Nghiên cứu tầng nguy cơ tim mạch của bệnh nhân lớn tuổi tăng huyết áp

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 3 * 2014
Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2014 218
NGHIÊN CỨU TẦNG NGUY CƠ TIM MẠCH 
CỦA BỆNH NHÂN LỚN TUỔI TĂNG HUYẾT ÁP 
Phan Long Nhơn* 
TÓM TẮT 
Mục tiêu: Đánh giá tầng NCTM của BN lớn tuổi THA và tìm hiểu một số đặc điểm về tuổi, giới, huyết áp 
và các yếu tố NCTM của các tầng nguy cơ. 
Đối tượng và phương pháp: Một nghiên cứu mô tả cắt ngang gồm 240 bệnh nhân lớn tuổi THA được 
quản lý, điều trị tại BVĐKKV Bồng Sơn Bình Định từ 06/2011-03/2013. 
Kết quả: 1. Kết quả phân tầng NCTM: -Tầng thấp 0%. Tầng trung bình 58,33%. Tầng cao 18,33%. 
Tầng rất cao 23,34%. -Có 22,20% YTNC về HA, 41,96% YTNC về tuổi và giới, 26,96% YTNC về rối loạn lipid 
máu, 5,07% YTNC về tiền sử gia đình, 2,27% YTNC về thuốc lá, 1,58% YTNC về béo phì ít hoạt động thể lực 
và 7,91% BN đái tháo đường typ 2. 2. Một số đặc điểm của các tầng NCTM: -Về tuổi: Tầng trung bình ưu 
thế ở 2 nhóm tuổi 70-79, và 80-89 (46,430%, và 30%). Tầng cao và rất cao chủ yếu nhóm tuổi 70-79 (59,09% 
tầng cao và 67,86% tầng rất cao). -Về giới: Nữ luôn luôn chiếm tỉ lệ cao hơn nam trong mỗi tầng NCTM (tầng 
trung bình 69,29% nữ và 30,71% nam, tầng cao 72,74% nữ và 27,27% nam và tầng rất cao 66,07% nữ và 
33,93% nam). Trong 3 tầng NCTM, tỉ lệ nam tương đương nhau (30,71%, 27,27% và 33,93%) và nữ cũng 
tương đương nhau (69,29%, 72,74% và 66,07%). - Huyết áp: HATT trung bình của 3 tầng NCTM: trung bình, 
cao và rất cao tương ứng 3 độ THA 1,2,3 (148 ± 9,60mmHg, 161,59 ± 5,25mmHg và 190,17 ± 18,53mmHg). 
HATTr trung bình của 3 tầng nguy cơ không tương ứng với 3 độ THA (83 ± 6,19mmHg, 83,81 ± 13,24mmHg 
và 94,28 ± 10,24mmHg). +Tầng trung bình HATT 140mmHg nhiều nhất (40,71%) và HATTr 80mmHg nhiều 
nhất (74,29%). Tầng cao HATT 160mmHg nhiều nhất (70,45%) và HATTr 80mmHg nhiều nhất (52,27%). 
Tầng rất cao HATT 180mmHg nhiều nhất (35,71%) và HATTr 90-100mmHg nhiều nhất (37,5% và 42,86%). -
Yếu tố NCTM: Với tầng nguy cơ cao, tỉ lệ BN THA có 3 YTNC cao hơn tầng rất cao (100% tầng cao và 50% 
tầng rất cao). 
Kết luận: Có 0% BN tầng NCTM thấp, 58,33% BN tầng NCTM trung bình, 18,33% BN tầng NCTM cao 
và 23,34% BN tầng NCTM rất cao. Tầng trung bình ưu thế ở 2 nhóm tuổi 70-79, và 80-89 (46,430%, và 30%). 
Nữ chiếm tỉ lệ cao ở hầu hết các tầng NCTM. HATT trung bình tương ứng 3 độ THA. HATTr trung bình 
không tương ứng 3 độ HA. Với BN có 3 YTNC tim mạch, tầng nguy cơ cao có tỉ lệ cao hơn tầng rất cao. 
Từ khoá: tầng nguy cơ tim mạch, tăng huyết áp, người cao tuổi 
ABSTRACT 
STYDYING CARDIO-VASCULAR RISK STRATIFICATION OF ELDERLY HYPERTENSIVE PATIENTS 
Phan Long Nhon * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 - No 3- 2014: 218-226 
 Objective: To evaluate the prevalance of low, average, hight and very hight cardio-vascular risk 
stratification of 240 elderly hypertensive patients, have been being managed, treated. And to know some of 
characteristics for age, sex, blood pressure and cardio-vascular risk factor of risk stratifications . 
Subjects and methods: A cross-sectional study of 240 elderly hypertensive patients, have been being 
managed, treated at Bong Son general Hospital Binh Đinh province from 06/2012 to 03/2014. 
