Nhận xét 94 bệnh nhân vết thương vùng bụng được cấp cứu chẩn đoán và điều trị tại khoa ngoại dã chiến Bệnh viện Quân Y 103 từ 1.2011 đến 12.2014

TAÏP CHÍ Y DÖÔÏC THÖÏC HAØNH 175-SOÁ 1/2015
70
TÓM TẮT
Mục tiêu: Nghiên cứu tìm hiểu việc cấp cứu, chẩn đoán và điều trị vết thương vùng bụng.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Hồi cứu 94 bệnh nhõn (BN) vết thương 
vùng bụng được cấp cứu chẩn đoán và điều trị tại khoa Ngoại dã chiến - Bệnh viện Quõn 
y 103.
Kết quả: Giới: 90 nam, 4 nữ; độ tuổi 18 - <60 tuổi 84 BN (89,36%) ; cấp cứu trước 
6 giờ với 68 BN (72,34%); 70 bệnh nhân (74,47%) do tệ nạn xã hội.
 Chẩn đoán xác định 41BN (43,62%): cỏc dấu hiệu xác định thấu bụng là, lũi tạng, 
dịch tiờu húa chảy qua vết thương, vết thương xuyờn ổ bụng. Chẩn đoán chưa xác định 
53BN (56,38%), cỏc xột nghiệm giúp chẩn đoán là siêu âm, XQ thường ổ bụng, CT ổ 
bụng, chọc thăm dũ. 55 BN (58,51%) vết thương thấu bụng, 39 BN (41,49%) không thấu 
bụng; 40BN (72,73%) thấu bụng tổn thương tạng, 15BN (27,27%) thấu bụng không tổn 
thương tạng; 20BN (50%) tổn thương tạng đặc và 32BN (80%) tổn thương tạng rỗng. 
Cỏc tạng thương tổn được phẫu thuật xử trớ theo nguyờn tắc.
 94 BN (100%) phẫu thuật cấp cứu, 26 BN (29,21%) phẫu thuật tối khẩn cấp, 44BN 
(49,44%) phẫu thuật khẩn cấp. Mổ mở 91BN (96,81%), nội soi 2 BN(2,13%), kết hợp 1 
BN (1,06%). Không có tử vong, thời gian điều trị trung bình 9,07 ± 2,12 ngày.
Kết luận: Vết thương vùng bụng luôn là cấp cứu ngoại khoa đòi hỏi xử trí càng sớm 
càng tốt. Để giúp cho việc xử trí tốt yêu cầu chẩn đoán nhanh và chính xác. Khi chẩn 
đoán chính xác và phẫu thuật kịp thời kết quả điều trị tốt. 
Từ khúa: Vết thương vùng bụng. Chẩn đoán xác định. Chẩn đoán chưa xác định.
COMMENTS ON 94 PATIENTS WITH WOUNDS ON THE ABDOMINAL-
AREA DIAGNOSED, OPERATED AND TREATED AT THE DEPARTMENT 
OF SURGERY OF 103 MILITARY HOSPITAL FROM JANUARY 2011 
TO DECEMBER 2014
NHẬN XÉT 94 BỆNH NHÂN VẾT THƯƠNG VÙNG BỤNG ĐƯỢC 
CẤP CỨU CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ TẠI KHOA NGOẠI DÃ 
CHIẾN BỆNH VIỆN QUÂN Y 103 TỪ 1.2011 ĐẾN 12.2014
Hồ Hữu Phước(1)
(1) Bệnh viện quân y 103
Người phản hồi (Corresponding): Hồ Hữu Phước ([email protected])
TAÏP CHÍ Y DÖÔÏC THÖÏC HAØNH 175-SOÁ 1/2015
71
 ABSTRACT
Objectives: Exploratory study of diagnoses, operation and treatment with wounds 
on the abdominal area.
Materials and methods: Retrospective treatment for 94 patients with wound on the 
area abdominal who were diagnosed, operated and treated at The department of Sur-
gery of 103 Military Hospital.
Results: Sexuality: 90 male, 4 female; at age from 18 to below 60: 84 patients 
(89.36%); the emergency before six hours with 68 patients(72.34%); 70 patients(74.47%) 
related to social evils.
