủng hộ của tổ chức giáo 
hội này thông qua việc tuyên bố ngày 27/7 hằng năm là “Ngày Iglesia ni 
Cristo”. Năm 2009, Tổng thống Gloria Macapagal Arroyo còn tuyên bố 
ngày 27/7 là ngày nghỉ chính thức toàn quốc10. Năm 2008, nhân kỷ niệm 
94 năm thành lập Iglesia ni Cristo, các nhà lập pháp, thủ hiến bang và 
quan chức chính phủ đã đánh giá cao vai trò của tổ chức giáo hội này 
trong xã hội Philippines; cho rằng, INC đóng góp không chỉ phát triển 
tinh thần của người Philippines, mà còn trong việc định hình số phận đất 
nước, đóng một vai trò chủ đạo trong việc cải thiện điều kiện kinh tế, xã 
hội của các tín đồ theo tổ chức giáo hội này nói riêng và người 
Philippines nói chung trong nước và nước ngoài11. 
Xét tổng thể, Giáo hội Độc lập Iglesia ni Cristo luôn có những hoạt 
động trái ngược với Giáo hội Công giáo như: ủng hộ các tổng thống 
Ferdinand Marcos và Joseph Estrada, đóng vai trò to lớn trong cuộc biểu 
tình ngày 1/5/2001 (thường gọi là EDSA 3). Hầu hết đám đông biểu tình 
là thành viên của Iglesia ni Cristo12. Điều này có thể được lý giải là 
Iglesia ni Cristo đã ủng hộ Joseph Estrada trong cuộc bầu cử năm 1998, 
tiếp tục chung thủy và ủng hộ ông, phản đối Gloria Macapagal Arroyo. 
Đồng thời, các thành viên của tổ chức giáo hội này tuần hành đến điện 
Malacanang trong cuộc Cách mạng Nhân dân lần thứ ba để cạnh tranh 
với vai trò của Giáo hội Công giáo trong cuộc Cách mạng Nhân dân lần 
thứ nhất và lần thứ hai. Tuy nhiên, cuối cùng bà Gloria Macapagal 
Arroyo vẫn giành được chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống 
Philippines năm 2004 nhờ việc tích cực kêu gọi sự ủng hộ của Iglesia ni 
Cristo13. 
Nhờ sự ủng hộ của Iglesia ni Cristo, Luật 5043 (Luật Sức khỏe sinh 
sản và phát triển dân số năm 2008) của Hạ nghị viện Philippines được 
thông qua. Trong vấn đề này, Giáo hội Độc lập Iglesia ni Cristo và Giáo 
hội Công giáo đã thực sự đối đầu nhau. 
46 Nghiên cứu Tôn giáo. Số 3 - 2014 
 46
2. Sự can thiệp của tôn giáo vào chính trị Philippines từ năm 2010 
đến nay 
Sự can thiệp của tôn giáo vào chính trị Philippines vẫn được duy trì 
cho đến nay. Điều này thể hiện rõ nét trước hết ở sự ủng hộ đắc lực của 
Giáo hội Công giáo đối với đương kim Tổng thống Benigno Simeon 
Aquino. Tổng Giám mục Manila Gaudencio Rosales, người kế nhiệm 
Tổng Giám mục Sin, cùng các giám mục khác đã cử hành một buổi lễ 
long trọng nhân sự kiện tổng thống mới nhậm chức với sự tham gia của 
đông đảo quần chúng nhân dân tại Thánh đường Manila. Ngày 1/7/2010, 
một ngày sau khi Benigno S. Aquino tuyên thệ nhậm chức, Hội đồng 
Giám mục Công giáo Philippines trình lên một Chương trình 13 điểm14 
được coi là đường lối cho Tổng thống tiến hành cải cách về đạo đức và 
xã hội, chú trọng đến người nghèo trong nhiệm kỳ của mình. 
