SKKN: Phương pháp sử dụng hệ thống câu hỏi để phát huy tính tích cực của học sinh trong tiết dạy học Lịch sử

Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh 
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö . 
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết 
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh. 
1
phßng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o V¨n giang 
Tr−êng THCS chu m¹nh trinh 
**************************** 
S¸ng kiÕn Kinh nghiÖm 
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy 
tÝnh tÝch cùc cña häc sinh trong tiÕt d¹y häc 
m«n lÞch sö tr−êng thcs 
Gi¸o viªn : §ç thÞ ¸nh tuyÕt 
N¨m häc 2009- 2010 
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh 
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö . 
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết 
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh. 
2
 A. PhÇn më ®Çu 
I. C¬ së khoa häc: 
 T¹i bÊt k× ®Êt n−íc nµo, nh÷ng ®æi míi gi¸o dôc ë phæ th«ng mang tÝnh c¶i 
c¸ch gi¸o dôc ®Òu b¾t ®Çu tõ viÖc xem xÐt, ®iÒu chØnh môc tiªu gi¸o dôc víi 
nh÷ng k× väng míi vÒ mÉu ng−êi häc sinh cã ®−îc sau qu¸ tr×nh gi¸o dôc. §æi 
míi d¹y häc nãi chung vµ ®æi míi d¹y häc lÞch sö nãi riªng lµ mét qu¸ tr×nh 
®−îc thùc hiÖn th−êng xuyªn vµ kiªn tr×, trong ®ã cã nhiÒu yÕu tè quan hÖ chÆt 
chÏ víi nhau . 
 D¹y nh− thÕ nµo, häc nh− thÕ nµo ®Ó ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ häc tËp tèt nhÊt lµ ®iÒu 
mong muèn cña tÊt c¶ thÇy c« gi¸o chóng ta. Muèn thÕ ph¶i ®æi míi ph−¬ng 
ph¸p, biÖn ph¸p d¹y vµ häc. Ng−êi gi¸o viªn ph¶i tæ chøc mét c¸ch linh ho¹t c¸c 
ho¹t ®éng cña häc sinh tõ kh©u ®Çu tiªn ®Õn kh©u kÕt thóc giê häc, tõ c¸ch æn 
®Þnh líp, kiÓm tra bµi cò ®Õn c¸ch häc bµi míi, cñng cè, dÆn dß. Nh÷ng ho¹t 
®éng ®ã gióp häc sinh lÜnh héi kiÕn thøc mét c¸ch tù gi¸c, chñ ®éng, tÝch cùc, 
s¸ng t¹o vµ ngµy cµng yªu thÝch, say mª m«n häc. 
 VËy lµm thÕ nµo ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh trong d¹y häc lÞch sö? 
Cã rÊt nhiÒu biÖn ph¸p, nh−: Ph−¬ng ph¸p sö dông ®å dïng trùc quan, ph−¬ng 
ph¸p h−íng dÉn häc sinh ghi nhí sù kiÖn lÞch sö, n¾m v÷ng vµ sö dông s¸ch gi¸o 
khoa, vë bµi tËp, tiÕn hµnh c«ng t¸c ngo¹i kho¸... Nh−ng viÖc sö dông hÖ thèng 
c©u hái trong d¹y häc nãi chung, d¹y häc lÞch sö nãi riªng lµ mét trong nh÷ng 
biÖn ph¸p rÊt quan träng, rÊt cã −u thÕ ®Ó ph¸t triÓn t− duy cña häc sinh. Qu¸ 
tr×nh ho¹t ®éng chung, thèng nhÊt gi÷a thÇy vµ trß nhÞp nhµng sÏ lµm cho häc 
sinh n¾m v÷ng h¬n nh÷ng tri thøc, h×nh thµnh kÜ n¨ng, kÜ x¶o vµ båi d−ìng phÈm 
chÊt ®¹o ®øc, h×nh thµnh nh©n c¸ch cho c¸c em. 
 §ai-ri, nhµ gi¸o dôc Liªn X« cò ®· tõng nãi: « D¹y lÞch sö còng nh− bÊt cø 
d¹y c¸i g× ®ßi hái ng−êi thÇy ph¶i khªu gîi c¸i th«ng minh chø kh«ng ph¶i lµ 
b¾t buéc c¸c trÝ nhí lµm viÖc, b¾t nã ghi chÐp råi tr¶ l¹i ». Nh− vËy môc ®Ých 
cña viÖc d¹y häc LÞch sö ë tr−êng lµ ng−êi gi¸o viªn kh«ng chØ gióp cho häc 
sinh h×nh dung ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ cña qu¸ khø; biÕt vµ ghi nhí c¸c sù kiÖn, 
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh 
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö . 
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết 
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh. 