 The defined diagnoses were indicated for 41 patients(43.62%): organ go out of 
wound, unusual juice run out wound, go through abdominal. The undefined diagnoses 
were indicated for 53 patients (56.38%):the tests helping diagnosis were ultra-sound, 
normal X-ray, CT Scans, operation Solomon. 55 patients(58.51%) were abdominal pen-
etrating wounds, 39 patients(41.49%) were no abdominal penetrating wounds; 40 pa-
tients(72.73%) had organ wounds and 15 patients(27.27%) had no organ wounds; 20 
patients(50%) had solid organ wound, 32 patients(80%) had hollow organ wounds. The 
wounded organs were operated following the common principles.
 94 patients were operated, 26 patients(29,21%) were operated on urgent emer-
gency, 44 patients (49,44%) were urgently operated. Open surgeries were for 91 pa-
tients(96,81%), laparoscopic surgeries for 2 patients (2,13%) and co-ordination treat-
ment for 1 patient (1,06%). No death; the average treatment time was 9.07 ± 2.12 days.
Conclusion: In all cases, wounds on the abdominal area are emergency surgeries-
that require timely interventions. The sooner, the better. The effective surgery requires 
quick diagnose as well as exact one. By virtue of exact diagnoses and surgeries in time, 
the results of treatment are better. 
Key words:Wound on the area abdominal. Defined diagnoses. Undefined diagnoses.
ĐẶT VẤN ĐỀ 
Vết thương vùng bụng là cấp cứu khá 
thường gặp, việc chẩn đoán nhanh chính 
xác vết thương thấu bụng hay vết thương 
thành bụng luôn luôn là yêu cầu đặt ra cho 
bác sỹ trực. Khi đón nhận cấp cứu một 
bệnh nhân có vết thương vùng bụng, phải 
loại trừ cho được vết thương đó có thấu 
bụng không? Vết thương thấu bụng cần 
được chẩn đoán và xử trí sớm vì tổn thương 
tạng bên trong ổ bụng có thể gây nên nguy 
hiểm đến tính mạng người bệnh đặc biệt là 
các tổn thương tạng đặc - mạch máu lớn 
gây mất máu cấp tính dễ đưa đến tử vong 
nhanh [3]. Ngoài việc cứu sống bệnh nhõn 
cũn hạn chế được các biến chứng xa như 
đau lâu, bán tắc ruột do dính sau mổ.
Việc chẩn đoán nhanh và chính xác sẽ 
luôn giúp cho chúng ta có thái độ xử trí 
cấp cứu kịp thời, hạn chế tối đa các biến 
chứng. Nghiên cứu này góp phần nõng cao 
khả năng chẩn đoán vết thương thấu bụng 
và đánh giá kết quả điều trị vết thương 
thấu bụng.
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP 
NGHIÊN CỨU 
1. Đối tượng nghiên cứu: 94 BN có 
vết thương vùng bụng được cấp cứu chẩn 
đoán và điều trị tại Khoa Ngoại dã chiến 
TAÏP CHÍ Y DÖÔÏC THÖÏC HAØNH 175-SOÁ 1/2015
72
- Bệnh viện Quân y 103 từ 1.2011 đến 
12.2014.
- Nghiên cứu lựa chọn các bệnh nhân 
có đủ hồ sơ bệnh án lưu trữ. Thu thập số 
liệu qua số đăng kí bệnh nhân ra vào viện, 
bệnh án và số liệu lưu trữ trên máy.
2. Phương pháp nghiên cứu: Hồi 
cứu, mô tả không đối chứng.
- Xử lý số liệu bằng phương pháp 
thống kê y sinh học.
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
1. Đặc điểm bệnh nhân: 
1.1. Tuổi và giới:
Tuổi GiớiNam Nữ
< 18 tuổi 10 (10,64%) 0
 18-<60 80(85,10%) 4 (4,26%)
> 60 tuổi 0 0
Cộng 90 (95,74%) 4 (4,26%)
1.2. Thời gian cấp cứu vào viện:
- Trước 6 giờ: 68 BN (72,34%).