Bốn điểm chính của chương trình là: thực hiện cải cách ruộng đất thông 
qua chương trình cải cách nông nghiệp toàn diện; bác bỏ dự luật sức khỏe 
sinh sản đang gây tranh cãi, hôn nhân đồng tính, phá thai, ly hôn, thực hiện 
làm cái chết không đau đớn và thuốc ngừa thai; không cho phép phá nhà 
mà không bố trí tái định cư cho các gia đình dân nghèo thành thị; thực hiện 
các biện pháp ngăn chặn nạn buôn bán phụ nữ và trẻ em. 
Chín yêu cầu khác của chương trình gồm: bảo vệ môi trường bằng cách 
dừng việc khai thác khoáng sản trên diện rộng và đốn rừng bất hợp pháp; 
ngăn chặn nạn tham nhũng, truy tố những kẻ dính líu vào việc hối lộ và 
tham nhũng; nói không với chủ nghĩa thân quen và triều đại chính trị trong 
nền chính trị Philippines; bảo vệ nhân quyền của tất cả các bị cáo; cải thiện 
hệ thống giáo dục và cho người nghèo được tiếp cận với giáo dục chất 
lượng cao; đàm phán với quân phiến loạn có sự tham vấn công khai với tất 
cả các bên tham gia; chấm dứt đánh bạc bất hợp pháp bằng cách bắt và 
truy tố các chủ sòng bạc; xóa nghèo thông qua việc cải thiện điều kiện 
sống cho những người bị đẩy ra ngoài lề, không có người đại diện và bị áp 
bức; đảm bảo an ninh lương thực thông qua việc loại bỏ những cản trở sự 
tăng trưởng và phát triển của người thuộc khu vực nông nghiệp. 
Có thể nói, Hội đồng Giám mục Philippines đã quan tâm toàn diện các 
vấn đề chính trị - xã hội của đất nước. Chỉ riêng vấn đề cải cách Hiến 
pháp là vắng mặt trong chương trình này. Phần lớn trong số 13 điểm là 
ủng hộ chương trình nghị sự của Tổng thống Benigno Simeon Aquino và 
chính phủ của ông. Điểm bất đồng chủ yếu là sự phản ứng một số cải 
Lê Thị Thanh Hương. Sự can thiệp của tôn giáo 47 
 47
cách giáo dục của Tổng thống Benigno Simeon Aquino, sự phản đối dự 
luật về sức khỏe sinh sản cũng như mọi biện pháp liên quan đến kế hoạch 
hóa gia đình và kiềm chế tỷ lệ sinh ở Philippines. Một số giám mục thậm 
chí còn cảnh báo sẽ rút phép thông công nếu Tổng thống Benigno 
Simeon Aquino ủng hộ dự luật sức khỏe sinh sản15. 
Sau một thời gian chờ đợi, nghe ngóng, ngày 24/8/2010, Giáo hội kêu 
gọi Tổng thống Benigno S. Aquino thực hiện cương lĩnh vì người nghèo 
của chính phủ thông qua việc thực hiện luật cải cách nông nghiệp, không 
làm trái chính sách của nhà nước ra lệnh phân phối khoảng 4.415 hecta 
đất trong khu liên hợp Hacienda Luisita mà ông và gia đình làm chủ. 
Theo Giáo hội, nếu Tổng thống giữ im lặng và không làm gì cả có nghĩa 
là ông thầm đồng tình thỏa hiệp với bất công. Giáo hội yêu cầu Tổng 
thống phải có thái độ và hành động dứt khoát, không thể tỏ ra trung lập 
trong vấn đề này. Đây tiếp tục là một trong những vướng mắc trong quan 
hệ giữa Tổng thống Benigno S. Aquino và Giáo hội Công giáo 
Philippines hiện nay. 
