SKKN: Ứng dụng công nghệ thông tin thiết kế diễn biến các chiến dịch lớn trong chương trình lịch sử Việt Nam lớp 12 giai đoạn 1945-1975

 SỞ GD – ĐT NINH THUẬN 
TRƢỜNG THPT CHU VĂN AN 
********** 
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
ĐỀ TÀI: 
 Ứng dụng công nghệ thông tin thiết kế diễn 
biến các chiến dịch lớn trong chƣơng trình lịch sử 
Việt Nam lớp 12 giai đoạn 1945 – 1975 
 GIÁO VIÊN: LƢƠNG VĂN LÂN 
 DẠY MÔN : LỊCH SỬ 
 NĂM HỌC : 2010 - 2011 
 THÁNG 5/2011 
 I. HOÀN CẢNH NẢY SINH: 
1. Xuất phát từ yêu cầu thực hiện nhiệm vụ trọng tâm của năm học là “ Tiếp tục 
nâng cao năng lực quản lí và chất lượng đào tạo”, mà ngành GD&ĐT Ninh Thuận yêu 
cầu mỗi cán bộ quản lí, mỗi giáo viên phải có ít nhất một sáng kiến cải tiến phương 
pháp quản lí, phương pháp dạy học. 
2. Ứng dụng CNTT trong hoạt động dạy học đã trở thành phổ biến, là xu thế 
chung. Tuy nhiên, thực tiễn việc ứng dụng CNTT trong việc thiết kế giáo án điện tử ở 
tỉnh ta trong thời gian qua chưa phổ biến, chưa phù hợp, còn lạm dụng. Một số giáo 
viên vì nhiều lí do khác nhau, còn ngại khó, ngại khổ, thiếu dụng công trong thiết kế 
giáo án điện tử, dẫn tới hiệu quả giờ giảng không cao, nhất là trong việc thiết kế trình 
diễn phần diễn biến các sự kiện lớn, chiến dịch lớn lại càng khó. 
3. Với mong muốn góp phần nhỏ bé của bản thân chia sẻ cùng các bạn đồng 
nghiệp, hưởng ứng cuộc vận động “ Mỗi thầy cô giáo là tấm gương về đạo đức, tự học 
và sáng tạo”, tôi mạnh dạn viết sáng kiến: Ứng dụng CNTT trong việc thiết kế phần 
diễn biến các sự kiện lớn, các chiến dịch lớn trong chương trình lịch sử Việt Nam lớp 
12 giai đoạn 1945-1954 . 
4. Mục đích: Nêu lên cách làm, các giải pháp tiền hành nhằm giúp rút ngắn thời 
gian thiết kế một diễn biến - phần khó nhất trong soạn giáo án điện tử của giáo viên. 
Qua đó góp phần tăng hiệu quả của việc sử dụng giáo án điện tử. 
5. Giới hạn đề tài : 
Vì trình độ công nghệ thông tin của bản thân có giới hạn, vừa tự học vừa làm; Vì 
thời gian không có nhiều, nên trong khuôn khổ một sáng kiến kinh nghiệm được rút ra 
qua thực tiễn dạy học ở trường phổ thông, tôi xin giới hạn đề tài : Nêu lên cách làm, 
các giải pháp đã thực hiện trong việc thiết kế phần diễn biến các chiến dịch lớn và 
minh họa bằng 3 sự kiện trong chương trình lịch sử Việt Nam lớp 12. 
--------------- 
 II. QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN VÀ CÁC GIẢI PHÁP: 
Việc ứng dụng công nghệ thông tin để trình bày diễn biến các chiến dịch lớn trong 
chương trình lịch sử lớp 12 giai đoạn 1945- 1975 là cực kì khó khăn. Vì để soạn giảng một 
tiết dạy có hiệu quả, đòi hỏi giáo viên phải bỏ nhiều công sức đầu tư cả về chuyên môn lẫn 
trình độ vi tính. Để ứng dụng công nghệ thông tin sử dụng phần mềm Microsoft PowerPonit 
để trình bày diễn biến các chiến dịch lớn giáo viên phải tuân thủ các bước như sau: 
1.Các bƣớc tiến hành: 
a/ Đƣa bản đồ vào máy vi tính: 
* Đối với bản đồ, lược đồ được in trong sách giáo khoa: Scan bản đồ, lược đồ có sẵn 
trong SGK vào máy vi tính. 