- Từ 6 đến trước 12 giờ: 18BN 
(19,15%).
- Từ 12 giờ đến trước 24 giờ: 7BN 
(7,45%).
- Sau 24 giờ: 1 BN (1,06%).
1.3. Nguyên nhân
- Tệ nạn xã hội: 70BN (74,47%).
- Tai nạn lao động: 6 BN (6,38%).
- Tai nạn giao thông: 8 BN (8,51%).
- Nguyên nhân khác: 10 BN (10,64%)
(Có 2 vết thương do hỏa khí)
2. Chẩn đoán:
2.1. Chẩn đoán xác định ngay khi vào:
- Chẩn đoán dễ: 41 BN (43,62%).
- Chẩn đoán khó: 53 BN (56,38%).
2.1.1.Dấu hiệu chẩn đoán xác định:
- Lũi tạng: 22 BN(53,66%).
- Dịch tiêu hóa qua vết thương: 5 
(12,19%).
- Xuyờn bụng: 2 (4,88%).
- Vết thương thành bụng: 12 (29,27%).
2.1.2. Các xét nghiệm cần cho chẩn 
đoán:
Các xét nghiệm cho chẩn đoán BN %
Siêu âm ổ bụng 41 77,36%
Chụp XQ thường ổ bụng 11 20,75%
Chụp CT ổ bụng 26 49,06%
Chọc dũ ổ bụng 19 35,85%
Cắt lọc kiểm tra vết thương 5 9,43%
2.2. Chẩn đoán mức độ nông sâu:
- Vết thương thấu bụng: 55 BN (58,51%).
- Khụng thấu bụng: 39 BN (41,49%).
2.3. Chẩn đoán sau mổ VTTB:
- Thấu bụng tổn thương tạng: 40 BN 
(72,73%).
TAÏP CHÍ Y DÖÔÏC THÖÏC HAØNH 175-SOÁ 1/2015
73
- Không tổn thương tạng: 15 BN (27,27%).
2.4. Các tạng bị tổn thương:
Tạng tổn thương Số BN Tỉ lệ %
Tạng đặc
Gan 9 22,50%
Lỏch 3 7,50%
Thận 5 12,50%
Tụy 3 7,50%
Tổng 20 50%
Tạng rỗng
Dạ dầy 13 32,50%
Hỗng tràng 10 25,00%
Đại tràng 6 15,00%
Mạch mỏu 3 7,50%
Niệu quản 0 0
Tổng 32 80%
Kết hợp 14 35%
 3. Điều trị phẫu thuật:
3.1.Mức độ khẩn cấp của phẫu thuật:
- Phẫu thuật tối khẩn cấp: 26 BN 
(27,66%).
- Phẫu thuật khẩn cấp: 44 BN 
(46,81%).
- Phẫu thuật cấp cứu: 19 BN (20,21).
- Phẫu thuật cấp cứu có trì hoãn: 5 BN 
(5,32%).
 3.2. Tớnh chất phẫu thuật:
- Phẫu thuật đại phẫu: 56 BN (59,57%).
- Phẫu thuật trung phẫu: 15 BN 
(15,96%).
- Phẫu thuật tiểu phẫu: 23 BN 
(24,47%).
3.3. Phương pháp phẫu thuật:
Phương pháp phẫu thuật Số BN Tỷ lệ %
Phẫu thuật mở 91 96,81%
Phẫu thuật nội soi 2 2,13%
Kết hợp 1 1,06%
Tổng 94 100%
3.3.4. Phẫu thuật xử trí thương tổn:
- Khâu vết thương dạ dầy: 13/13.
- Khâu vết thương hỗng tràng: 10/10
- Khâu vết thương gan: 8/9, 1/9 khâu 
vết thương và kết hợp dẫn lưu mật.
- Khâu vết thương đại tràng làm hậu 
môn nhân tạo: 6/6.
- Cắt lách: 3/3.
- Khâu bao tụy: 2/3, cắt đuôi tụy: 1/3.
- Khâu vết thương thận: 4/5, cắt thận: 1/5.
