So sánh 2 bộ công cụ khảo sát sự hài lòng đối với công việc của nhân viên y tế

| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43 15
trình phoûng vaán.
2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang
2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu
2.4.1. Côõ maãu
Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå 
xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi: 
Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3],  = 0,14 
tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø 
choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con 
döôùi 5 tuoåi.
2.4.2. Caùch choïn maãu: 
Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn
Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh: 
Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân 
Giang- Mieàm Nam; 
Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao 
goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù 
khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ; 
Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù 
con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu 
tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo 
phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.
2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu
Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø 
chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.
Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân 
phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung 
caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn 
cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh 
nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, 
ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû 
soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát 
thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.
2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng 
sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø 
nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ 
baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä 
%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2. 
2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc 
tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa 
phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân 
cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn 
toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc 
ñích nghieân cöùu.
3. Keát quaû
3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/
buù ñuùng khi bò tieâu chaûy 
Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/
buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö 
(n=409)
Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà 
caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû 
mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi 
bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù 
ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%. 
Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò 
tieâu chaûy (n=409)
Noäi dung
Thaønh 
thò
Noâng 
thoân
Mieàn nuùi Toång
p
n % n % n % n %
Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7
0,006Sôï treû beänh naëng 
theâm
5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1
Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình 
thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng 
vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù 
bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám 
tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh 
thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng 
do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa 
2
21 2
1p P
N x
px
Z D H§ ·¨ ¸© ¹

 
3Tạp chí Y tế Công cộng, Số 46 tháng 12/2018
So sánh 2 bộ công cụ khảo sát sự hài lòng đối với công
việc của nhân viên y tế
Lê Tấn Phùng
Tóm tắt: Sự hài lòng của nhân viên y tế là một thành tố quan trọng trong đánh giá chất lượng bệnh 
viện. Hiện nay có iều ộ công ụ đánh giá sự hài lòng của nhân viên y tế, bao gồm bộ công cụ 
của Bộ Y tế ban hành năm 2016. Để có cơ sở khuyến nghị áp dụng bộ công cụ nào, nghiên cứu này 
đánh giá tính tin cậy và tính giá trị của 2 bộ công cụ: Bộ công cụ của Spector (JSS) và bộ công cụ 
của của Bộ Y tế. Kết quả so sánh 2 bộ công vụ trên một mẫu 208 nhân viên y tế thông quan khảo 
sát trực tuyến cho thấy chỉ số Cronbach alpha của bộ công cụ Bộ Y tế cao hơn bộ công cụ JSS 
chứng tỏ tính tin cậy cao hơn. Phân tích mô hình hồi quy của 2 bộ công cụ cho thấy tiêu chuẩn AIC 
(Akaike Information Criterion) và hệ số RMSE (Root Mean Square Error) của bộ công cụ Bộ Y tế 
phản ánh mô hình tốt hơn bộ công cụ JSS chứng tỏ tính giá trị tốt hơn. Tác giả khuyến nghị nên sử 
dụng bộ công cụ của Bộ Y tế trong đánh giá sự hài lòng của nhân viên y tế.
Từ khóa: Sự hài lòng đối với công việc; JSS; MOH; tính tin cậy; tính giá trị.
Comparison of two tools for measuring job s tisfaction 
among healthcare staff
Le Tan Phung
Abstract: Job satisfaction among healthcare staff is an important component in hospital quality 
assessment. There are currently many tools to measure job satisfaction of healthcare staff, including 
the one issued by Vietnam Ministry of Health (MOH) in 2016. This study aimed to evaluate the 
reliability and validity of two job satisfaction tools: the tool developed by Vietnam MOH and JSS 
developed by Spector. The results showed that the Cronbach alpha value f Vietnam MOH tool 
was higher than JSS, indicating a higher reliability of Vietnam MOH tool. Analysis of regression 
models of those two tools resulted in lower values of AIC (Akaike Information Criterion) and RMSE 
(Root Mean Square Error) of MOH tool, indicating its higher validity. The author recommends 
that MOH tool should be used in the process of hospital quality assessment.
Key words: Job sat sfaction; JSS; MOH; rel ability; validity.
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
14 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43
1. Ñaët vaán ñeà
Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em 
laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng 
nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu 
chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 
5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc 
tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5]. 
Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 
laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so 
vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa 
hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá 
baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh 
vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, 
ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng 
phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû 
lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong. 
Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu: 
“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà 
phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp 
tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi 
muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 
5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån 
hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam 
naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò 
phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng 
caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn 
hieän nay.
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu
Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 
tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 
3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.
2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu
Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 
5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû 
lôøi phoûng vaán.
Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn 
hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian 
nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù 
mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers 
recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of 
mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’ 
knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and 
mountain regions.
Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.
Taùc giaû:
1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi
Email: thangtcyt@gmail.com
2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá
Email: longmoh@yahoo.com
3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi
Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com
4. Boä Y teá
Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com
36 ạ ế ô ộ , Số 46 tháng 12/2018
Tác giả:
Sở Y tế Khánh Hòa
1. Đặt vấn đề
1.1. Tổng quan về sự hài lòng đối với công việc
Hài lòng đối với công việc (job satisfaction) 
được định nghĩa là cảm nhận của một người 
về việc thích hay không thích công việc và môi 
trường làm việc mà họ đang làm [1]. Như vậy, 
hài lòng đối với công việc là sự nhận thức và 
đánh giá mang tí h c ủ quan của một người.
Khái niệm hài lòng đối với công việc là một 
khái niệm đa yếu tố (multidimentional). Có 
nghĩa là sự hài lòng nói chung là tổng hợp sự 
hài lòng đối với những khía cạnh, những yếu 
tố liên quan đến công việc và môi trường làm 
việc. Một người có thể hài lòng với công việc 
họ được giao, nhưng có thể không hài lòng với 
đồng nghiệp mà họ làm việc cùng. Một người 
có thể hài lòng với nội quy làm việc của công ty 
nhưng không hài lòng với chế độ khen thưởng 
hoặc chế độ giám sát nơi làm việc.
Tính chất đa yếu tố của sự hài lòng đối với công
việc đã được nhiều nghiên cứu phân tích và đưa 
ra nhiều kết quả khác nhau. Theo Kalleberg [2], 
sự hài lòng đối với công việc bao gồm 6 yếu tố: 
Bản chất công việc; môi trường làm việc; lương 
và phú lợi; đồ nghiệp; sự thăng tiến; điều 
kiện làm việc. Warr và cs [3] chỉ ra những yếu tố 
cấu thành sự hài lòng khác nhau bao gồm lương; 
sự t ăng tiến; bản chất công việc; sự giám sát;
và đồng nghiệp. Spector [4] phân tích 9 yếu tố 
cấu thành sự hài lòng đối với công việc. Trong 
khảo sát sự hài lòng của nhân viên y tế, bộ công 
cụ của Bộ Y tế (BYT) Việt Nam phân biệt 5 yếu 
tố khác nhau cấu thành sự hài lòng [5].
Như trên đã nói, do tính chất đa yếu tố của sự 
hài òn đối với công việ cho nên để đo lường 
sự hài lòng này, bộ công cụ sử dụng phải bao 
gồm việc đo lường từng yếu tố. Tổng hợp kết 
quả đo lường của từng yếu tố theo phương pháp 
phân tích thống kê phù hợp sẽ là kết quả đo 
lường sự hài lòng chung đối với công việc. 
1.2. Về 2 bộ công cụ đo lường sự hài lòng đối 
với công việc
Do khái niệm sự hài lòng đối với công việc 
trong từng lĩnh vực nghề nghiệp có khác nhau 
cho nên có nhiều bộ công cụ đo lường khác 
nhau. Đối với nhân viên y tế, bộ công cụ được 
sử dụng nhiều là bộ công cụ của Spector [6] với 
36 tiểu mục chia đều cho 9 yếu tố cấu thành, 
mỗi yếu tố có 4 tiểu mục, được đánh giá bằng 
thang điểm Likert 5 điểm hoặc 7 điểm. 9 yếu 
tố của bộ công cụ Spector (gọi tắt là JSS: Job 
satisfaction survey) bao gồm: (1) Lương; (2) sự 
thăng tiến đề cập đến cơ hội được đề bạt, bổ 
nhiệm, ghi nhận sự nỗ lực; (3) sự giám sát bao 
gồm sự giám sát, theo dõi của cấp trên trực tiếp; 
(4) phúc lợi; (5) khen thưởng; (6) thủ tục bao 
gồm các thủ tục hành chính. nội quy, quy chế 
đơn vị; (7) đồng nghiệp; (8) bản chất công việc; 
và (9) giao tiếp, bao gồm việc giao tiếp, thông 
tin trong nội bộ đơ vị.