3
hiÖn t−îng cña LÞch sö mµ quan träng h¬n lµ hiÓu ®−îc lÞch sö tøc lµ ph¶i n¾m 
®−îc b¶n chÊt cña sù kiÖn. Trong ph¸t triÓn t− duy cña häc sinh, viÖc sö dông c¸c 
thao t¸c l«-gic cã ý nghÜa rÊt quan träng. Th«ng th−êng gi¸o viªn sö dông c¸c 
thao t¸c chñ yÕu nh− so s¸nh (®Ó t×m ra sù gièng nhau vµ kh¸c nhau vÒ b¶n chÊt 
c¸c sù kiÖn), ph©n tÝch vµ tæng hîp (gióp häc sinh kh¸i qu¸t c¸c sù kiÖn ), quy 
n¹p, diÔn dÞch... §Ó thùc hiÖn nh÷ng thao t¸c nh− vËy cã thÓ dïng nhiÒu c¸ch, 
nhiÒu ph−¬ng tiÖn kh¸c nhau (®å dïng trùc quan, tµi liÖu gi¶i thÝch ....) song viÖc 
hái vµ tr¶ lêi ph¶i phï hîp víi tr×nh ®é yªu cÇu cña häc sinh, ®−a l¹i kÕt qu¶ tèt. 
Hái vµ tr¶ lêi chÝnh lµ ®Æt t×nh huèng cã vÊn ®Ò råi t×m c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. 
Hái vµ tr¶ lêi kh«ng ph¶i lµ sù ®¸nh ®è mµ lµ gióp nhau hiÓu s©u s¾c lÞch sö h¬n. 
ViÖc hái vµ tr¶ lêi c©u hái cã ý nghÜa gi¸o d−ìng gi¸o dôc vµ ph¸t triÓn lín. V× 
vËy viÖc ®Æt c©u hái cã vai trß rÊt quan träng trong giê d¹y häc lÞch sö nãi riªng 
vµ c¸c m«n häc kh¸c, ph¸t huy ®−îc tÝnh tÝch cùc cña häc sinh 
Ii. C¬ së thùc tiÔn : 
 ë tr−êng THCS Chu M¹nh Trinh cßn cã nhiÒu häc sinh ch−a cã sù say 
mª m«n häc LÞch sö, cho nªn viÖc ghi nhí c¸c sù kiÖn, hiÖn t−îng, nh©n vËt lÞch 
sö .....cßn yÕu. §a sè c¸c em ch−a ®éc lËp suy nghÜ ®Ó tr¶ lêi mét c©u hái mµ 
ph¶i ®äc nguyªn si trong s¸ch gi¸o khoa hay chØ nªu ®−îc mèc thêi gian mµ 
kh«ng diÔn t¶ ®−îc thêi gian ®ã nãi lªn sù kiÖn g× ... Bëi vËy, b¶n th©n c¸c em 
ch−a cã mét ph−¬ng ph¸p häc nh− thÕ nµo ®Ó chiÕm lÜnh kiÕn thøc tõ bµi gi¶ng 
cña gi¸o viªn. MÆt kh¸c gi¸o viªn gi¶ng d¹y bé m«n lÞch sö ë tr−êng mét phÇn 
nµo ®ã ch−a ®−a ra ®−îc hÖ thèng c©u hái vµ sö dông c©u hái ®ã nh− thÕ nµo cho 
phï hîp, cho nªn chÊt l−îng kiÓm tra mét sè em ë mét sè líp cßn thÊp vµ tØ lÖ 
yÕu kÐm cßn nhiÒu. Nh»m gi¶m bít sè l−îng häc sinh yÕu kÐm vµ n©ng cao chÊt 
l−îng d¹y vµ häc cña nhµ tr−êng, b¶n th©n t«i ®· cè g¾ng ®−a ra c¸c ph−¬ng 
ph¸p häc tËp tÝch cùc mµ cô thÓ lµ: “Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái 
®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh trong tiÕt d¹y häc lÞch sö’’. 
 Víi viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi nµy, t«i mong muèn sÏ gãp mét phÇn nhá vµo 
viÖc gióp gi¸o viªn tiÕn hµnh mét giê d¹y häc hiÖu qu¶ tèt h¬n, häc sinh tÝch 
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh 
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö . 
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết 
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh. 
4
cùc chñ ®éng trong viÖc tiÕp thu lÜnh héi kiÕn thøc cña bµi häc. §©y còng lµ lÝ do 
t«i chän ®Ò tµi nµy. 
III. NhiÖm vô nghiªn cøu: 
 §Ó thùc hiÖn tèt ®Ò tµi nghiªn cøu, b¶n th©n GV ph¶i thùc hiÖn c¸c nhiÖm 
vô: 
- Nghiªn cøu c¸c tµi liÖu vÒ“ Ph−¬ng ph¸p d¹y häc LÞch sö” 
- Thao gi¶ng, dù giê ®ång nghiÖp trao ®æi, rót kinh nghiÖm qua tõng tiÕt d¹y. 