Results: The prevalance of low risk stratification 0%, average 58.33%, hight 18.33% and very hight risk 
* Bệnh viện đa khoa Bình Định 
Tác giả liên lạc: BS. Phan Long Nhơn ĐT: 0914152385 Email: phanlongnhon@gmail.com 
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 3 * 2014 Nghiên cứu Y học
Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2014 219
stratification 23.34%. There were 22.20% cardio-vascular risk factor for blood pressure, 41.96% for age and sex, 
26.92% for disorders of lipidmia, 5.07% for family, 2.27% for smoke, 1.58% for obesity less working and 7.91% 
diabetes 2. Some characteristics of risk stratifications: -Age: There was the highest prevalance of age group 70-79 
and 80-89 in average risk stratification. And there was the highest prevalance of age group 70-79 in hight and 
very hight risk stratification. -Sex: In one of risk stratification, the prevalance of female was allway higher than 
male (average risk stratification 69.29% female and 30.71% male, hight 72.74% female and 27.27% male, very 
hight 66.07% female and 33.93% male). The prevalance of male was the same in three risk stratifications 
(30.71%, 27.27% and 33.93%). The prevalance of female was too (69.29%, 72.74% and 66.07%). -Blood 
pressure: Mean systolic blood pressure of three risk stratifications corresponded to three degrees of hypertension 
(148 ± 9.60mmHg, 161.59 ± 5.25mmHg and 190.17 ± 18.53mmHg). But mean diastolic blood pressure did not 
correspond (83 ± 6.19mmHg, 83.81 ± 13.24mmHg and 94.28 ± 10.24mmHg). +Average risk stratification: 
Systolic hypertension at 140mmHg was highest (40.71%) and diastolic hypertension at 80mmHg was highest 
(74.29%). +Hight risk stratification: Systolic hypertension at 160mmHg was highest (70.45%) and diastolic 
hypertension at 80mmHg was highest (52.27%). +Very hight risk stratification: Systolic hypertension at 
180mmHg was highest (35.71%) and diastolic hypertension at 90-100mmHg was highest (37.5% and 42.86%). 
+Cardio-vascular risk factor: The prevalance of elderly hypertensive patients in hight risk stratification, who had 
three cardo-vascular risk factors, was higher than very hight risk stratification (hight 100% and very hight 50%). 
Conclusions: There was 0% for low stratification, 58.33% average, 18.33% hight and 23.34% very hight 
cardio-vascular stratification. There was the highest prevalance of age group 70-79 and 80-89 in average risk 
stratification. Female had hight prevalance almost three risk stratifications. Mean systolic blood pressure of three 
risk stratifications corresponded to three degrees of hypertension (148 ± 9.60mmHg, 161.59 ± 5.25mmHg and 
190.17 ± 18.53mmHg). But mean diastolic blood pressure did not correspond (83 ± 6.19mmHg, 83.81 ± 
13.24mmHg and 94.28 ± 10.24mmHg). The prevalance of hypertensive patients in hight risk stratification, who 
had three cardio-vascular risk factors, was higher than very hight risk stratification. 
Key words: cardio-vascular stratification, hypertension, elderly. 
ĐẶT VẤN ĐỀ 
Hiện nay bệnh tim mạch đang là nguyên 
nhân hàng đầu của tử suất và bệnh suất không 
những ở các quốc gia đã phát triển mà ngay cả 
quốc gia đang phát triển. Theo báo cáo mới nhất 
của Tổ Chức Y Tế Thế Giới WHO thì tỉ lệ tử 
vong do bệnh tim mạch đã chiếm 1/3 tử vong 
chung của toàn thế giới, mà trong đó các quốc 
gia đang phát triển chiếm đến 80%. Tiến trình 
xuất hiện một bệnh tim mạch là do hậu qủa của 
các yếu tố nguy cơ tim mạch tác động. Những 
yếu tố nguy cơ tim mạch chính kinh điển đã 
được khẳng định là tăng huyết áp, rối loạn lipid 
máu, thuốc lá, đái tháo đường, tuổi, giới, tiền sử 
gia đình mắc bệnh tim mạch sớm và béo phì ít 
hoạt động thể lực. Trong đó những yếu tố nguy 
cơ có thể cải biến được là tăng huyết áp, đái tháo 
đường, rối loạn lipid máu, thuốc lá và béo phì ít 
hoạt động thể lực. Vì vậy việc cần phải đánh giá 
những yếu tố nguy cơ tim mạch cho mỗi một 
bệnh nhân trước khi quyết định điều trị là một 
điều rất cần thiết. Tăng huyết áp cũng là một 
bệnh lý tim mạch như nhiều bệnh lý tim mạch 
khác, đặc biệt ngày nay nó là một bệnh rất phổ 
biến và đã được mệnh danh là “kẻ giết người 
thầm lặng”. Vì vậy phải đánh gía các yếu tố 
nguy cơ tim mạch trước khi điều trị là điều bắt 
buộc. Đồng thời dựa vào những yếu tố nguy cơ 
tim mạch này để phân tầng nguy cơ cho từng 
bệnh nhân tăng huyết áp. Khuyến cáo của Hội 
Tim mạch Quốc gia Việt Nam và Bộ Y tế Việt 
Nam trong chương trình mục tiêu Quốc gia năm 
2010 về “Dự án phòng chống tăng huyết áp” đã 
thống nhất đưa tiêu chí phải dựa vào kết quả 
phân tầng nguy cơ tim mạch của bệnh nhân tăng 
huyết áp để quyết định điều trị. Hiện tại bệnh 
tăng huyết áp đã có rất nhiều nghiên cứu về 
nhiều lĩnh vực như dịch tể, quản lý, điều trị, dự 
Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 3 * 2014
Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2014 220
phòng. Ở Bình Định nói chung và địa bàn các 
huyện phía Bắc Bình Định nói riêng chưa có 
nhiều nghiên cứu về bệnh này, đặc biệt những 
nghiên cứu cụ thể về tầng nguy cơ tim mạch ở 
bệnh nhân lớn tuổi tăng huyết áp. Với mục tiêu 
góp một phần nhận diện những đặc điểm về 
phân tầng nguy cơ tim mạch của bệnh nhân lớn 
tuổi tăng huyết áp ngay chính tại quê hương 
mình, để giúp cho công tác điều trị, ngăn ngừa 
và khống chế căn bệnh đang rất phổ biến này 
ngày càng tốt hơn. Chúng tôi tiến hành nghiên 
cứu đề tài: “Nghiên cứu tầng nguy cơ tim mạch 
của bệnh nhân lớn tuổi tăng huyết áp”, nhằm 2 
mục tiêu: 1- Đánh giá tầng nguy cơ tim mạch 
của bênh nhân lớn tuổi tăng huyết áp được quản 
lý, điều trị BVĐKV Bồng Sơn Bình Định. 2-Tìm 
hiểu một số đặc điểm về tuổi, giới, huyết áp, yếu 
tố nguy cơ tim mạch (YTNCTM) của các tầng 
nguy cơ. 
ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 
Đối tượng nghiên cứu 
240 Bệnh nhân (BN) lớn tuổi THA được 
quản lý, điều trị tại BVĐKKV Bồng Sơn, Bình 
Định. Thời gian từ 06/2011 đến tháng 03/2013. 
Phương pháp nghiên cứu 
Theo phương pháp mô tả cắt ngang 
Đánh giá tăng huyết áp (THA 
THA theo JNC VI. Tiền THA theo JNC VII(10). 
Đánh giá YTNCTM: Theo khuyến cáo của Hội 
tim mạch Quốc gia Việt Nam 6(3) 
1- Mức độ HA tâm thu (HATT) và HA tâm 
trương (HATTr). 2- Nam giới > 55 tuổi. 
3- Nữ giới > 65 tuổi. 4- Hút thuốc lá. 5- 
Cholesterone toàn phần > 6,1mmol/l (240mg/dl) 
hoặc LDL-C >4,0 mml/L (160mg/dl). 6- HDL-C < 
1,0mmol/L (< 40mg/dl) ở nam giới, < 1,2 mmol/L 
(45mg/dl) ở nữ. 7- Tiền sử gia đình thế hệ đầu 
tiên bị bệnh tim mạch trước 50 tuổi. 8- Béo phì 
và ít hoạt động thể lực. 
Đánh giá tầng nguy cơ tim mạch ở bệnh nhân THA: Theo khuyến cáo của Hội Tim mạch Quốc gia 
Việt Nam và Chương trình phòng chống THA Quốc gia 2010(1) 
Bệnh cảnh HA bình thường Tiền THA THA độ 1 THA độ 2 THA độ 3 
HATT 
120-129 và HATTr 
80-84 
HATT 130-139 
và/hoặc HATTr 
85-89 
HATT 140-159 
và/hoặc HATTr 
90-99 
HATT 160-179 
và/hoặc HATTr 
100-109 
HATT ≥180 
và/hoặc HATTr 
≥110 mmHg 
Không có YTNCTM NC thấp NC trung bình NC rất cao 
Có 1- 2 YTNCTM NC thấp NC thấp NC trung bình NC trung bình NC rất cao 
Có ≥ 3 YTNCTM, 
HCCH, tổn thương CQĐ, hoặc 
ĐTĐ 
NC trung bình NC cao NC cao NC cao NC rất cao 
Đã có biến cố, hoặc: bệnh TM, 
thận mạn 
NC rất cao NC rất cao NC rất cao NC rất cao NC rất cao 
Phương pháp tiến hành: Để xác định các 
YTNCTM và phân tầng NCTM, tất cả BN 
được khai thác tiền sử, bệnh sử và làm các 
CLS để đánh giá 
Tình trạng HA hiện tại và trước đó (Khai 
thác tiền sử, bệnh sử). Tình trạng đái tháo đường 
(ĐTĐ) (Dựa tiền sử, bệnh sử, XN glucose huyết, 
HbA1C). Tình hình hút thuốc lá (Khai thác tiền 
sử). Rối loạn lipid máu (Xét nghiệm bilan lipid). 
Thực trạng hoạt động thể lực và béo phì (Khai 
thác tiền sử). Các biến cố đã có, các bệnh tim 
mạch, các tổn thương cơ quan đích 
(CQĐ)...(Khai thác tiền sử, bệnh sử, hoặc xét 
nghiệm CLS). 
Mỗi bệnh nhân đều có 1 bệnh án mẫu, thu 
thập đầy đủ tất cả dữ liệu nghiên cứu. 
Phương pháp xử lý số liệu: 
Xử lý số liệu theo Epi Info 7.0 và Exell 2003 
KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN 
Có 240 bệnh nhân lớn tuổi, THA, 74 nam, 
166 nữ, tuổi trung bình 73,3±6,4, tuổi thấp nhất 
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 3 * 2014 Nghiên cứu Y học
Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2014 221
65, tuổi cao nhất 95. Có kết quả như sau: 
Đặc điểm mẫu nghiên cứu 
Đặc điểm về tuổi 
Bảng1: Phân bố về tuổi 
Tuổi n Tỉ lệ % P (1) (2) (3) 
65-69 45 18,75 (1) <0,01 
70-79 129 53,75 (2) 
80-89 61 25,42 (3) 
≥90 5 2,08 
Tổng 240 100% 
Đặc điểm về giới 
Bảng 2: Phân bố về giới 
Giới n Tỉ lệ% p 
Nam 74 30,83% <0,001 
Nữ 166 69,17% 
Tổng 240 100% 
Đặc điểm về HA 
Bảng 3: Kết quả về HA 
HA n Tỉ lệ % P (1) (2) 
THA độ 1 (1) 113 47,08 (1) 
<0,001 THA độ 2 (2) 76 31,67 (2) 
THA độ 3 (3) 51 21,25 
Tổng 240 100% 
Đặc điểm về HA và giới 
Bảng 4: Kết quả về HA và giới 
 THA độ 1 THA độ 2 THA độ 3 Tổng 
Nam 31 (27,43%) 26 (34,21%) 17 (33,33%) 74 (30,83%) 
Nữ 82 (72,57%) 50 (65,79%) 34 (66,67%) 166 
(69,17%) 
Tổng 113 (100%) 76 (100%) 51 (100%) 240 (100%) 
p >0,05 <0,001 <0,001 
Kết quả phân tầng nguy cơ tim mạch 
Kết quả các YTNCTM 
Có 240 BN lớn tuổi THA, trong đó có 19 BN 
ĐTĐ typ 2 chiếm tỉ lệ 7,91%. 