* Đối với bản đồ, lược đồ giáo khoa có sẵn (treo tường ): 
- Dùng máy ảnh kỹ thuật số chụp bản đồ, lược đồ có sẵn vào máy ảnh. 
- Sau đó copy bản đồ, lược đồ từ máy ảnh vào máy vi tính. 
* Đối với bản đồ, lược đồ giáo viên tự vẽ dựa trên nội dung bản đồ, lược đồ SGK: 
- Giáo viên sử dụng giấy A0 để vẽ lại bản đồ, lược đồ dựa trên nội dung bản đồ, lược 
đồ SGK. 
- Dùng máy ảnh kỹ thuật số chụp bản đồ, lược đồ đã vẽ vào máy ảnh kỹ thuật số. 
- Sau đó copy bản đồ, lược đồ từ máy ảnh vào máy vi tính. 
b/ Thiết kế bản đồ trên máy vi tính: 
Bƣớc 1: Chỉnh sửa bản đồ: 
-Click chuột trái vào Zoom Out hoặc Zoom In để phóng to hoặc thu nhỏ bản đồ, lược 
đồ cần thiết kế cho phù hợp. 
-Cắt bản đồ: Click chuột trái vào Crop, kéo rê chuột trái vào khu vực cần cắt, di chuyển 
chuột vào giữa khu vực cần cắt, Double Click chuột trái vào giữa khu vực cần cắt ta được 
bản đồ, lược đồ muốn cắt. 
-Xoá các ký hiệu “chết” trên bản đồ, lược đồ: Vào Eyedropper, Click chuột trái vào 
Pencil để có công cụ xóa, chọn màu sao cho phù hợp với nền của bản đồ, lược đồ để xóa các 
ký hiệu “chết “. Muốn xóa bất cứ ký hiệu nào trên bản đồ, lược đồ ta chỉ cần di chuyển chuột 
vào ký hiệu đó. 
Bƣớc 2: Thiết kế bàn đồ, lược đồ trên Powerpoit 
- Mở Powerpoit, chọn Slide trắng, copy bản đồ, lược đồ đã chỉnh sửa vào. 
- Vào AutoShapea/chọn Lines/ chọn các biểu tượng hoặc mũi tên để vẽ lại các ký hiệu 
“chết” đã xoá. 
- Vào Draw /chọn Edipoits để chỉnh sửa các mũi tên cho phù hợp. 
- Vào các TextBox để điền các địa danh đã xoá vào bản đồ, lược đồ hoặc điền các nội 
dung cần thiết. 
- Double Click chuột trái vào các mũi tên hoặc các TexBox chứa các biểu tượng để 
chọn màu và chọn kích thước cho phù hợp. 
Bƣớc 3: Tạo hiệu ứng cho các ký hiệu, biểu tượng trên bản đồ, lược đồ mới. 
-Click chuột trái vào các biểu tượng đã tạo /vào SlideShow / vào Custom 
Animation/Add Effeot/Entrance/chọn hiệu ứng tuỳ thích. 
- 
- Vào Start/chọn on click, With previous hoặc After previous. 
- Vào Direction/hướng trình diễn hiệu ứng 
- Vào Speed/chọn tốc độ tuỳ ý. 
- Vào Play cho chạy thử. 
Bƣớc 4: Chọn toàn bộ các thành phần trong bản đồ, lược đồ rồi Save as. 
Bƣớc 5: Trình chiếu bản đồ, lược đồ động: 
- Vào Slide Show/Wiew Show dể trình diễn bản đồ, lược đồ. 
- Vào End of Slide Show, Click to exit để trở về trước khi trình chiếu. 