- Nghiªn cøu tµi liÖu g©y høng thó vÒ d¹y häc lÞch sö 
- Nghiªn cøu tµi liÖu: T©m lÝ häc 
- S¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn lÞch sö líp 8,9. 
- KiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc sinh häc vµ lµm bµi ®Ó tõ ®ã cã ®iÒu chØnh 
vµ bæ sung hîp lÝ. 
IV. Ph¹m vi nghiªn cøu : 
§Ò tµi xoay quanh viÖc nghiªn cøu gi¶ng d¹y vµ häc tËp víi viÖc: “ Sö dông 
hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cho häc sinh trong d¹y häc lÞch 
sö bËc trung häc c¬ së". §èi t−îng nghiªn cøu mµ t«i ¸p dông cho ®Ò tµi nµy lµ 
häc sinh khèi 8 gåm 3 líp : 8A1, 8A2, 8A3 vµ mét líp 9A3 Tr−êng THCS Chu 
M¹nh Trinh- V¨n Giang. 
 B. PhÇn néi dung: 
 I. Thùc tr¹ng d¹y vµ häc m«n lÞch sö 
 ë tr−êng THCS Chu m¹nh trinh 
 1. −u ®iÓm : 
 * VÒ phÝa gi¸o viªn : 
 - §¹i ®a sè gi¸o viªn ®Òu cè g¾ng thay ®æi ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y cña m×nh 
theo h−íng ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh th«ng qua c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y 
häc nh− ph−¬ng ph¸p trùc quan, ph−¬ng ph¸p gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, ph−¬ng ph¸p 
tr−êng hîp (ph−¬ng ph¸p t×nh huèng ), ph−¬ng ph¸p vÊn ®¸p th«ng qua sù tr×nh 
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh 
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö . 
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết 
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh. 
5
bµy sinh ®éng giµu h×nh ¶nh cña gi¸o viªn trong t−êng thuËt, miªu t¶, kÓ chuyÖn, 
hoÆc nªu ®Æc ®iÓm cña nh©n vËt lÞch sö.... 
- Gi¸o viªn ®· tÝch cùc h−íng dÉn häc sinh th¶o luËn nhãm, hç trî kiÕn thøc 
cho nhau vµ th«ng qua ho¹t ®éng nµy nh÷ng b¹n yÕu kÐm ®−îc ho¹t ®éng mét 
c¸ch tÝch cùc d−íi sù h−íng dÉn cña gi¸o viªn vµ c¸c b¹n häc sinh kh¸ giái vµ 
häc sinh n¾m ch¾c kiÕn thøc vµ hiÓu s©u h¬n vÒ b¶n chÊt cña sù kiÖn, hiÖn t−îng 
lÞch sö...... 
- Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y ®· kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn c¸c ®å dïng d¹y häc, 
khai th¸c mét c¸ch triÖt ®Ó c¸c ®å dïng vµ ph−¬ng tiÖn d¹y häc nh− tranh ¶nh, 
b¶n ®å, sa bµn, m« h×nh, phim ®Ìn chiÕu, phim vidÐo....vµ tõng b−íc øng dông 
c«ng nghÖ th«ng tin phï hîp trong d¹y häc lÞch sö... 
 * VÒ phÝa häc sinh : 
 - Häc sinh ®a sè chó ý nghe gi¶ng, tËp trung suy nghÜ tr¶ lêi c¸c c©u hái mµ 
gi¸o viªn ®Æt ra nh− c¸c em ®· chuÈn bÞ bµi míi ë nhµ, tr¶ lêi c¸c c©u hái cuèi 
môc trong bµi cho nªn khi häc c¸c em lu«n chó ý ®Ó n¾m ch¾c bµi h¬n. 
 - C¸c líp A3, nh×n chung häc sinh ®Òu tÝch cùc th¶o luËn nhãm vµ ®· ®−a l¹i 
hiªô qu¶ cao trong qu¸ tr×nh lÜnh héi kiÕn thøc . 
 - Häc sinh yÕu kÐm ®· vµ ®ang cè g¾ng n¾m b¾t c¸c kiÕn thøc träng t©m c¬ 
b¶n th«ng qua c¸c ho¹t ®éng häc nh− th¶o luËn nhãm, vÊn ®¸p, ®äc s¸ch gi¸o 
khoa...c¸c em ®· m¹nh d¹n khi tr¶ lêi c¸c c©u hái hay ghi nhí c¸c sù kiÖn, nh©n 
vËt, mét qu¸ tr×nh c¸ch m¹ng trong viÖc chiÕm lÜnh kiÕn thøc cña m×nh. 