Năm 2011, cuộc chiến về dự luật sức khỏe sinh sản (Dự luật RH) chờ 
thông qua từ Quốc hội lần thứ tám nóng lên với sự tham gia tích cực của 
Giáo hội Công giáo và Giáo hội Độc lập Iglesia ni Cristo. Giáo hội Công 
giáo tổ chức một chiến dịch rầm rộ tấn công vào dự luật này. Ngày 
22/2/2011, lãnh đạo các tổ chức giáo hội Công giáo và Tin Lành ở 
Philippines cùng một số nhóm phản đối Dự luật RH tổ chức một cuộc 
tuần hành ở thành phố Bacolod. Theo những người tổ chức, đây là một 
cuộc tập hợp liên tôn giáo, thống nhất của khu vực này. Giáo hội Công 
giáo kêu gọi toàn bộ giáo dân thuộc 70 giáo xứ, các giáo đoàn và các tổ 
chức, phong trào và hiệp hội thuộc Giáo hội tham gia. Các nhóm tôn giáo 
khác tham gia tuần hành bao gồm: Giáo hội Độc lập Iglesia Filipina 
Independent (IFI), Giáo hội Tin lành Baptist, Trung tâm Dar Al DHKR 
Islamic Bacolod Phils Inc., Đội quân Cứu tế, Bukas Loob sa Dios, Giáo 
hội Adventist, v.v Hội đồng Giám mục Philippines khẳng định không 
chống lại Tổng thống Benigno S. Aquino, cũng không chống lại các đại 
biểu Quốc hội, mà chỉ phản đối Dự luật RH được chính phủ ủng hộ. Giáo 
hội Công giáo kịch liệt phản đối dự luật này vì cho rằng, nó vô nhân tính, 
vô đạo đức, sai lạc và không thể chấp nhận được. Giáo hội Công giáo còn 
phối hợp với các tổ chức tôn giáo khác, kể cả Islam giáo, để thu thập một 
triệu chữ ký ngăn cản Quốc hội thông qua dự luật này16. 
48 Nghiên cứu Tôn giáo. Số 3 - 2014 
 48
Trong khi đó, lãnh đạo Giáo hội Độc lập Iglesia ni Cristo lại tỏ ra kiên 
định ủng hộ Dự luật RH, hoan nghênh các nhà lập pháp đã thể hiện lập 
trường giúp người Philippines giảm nghèo. Khác với Giáo hội Công giáo, 
Iglesia ni Cristo ủng hộ sử dụng phương pháp tránh thai, bởi vì đó không 
phải là phá thai; cho rằng Dự luật RH không những không vi phạm đạo 
đức, mà còn củng cố đạo đức, bởi vì nó giúp cho các bậc cha mẹ có thể 
đáp ứng nhu cầu cuộc sống của con cái tốt hơn. Sự ủng hộ của Iglesia ni 
Cristo được các tác giả của Dự luật RH tại Hạ nghị viện hoan nghênh. 
Điều này cho thấy, không phải tất cả các tổ chức tôn giáo đều chống lại 
Dự luật RH. Đây là một cú đánh mạnh vào Giáo hội Công giáo, làm gia 
tăng khả năng thông qua dự luật này. 
3. Kết luận 
Hơn nửa thế kỷ qua, sự tách biệt giữa Nhà nước và Giáo hội ghi trong 
Hiến pháp Philippines đã không được tuân thủ. Có thể nhận thấy, các 
nguyên nhân chính dẫn đến sự can thiệp của tôn giáo vào chính trị 
Philippines gồm: Thứ nhất, mô hình truyền thống không tách biệt Giáo 
hội - Nhà nước Châu Âu thời Trung cổ theo chân người Tây Ban Nha du 
nhập vào Philippines. Thứ hai, các tôn giáo với sự đa dạng tổ chức theo 
đuổi mục đích khác nhau là các nguồn tiềm tàng cho việc huy động chính 
trị. Thứ ba, khủng hoảng xã hội làm mất lòng tin của quần chúng vào 
những người lãnh đạo, các mâu thuẫn trong lòng xã hội càng thêm căng 
thẳng khiến những thủ lĩnh tinh thần của dân chúng phải hiệu triệu nhân 
dân đứng lên vì cuộc sống và quyền lợi của nhóm cộng đồng và dân tộc. 