Bảng 5: Kết quả tổng các YTNCTM 
 n Tỉ lệ % P (2)(3) 
Mức độ HA 127 (1) 22,20 
 55T 74 (2) 12,94 
Nữ > 65T 166 (3) 29,02 
Cholesterone-TP/LDL-C tăng 
HDL-C giảm 
154 26,92 
Tiền sử gia đình bệnh TM sớm 29 5,07 
Hút thuốc lá 13 2,27 
Béo phì ít họat động thể lực 9 1,58 
Tổng YTNCTM 572 100% 
Kết quả số YTNCTM trên BN THA 
Bảng 6: Kết quả số YTNCTM trên BN THA 
Số YTNCTM n Số 
YTNC 
Tỉ lệ % P (1)(2)(3) 
1 YTNCTM (1) 41 41 17,08 <0,001 
2 YTNCTM (2) 101 202 42,08 
3 YTNCTM (3) 72 216 30,0 
4 YTNCTM 17 68 7,08 
5 YTNCTM 9 45 3,75 
Tổng 240 572 100% 
Kết quả phân tầng NCTM 
Bảng 7: Kết quả phân tầng NCTM 
Tầng NCTM n Tỉ lệ % P (3)(4) 
Thấp (1) 0 0 
Trung bình (2) 14O 58,33 
<0,001 Cao (3) 44 18,33 
Rất cao (4) 56 23,34 
Tổng 240 100% 
Kết quả một số đặc điểm của các tầng nguy 
cơ tim mạch 
Đặc điểm về tuổi của các tầng NCTM 
Bảng 8: Đặc điểm về tuổi các tầng NCTM. 
Tầng 
NCTM 
Tuổi 
Tầng trung 
bình 
n(%) 
Tầng cao 
n(%) 
Tầng rất 
cao 
n(%) 
P (1) 
(2) (3) 
65-69 (2) 31 (22,14%) 6 (13,64%) 8 (14,29%) 
70-79 (3) 65 (46,43%) 26 (59,09%) 38 (67,86%) 
80-89 42 (30,0%) 10 (22,73%) 9 (16,07%) 
≥90 2 (1,43%) 2 (4,55%) 1 (1,79%) 
Tổng 140 (100%) 44(%) 56 (100%) 
Đặc điểm về giới của các tầng NCTM 
Bảng 9: Đặc điểm giới của 3 tầng NCTM 
Giới
Tầng 
NCTM 
Nam Nữ Tổng (%) P(1)(2)(3) 
n % n % 
Thấp 0 0 0 0 0 
Trung bình 43 30,71 97 69,29 140 (100%) <0,05 
Cao 12 27,27 32 72,74 44(100%) 
Rất cao 19 33,93 37 66,07 56(100%) 
Tổng số 74 30,83% 166 69,17 240(100%) 
Bảng 10: Đặc điểm chung về HATT trung bình và 
HATTr trung bình của 3 tầng NCTM 
TầngNCTM
HA 
trung bình 
Tầng trung 
bình 
 (mmHg) 
Tầng cao 
 (mmHg) 
Tầng rất cao 
 (mmHg) 
HATT trung 
bình 
 148±9,60 161,59±5,25 190,17±18,53 
HATTr trung 
bình 
 83,0±6,19 83,81±13,24 94,28±10,24 
Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 3 * 2014
Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2014 222
Bảng 11: Đặc điểm riêng về HATT và HATTr của 
tầng nguy cơ trung bình 
HATT 
mmHg 
n Tỉ lệ % HATTr 
mmHg 
n Tỉ lệ % 
130 4 2,86 70 1 0,71 
135 1 0,71 80 104 74,29 
140 57 40,71 90 29 20,71 
150 47 33,57 100 5 3,57 
160 22 15,71 110 0 0 
170 9 6,43 120 1 0,71 
Tổng 140 100% 140 100% 
Bảng 12: Đặc điểm riêng về HATT và HATTr của 
tầng nguy cơ cao 
HATT 
mmHg 
n Tỉ % HATTr 
mmHg 
n Tỉ % 
140 0 0 80 23 52,27 
150 3 6,82 90 18 40,91 
160 31 70,45 100 3 6,82 
HATT 
mmHg 
n Tỉ % HATTr 
mmHg 
n Tỉ % 
170 10 2,73 110 0 0 
Tổng 44 100% 44 100% 
Bảng 13: Đặc điểm riêng về HATT và HATTr của 
tầng nguy cơ rất cao 
HATT 
mmHg 
n Tỉ% HATTr 
mmHg 
n Tỉ% 
140 1 1,79 70 1 1,79 
160 4 7,14 80 7 12,50 
180 20 35,71 90 21 37,50 
190 11 19,64 100 24 42,86 
200 12 21,43 110 2 3,57 
210 3 5,36 120 0 0 
220 2 3,57 130 0 0 
230 1 1,79 140 1 1,79 
240 2 3,57 150 0 0 
Tổng 56 100% Tổng 56 100% 
Đặc điểm về số YTNC của các tầng NCTM 
Bảng 14: Đặc điểm về số YTNC của các tầng NCTM 
Tầng
Số YTNC 
Tầng trung bình
Số YTNC 
Tầng cao
Số YTNC 
Tầng rất cao
n Tỉ% n Tỉ% n Tỉ%
1 50 35,71 1 0 0 1 0 0 
2 74 52,86 2 0 0 2 19 33,93 
3 16 11,43 3 44 100 3 28 50,00 
4 0 0 4 0 0 4 8 14,29 
5 0 0 5 0 0 5 1 1.79 