Bộ công cụ BYT đưa khái niệm sự hài lòng của 
nhân viên y tế được cấu thành bởi 5 yếu tố khác
nhau với 44 tiểu mục. Không như bộ công cụ 
JSS, các yếu tố trong bộ công cụ BYT bao gồm 
các tiểu mục có số lượng khác nhau. Yếu tố “sự 
hài lòng về môi trường làm việc” gồm 9 tiểu 
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43 15
trình phoûng vaán.
2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang
2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu
2.4.1. Côõ maãu
Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå 
xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi: 
Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3],  = 0,14 
tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø 
choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con 
döôùi 5 tuoåi.
2.4.2. Caùch choïn maãu: 
Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn
Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh: 
Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân 
Giang- Mieàm Nam; 
Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao 
goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù 
khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ; 
Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù 
con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu 
tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo 
phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.
2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu
Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø 
chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.
Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân 
phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung 
caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn 
cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh 
nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, 
ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû 
soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát 
thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.
2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng 
sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø 
nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ 
baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä 
%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2. 
2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc 
tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa 
phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân 
cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn 
toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc 
ñích nghieân cöùu.
3. Keát quaû
3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/
buù ñuùng khi bò tieâu chaûy 
Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/
buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö 
(n=409)
Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà 
caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû 
mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi 
bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù 
ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi  ... öû vong. 
Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu: 
“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà 
phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp 
tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi 
muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 
5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån 
hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam 
naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò 
phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng 
caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn 
hieän nay.
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu
Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 
tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 
3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.
2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu
Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 
5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû 
lôøi phoûng vaán.
Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn 
hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian 
nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù 
mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers 
recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of 
mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’ 
knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and 
mountain regions.
Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.
Taùc giaû:
1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi
Email: thangtcyt@gmail.com
2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá
Email: longmoh@yahoo.com
3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi
Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com
4. Boä Y teá
Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com
40 ạ ế ô ộ , Số 46 tháng 12/2018
Phân tích tương quan giữa 5 yếu tố cấu thành bộ 
công cụ Bộ Y tế, kết quả cho thấy toàn bộ các hệ 
số tương quan đều mạnh (thấp nhất là 0,69) và 
đều có ý nghĩa thống kê ở mức p < 0,001 (Bảng 
4). So với bộ công cụ JSS, tương quan giữa các 
yếu tố thuộc bộ công cụ BYT chặt chẽ hơn. 
Bảng 3.4: Phân tích tương quan 5 yếu tố cấu 
thành bộ công cụ BYT
nghiệp; LPL: Lương, phúc lợi; HTTT: Học tập, 
thăng tiến; HLC: Hài lòng chung
3.3. Phân tích tính giá trị của 2 bộ công cụ
Phân tích tính giá trị của bộ công cụ dựa vào mô 
hình hồi quy tuyến tính với các biến độc lập là 
các yếu tố cấu thành bộ công cụ (trong nghiên 
cứu này, đó là 9 yếu tố của bộ công cụ JSS và 
5 yếu tố của bộ công cụ Bộ Y tế) và biến phụ 
thuộc chính là câu hỏi “Đánh giá sự hài lòng nói 
chung đối với công việc”, cũng được đo bằng 
thang 5 điểm Likert. Nếu mô hình hồi quy có 
ý nghĩa thống kê và hệ số xác định điều chỉnh 
(Adj-R2) của bộ công cụ nào cao hơn thì tính 
giá trị của bộ công cụ đó tốt hơn.
Kết quả phân tích tại Bảng 5 cho thấy cả 2 mô 
hình đều có ý nghĩa thống kê với hệ số xác định 
điều chỉnh (Adj-R2) đều trên 50%, trong đó hệ 
số xác định điều chỉnh của bộ công cụ BYT cao 
hơn bộ công cụ JSS (0,653 so với 0,573).
Đối với bộ công cụ JSS, các yếu tố Lương, Giám 
sát, Phúc lợi, Thưởng và Công việc là những yếu 
tố có ý nghĩa thống kê trong mô hình. Đối với bộ 
công cụ BYT, 2 yếu tố có ý nghĩa thống kê bao 
gồm Môi trường làm việc và Sự hài lòng chung.