Thứ tư, các chính phủ được tôn giáo hậu thuẫn để chiến thắng tạo cho 
những người đứng đầu tổ chức tôn giáo tâm lý và quyền can thiệp vào 
chính trị. Nguyên nhân cuối cùng nhưng đặc biệt quan trọng là sự yếu 
kém của nhà nước và các chính đảng ở Philippines đã tạo những khoảng 
trống cho tổ chức tôn giáo và quân đội can thiệp vào chính trị. 
Sự can thiệp của tôn giáo vào chính trị Philippines là con dao hai lưỡi, 
vừa là sự ủng hộ, vừa là mối đe dọa đối với nhà nước. Chừng nào chính phủ 
còn dựa vào tổ chức tôn giáo để có được sự hậu thuẫn thì vai trò của các thể 
chế này còn in đậm trong chính trường Philippines. Hơn nữa, những xung 
đột và căng thẳng trong xã hội ở quốc gia này vẫn luôn tiềm ẩn. 
Trong thời gian tới, tôn giáo vẫn là một nhân tố quyết định sự bền 
vững của chính phủ mới và tiếp tục can thiệp vào đời sống chính trị 
Philippines. Trong nền kinh tế tri thức, sức mạnh của các tổ chức tôn giáo 
Lê Thị Thanh Hương. Sự can thiệp của tôn giáo 49 
 49
càng được củng cố và lớn mạnh nhờ các phương tiện công nghệ cao như 
internet, web blog Các phương tiện này cùng với sự nỗ lực của các nhà 
hoạt động tôn giáo sẽ thúc đẩy khả năng giác ngộ và huy động quần 
chúng tham gia các phong trào vì lợi ích của chính họ. 
Tuy nhiên, trong mối quan hệ với các tổ chức tôn giáo, chính phủ của 
Tổng thống Benigno S. Aquino thể hiện quan điểm rất rõ ràng: một mặt, 
duy trì tốt quan hệ truyền thống có từ thời Tổng thống Corazon C. 
Aquino, đang nỗ lực thực hiện những cam kết với nhân dân (cũng là 
những yêu sách của Hội đồng Giám mục Philippines), như đấu tranh 
chống tham nhũng, giải quyết nghèo đói, mặt khác, không thỏa hiệp 
với yêu sách của Hội đồng Giám mục Philippines (về sức khỏe sinh sản 
và dân số) kiềm chế sự phát triển của đất nước. Chính phủ Philippines 
cũng tranh thủ sự ủng hộ của mọi tầng lớp nhân dân và các tổ chức trong 
nước ủng hộ vấn đề này./. 
CHÚ THÍCH: 
1 John J. Carroll, S. J. Church, “Civil Society, and State in Philippines”, in Lee 
Hock Guan ed (2004), Civil Society in Southeast Asia. NIAS Press - ISEAS, 
Singapore: 55-78. 
2 Xem: Grace Gorospe - Jamon and Mary Grace P. Mirandilla, “Religion and 
Politics: A Look at the Philippine Experience”, in Rodolfo C. Severino & 
Lorraine Carlos Salazar ed (2007), Whither the Philippines in the 21st Century?, 
Konrad Adenauer Stiftung - ISEAS, Singapore. 
3 Grace Gorospe - Jamon and Mary Grace P. Mirandilla, “Religion and Politics: A 
Look at the Philippine Experience”, in Rodolfo C. Severino & Lorraine Carlos 
Salazar ed (2007), Whither the Philippines in the 21st Century?, sđd. 
4 John J. Carroll, S. J. Church, “Civil Society, and State in Philippines”, in Lee 
Hock Guan ed (2004), Civil Society in Southeast Asia, sđd. 