4. Kết quả điều trị: 
4.1. Kết quả điều trị:
- Bệnh nhân ổn định ra viện: 94 BN(100%)
TAÏP CHÍ Y DÖÔÏC THÖÏC HAØNH 175-SOÁ 1/2015
74
- Bệnh nhân tử vong: 0
4.2. Ngày điều trị của bệnh nhõn:
Ngày nằm điều trị Số BN Tỷ lệ %
< 5 ngày 16 17,02%
5 - < 10 ngày 39 41,49%
10 - < 14 ngày 28 29,79%
>14 ngày 11 11,70%
Tổng 94 100%
- Thời gian điều trị trung bỡnh: 9,07 ± 2,12 ngày.
 BÀN LUẬN
1. Về mặt cấp cứu
 Vết thương thấu bụng là một cấp cứu 
ngoại khoa khụng thể trì hoãn vỡ cỏc tổn 
thương tạng trong ổ bụng đều có thể nguy cơ 
đe dọa tính mạng. Nguy cơ gây tử vong của 
vết thương thấu bụng là do mất mỏu lớn cấp 
tớnh bởi tổn thương các tạng như gan, lách, 
thận, tụy, các mạch máu lớn hay các biến 
chứng nhiễm khuẩn, viêm phúc mạc do tổn 
thương tạng rỗng như dạ dày, hỗng tràng, 
đại tràng [1], [4]. Nghiờn cứu của chỳng 
tụi chỉ ra 100% BN lứa tuổi là từ 18 tuổi 
đến dưới 60 tuổi với chủ yếu là nam giới 
với 90BN (95,74%) và các vết thương vùng 
bụng nguyờn nhõn là do tệ nạn xã hội đâm 
chém nhau với 70BN (74,47%).
Hiệu quả của việc cấp cứu và điều trị 
vết thương thấu bụng ngày càng phụ thuộc 
vào tiến bộ của công tác cấp cứu tại chỗ, 
chuyển thương cấp cứu, gây mê hồi sức, 
chẩn đoán nhanh, thời gian được mổ sớm 
và chiến thuật điều trị ngoại khoa đúng [4]. 
Trong nghiên cứu này có 68 BN (72,34%) 
cấp cứu vào viện trước 6 giờ khi bị thương, 
18BN (19,15%) vào cấp cứu trước 12 giờ 
và như vậy có tới 86BN (91,49%) cấp cứu 
trước 12 giờ. Kết quả này phự hợp với nhiều 
tỏc giả trong và ngoài nước [2],[5].
Do giải quyết cấp cứu sớm dự phũng 
chống sốc giảm nguy cơ mất mỏu, nhiễm 
khuẩn nên hiện nay điều trị vết thương thấu 
bụng kết quả tốt. 94BN (100%) được phẫu 
thuật cấp cứu, không có bệnh nhân nào tử 
vong.
2. Về mặt chẩn đoán 
Đối với vết thương thấu bụng có thể 
chẩn đoán dễ (chẩn đoán xác định) hoặc 
chẩn đoán khó (chưa xác định).