Tổng 140 100% 44 100% 56 100% 
BÀN LUẬN 
Đặc điểm mẫu nghiên cứu 
Về tuổi 
Bảng 1 phân bố về tuổi cho thấy người lớn 
tuổi THA của điạ bàn chủ yếu là từ 70-79 tuổi 
(53,75%), tiếp đến là nhóm 80-89 tuổi (25,42%), 
thấp hơn là nhóm tuổi 65-69 (18,75%) và nhóm 
tuổi ≥ 90 (2,08%) thấp nhất, có sự khác biệt. Điều 
này cũng phù hợp với nghiên cứu trước đây của 
nhóm tác giả Phan Long Nhơn, Hoàng Thị Kim 
Nhung và Huỳnh Văn Minh về tình hình THA 
người lớn tại địa bàn Bắc Bình Định. Nghiên cứu 
này cho thấy lứa tuổi từ 60-80 chiếm 48,82%(09). 
Rõ ràng bước sang ranh giới của lão, gánh nặng 
bệnh lý đã bao trùm lên sức khỏe con nguời 
không chỉ riêng về bệnh tim mạch mà còn nhiều 
bệnh lý khác. 
Về giới 
Bảng 2 phân bố về giới cho kết quả nữ chiếm 
tỉ lệ 69,17% cao hơn nam 30,83%, có sự khác biệt. 
Kết quả này cũng phù hợp với nghiên cứu trước 
đây của nhóm tác giả Phan Long Nhơn, Hoàng 
Thị Kim Nhung và Huỳnh Văn Minh về tình 
hình THA người lớn tại địa bàn Bắc Bình Định, 
nữ chiếm ưu thế 65%, nam chiếm 35%(09). 
Về HA 
Bảng 3 kết quả về HA cho thấy THA độ 1 
(47,08%) nhiều nhất, kế đến THA độ 2 (31,67%) 
và thấp nhất THA độ 3 (21,25%), có sự khác biệt 
p>0,001. Kết quả này cũng phù hợp vì cũng theo 
nghiên cứu của nhóm tác giả trên cho thấy THA 
người lớn tại địa bàn Bắc Bình Định nhiều nhất 
vẫn là THA độ 1 (42,44%), kế đến THA độ 2 
(30,52%) và thấp nhất THA độ 3 (27,03%)(9). 
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 3 * 2014 Nghiên cứu Y học
Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2014 223
Về HA và giới 
Bảng 4 kết quả về HA và giới, kết quả này 
cho thấy trong tất cả 3 độ của THA, giới nữ luôn 
chiếm tỉ lệ cao hơn nam. THA độ 1 nữ chiếm 
72,57%, THA độ 2 nữ chiếm 65,79% và THA độ 3 
nữ chiếm 66,67%, khác biệt giữa nữ và nam có ý 
nghĩa p<0,001. 
Kết quả phân tầng nguy cơ tim mạch 
Kết quả các YTNCTM. 
Bảng 5 kết quả tổng các YTNCTM cho thấy 
YTNC về HA chiếm 22,20%, là một trong 2 
nhóm YTNC chiếm tỉ lệ cao nhất trong 8 nhóm 
YTNCTM của 240 bệnh nhân lớn tuổi THA 
chúng tôi nghiên cứu và có khác biệt đối với các 
nhóm YTNC khác (p < 0,001). 
Cũng trong một nghiên cứu tìm hiểu đặc 
điểm tầng NCTM của BN có THA và không 
THA bị tai biến mạch máu não (TBMMN) có kết 
quả YTNC về huyết áp là 29,5% (n=212, Phan 
Long Nhơn và Hoàng Thị Kim Nhung)(8), tỉ lệ 
này có cao hơn ở đối tượng bệnh nhân THA đơn 
thuần nhưng không khác biệt. Điều này cũng 
cho thấy YTNC về HA là rất quan trọng ở đối 
tượng HA chúng tôi quản lý và phải cảnh giác 
nguy cơ TBMMN. Yếu tố tăng cholesterone hoặc 
tăng LDL-C và giảm HDL-C chiếm 26,92% (rối 
loạn lipid máu), là nhóm YTNC chiếm tỉ lệ cao 
nhất, khác biệt với các nhóm nguy cơ khác. Tuy 
nhiên so sánh với một số đối tượng bệnh lý khác 
thì tỉ lệ rối loạn này có tương đương với đối 
tượng bệnh nhân có hội chứng ngưng thở khi 
ngủ dạng tắc nghẽn 27,59% (Hoàng Anh Tiến 
n=30)(3). Và thấp hơn một số đố tượng bệnh lý 
khác lần lượt như: 
-BN TB MMN rối lọan lipid máu (RLLPM) 
42,2% tăng cholesterone và 47,7% tăng LDL-C 
(Lê Thị Thu Trang, Lê Văn Lâm, Lê Xích Ma và 
cs n=109)(5). 