MT LDDN LPL HTTT
MT
LDDN 0,72
LPL 0,77 0,80
HTTT 0,75 0,82 0,86
HLC 0,69 0,82 0,78 0,81
Ghi chú: 
Tất cả hệ số tương quan đều có ý nghĩa thống 
kê ở mức 0,001. 
MT: Môi trường; LDDN: Lãnh đạo – đồng 
Mô hình beta beta chuẩn SE Giá trị p
Bộ công cụ JSS: F = 31,84, p value < 0,001, Adj-R2 = 0,573
L 0,15 0,20 0,05 0,004**
TT 0,08 0,09 0,06 0,197
GS 0,14 0,15 0,06 0,014*
PL 0,14 0,16 0,06 0,029*
Th 0,18 - 0,20 0,07 0,008**
ThT 0,04 0,04 0,06 0,582
DN 0,12 0,12 0,07 0,091
CV 0,37 0,37 0,06 0,000..***
GT 0,08 0,08 0,08 0,270
Bảng 3.5: Mô hình hồi quy tuyến tính cùa 2 bộ công cụ JSS và BYT
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43 15
trình phoûng vaán.
2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang
2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu
2.4.1. Côõ maãu
Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå 
xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi: 
Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3],  = 0,14 
tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø 
choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con 
döôùi 5 tuoåi.
2.4.2. Caùch choïn maãu: 
Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn
Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh: 
Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân 
Giang- Mieàm Nam; 
Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao 
goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù 
khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ; 
Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù 
con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu 
tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo 
phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.
2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu
Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø 
chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.
Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân 
phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung 
caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn 
cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh 
nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, 
ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû 
soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát 
thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.
2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng 
sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø 
nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ 
baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä 
%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2. 
2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc 
tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa 
phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân 
cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn 
toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc 
ñích nghieân cöùu.
3. Keát quaû
3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/
buù ñuùng khi bò tieâu chaûy 
Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/
buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö 
(n=409)
Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà 
caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû 
mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi 
bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù 
ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%. 
Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò 
tieâu chaûy (n=409)
Noäi dung
Thaønh 
thò
Noâng 
thoân
Mieàn nuùi Toång
p
n % n % n % n %
Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7
0,006Sôï treû beänh naëng 
theâm
5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1
Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình 
thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng 
vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù 
bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám 
tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh 
thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng 
do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa 
2
21 2
1p P
N x
px
Z D H§ ·¨ ¸© ¹

 
41Tạp chí Y tế Công cộng, Số 46 tháng 12/2018
Mô hình beta beta chuẩn SE Giá trị p
Bộ công cụ BYT: F = 78,89, p value < 0,001, Adj-R2 = 0,653
MT 0,17 0,16 0,08 0,023*
LDDN - 0,04 - 0,03 0,10 0,687
LPL 0,06 0,05 0,10 0,542
HTTT 0,13 0,12 0,10 0,193
HLC 0,67 0,57 0,09 0,000..***
Ghi chú: mức ý nghĩa: * 0,05, ** 0,01, *** 0,001
3.4. So sánh 2 bộ công cụ
So sánh 2 hệ số Cronbach alpha giữa 2 bộ công 
cụ JSS và BYT sử dụng test Chi bình phương 
[10], kết quả phân tích cho thấy Cronbach alpha 
của bộ công cụ BYT cao hơn có ý nghĩa thống kê 
so với bộ công cụ JSS (χ2= 23,14 và p < 0,001).
So sánh 2 mô hình hồi quy bằng Likelihood 
ratio test cho thấy sự khác biệt giữa 2 mô hình là
có ý nghĩa thống kê (χ2 = 83,812 và p < 0,001).
Ngoà ra, so sánh các tiêu chuẩn AIC (Akaike 
Information Criteria) và RMSE (Root Mean 
Squared Errors) của 2 mô hình cho thấy mô 
hình thuộc bộ công cụ của BYT đều có giá trị 
nhỏ hơn so với mô hình của bộ công cụ JSS, 
đồng ng ĩa với tính g á trị của bộ công cụ BYT 
tốt hơn so với bộ công cụ JSS.
Bảng 3.7: So sánh kết quả khảo sát sự hài 
lòng của 2 mô hình JSS và BYT
kết quả “hài lòng” cao hơn so với bộ công cụ 
JSS, cả trung bình lẫn trung vị. Test t Student so 
sánh giá rị trung bình và test Wilcoxon so sánh 
giá trị trung vị cho thấy sự khác biệt này là có ý 
nghĩa thống kê (p < 0,01).