2.1 Chẩn đoán dễ: Việc chẩn đoán dễ 
ở đây là việc chẩn đoán xác định được ngay 
khi chúng ta khám xét vết thương hoặc là loại 
trừ vết thương thấu bụng hoặc là xác định vết 
thương thấu bụng. Với các vết thương thành 
bụng đơn giản chỉ có một vết thương khi 
khám xét vết thương, xác định được đó là vết 
thương phần mềm thành bụng. Vết thương 
sượt nông, vết thương xác định rừ tận đáy 
tổn thương da tổ chức dưới da, cơ, khụng tổn 
thương thủng vào phỳc mạc thành, xác định 
đó là vết thương phần mềm thành bụng. Với 
các vết thương chẩn đoán xác định là thấu 
bụng là những trường hợp có vết thương 
vùng bụng mà xuyên qua ổ bụng. Những vết 
thương này hay gặp ở những bệnh nhân do 
vết thương hỏa khí (ngày nay ớt gặp, trong 
nghiên cứu của chúng tôi có 2 vết thương 
hỏa khí). Những vết thương vùng bụng mà 
có lũi tạng qua vết thương. Vết thương vùng 
bụng nhỡn thấy cỏc tạng trong ổ bụng. Vết 
thương vùng bụng có dịch bất thường chảy 
qua vết thương (như dịch tiêu hóa, dịch mật, 
phân, nước tiểu). Hoặc cú thể thấy ký sinh 
trựng đường tiêu hóa từ trong ổ bụng chui 
TAÏP CHÍ Y DÖÔÏC THÖÏC HAØNH 175-SOÁ 1/2015
75
qua vết thương [3]. Trong nghiờn cứu của 
chỳng tụi cú 41 bệnh nhõn (43,62%) chẩn 
đoán xác định ngay khi khám vết thương lúc 
vào cấp cứu. Lũi tạng 22 BN (53,66%), 5 
BN (12,19%) cú dịch tiờu húa chảy qua vết 
thương, 2 BN (4,88%) vết thương do hỏa 
khí xuyên qua ổ bụng và 12 BN (29,27%) 
vết thương phần mềm thành bụng. Cỏc tạng 
lũi đó gặp là mạc nối, dạ dầy, hỗng tràng 
và đại tràng. Đối với những bệnh nhân này 
chúng ta chỉ đánh giá toàn trạng chuẩn bị 
trước mổ tốt để phẫu thuật sớm và giải quyết 
thương tổn.
2.2 Chẩn đoán khó: Cho đến nay các tác 
giả đều cho rằng vết thương thấu bụng luôn 
luôn cần được chẩn đoán sớm có thấu bụng 
hay không, thấu bụng có thương tổn tạng 
hay không, tổn thương tạng thỡ đó là tạng 
đặc hay tạng rỗng. Với những trường hợp 
chẩn đoán khó thường là những vết thương 
có thể xa vùng bụng, khi bệnh nhân đến 
sớm. Để chẩn đoán, ngoài yếu tố vết thương 
cần dựa vào các hội chứng kích thích phúc 
mạc (đau toàn ổ bụng, co cứng thành bụng 
khi khỏm xột kỹ lõm sàng), chảy máu trong, 
viêm phúc mạc (khi bệnh nhân đến muộn). 
Kết hợp chúng ta cú thể chọc dũ, chọc 
rửa và làm thờm cỏc xột nghiệm cận lõm 
sàng khỏc (siờu âm, chụp XQ thường, CT 
scan). Các thăm dũ hiện đại đó giảm tỷ lệ 
mở bụng thăm dũ cũn 10 - 20%, tỷ lệ điều 
trị bảo tồn không mổ lên đến 30%[6],[7]. 
Nhưng những biện pháp này vẫn chỉ đánh 
giá gián tiếp tổn thương nên thực tế vẫn cũn 
khỏ nhiều ca mổ mang tính chất thăm dũ 
kiểm tra hoặc can thiệp tối thiểu. Ngoài ra 
trong những trường hợp thấu bụng khó chẩn 
đoán, bảng lâm sàng chưa thể hiện đầy đủ. 
Dù theo dừi sỏt bệnh nhõn khỏm đi khám 
lại nhiều lần mà vẫn chưa xác định được vết 
thương thấu bụng thỡ cú thể mổ thăm dũ để 
chẩn đoán [4]. Và giờ đây khi phẫu thuật nội 
soi bụng đó được phát triển và trang bị ở rất 
nhiều tuyến bệnh viện thỡ việc nội soi chẩn 
đoán và điều trị giúp cho cấp cứu điều trị 
vết thương thấu bụng càng hiệu quả hơn [2]. 
Nội soi vừa nhằm mục đích chẩn đoán, vừa 
nhằm mục đích điều trị. Với vết thương vựng 
bụng, siêu âm nghi ngờ có tổn thương tạng, 
có máu trong ổ bụng mà huyết động ổn định 
thỡ cú chỉ định nội soi ổ bụng. Trong cấp 
cứu vết thương bụng nội soi giúp chẩn đoán 
tổn thương, xác định được vị trí, mức độ tổn 
thương, đường vỡ các tạng như gan, lách. 