 2. H¹n chÕ : 
 * VÒ phÝa gi¸o viªn : 
- VÉn cßn mét sè Ýt gi¸o viªn ch−a thùc sù thay ®æi hoµn toµn ph−¬ng ph¸p 
d¹y häc cho phï hîp víi tõng tiÕt d¹y, ch−a tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng cña häc sinh 
t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c em suy nghÜ, chiÕm lÜnh vµ n¾m v÷ng kiÕn thøc. Ch¼ng h¹n 
vÉn cßn cã nh÷ng tiÕt häc “thÇy nãi, trß nghe ”, “thÇy ®äc, trß chÐp ”. Do ®ã 
nhiÒu häc sinh ch−a n¾m v÷ng ®−îc kiÕn thøc mµ chØ häc thuéc mét c¸ch m¸y 
mãc, tr¶ lêi c©u hái th× nh×n vµo s¸ch gi¸o khoa hoµn toµn ... 
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh 
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö . 
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết 
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh. 
6
- §a sè gi¸o viªn ch−a nªu c©u hái nhËn thøc ®Çu giê häc tøc lµ sau khi kiÓm 
tra bµi cò gi¸o viªn vµo bµi lu«n mµ kh«ng giíi thiÖu bµi qua viÖc nªu c©u hái 
nhËn thøc, ®iÒu nµy lµm gi¶m bít sù tËp trung, chó ý bµi häc cña häc sinh ngay 
tõ ho¹t ®éng ®Çu tiªn. 
- Mét sè c©u hái gi¸o viªn ®Æt ra h¬i khã, häc sinh kh«ng tr¶ l¬× ®−îc nh−ng 
l¹i kh«ng cã hÖ thèng c©u hái gîi më nªn nhiÒu khi ph¶i tr¶ lêi thay cho häc 
sinh.VÊn ®Ò nµy ®−îc thÓ hiÖn rÊt râ trong ho¹t ®éng th¶o luËn nhãm, gi¸o viªn 
chØ biÕt nªu ra c©u hái nh−ng l¹i kh«ng h−íng dÉn häc sinh tr¶ lêi c©u hái ®ã 
nh− thÕ nµo v× kh«ng cã hÖ thèng c©u hái gîi më vÊn ®Ò . 
- Mét sè tiÕt häc gi¸o viªn chØ nªu vµi ba c©u hái vµ huy ®éng mét sè häc 
sinh kh¸, giái tr¶ lêi, ch−a cã c©u hái dµnh cho ®èi t−îng häc sinh yÕu kÐm. Cho 
nªn ®èi t−îng häc sinh yÕu kÐm Ýt ®−îc chó ý vµ kh«ng ®−îc tham gia ho¹t 
®éng, ®iÒu nµy lµm cho c¸c em thªm tù ti vÒ n¨ng lùc cña m×nh vµ c¸c em c¶m 
thÊy ch¸n n¶n m«n häc cña m×nh.. 
 * VÒ phÝa häc sinh : 
- Häc sinh th−êng tr¶ lêi c©u hái gi¸o viªn ®Æt ra th«ng qua viÖc nh×n s¸ch 
gi¸o khoa vµ nh¾c l¹i, ch−a cã sù ®éc lËp t− duy. Mét sè häc sinh cßn ®äc 
nguyªn si s¸ch gi¸o khoa ®Ó tr¶ lêi c©u hái. 
-Häc sinh cßn l−êi häc vµ ch−a cã sù say mª m«n häc, mét sè bé phËn häc 
sinh kh«ng chuÈn bÞ bµi míi ë nhµ, kh«ng lµm bµi tËp ®Çy ®ñ, trªn líp c¸c em 
thiÕu tËp trung suy nghÜ. Cho nªn viÖc ghi nhí c¸c sù kiÖn, hiÖn t−îng, nh©n vËt 
lÞch sö ....cßn yÕu. 
- Häc sinh chØ cã tr¶ lêi ®−îc nh÷ng c©u hái dÔ, ®¬n gi¶n (nh− tr×nh bµy), 
cßn mét sè c©u hái tæng hîp, ph©n tÝch, gi¶i thÝch, so s¸nh...th× häc sinh cßn rÊt 
lóng tóng khi tr¶ lêi hoÆc tr¶ lêi th× mang tÝnh chÊt chung chung ... 
 * §iÒu tra cô thÓ : 
 - B¶n th©n t«i ®ang trùc tiÕp gi¶ng d¹y m«n lÞch sö khèi líp 8 (A1- A2- A3) 
vµ cã mét sè n¨m d¹y Sö líp 9 cña nhµ tr−êng.Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y, t«i 
lu«n ý thøc võa nghiªn cøu ®Æc ®iÓm t×nh h×nh häc tËp bé m«n cña häc sinh võa 
tiÕn hµnh rót kinh nghiÖm qua mçi tiÕt d¹y.ViÖc ®iÒu tra ®−îc thùc hiÖn th«ng 
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh 
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö . 