-BN THA chung rối loạn lipid máu 46,1% 
(Hùynh Văn Minh và cộng sự, n=65)(6). 
-BN THA lớn tuổi tầng nguy cơ tim mạch 
cao và rất cao rối loạn lipid máu là 62,11% 
(n=190, Phan Long Nhơn và Hoàng Thị Kim 
Nhung)(9). 
-Phụ nữ mãn kinh THA, RLLPM 62,58% 
(Phan Long Nhơn và cs n=140)(7). 
-BN ĐTĐ typ 2 RLLPM là 66,7% (Nguyễn Bá 
Tấn, Trịnh Trung Phong n=60). 
Tỷ lệ RLLP này thấp hơn các đối tương khác 
là hoàn phù hợp vì trong nghiên cứu chúng tôi 
xác định tăng cholesterone, tăng LDL-C, giảm 
HDL-C theo tiêu chuẩn cholesterone toàn phần > 
6,1mmol/l (240mg/dl), LDL-C >4,0 mml/L 
(160mg/dl) và HDL-C < 1,0mmol/L (< 40mg/dl) ở 
nam giới, < 1,2 mmol/L (45mg/dl) ở nữ, không 
phải chỉ đánh giá tăng đơn thuần theo nghĩa 
RLLPM chung (tăng hơn hay giảm hơn chỉ số 
bình thường theo các khuyến cáo). 
Kết quả YTNC tuổi trong 240 BN lớn tuổi 
THA chúng tôi có tới 41,96% (12,94% nam và 
29,02% nữ) chiếm tỉ lệ cao nhất, đây là điều 
đương nhiên vì đối tượng nghiên cứu của 
chúng tôi là những bệnh nhân lớn tuổi từ 65 trở 
lên. Tuổi là YTNC không thể cải biến được và 
tuổi càng cao gánh nặng bệnh lý tim mạch càng 
nhiều là điều không thể tránh khỏi. Vì vậy việc 
cần phải ngăn ngừa những YTNC có thể cải 
biến được khác như RLLPM, béo phì ít hoạt 
động thể lực, thuốc lá, ĐTĐ, THA, để bù đắp 
cho YTNC về tuổi là trách nhiệm của BN và 
thầy thuốc. Các YTNC về tiền sử gia đình, hút 
thuốc lá và béo phì ít hoạt động thể lực thấp 
nhất, chiếm tỉ lệ lần lượt 5,07%, 2,27% và 1,58%. 
Tỉ lệ của nhóm YTNCTM này cũng thấp hơn rất 
nhiều so với đối tượng có hội chứng ngưng thở 
khi ngủ. Nghiên cứu này cho thấy những 
YTNCTM như hút thuốc chiếm13,79%, ít hoạt 
động thể lực chiếm 8,62% (Hoàng Anh Tiến 
n=30)(3). Điều này cũng phù hợp vì mẫu nghiên 
cứu của chúng tôi là những BN lão, đa phần là 
nữ và ở địa bàn nông thôn, kinh tế thấp, không 
thể có cuộc sống đầy đủ, an nhàn ít hoạt động 
như người thành thị. 
Kết quả số YTNCTM trên BN THA 
Bảng 6 kết quả số YTNCTM trên BN THA 
cho thấy số BN THA có 1 YTNCTM chiếm 
Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 3 * 2014
Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2014 224
17,08%, có 2 YTNCTM là 42,08%, có 3 YTNCTM 
chiếm 30%, có 4 YTNC 7,08% và có 5 YTNC là 
3,75%. Kết quả này cho thấy gánh nặng về 
YTNCTM ở BN THA lớn tuổi là rất cao, đặc 
biệt một BN THA có tới 3 YTNCTM đã chiếm 
gần 1/3 (30%), nếu tính gộp số BN THA có từ 3 
YTNC trở lên chiếm tới 40,83%, một tỉ lệ rất cao. 
Dù vậy tỉ lệ này có thấp hơn ở đối tượng 
TBMMN, ở đối tương này BN có từ 3 
YTNMTM trở lên chiếm 49,5% (n=212, Phan 
Long Nhơn và Hoàng Thị Kim Nhung)(8). Điều 
này cũng đặt ra trách nhiệm của thầy thuốc là 
phải điều trị tích cực và tư vấn cải thiện lối sống 
cho BN để ngăn ngừa và loại trừ những YTNC 
có thể cải biến được. 
Kết quả phân tầng NCTM 
Bảng 7 kết quả phân tầng NCTM, qua 
nghiên cứu cho thấy tầng thấp có 0%, tầng trung 
bình có 58,33%, tầng cao 18,33% và tầng NCTM 
rất cao có 23,34%. Ở đây cho thấy tầng trung 
bình chiếm đa số và khác biệt với tầng cao và 
tầng rất cao có ý nghĩa p<0,001. Tuy nhiên ở đây 
cần phải chú ý tỉ lệ 23,34% của tầng rất cao, 
chiếm gần ¼ BN, và đây chính là tầng có nguy 
cơ TBMMN nhiều nhất vì trong một nghiên cứu 
212 BN THA và không THA bị TBMMN của 
Phan Long Nhơn và Hoàng Thị Kim Nhung cho 
kết quả tầng rất cao chiếm 35,4% số BN 
TBMMN, là tầng chiếm tỉ lệ nhiều nhất (tầng 
NCTM trung bình chiếm 34,5%, tầng NCTM cao 
chiếm 25%)(8). 