Tổn thương thủng dạ dầy, ruột, đồng thời 
đưa ra được chỉ định và điều trị hợp lý với 
độ nhạy lên tới 95%[3]. Nội soi ổ bụng như 
một biện pháp chẩn đoán có độ chính xác 
cao do nhỡn được trực tiếp tổn thương, đồng 
thời cũng là một cách điều trị tổn thương 
hữu hiệu nhưng lại ít xâm lấn nhất, điều đó 
giảm bớt cho bệnh nhân cuộc mổ bụng lớn, 
đau lâu, lâu ra viện và nguy cơ tắc ruột sau 
mổ cao [2]. Nghiờn cứu của chỳng tụi cú 53 
bệnh nhõn (56,38%) chưa thể xác định chẩn 
đoán, nhưng qua khám xét, làm thêm các xét 
nghiệm cần thiết để có chẩn đoán xác định 
sớm. Cỏc xột nghiệm có thể từ đơn giản 
như chụp XQ thường ổ bụng (khi những 
trường hợp vết thương vùng bụng kết hợp 
với XQ cú khớ trong ổ bụng cú thể xác định 
vết thương thấu bụng, vỡ khớ cú thể qua vết 
thương vào ổ bụng hoặc khớ do tổn thương 
tạng rỗng). Siêu âm ổ bụng khi tương xứng 
vị trí vết thương có hỡnh ảnh thương tổn 
tạng, có dịch quanh các tạng đặc như gan, 
lách, thận cú nhiều dịch trong ổ bụng đó 
chính là máu. Chúng ta có thể chụp CT scan 
ổ bụng phát hiện thương tổn tạng, nhưng 
thường chỉ là tạng đặc [6]. Vết thương vùng 
bụng khi bụng ngoại khoa chưa rừ chỳng ta 
chọc hút ra máu không đông hoặc ra dịch 
tiờu húa trong ổ bụng đó là những dấu hiệu 
giỳp quyết định chẩn đoán.
Đối với chẩn đoán thương tổn trước 
phẫu thuật chủ yếu dự đoán và tiên lượng 
để có chiến thuật xử trí kịp thời. Dựa vào vị 
trí của vết thương, hướng đi của vết thương, 
TAÏP CHÍ Y DÖÔÏC THÖÏC HAØNH 175-SOÁ 1/2015
76
dịch bất thường chảy qua vết thương để dự 
đoán tạng thương tổn theo vị trí giải phẫu 
ở vùng bụng. Dựa vào triệu chứng lâm 
sàng diễn biến bệnh nhân khi vào viện để 
tiên lượng và dự đoán thương tổn. Để chẩn 
đoán chính xác khi thấu bụng không có tổn 
thương tạng hoặc thấu bụng có tổn thương 
tạng chỉ được xác định khi mổ. Và trong khi 
mổ yêu cầu kiểm tra rất kỹ, thứ tự, nhiều 
lần và nhiều người quan sát. Chỉ thật sự yờn 
tõm khi chỳng ta xác định được hướng đi và 
kiểm soát được đến tận đáy của vết thương. 
Trong nghiờn cứu của chỳng tụi với 55 
BN (58,51%) có vết thương thấu bụng. 39 
BN (41,49%) vết thương không thấu bụng. 
Trong số 55 BN vết thương thấu bụng có 40 
BN (72,73%) vết thương thấu bụng có tổn 
thương tạng và 15 BN (27,27%) thấu bụng 
nhưng không có tổn thương tạng. Đối với 
những bệnh nhân này nếu được nội soi chẩn 
đoán có thể sẽ được điều trị bảo tồn tránh 
được phẫu thuật phải mở bụng. Tổn thương 
tạng đặc có 20 BN (50%), tổn thương tạng 
rỗng 32 BN (80%) và tổn thương kết hợp 
14 BN (35%) trong số các bệnh nhân tổn 
thương tạng. Mặc dù những phát triển của y 
học gần đây, nhiều nghiên cứu đó ỏp dụng 
nội soi trong điều trị đối với chấn thương 
và vết thương bụng, có rất nhiều ưu điểm. 