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết 
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh. 
7
qua hái ®¸p víi nh÷ng c©u hái ph¸t triÓn t− duy häc sinh ë trªn líp, kiÓm tra 15 
phót, kiÓm tra 45 phót ... 
 KÕt qu¶ ®iÒu tra t«i nhËn thÊy ®a sè häc sinh chØ tr¶ lêi ®−îc nh÷ng c©u 
hái mang tÝnh chÊt tr×nh bµy, cßn nh÷ng c©u hái gi¶i thÝch t¹i sao, so s¸nh, ®¸nh 
gi¸ nhËn thøc th× c¸c em cßn rÊt lóng tóng khi tr¶ lêi. Do vËy kÕt qu¶ ®iÒu tra 
còng kh«ng cao . Cô thÓ : 
II. Mét sè gi¶i ph¸p thùc tÕ trong viÖc sö dông hÖ thèng 
c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cho häc sinh trong 
d¹y häc lÞch sö líp 8, 9 thcs. 
 1. Nªu c©u hái ®Æt vÊn ®Ò. 
 * §èi víi gi¸o viªn : 
 -Tr−íc khi b−íc vµo bµi míi, gi¸o viªn nªn nªu ngay c©u hái ®Þnh h−íng nhËn 
thøc cho häc sinh. C¸c c©u hái nªu vÊn ®Ò ®−a ra vµo ®Çu giê nh»m ®éng viªn 
sù chó ý, huy ®éng c¸c n¨ng lùc nhËn thøc cña häc sinh vµo viÖc theo dâi bµi 
gi¶ng ®Ó t×m c©u tr¶ lêi . Nh÷ng c©u hái nµy lµ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña bµi häc 
mµ häc sinh ph¶i n¾m v÷ng. §−¬ng nhiªn, khi ®Æt c©u hái kh«ng yªu cÇu häc 
sinh tr¶ lêi ngay mµ chØ sau khi gi¸o viªn ®· cung cÊp ®Çy ®ñ sù kiÖn th× häc 
sinh míi tr¶ lêi ®−îc. 
 VÝ dô : 
• Khi d¹y bµi 5 “C«ng x· Pa ri 1871”( s¸ch gi¸o khoa lÞch sö 8 trang 35). 
Gi¸o viªn nªu c©u hái ®Çu giê : V× sao nãi “C«ng x· Pa ri lµ mét h×nh 
¶nh thu nhá cña nhµ n−íc kiÓu míi – nhµ n−íc cña d©n, do d©n ,v× 
d©n”? 
Giái Kh¸ Tb YÕu KÐm 
Líp SÜ sè 
SL % SL % SL % SL % SL % 
8A2 37 8 21,6 7 18,9 15 40,5 5 13,5 2 5,4
8A1 36 10 28,0 6 16,7 13 36,1 5 13,9 2 5,6
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh 
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö . 
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết 
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh. 
8
§Ó hiÓu râ vÊn ®Ò ®ã c¸c em cÇn ph¶i tù m×nh t×m hiÓu kÜ vÊn ®Ò nµy, c¸ch 
tèt nhÊt lµ t×m hiÓu nguyªn nh©n, diÔn biÕn tõ ®ã rót ra ý nghÜa cña C«ng x· 
Pa ri 
- Trong qu¸ tr×nh d¹y häc, chóng ta vÉn tu©n thñ tr×nh tù cÊu t¹o cña s¸ch gi¸o 
khoa, song cÇn khai th¸c nhÊn m¹nh, gióp häc sinh tr¶ lêi c©u hái nªu trªn. Häc 
sinh tr¶ lêi ®−îc c©u hái nµy tøc lµ ®· n¾m vµ hiÓu ®−îc kiÕn thøc chñ yÕu cña 
bµi. 
 * §èi víi häc sinh: 
 C©u hái lo¹i nµy th−êng lµ c©u hái cã tÝnh chÊt bµi tËp muèn tr¶ lêi ph¶i huy 
®éng kiÕn thøc c¬ b¶n cña toµn bµi. ChÝnh v× vËy häc sinh ph¶i chuÈn bÞ bµi vµ 
tr¶ lêi tr−íc c¸c c©u hái cuèi môc ë nhµ, chó ý, tËp trung cao ®é theo dâi bµi 
gi¶ng, chän läc sù kiÖn vµ tr×nh bµy trªn líp. 
 2.X¸c ®Þnh mèi liªn hÖ , x©u chuçi gi÷a c©u hái víi c¸c sù kiÖn , hiÖn 
t−îng trong bµi häc. 
