Nghiên cứu khả năng thích ứng với điều kiện ánh sáng của loài sâm lông (Cyclea barbata Miers) trồng thử nghiệm từ hạt và rễ tại vườn quốc gia cát tiên

 Nghiên cứu khoa học công nghệ 
Tạp chí Khoa học và Công nghệ nhiệt đới, Số 10, 06 - 2016 61
NGHIÊN CỨU KHẢ NĂNG THÍCH ỨNG VỚI ĐIỀU KIỆN ÁNH SÁNG 
CỦA LOÀI SÂM LÔNG (Cyclea barbata Miers) TRỒNG THỬ 
NGHIỆM TỪ HẠT VÀ RỄ TẠI VƯỜN QUỐC GIA CÁT TIÊN 
NGUYỄN THỊ VÂN 
1. ĐẶT VẤN ĐỀ 
Sâm lông (Cyclea barbata Miers) là một cây thuốc được sử dụng từ rất lâu ở 
Việt Nam cũng như một số nước ở Đông Nam Á, được khai thác và sử dụng tất cả 
các bộ phận của nó. Lá vò nát làm thạch, thành một thức uống giải khát vào những 
ngày nắng nóng. Rễ làm thuốc trị một số bệnh về tiêu hóa, chống sốt. Lá và rễ được 
khai thác chủ yếu từ tự nhiên, phần còn lại trồng bằng rễ hoặc bằng hạt. Việc khai 
thác quá mức từ tự nhiên đã làm cho trữ lượng loài này giảm sút đáng kể. Sâm lông 
là một loài dây leo, trong tự nhiên thường mọc dưới tán rừng, nơi điều kiện ánh sáng 
bị hạn chế. Trong khi đó, Sâm lông được trồng bởi người dân địa phương trong điều 
kiện không che bóng. Câu hỏi đặt ra là điều kiện ánh sáng ảnh hưởng như thế nào 
đến tăng trưởng và phân bố sinh khối của Sâm lông. Giả thiết đặt ra là loài Sâm lông 
có biên độ ánh sáng rộng, trong giai đoạn trưởng thành thích nghi được với điều 
kiện chiếu sáng cao. Do đó, nghiên cứu một số chỉ tiêu sinh lý của loài Sâm lông ở 
các điều kiện ánh sáng khác nhau là cần thiết, là cơ sở để đề xuất giải pháp bảo tồn 
ngoài tự nhiên cũng như chuyển vị cây từ môi trường hoang dại sang môi trường 
gây trồng nhằm chủ động khai thác và bảo tồn bền vững, phục vụ tốt nhất cho lợi ích 
của con người. 
Sau nhiều chuyến khảo sát ngoài thực địa tại Vườn Quốc gia Cát Tiên (VQGCT) 
đã thu nhận được một số lượng cá thể Sâm lông mọc tự nhiên ở những sinh cảnh 
khác nhau. Tác giả đã tiến hành các nghiên cứu thí nghiệm tại đây để đánh giá ảnh 
hưởng của ánh sáng tự nhiên lên sinh trưởng và phân bố của loài này. 
2. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 
2.1. Đối tượng, thời gian, địa điểm nghiên cứu 
Đối tượng nghiên cứu: Loài Sâm lông Cyclea babarta Miers thuộc Họ Tiết dê- 
Menispermaceae (hình 1). 
Thời gian nghiên cứu: Từ năm 2012 đến năm 2013. 
Địa điểm nghiên cứu: VQGCT; Phòng Nghiên cứu sinh thái cạn, Phòng 
Nghiên cứu phân tích môi trường thuộc Chi nhánh Phía Nam, Trung tâm Nhiệt đới 
Việt - Nga, Bộ Quốc phòng. 
 Nghiên cứu khoa học công nghệ 
Tạp chí Khoa học và Công nghệ nhiệt đới, Số 10, 06 - 2016 62
Hình 1. Sâm lông (Cyclea barbata Miers) 
2.2. Nội dung nghiên cứu 
Khảo sát một số yếu tố khí hậu, môi trường khu vực thu mẫu và trồng thí 
nghiệm Sâm lông tại VQGCT; xác định các chỉ tiêu sinh lý của loài Sâm lông trồng 
từ hạt và từ rễ ở điều kiện 100% và 60% ánh sáng tự nhiên. 