2. Ứng dụng thực tiễn trình bày diễn biến các chiến dịch lớn trong chƣơng trình 
lịch sử lớp 12 giai đoạn 1945- 1975: 
a/ Cách mạng tháng Tám năm 1945: 
* Đƣa bản đồ cách mạng tháng Tám năm 1945 vào máy vi tính: 
- Dùng máy ảnh kỹ thuật số chụp bản đồ, lược đồ có sẳn vào máy ảnh. 
- Sau đó copy bản đồ, lược đồ từ máy ảnh vào máy vi tính. 
* Thiết kế bản đồ trên máy vi tính: 
Bƣớc 1: Chỉnh sửa bản đồ: 
-Click chuột trái vào Zoom Out hoặc Zoom In để phóng to hoặc thu nhỏ bản đồ cách 
mạng tháng Tám năm 1945 cần thiết kế cho phù hợp. 
Bƣớc 2: Thiết kế bàn đồ cách mạng tháng Tám năm 1945 trên Powerpoit: 
- Mở Powerpoit, chọn Slide trắng, copy bản đồ cách mạng tháng Tám năm 1945 đã 
chỉnh sửa vào. 
* Để giúp các em dễ quan sát và nhớ rõ hơn về thời gian và địa điểm giải phóng giáo 
viên nên làm theo cách sau: 
- Vào AutoShapea/chọn Stars and Baners / chọn các biểu tượng ngôi sao để vẽ ngội 
sao đánh dấu các địa điểm giải phóng trong cách mạng tháng Tám năm 1945. 
- Vào các Text Box để ghi ngày, tháng đánh dấu các nơi gìanh thắng lợi của cách 
mạng tháng Tám năm 1945 
- Tô màu ngôi sao / vào Fill color/ chọn màu đỏ. 
Bƣớc 3: Tạo hiệu ứng cho các biểu tượng trên bản đồ cách mạng tháng Tám năm 1945 
- Click chuột trái vào các ngôi sao đã tạo /vào SlideShow / vào Custom Animation/Add 
Effeot/Entrance/chọn hiệu ứng Diamond. 
- Click chuột trái vào các ngày tháng đã tạo /vào SlideShow / vào Custom 
Animation/Add Effeot/Entrance/chọn hiệu ứng Diamond. 
- Vào Start/chọn on click, With previous hoặc After previous. 
- Vào Direction/hướng trình diễn hiệu ứng 
- Vào Speed/chọn tốc độ tuỳ ý. 
- Vào Play cho chạy thử. 
Bƣớc 4: Chọn toàn bộ các thành phần trong bản đồ cách mạng tháng Tám năm 1945 
rồi Save as. 
Bƣớc 5: Trình chiếu bản đồ cách mạng tháng Tám năm 1945 động: 
- Vào Slide Show/Wiew Show để trình diễn bản đồ cách mạng tháng Tám năm 1945. 
- Vào End of Slide Show, Click to exit để trở về trước khi trình chiếu . 
 CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945 
19/8 
23/8 
25/8 
28/8 
28/8 
b/Chiến dịch Biên giới thu - đông 1950: 
* Đƣa bản đồ chiến dịch Biên giới thu – đông năm 1950 vào máy vi tính: 
- Đối với bản đồ chiến dịch Biên giới thu – đông năm 1950 giáo viên nên tự vẽ dựa 
trên nội dung bản đồ SGK: 
- Giáo viên sử dụng giấy A0 để vẽ lại bản đồ chiến dịch Biên giới thu – đông năm 1950 
dựa trên nội dung bản đồ SGK. 
- Dùng máy ảnh kỹ thuật số chụp bản đồ chiến dịch Biên giới thu – đông năm 1950 đã 
vẽ vào máy ảnh kỹ thuật số. 
- Sau đó copy bản đồ chiến dịch Biên giới thu – đông năm 1950 từ máy ảnh vào máy 
vi tính. 