 -Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p s− ph¹m lµ x¸c lËp mèi liªn hÖ gi÷a c©u hái c¸c sù 
kiÖn, hiÖn t−îng lÞch sö trong bµi. 
 VÝ dô : 
• Sau khi häc xong bµi 26: “Phong trµo kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p 
trong nh÷ng n¨m cuèi thÕ kØ XIX” (lÞch sö 8 trang 125) chóng ta cã 
thÓ tæ chøc trß ch¬i « ch÷ ®Ó cho c¸c em x©u chuçi c¸c sù kiÖn, hiÖn 
t−îng lÞch sö l¹i víi nhau ®Ó c¸c em kh¾c s©u h¬n kiÕn thøc vµ cã 
høng thó häc tËp th«ng qua c¸c c©u hái gîi ý . 
 HÖ thèng c©u hái cho trß ch¬i. 
C©u 1: Ri-vi-e bÞ giÕt ë ®©u? 
C©u 2: ¤ng vua trÎ kiªn quyÕt chèng Ph¸p lµ ai? 
C©u 3:Tªn hiÖp −íc triÒu ®×nh HuÕ kÝ víi Ph¸p n¨m 1884? 
C©u 4:Thµnh miÒn T©y mµ Phan Thanh Gi¶n d©ng cho Ph¸p? 
C©u 5:Tªn thËt cña vua Hµm Nghi? 
C©u 6:Tªn d·y nói vua Hµm Nghi v−ît sang ®Ó sang Hµ TÜnh ? 
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh 
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö . 
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết 
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh. 
9
C©u 7: Ng−êi ®øng ®Çu phe chñ chiÕn lµ ai? 
C©u 8: N¬i vua Hµm Nghi bÞ ®i ®µy? 
 §¸p ¸n cña c¸c « ch÷: 
C ¢ U G I ¢ Y 
¦ N G L I C H 
T ¤ N T H ¢ T T H U Y £ T 
A N G I £ R I 
 Tõ hµng däc: CÇn V−¬ng 
 Nh÷ng kiÕn thøc nµy ®−îc s¾p xÕp tr×nh diÔn trªn mµn h×nh, (viÕt lªn b¶ng 
phô hoÆc trªn khæ giÊy to ) ®Ó c¸c em cã thÓ  ... ong s¸ch gi¸o khoa, hÖ thèng thao t¸c s− ph¹m khi lªn 
líp... ®Ó gãp phÇn ph¸t huy tÝnh tÝch cùc chñ ®éng cña häc sinh trong mçi 
tiÕt häc, n©ng cao hiÖu qu¶ giê d¹y 
™ Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y, ng«n ng÷ nãi ph¶i truyÒn c¶m, kh«ng qu¸ nhanh 
hoÆc qu¸ chËm, mµ ph¶i l«i cuèn, hÊp dÉn, tr×nh bµy ph¶i cã ®iÓm nhÊn, 
tr¸nh ®Òu ®Òu . 
™ Khi ®Æt c©u hái kh«ng nªn ®Æt c©u hái qu¸ dÔ lµm cho häc sinh tho¶ m·n , 
®i ®Õn chñ quan vÒ vèn hiÓu biÕt cña m×nh, mµ ph¶i lµ cho c¸c em hiÓu 
r»ng, sù tr¶ lêi ®óng, ®Çy ®ñ c©u hái do gi¸o viªn nªu ra lµ tèt, song vÉn 
ph¶i tiÕp tôc suy nghÜ ®Ó tr¶ lêi hay h¬n, s©u s¾c h¬n vµ th«ng minh h¬n. 
™ CÇn t¹o c¬ héi cho häc sinh trong c¶ líp tr¶ lêi, th¶o luËn nhãm, kh«ng lµm 
nÆng nÒ giê häc, tr×nh bµy nhåi nhÐt song vÉn t¹o kh«ng khÝ tho¶i m¸i , nhÑ 
nhµng ®Ó ®¹t kÕt qu¶ tèi ®a. 
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh 
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö . 
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết 
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh. 
18
™ Gi¸o viªn d¹y m«n lÞch sö ph¶i lu«n lu«n t×m tßi s¸ng t¹o vµ ®æi míi trong 
ph−¬ng ph¸p d¹y häc. Cã kÕ ho¹ch cô thÓ trong viÖc t×m kiÕm vµ thiÕt kÕ 
c¸c ®å dïng d¹y häc ®Ñp, chÝnh x¸c, phï hîp víi néi dung bµi d¹y. 
™ Ng−êi gi¸o viªn LÞch sö cÇn tù båi d−ìng n¨ng khiÕu vÏ b¶n ®å, l−îc ®å 
khoa häc vµ chÝnh x¸c. Sö dông triÖt ®Ó c¸c ph−¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc nh»m 
thu hót sù chó ý cña häc sinh. Nªn cã nh÷ng buæi häc ngo¹i kho¸, tham quan du 
lÞch c¸c di tÝch b¶o tµng lÞch sö. 