Xong không phải trường hợp nào chúng ta 
cũng có thể sử dụng được nội soi. Trong số 
bệnh nhân nghiên cứu của chúng tôi có 26 
BN (27,66%) vết thương tổn thương phức 
tạp bệnh nhân sốc nặng, thậm trí suy hô hấp 
do thấu ngực kết hợp nên không thể áp dụng 
nội soi được mà phải mổ mở. Điều này phù 
hợp với nghiên cứu của các tác giả khi chấn 
thương hoặc vết thương bụng mà bệnh nhân 
toàn trạng ổn định mới có thể áp dụng nội 
soi để điều trị [2], [3].
3. Về điều trị
Đối với vết thương vùng bụng đặc biệt 
có thấu bụng là cấp cứu ngoại khoa, nguyên 
tắc yêu cầu phẫu thuật càng sớm càng tốt. 
Hồi sức tích cực trước trong và sau mổ. 
Điều kiện cần để mổ là phải có đầy đủ trang 
bị và thuốc để phẫu thuật bụng. Có phẫu 
thuật viên mổ bụng, có gây mê hồi sức tốt. 
Gây mê tốt nhất là nội khí quản, đường mổ 
rộng. Kiểm tra, lựa chọn phương pháp xử trí 
tổn thương thích hợp, hạn chế thấp nhất các 
sai sót về kỹ thuật hoặc bỏ sót tổn thương 
[4]. Thông thường chúng ta mổ đường trắng 
giữa trên và dưới rốn để vào ổ bụng. Sau 
đó kiểm tra đánh giá thương tổn. Nếu chảy 
máu trong ổ bụng kiểm tra các tạng đặc 
(gan, lách, thận, tụy) và các mạch máu, tùy 
theo hướng vết thương mà kiểm tra tạng nào 
trước. Kiểm tra các tạng như dạ dày, tá tràng, 
tiểu tràng, đại tràng tiến hành kiểm tra lần 
lượt từ góc Treirtz, chú ý kiểm tra kỹ cả hai 
mặt của cỏc quai ruột. Kiểm tra cỏc tạng sau 
phỳc mạc, nếu cú nghi ngờ tổn thương phải 
mở phúc mạc thành sau. Khi phát hiện các 
thương tổn thỡ xử trớ cỏc thương tổn, cuối 
cùng lau rửa, dẫn lưu và đóng bụng. Nghiên 
cứu của chúng tôi có 26 BN (27,66%) phẫu 
thuật cấp cứu tối khẩn cấp, 44 BN (46,81%) 
phẫu thuật khẩn cấp. 19 BN (20,21%) phẫu 
thuật cấp cứu và 5 BN (5,32%) phẫu thuật 
cấp cứu cú trỡ hoón. Với 56 BN (59,57%) 
phẫu thuật đại phẫu, 15 BN (15,96%) phẫu 
thuật trung phẫu và 23 BN (24,47%) phẫu 
thuật tiểu phẫu. Trong đó 91 BN (96,81%) 
mổ mở. 2 BN (2,13%) mổ nội soi và 1 BN 
(1,06%) mổ kết hợp.
* Kết quả điều trị
Với những vết thương vùng bụng mà 
vết thương không thấu bụng được coi như 
vết thương phần mềm thành bụng và xử trí 
như vết thương phần mềm và kết quả tốt. 
Với các vết thương thấu bụng tùy theo 
thương tổn mà có thể từ đơn giản khi vết 
thương thấu bụng khụng cú tổn thương tạng 
đến phức tạp khi vết thương tổn thương 
nhiều tạng, sốc mất máu có thể đe dọa tính 
mạng, thậm trí có thể là vết thương bụng 
- ngực hoặc vết thương ngực - bụng ngoài 
TAÏP CHÍ Y DÖÔÏC THÖÏC HAØNH 175-SOÁ 1/2015
77
tỡnh trạng sốc mất mỏu bệnh nhõn cũn suy 
thở do tràn mỏu khớ khoang màng phổi làm 
tỡnh trạng bệnh nhõn nặng lờn rất nhiều. 