* Thiết kế bản đồ trên máy vi tính: 
Bƣớc 1: Chỉnh sửa bản đồ chiến dịch Biên giới thu – đông năm 1950 
- Click chuột trái vào Zoom Out hoặc Zoom In để phóng to hoặc thu nhỏ bản đồ chiến 
dịch Biên giới thu – đông năm 1950 cần thiết kế cho phù hợp. 
- Cắt bản đồ: Click chuột trái vào Crop, kéo rê chuột trái vào khu vực cần cắt, di 
chuyển chuột vào gữia khu vực cần cắt, Double Click chuột trái vào giữa khu vực cần cắt ta 
được bản đồ chiến dịch Biên giới thu – đông năm 1950 muốn cắt. 
- Xoá các ký hiệu “chết” trên bản đồ, lược đồ: Vào Eyedropper, Click chuột trái vào 
Pencil để có công cụ xoá, chọn màu sao cho phù hợp với nền của bản đồ chiến dịch Biên giới 
thu – đông năm 1950để xoá các ký hiệu “chết “. Muốn xoá bất cứ ký hiệu nào trên bản đồ, 
lược đồ ta chỉ cần di chuyển chuột vào ký hiệu đó. 
Bƣớc 2: Thiết kế bàn đồ chiến dịch Biên giới thu – đông năm 1950 trên Powerpoit 
- Mở Powerpoit, chọn Slide trắng, copy bản đồ chiến dịch Biên giới thu – đông năm 
1950 đã chỉnh sửa vào. 
- Để làm rõ hơn về hệ thống phòng ngự của địch trên đường số 4 từ Đình lập đến Cao 
Bằng, hành lang Đông –Tây giáo viên vào thanh biểu tượng Line vẽ / vàoLine Style để tô 
đậm /vào Dash Style để chọn đứt đoạn. 
- Vào AutoShapea/chọn Lines/ chọn các biểu tượng mũi tên để vẽ lại các ký hiệu quân 
ta đánh vào Đông Khê. 
- Vào Draw /chọn Edipoits để chỉnh sửa các mũi tên cho phù hợp. 
- Vẽ địa điểm quân ta giành thắng lợi vào AutoShapea/chọn Stars and Baners / chọn các 
biểu tượng 
- Tô màu biểu tượng vừa vẽ / vào Fill color/ chọn màu đỏ. 
- Vào các TextBox để điền các địa danh đã xoá vào bản đồ chiến dịch Biên giới thu – 
đông năm 1950 hoặc điền các nội dung cần thiết. 
- Double Click chuột trái vào các mũi tên hoặc các TexBox chứa các biểu tượng để 
chọn màu và chọn kích thước cho phù hợp. 
Bƣớc 3: Tạo hiệu ứng cho các ký hiệu, biểu tượng trên bản đồ chiến dịch Biên giới thu 
– đông năm 1950 mới. 
- Click chuột trái vào các biểu tượng đã tạo /vào SlideShow / vào Custom 
Animation/Add Effeot/Entrance/chọn hiệu ứng tuỳ thích. 
- Vào Start/chọn on click, With previous hoặc After previous. 
- Vào Direction/hướng trình diễn hiệu ứng 
- Vào Speed/chọn tốc độ tuỳ ý. 
- Vào Play cho chạy thử. 
Bƣớc 4: Chọn toàn bộ các thành phần trong bản đồ chiến dịch Biên giới thu – đông 
năm 1950 Save as 
Bƣớc 5: Trình chiếu bản đồ chiến dịch Biên giới thu – đông năm 1950 động: 
- Vào Slide Show/Wiew Show dể trình diễn bản đồ chiến dịch Biên giới thu – đông 
năm 1950. 
- Vào End of Slide Show, Click to exit để trở về trước khi trình chiếu. 
 CHIẾN DỊCH BIÊN GIỚI THU ĐÔNG 1950 
Cao Bằng 
Na Sầm 
Đình Lập 
Tiên Yên 
Thất Khê 
Lạng Sơn 
Đông Khê 
Bắc Cạn 
Thái Nguyên 
HÀ NỘI 
c/ Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975: 
* Đƣa Lƣợc đồ diễn biến cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975 vào máy vi 
tính: 
 Lược đồ diễn biến cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975 được in trong sách giáo 
khoa. Vì vậy giáo viên chỉ cần Scan lược đồ đó vào máy vi tính. 