Bảng 3.7: So sánh kết quả khảo sát sự hài 
lòng của 2 mô hình JSS và BYT
Mô hình Adj-R2 AIC RMSE
JSS 0,573 284,93 0,455
BYT 0,653 193,12 0,372
3.5. So sánh kết quả sự hài lòng được đánh 
giá bởi giữa 2 bộ công cụ
Kết quả phân tích cho thấy bộ công cụ BYT cho 
Thống kê JSS BYT
Trung vị 3,61 3,89
Trung bình 3,65 3,80
Giá trị nhỏ nhất 1,86 2,30
Giá trị lớn nhất 5,00 5,00
Khoảng tin cậy 95 3,57 - 3,73 3,73 - 3,87
So sánh
t = - 2,921, p = 0,0037 
W = 17916, p = 0,0024
4. Kết luận và khuyến nghị
Trong 2 bộ công cụ khảo sát sự hài lòng của 
nhân viên y tế, bộ công cụ của Bộ Y tế có tính 
tin cậy cao hơn và có tính giá trị hơn trong đo 
lường sự hài lòng của nhân viên y tế so với bộ 
công cụ phát triển bởi Spector (JSS).
Trong đánh giá chất lượng bệnh viện hàng năm 
và triển khai các nghiên cứu có liên quan đến 
sự hài lòng của nhân viên y tế, các bệnh viện và 
nhà nghiên cứu nên sử dụng bộ cô cụ của Bộ 
Y tế hơn là sử dụng bộ công cụ JSS.
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
14 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43
1. Ñaët vaán ñeà
Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em 
laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng 
nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu 
chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 
5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc 
tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5]. 
Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 
laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so 
vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa 
hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá 
baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh 
vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, 
ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng 
phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû 
lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong. 
Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu: 
“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà 
phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp 
tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi 
muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 
5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån 
hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam 
naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò 
phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng 
caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn 
hieän nay.
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu
Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 
tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 
3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.
2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu
Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 
5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû 
lôøi phoûng vaán.
Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn 
hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian 
nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù 
mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers 
recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of 
mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’ 
knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and 
mountain regions.
Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.
Taùc giaû:
1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi
Email: thangtcyt@gmail.com
2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá
Email: longmoh@yahoo.com
3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi
Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com
4. Boä Y teá
Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com
42 ạ ế ô ộ , Số 46 tháng 12/2018
Tài liệu tham khảo
Tiếng Việt
5. Bộ Y tế, Quyết định số 6858/QĐ-BYT ngày 
18/11/2016 của Bộ Y tế về việc ban hành bộ 
tiêu chí chất lượng bệnh viện Việt Nam. 2016, 
Bộ Y tế.
Tiếng Anh
1. Zhu, Y., A Review of Job Satisfaction. Asian 
Social Science, 2012. 9(1): p. p293.
2. Kalleberg, A.L., Work values and job 
rewards: A theory of job satisfaction. American 
Sociological Review, 1977: p. 124-143.
3. Warr, P., J. Cook, and T. Wall, Scales for 
the Measurement of Some Work Attitudes and 
Aspects of Psychological Well-Being. Journal of 
Occupational Psychology, 1979. 52(2): p. 129.
4. Spector, P.E., Job satisfaction: Application, 
assessment, causes, and consequences. 1997: 
Sage Publications, Inc.
6. Spector, P.E. Job Satisfaction Survey, JSS 
page. 2011 [cited 2011 25th November]; 
Available from: 
edu/~pspector/scales/jsspa . tml.
7. Hair, J.F., Multivariate data analysis: a global 
perspective. 2010, Upper Saddle River, N.J: 
Pearson Education.
8. Murray, J., Likert data: What to use, parametric 
or non-parametric? International Journal of 
Business and Social Science, 2013. 4(11).
9. Pett, M.A., N.R. Lackey, and J.J. Sullivan, 
Making sens of factor analysis: t e use of
factor analysis for instrument development in 
health care research. 2003, London: SAGE 
Publications. 348.
10. Diedenhofen, B. and J. Musch, cocron: A 
Web Interface and R Package for the Statistical 
Comp rison of Cronbach’s Alpha Coefficients. 
International Journal of Internet Science, 2016. 
11(1).