5 Peter Ackerman, Jack Du Vall (2001), A Force More Powerful: A Century of 
Nonviolent Conflict, Macmillan: 384,  
6 Mc Ferson, Hazel M. (2002), Mixed Blessing: The Impact of the American 
Colonial Experience on Politics..., Greenwood Press: 153, http: 
//books.google.com. 
7 EDSA II, http: //en.wikipedia.org. 
8 Thời Tổng thống Gloria M. Arroyo, Ủy ban Tư vấn về Cải cách Hiến pháp do 
Abueva làm Chủ tịch đã đề xuất ba thay đổi lớn trong Hiến pháp: chuyển đổi từ hệ 
thống Tổng thống với hai viện Quốc hội sang cơ cấu Quốc hội một viện; chuyển đổi 
từ cơ cấu nhất thể sang cộng hòa liên bang; bãi bỏ những điều kiện chi phối sự tham 
gia của vốn nước ngoài vào nền kinh tế. Ủy ban này cũng đề xuất một số điều khoản 
nhằm khuyến khích phát triển các chính đảng thực sự. Một số điểm đã có mặt trong 
các đề xuất cải cách của hai vị tổng thống tiền nhiệm. 
9 Joan Dairo, J. P. Lopez and Ruelle Albert Castro, “Protestant Churches Joint 
Resign Call”, Malaya 7/7/2005,  
50 Nghiên cứu Tôn giáo. Số 3 - 2014 
 50
10 “PGMA Declares July 27 as “Iglesia ni Cristo Day” (PDF),  
11 Suarez, E. T. (July 27, 2008), “Officials Celebrate with Iglesia ni Cristo on its 
94th Anniversary”, The Manila Bulletin Online (The Manila Bulletin), 
12 Dedace, Sophia; Ubalde, Joseph Holandes; “Iglesia ni Cristo's Eraño Manalo 
dies at 84”, GMA News TV, September 1st, 2009. 
13 Grace Gorospe - Jamon and Mary Grace P. Mirandilla, “Religion and Politics: A 
Look at the Philippine Experience”, in Rodolfo C. Severino & Lorraine Carlos 
Salazar ed (2007), Whither the Philippines in the 21st Century?, sđd. 
14 Bishops Present Aquino with 13-point Agenda, Published Date: July 1st, 2010, 
15 Philippine Business Supports Birth Control Despite Church, http: //www.abs-
cbnnews.com. 
16 Archbishop: We're against RH bill, not Aquino,  
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Peter Ackerman, Jack Du Vall (2001), A Force More Powerful: A Century of 
Nonviolent Conflict, Macmillan,  
2. John J. Carroll, S. J. Church, “Civil Society, and State in Philippines”, in Lee Hock 
Guan ed (2004). Civil Society in Southeast Asia. NIAS Press - ISEAS, Singapore. 
3. McFerson, Hazel M. (2002), Mixed Blessing: The Impact of the American 
Colonial Experience on Politics..., Greenwood Press, http: //books.google.com. 
4. Grace Gorospe - Jamon and Mary Grace P. Mirandilla, “Religion and Politics: A 
Look at the Philippine Experience”, in Rodolfo C. Severino & Lorraine Carlos 
Salazar ed (2007), Whither the Philippines in the 21st Century?, Konrad Adenauer 
Stiftung - ISEAS, Singapore. 
5. Suarez, E. T. (July 27, 2008), “Officials Celebrate with Iglesia ni Cristo on its 
94th Anniversary”, The Manila Bulletin Online (The Manila Bulletin), 
Abstract 
THE INTERFERENCE OF RELIGION 
IN THE PHILIPPINES POLITICS 
In the Philippines there are almost all major world religions such as 
Catholicism, Islam, Buddhism, and Hinduism with uneven quantities of 
believers. The vast majority of the Filipino is Catholic. On the basis of 
the generalized relationship between the State and the Church before 
President Benigno Simeon Aquino III came to power in 2010, the article 
analyzed the interference of religion in the Philippines politics today. 
Key words: Religion and Politics, Catholicism, the Philippines.