* Thiết kế lƣợc đồ diễn biến cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975 trên máy 
vi tính: 
Bƣớc 1: Chỉnh sửa lược đồ diễn biến cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975: 
-Click chuột trái vào Zoom Out hoặc Zoom In để phóng to hoặc thu nhỏ lược đồ diễn 
biến cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975 cần thiết kế cho phù hợp. 
- Cắt lược đồ diễn biến cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975: Click chuột trái 
vào Crop, kéo rê chuột trái vào khu vực cần cắt, di chuyển chuột vào gữia khu vực cần cắt, 
Double Click chuột trái vào giữa khu vực cần cắt ta được lược đồ diễn biến cuộc Tổng tiến 
công và nổi dậy Xuân 1975 muốn cắt. 
- Xoá các ký hiệu “chết” trên lược đồ diễn biến cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 
1975: Vào Eyedropper, Click chuột trái vào Pencil để có công cụ xoá, chọn màu sao cho phù 
hợp với nền của lược đồ để xoá các ký hiệu “chết “. Muốn xoá bất cứ ký hiệu nào trên bản 
đồ, lược đồ ta chỉ cần di chuyển chuột vào ký hiệu đó. 
Bƣớc 2: Thiết kế lược đồ trên Powerpoit. 
- Mở Powerpoit, chọn Slide trắng, copy lược đồ lược đồ diễn biến cuộc Tổng tiến công 
và nổi dậy Xuân 1975: đã chỉnh sửa vào. 
- Vào AutoShapea/chọn Lines/ chọn các biểu tượng hoặc mũi tên đơn, đôi để vẽ lại các 
ký hiệu “chết” đã xoá. 
- Để làm rõ hơn về đường rút quân của địch giáo viên vào thanh biểu tượng Line vẽ / 
vàoLine Style để tô đậm /vào Dash Style để chọn đứt đoạn. 
- Để làm rõ hơn những chiến thắng của ta ở các địa điểm như Buôn Ma Thuộc, Huế, 
Đà Nẳng  giáo viên nên vẽ hình lá cờ. Để vẽ hình lá cờ giáo viên vào Rectangle /vẽ/vào 
Fill Color chọn màu. Vào AutoShapea/chọn / Star and Banersđể chọn hình ngôi sao /vào Fill 
Color chọn màu. 
- Để học sinh nhớ kỹ và gây hứng thú cho học sinh thì giáo viên vào Rectangle vẽ 
biểu tượng /copy một số hình ảnh chiến thắng trong cuộc tổng tiến công và nổi dậy Xuân 
1975. 
- Vào Draw /chọn Edipoits để chỉnh sửa các mũi tên cho phù hợp. 
- Vào các TextBox để điền các địa danh đã xoá vào lược đồ hoặc điền các nội dung cần 
thiết. 
- Double Click chuột trái vào các mũi tên hoặc các TexBox chứa các biểu tượng để 
chọn màu và chọn kích thước cho phù hợp. 
Bƣớc 3: Tạo hiệu ứng cho các ký hiệu, biểu tượng trên lược đồ mới. 
- Click chuột trái vào các biểu tượng đã tạo /vào SlideShow/ vào Custom 
Animation/Add Effeot/Entrance/chọn hiệu ứng tuỳ thích. 
- Vào Start/chọn on click, With previous hoặc After previous. 
- Vào Direction/hướng trình diễn hiệu ứng. 
- Vào Speed/chọn tốc độ tuỳ ý. 
- Vào Play cho chạy thử. 
Bƣớc 4: Chọn toàn bộ các thành phần trong lược đồ lược đồ diễn biến cuộc Tổng tiến 
công và nổi dậy Xuân 1975 rồi Save as. 
Bƣớc 5: Trình chiếu lược đồ lược đồ diễn biến cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975 
động: 
- Vào Slide Show/Wiew Show để trình diễn lược đồ. 