Nhưng nếu chúng ta có thái độ cấp cứu tích 
cực, chẩn đoán nhanh chính xác và chiến 
thuật đúng chúng ta có thể cứu sống được 
bệnh nhân [6]. Với các thương tổn tạng trong 
vết thương thấu bụng khâu 13/13 BN vết 
thương dạ dầy, khâu 10/10 BN vết thương 
hỗng tràng, khâu vết thương đại tràng và làm 
hậu môn nhân tạo 6/6BN. Khâu vết thương 
gan 8/9 BN, 1/9 BN khâu vết thương gan và 
dẫn lưu mật kết hợp, cắt lách thương tổn 3/3 
BN, khâu vết thương thận 4/5 BN, cắt thận 
1/5BN. Khâu bao tụy 2/3BN và cắt đuôi tụy 
1/3BN. 94 bệnh nhân được cấp cứu kịp thời 
xử trí đúng và kết quả 94 bệnh nhân ổn định 
và xuất viện. Khụng cú bệnh nhõn tử vong 
và thời gian điều trị trung bỡnh là 9,07 ± 2,12 
ngày.
 KẾT LUẬN
 Nghiờn cứu 94 bệnh nhõn vết thương 
vùng bụng được cấp cứu chẩn đoán và điều 
trị tại khoa Ngoại dã chiến - Bệnh viện Quân 
y 103 từ tháng 1. 2011 đến 12. 2014 chúng 
tôi bước đầu rút ra một số kết luận sau:
Vết thương vùng bụng là một cấp cứu 
ngoại khoa cần phải xử trí cấp cứu sớm. 
Nguyờn nhõn chủ yếu là do tệ nạn xã hội 
đâm, chém nhau với 70BN (74,47%).
Chẩn đoán xác định vết thương có thấu 
bụng hay không yêu cầu rất nhanh chóng. 
Cú 41 bệnh nhõn (43,62%) chẩn đoán xác 
định ngay khi khám vết thương với các dấu 
hiệu lũi tạng, dịch tiêu hóa chảy qua vết 
thương và vết thương xuyên qua ổ bụng. 53 
bệnh nhõn (56,38%) chẩn đoán chưa xác 
định phải làm cỏc xột nghiệm siêu âm, chụp 
XQ thường, chụp CT scan ổ bụng và làm thủ 
thuật chọc dũ ổ bụng để giỳp chẩn đoán xác 
định. Các tạng thương tổn được phẫu thuật 
xử trớ theo nguyờn tắc.
Xử trớ phẫu thuật 100% cỏc bệnh nhõn: 
cú 26 bệnh nhõn phẫu thuật tối khẩn cấp, 44 
bệnh nhõn phẫu thuật khẩn cấp. Khụng cú 
tử vong. Thời gian điều trị trung bỡnh 9,07 
± 2,12 ngày.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Tấn Cường (2010), “ Điều 
trị chấn thương bụng và vết thương thấu 
bụng” , Bài giảng Ngoại khoa, Đại học y 
dược thành phố Hồ Chí Minh. 
2. Lê Tư Hoàng (2009), “ Nghiên cứu 
ứng dụng nội soi ổ bụng trong chẩn đoán 
và điều trị chấn thương bụng kín”, luận ỏn 
tiến sỹ y học, Hà Nội.
3. Trần Chỏnh Tớn (2003), “Nội soi 
chẩn đoán trong chấn thương - vết thương 
bụng”, Tạp chí y học thành phố Hồ Chí 
Minh, Tập 7, số 1, tr 113 - 118.
4. Nguyễn Văn Trí (2008), “Vết 
thương thấu bụng”, Bài giảng Ngoại khoa 
dã chiến, Học viện Quõn y. Hà Nội.
5. Alzamel HA, Cohn SM. (2005), 
“When is it safe to discharge asymptomatic 
patients with abdominal stab wounds?”. J 
Trauma; 58(3):523-5.
6. Inaba K., Okoye OT., Rosenheck 
R., el at (2013), “Prospective evaluation 
of the role of computer tomography in the 
assessment of abdominal stab wound”. 
JAMA Surg.
7. Nicolas JM., Easley KA., el 
at (2003), “ Changing patterns in the 
management of penetrating abdominal 
trauma”. J trauma, 55(6): 1095 - 108.