 II. §iÒu kiÖn ¸p dông s¸ng kiÕn kinh nghiÖm 
 Víi kinh nghiÖm nh− trªn, t«i hy väng sÏ lµ mét ph−¬ng ph¸p tÝch cùc 
gióp gi¸o viªn d¹y LÞch sö tr−êng THCS Chu M¹nh Trinh nãi riªng, c¸c ®ång 
nghiÖp c¸c tr−êng trong huyÖn nãi chung cïng thùc hiÖn ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch 
cùc cña häc sinh trong c¸c giê häc LÞch sö ë tÊt c¶ khèi líp. §ång thêi còng ¸p 
dông phï hîp víi mäi ®èi t−îng häc sinh ë c¸c tr−êng trong toµn huyÖn ®Ó häc 
tËp c¸c giê LÞch sö ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n. 
III. Nh÷ng h¹n chÕ vµ ph−¬ng h−íng kh¾c phôc, tiÕp tôc 
nghiªn cøu, ®æi míi. 
Tãm l¹i “Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña 
häc sinh trong d¹y häc lÞch sö c¸c líp 8,9 tr−êng THCS ” ®−îc vËn dông trong 
c¸c tiÕt d¹y sÏ ®¹t ®−îc kÕt qu¶ häc tËp cao nhÊt cña häc sinh vÒ tÊt c¶ c¸c mÆt 
gi¸o d−ìng, gi¸o dôc vµ ph¸t triÓn. §©y lµ ho¹t ®éng t−¬ng hç gi÷a thÇy vµ trß 
nh»m gióp cho häc sinh ®éc lËp lÜnh héi kiÕn thøc mét c¸ch th«ng minh, vËn 
dông mét c¸ch s¸ng t¹o vµo thùc tÕ (häc tËp vµ cuéc sèng ) . §iÒu nµy quan träng 
vµ ®ßi hái nhiÒu c«ng søc, lao ®éng s¸ng t¹o, ý thøc tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao 
cña mçi mét gi¸o viªn. Vµ cÇn ®ßi hái ph¸t triÓn n¨ng lùc t− duy vµ hµnh ®éng 
cña m×nh tr−íc khi gi¸o dôc cho häc sinh, cho nªn ph¶i n¾m v÷ng lý luËn, rÌn 
luyÖn nghiÖp vô th−êng xuyªn 
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh 
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö . 
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết 
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh. 
19
Tuy vËy, do thêi gian cã h¹n, cïng víi kinh nghiÖm gi¶ng d¹y m«n lÞch sö 
ch−a nhiÒu bëi b¶n th©n t«i lµ mét gi¸o viªn ®−îc ®µo t¹o chuyªn ngµnh m«n 
Ng÷ v¨n. T«i d¹y lÞch sö do nhµ tr−êng thiÕu gi¸o viªn chuyªn m«n Sö nªn t«i vµ 
nhiÒu gi¸o viªn kh¸c ph¶i d¹y chÐo ban. Do ®ã , t«i chØ m¹nh d¹n tr×nh bµy quan 
®iÓm cña m×nh trong viÖc sö dông c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh 
trong d¹y häc lÞch sö líp 8 vµ líp9 gãp phÇn vµo viÖc ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y 
häc hiÖn nay. Bëi vËy, nh÷ng vÊn ®Ò mµ t«i tr×nh bµy ë trªn ch¾c ch¾n sÏ kh«ng 
tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ vÒ néi dung, vÒ ph−¬ng ph¸p hoÆc cã thÓ cßn nh÷ng 
thiÕu sãt nµo ®ã trong viÖc t×m hiÓu, h−íng dÉn häc sinh trong qu¸ tr×nh khai 
th¸c kiÕn thøc mµ t«i ch−a tù nhËn ra. 
VÒ phÝa b¶n th©n, trong nh÷ng n¨m häc tiÕp theo, t«i sÏ tiÕp tôc ph¸t huy 
nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc cña viÖc thùc hiÖn s¸ng kiÕn kinh nghiÖm trªn, ®ång thêi 
kh«ng ngõng häc hái ®ång nghiÖp, tÝch luü vµ ®óc rót kinh nghiÖm, kh¾c phôc 
khã kh¨n vµ nh÷ng h¹n chÕ ®Ó n©ng cao h¬n n÷a chÊt l−îng d¹y häc m«n LÞch 
sö trong nhµ tr−êng. 