- Vào End of Slide Show, Click to exit để trở về trước khi trình chiếu. 
CUỘC TỔNG TIẾN CÔNG VÀ NỔI DẬY XUÂN 1975 
Lýợc đồ chiến dịch 
Tây Nguyên 
(4/3/1975 ðến 24/3/1975) 
4/3/1975 
Ta taán coâng 
Ñòch phaûn coâng 
 Ñòch ruùt 
chaïy 
 Ghi Chuù 
CUỘC TỔNG TIẾN CÔNG VÀ NỔI DẬY XUÂN 1975 
2 
Quân ta tấn 
công địch 
Quân ta tấn 
công địch 
bằng đƣờng 
biển 
QUAÕNG TRÒ 
LƢỢC ĐỒ CHIẾN DỊCH HUẾ - ĐÀ NẲNG 
CUỘC TỔNG TIẾN CÔNG VÀ NỔI DẬY XUÂN 1975 
CHÚ THÍCH 
Vïng ta kiÓm 
so¸t 
Vïng ®Þch kiÓm 
so¸t 
HÖ thèng tö thñ 
cña ®Þch 
PHAN THIẾT 
 PHAN RANG 
XUÂN LỘC 
SÀI GÒN 
Phôm Pênh 
CAMPUCHIA 
CAØ 
MAU(1/5) 
BAÏC 
LIEÂU(30/
4) 
CAÀN THÔ(1/5) 
RAÏCH GIAÙ 
(1/5) 
CHAÂU 
ÑOÁC(2/5) 
CHIẾN DỊCH HỒ CHÍ MINH 
III. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
1. Đối với giáo viên: Sử dụng các công cụ tiện ích trong các phần mềm thông dụng 
cho phép thiết kế nhanh phần diễn biến các sự kiện, chiến dịch có trong chương trình lịch sử 
hiện hành từ tiểu học đến cấp trung học phổ thông. 
2. Đối với học sinh: Trình bày diễn biến bằng hiệu ứng trên powerpoint làm cho giờ 
giảng sinh động hơn, học sinh thích thú hơn, nhớ lâu hơn và tái hiện diễn biến nhanh hơn. 
Các em có thể nắm bài ngay tại lớp . Qua so sánh , đối chiếu kết quả khảo sát sau khi thực 
hiện cho thấy số học sinh tái hiện lại được diễn biến sau giờ giảng tăng lên 40% so với lớp 
dạy bằng phương pháp thuyết trình thông thường. 
3. Phạm vi áp dụng của SKKN: 
Sáng kiến “sử dụng CNTT thiết kế diễn biến các chiến dịch lớn trong chương trình lịch 
sử lớp 12”, được rút ra từ thực tế dạy học trên lớp. Vì vậy, các bạn đồng nghiệp có thể sử 
dụng để thiết kế các sự kiện, các câu chuyện kể, các chiến dịch có trong chương trình phổ 
thông hiện hành. 
Cũng có thể vận dụng để thiết kế nội dung thuyết trình một vấn đề ngoại khoá lịch sử 
hoặc thời sự nói chung. 
4. Kết luận: 
Vì thời gian có giới hạn, trình độ công nghệ thông tin của bản thân còn hạn chế. Trong 
khi đó công nghệ thông tin là ngành khoa học phát triển rất nhanh, từng giờ từng phút, khối 
lượng tri thức mới ngày càng nhiều. Vì vậy, việc lựa chọn các tiện ích trình bày cách tiến 
hành là cực kì khó khăn và không thể tránh khỏi những thiếu sót cả về hình thức lẫn nội 
dung. Tôi rất mong và trân trọng những góp ý chỉnh sửa của các bạn đồng nghiệp để sáng 
kiến được hoàn thiện hơn, phổ biến rộng rãi trong ngành, góp phần nâng cao chất lượng dạy 
và học bộ môn lịch sử ở trường phổ thông. 
 Phan Rang- TC, ngày 25 tháng 5 năm 2011 
 Ngƣời viết 
 LƢƠNG VĂN LÂN