Kết quả một số đặc điểm của các tầng nguy 
cơ tim mạch 
Đặc điểm về tuổi của các tầng NCTM 
Bảng 8 kết quả đặc điểm về tuổi của các tầng 
NCTM cho thấy với tầng trung bình chiếm ưu 
thế ở 2 nhóm tuổi 70-79 (46,43%) và 80-89 (30%), 
tiếp theo là nhóm tuổi 65-69 (22,14%). Trong khi 
đó tầng cao và tầng rất cao chủ yếu tập trung 
nhóm tuổi 70-79 (46,43% tầng cao và 67,86% tầng 
rất cao). Như vậy đặc điểm về tuổi của tầng 
nguy cơ trung bình là còn rãi đều ở các nhóm 
tuổi 65-69, 70-79 và 80-89, còn tầng cao và rất cao 
chủ yếu nhóm tuổi 70-79. 
Đặc điểm về giới của các tầng NCTM. 
Bảng 9 đặc điểm về giới của 3 tầng NCTM, 
cho thấy trong 3 tầng NCTM, trung bình, cao và 
rất cao, nữ luôn luôn chiếm tỉ lệ cao hơn nam 
(tầng trung bình 69,29% nữ và 30,71% nam, tầng 
cao 72,74% nữ và 27,27% nam và tầng rất cao 
66,07% nữ và 33,93% nam). Và kết quả bảng này 
cũng cho thấy trong 3 tầng NCTM, tỉ lệ nam 
tương đương nhau (30,71%, 27,27% và 33,93%) 
và tỉ lệ nữ cũng tương đương nhau (69,29%, 
72,74% và 66,07%). 
Đặc điểm về HA của các tầng NCTM 
Bảng 10 đặc điểm chung về HATT trung 
bình và HATTr trung bình của 3 tầng NCTM. 
Có kết quả với 240 BN lớn tuổi THA chúng 
tôi quản lý, có mức HATT trung bình của 3 tầng 
lần lượt là 148 ± 9,60mmHg (tầng trung bình), 
161,59 ± 5,25mmHg (tầng cao) và 190,17 ± 
18,53mmHg (tầng rất cao), 3 mức HATT này 
tương ứng với 3 độ THA từ độ 1 đến độ 3. Trong 
khi đó với HATTr thì không tương ứng với 3 độ 
THA, tầng trung bình và tầng cao đều có mức 
HATTr trung bình thấp hơn độ 1 (83 ± 
6,19mmHg, 83,81 ± 13,24 mmHg) và tầng rất cao 
tương ứng độ 1 (94,28 ± 10,24mmHg). Có lẽ đây 
cũng là một đặc điểm riêng của BN THA địa bàn 
Bắc Bình Định. Với tầng trung bình từ kết quả 
bảng 3.11 đặc điểm riêng về HATT và HATTr, 
cho thấy ở tầng này HATT mức 140mmHg 
chiếm 40,71% là nhiều nhất và HATTr ở mức 
80mmHg là nhiều nhất chiếm 74,29%. Với tầng 
nguy cơ cao bảng 3.12 cho thấy HATT mức 
160mmHg chiếm 70,45% là cao nhất và HATTr ở 
mức 80 và 90mmHg là nhiều nhất chiếm 52,27% 
và 40,91%. Với tầng rất cao bảng 3.13 cho thấy 
kết quả mức 180mmHg chiếm 35,71% là cao 
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 3 * 2014 Nghiên cứu Y học
Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2014 225
nhất và HATTr ở mức 90 và 100mmHg là nhiều 
nhất chiếm 37,5% và 42,86%. 
Đặc điểm về số YTNC của các tầng NCTM 
Bảng 14 đặc điểm về số YTNC của các tầng 
NCTM, cho kết quả ở tầng nguy cơ trung bình 
BN lớn tuổi THA có 2 YTNC chiếm nhiều nhất 
56,49%. Ở tầng nguy cơ cao BN THA có 3 YTNC 
chiếm 100% và ở tầng rất cao BN THA có 3 
YTNC cũng chiếm tỉ lệ nhiều nhất chiếm 50%. 
Và từ kết quả này cũng cho thấy một đặc điểm 
rất riêng của những BN lớn tuổi THA tại địa bàn 
chúng tôi nghiên cứu là với tầng nguy cơ cao, tỉ 
lệ BN có 3 YTNC lại cao hơn tầng rất cao, với tỉ 
lệ lần lượt là 100% và 35,96%. Có lẽ sẽ cần nhiều 
nghiên cứu khác để làm sáng tỏ hơn vấn đề này. 
KẾT LUẬN 
Qua nghiên cứu 240 bệnh nhân THA lớn 
tuổi được quản lý, điều trị tại tại bệnh viện 
ĐKKV Bồng Sơn, Bình Định. Chúng tôi ghi nhận 
một số kết quả như sau: 
Kết quả phân tầng NCTM 
-Tầng thấp 0%. Tầng trung bình 58,33%. 
Tầng cao 18,33%. Tầng rất cao 23,34%. 
-Có 22,20% YTNC về HA, 41,96% YTNC về 
tuổi và giới, 26,96% YTNC về rối loạn lipid máu, 
5,07% YTNC về tiền sử gia đình mắc bệnh tim 
mạch sớm, 2,27% YTNC về thuốc lá, 1,58% 
YTNC về béo phì ít hoạt động thể lực và 7,91% 
BN ĐTĐ typ 2. 
Một số đặc điểm của các tầng NCTM. 