D. Mét sè kiÕn nghÞ. 
 Thùc ra hiÖn nay trong c¸c nhµ tr−êng ®· ®−îc cÊp rÊt nhiÒu c¸c thiÕt bÞ 
d¹y häc.Tuy vËy ®èi víi m«n lÞch sö th× c¸c ®å dïng thiÕt bÞ cßn qu¸ Ýt. Cho nªn 
muèn ®¹t ®−îc kÕt qu¶ cao trong bé m«n nµy, theo t«i cÇn cã nh÷ng yªu cÇu sau: 
¾ C¸c c¬ quan thiÕt bÞ tr−êng häc cÇn cã ®Çy ®ñ tranh ¶nh vÒ c¸c di 
tÝch lÞch sö vµ di s¶n v¨n ho¸ hoÆc ch©n dung cña c¸c nh©n vËt lÞch sö 
cã c«ng víi c¸ch m¹ng. Nhµ tr−êng cÇn mua mét sè t− liÖu, tµi liÖu 
cã liªn quan ®Õn lÞch sö vµ c¸ch gi¶ng d¹y bé m«n lÞch sö, ®Æc biÖt lµ 
nh÷ng t− liÖu lÞch sö ®Þa ph−¬ng. 
¾ Tæ chøc c¸c cuéc thi s¸ng t¹o vµ sö dông ®å dïng d¹y häc ë tÊt c¶ 
c¸c m«n trong ®ã cã m«n lÞch sö. 
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh 
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö . 
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết 
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh. 
20
 Trªn ®©y lµ mét sè kinh nghiÖm nhá cña t«i trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y m«n lÞch 
sö , hiÓu biÕt vµ kinh nghiÖm ch¾c ch¾n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, rÊt mong 
®−îc sù gãp ý ch©n thµnh cña c¸c b¹n ®ång nghiÖp. 
Cuèi cïng, t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n tËp thÓ gi¸o viªn vµ häc sinh tr−êng 
THCS Chu M¹nh Trinh ®· gióp ®ì t«i hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Ch©n thµnh c¶m ¬n 
héi ®ång Khoa häc cña Phßng Gi¸o dôc- §µo t¹o V¨n Giang ®· xem xÐt ®Ò tµi, 
chØ ra nh÷ng −u ®iÓm còng nh− nh÷ng h¹n chÕ cña ®Ò tµi ®Ó t«i tiÕp tôc söa ch÷a 
vµ ph¸t huy. 
RÊt mong ®−îc tiÕp thu ý kiÕn gãp ý cña Héi ®ång Khoa häc Phßng Gi¸o 
dôc- §µo t¹o V¨n Giang vµ cña c¸c ®ång nghiÖp trong toµn huyÖn. 
______________________ HÕt _____________________ 
 V¨n Giang, ngµy 10 th¸ng 4 n¨m 2010 
 Ng−êi viÕt 
 §ç ThÞ ¸nh TuyÕt 
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh 
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö . 
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết 
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh. 
21
 Môc lôc : 
A.PhÇn më ®Çu ................................................................(Trang 02) 
I. C¬ së khoa häc .............................................................(Trang 02) 
II.C¬ së thùc tiÔn .............................................................(Trang 03) 
III. NhiÖm vô nghiªn cøu .................................................(Trang 4) 
IV. Ph¹m vi nghiªn cøu....................................................(Trang 4) 
B. Néi dung..................................................... .................(Trang 04) 
I.Thùc tr¹ng t×nh h×nh.......................................................(Trang 04) 
II.Gi¶i ph¸p thùc hiÖn.......................................................(Trang 07) 
III. KÕt qu¶ ®¹t®−îc..........................................................(Trang 15) 
C.KÕt luËn.........................................................................(Trang 15) 
I.Bµi häc kinh nghiÖm......................................................(Trang 15) 
II. §iÒu kiÖn ¸p dông.......................................................(Trang 17) 
III. Nh÷ng h¹n chÕ vµ h−íng kh¾c phôc ..........................(Trang 17) 
D. KiÕn nghÞ ....................................................................(Trang 18) 
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh 
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö . 
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết 
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh. 
22
§¸nh gi¸ cña tæ KHXH 
Tr−êng THCS Chu M¹nh Trinh 
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
................................................................................................................................. 
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
.................................................................................................................................. 
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh 
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö . 
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết 
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh. 
23
§¸nh gi¸ cña H§KH 
Tr−êng THCS Chu M¹nh Trinh 
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
................................................................................................................................. 
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
................................................................................................................................. 
Ph−¬ng ph¸p sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh 
trong tiÕt d¹y häc lÞch sö . 
Ng−êi thùc hiÖn : Đỗ Thị Ánh Tuyết 
§¬n vÞ : Tr−êng THCS Chu Mạnh Trinh. 
24
§¸nh gi¸ cña H§KH 
Phßng gi¸o dôc & §µo t¹o V¨n Giang 
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
................................................................................................................................. 
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
.................................................................................................................................