-Về tuổi: Tầng trung bình ưu thế ở 2 nhóm 
tuổi 70-79, và 80-89 (46,430%, và 30%). Tầng cao 
và rất cao chủ yếu nhóm tuổi 70-79 (59,09% tầng 
cao và 67,86% tầng rất cao). 
-Về giới: Nữ luôn luôn chiếm tỉ lệ cao hơn 
nam trong mỗi tầng NCTM (tầng trung bình 
69,29% nữ và 30,71% nam, tầng cao 72,74% nữ 
và 27,27% nam và tầng rất cao 66,07% nữ và 
33,93% nam). Trong 3 tầng NCTM, tỉ lệ nam 
tương đương nhau (30,71%, 27,27% và 33,93%) 
và nữ cũng tương đương nhau (69,29%, 72,74% 
và 66,07%). 
-Huyết áp: HATT trung bình của 3 tầng 
NCTM: trung bình, cao và rất cao tương ứng 3 
độ THA 1,2,3 (148 ± 9,60mmHg, 161,59 ± 
5,25mmHg và 190,17 ± 18,53mmHg). HATTr 
trung bình của 3 tầng nguy cơ không tương ứng 
với 3 độ THA (83 ± 6,19mmHg, 83,81 ± 
13,24mmHg và 94,28 ± 10,24mmHg). 
+Tầng trung bình HATT 140mmHg nhiều 
nhất (40,71%) và HATTr 80mmHg nhiều nhất 
(74,29%). Tầng cao HATT 160mmHg nhiều nhất 
(70,45%) và HATTr 80mmHg nhiều nhất 
(52,27%). Tầng rất cao HATT 180mmHg nhiều 
nhất (35,71%) và HATTr 90-100mmHg nhiều 
nhất (37,5% và 42,86%). 
-Yếu tố NCTM: Với tầng nguy cơ cao, tỉ lệ 
BN THA có 3 YTNC cao hơn tầng rất cao (100% 
tầng cao và 50% tầng rất cao). 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Bộ Y tế (2011), Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị tăng huyết 
áp – Dự án phòng chống tăng huyết áp, Nxb Y học. 
2. Chobanian AV.(1997), The sixth report of the Joint National 
Committee on Prevention, Detection, Evaluation and 
Treatment of high blood pressure, U.S. Departerment of 
health and human services, p 20-51. 
3. Hoàng Anh Tiến (2013), “Nghiên cứu hội chứng ngưng thở 
khi ngủ dạng tắc nghẽn ở bệnh nhân có các yếu tố nguy cơ 
tim mạch», Tạp chí Tim mạch học Việt Nam số 65, tr 464-469. 
4. Huỳnh Văn Minh và cs (2000), "Rối loạn lipid máu ở bệnh 
nhân tăng huyết áp nguyên phát ", Kỷ yếu toàn văn các đề tài 
nghiên cứu khoa học. Đại hội Tim mạch học quốc gia lần thứ 
VIII tại Huế, Tạp chí Tim mạch học Việt Nam, tr 21 
5. Lê Văn Lâm, Lê Thị Thu Trang, và cs (2009), “Nghiên cứu vai 
trò các yếu tố nguy cơ và đặc điểm lâm sàng giai đoạn cấp 
của bệnh TBMMN tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quãng Trị năm 
2009”, Tạp chí Nội khoa Việt Nam, (1/2009), tr 504-511. 
6. Phạm Gia Khải, Huỳnh Văn Minh, (2006), "Khuyến cáo của 
Hội Tim mạch học Việt Nam về chẩn đoán, điều trị, dự phòng 
tăng huy ết áp người lớn", Khuyến cáo các bệnh lý tim mạch 
và chuyển hóa giai đoạn 2006-2010, trang 3-8. 
7. Phan Long Nhơn, Bùi Thị Thanh Thủy (2008), “Nghiên cứu 
rối loạn lipid máu ở phụ nữ mãn kinh tăng huyết áp tại 
Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Số 3 * 2014
Hội Nghị Khoa Học Nội Khoa Toàn Quốc năm 2014 226
BVĐK Bồng Sơn Bình Định 2007”, Tạp chí Y học thực hành số 
616 + 617, tr 722-729. 
8. Phan Long Nhơn, Hoàng Thị Kim Nhung (2013), “Nghiên 
cứu đặc điểm tầng nguy cơ tim mạch của bệnh nhân tăng 
huyết áp và không tăng huyết áp bị tai biến mạch máu não tại 
BVĐKV Bồng Sơn Bình Định», Kỷ yếu tóm tắt cáo bài báo cáo 
khoa hoc. Hội nghị tim mạch toàn quốc lần thứ 13-Hạ Long. 
A0707, tr 116-117. 
9. Phan Long Nhơn, Hoàng Thị Kim Nhung (2013), “Nghiên 
cứu những biến đổi bất lợi của lipid máu ở bệnh nhân tăng 
huyết áp lớn tuổi tầng nguy cơ tim mạch cao và rất cao », Tạp 
chí Tim mạch học Việt Nam số 65, tr 54-59. 
10. Phan Long Nhơn, Hoàng Thị Kim Nhung, Huỳnh Văn Minh 
(2007), “Nghiên cứu tình hình tăng huyết áp người lớn ở dân 
cư Bắc Bình Định. Đánh giá bước đầu qua 1002 bệnh nhân », 
Tạp chí Tim mạch học Việt Nam số 47, tr 31-37. 
Ngày nhận bài báo: 11-04-2014 
Ngày phản biện nhận xét bài báo: 20-04-2014 
Ngày bài báo được đăng: 20-05-2014