2.3. Phương pháp nghiên cứu, bố trí thí nghiệm, xử lý số liệu 
Phương pháp nghiên cứu: Rễ và hạt Sâm lông thu ngẫu nhiên từ các sinh 
cảnh khác nhau ngoài thực địa. Rễ được chọn lọc cắt thành những đoạn dài 8 cm 
ươm vào bầu ươm loại 2 kg với đất trồng thí nghiệm. Hạt già đã phơi khô, ngâm 
nước 72 giờ, khi nứt vỏ đem ươm vào bầu tương tự như bầu ươm rễ. Sau khi hạt nảy 
mầm, cây con có 4 lá thì cắt túi bầu và đem trồng ra luống. Mỗi nghiệm thức trồng 
100 cây. Đợt 1 thu hoạch 50 cây khi cây được khoảng 12÷15 lá (khoảng 2 tháng sau 
khi ươm) và đợt 2 thu hoạch 50 cây còn lại tại thời điểm cây cho thu hoạch lá thành 
phẩm (khi cây trồng ra luống được khoảng 3÷3,5 tháng). 
Các chỉ tiêu theo dõi bao gồm khối lượng tươi và khô của lá, thân, rễ và toàn 
cây; diện tích lá, thân cây. Lá thu hoạch được bảo quản trong túi Zip để tránh sự mất 
hơi nước làm giảm khối lượng, được cân khối lượng và scan ngay bằng máy scan, 
sau đó tính diện tích lá bằng phần mềm ImageJ 1.46 của National Institutes of 
Health, USA. Khối lượng được cân bằng cân phân tích có độ chính xác 10-4 g. Mẫu 
tươi được sấy khô ở 80oC cho đến khi cân khối lượng khô 2 lần liên tiếp không thay 
đổi thì ngừng sấy. 
 Nghiên cứu khoa học công nghệ 
Tạp chí Khoa học và Công nghệ nhiệt đới, Số 10, 06 - 2016 63
Đo diện tích thân: Dùng một ống đong chứa một thể tích nước xác định đủ 
lớn, sao cho toàn bộ thân Sâm lông chìm trong đó, đo chiều cao phần nước dâng lên 
và tính diện tích xung quanh ống đong phần nước dâng lên sẽ được diện tích thân. 
Sau khi đo diện tích thân và lá, cân khối lượng tươi và khô của lá, khối lượng 
tươi và khô của phần trên mặt đất và phần dưới mặt đất của Sâm lông, dùng các số 
liệu này để tính toán các chỉ tiêu sinh lý. Các chỉ số cần tính: 
Tỷ lệ diện tích lá LAR (Leaf area ratio) 
LAR = Tổng diện tích lá của cây/tổng khối lượng khô, m2/kg 
Chỉ số LAR cho biết cây cho nhiều hay ít lá. Đây là chỉ số liên quan đến hiệu 
quả của cây trong sử dụng năng lượng quang hợp. Trên lý thuyết, chỉ số này sẽ tăng 
khi cây mọc trong điều kiện thiếu ánh sáng. 
Chỉ số độ dày lá SLA (Specific leaf area) 
SLA = diện tích lá/sinh khối lá, m2/g 
Là tác nhân chính ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng tương đối (RGR), chỉ thị 
cho chiến lược thích nghi của cây trong điều kiện thiếu sáng, là một trong những chỉ 
số quan trọng trong nghiên cứu đặc điểm chức năng của lá. 
Tốc độ tăng trưởng tương đối RGR (Relative Growth Rate) của một cây là 
tốc độ tăng trưởng về sinh khối khô trong 1 đơn vị thời gian 
RGR = (lnW2 - lnW1)/T, mg/g/ngày 
Trong đó: 
W1, W2 - sinh khối khô đợt 1, 2; 
T - thời gian thí nghiệm. 
Suất đồng hóa thuần NAR (Net assimilation rate) là sự cân bằng giữa quang 
hợp và hô hấp của toàn bộ cây 
NAR = (W2 - W1) / (A2 - A1) x (lnA2 - lnA1)/Thời gian thí nghiệm 
Trong đó: A1, A2 là tổng diện tích của cây khi bắt đầu và kết thúc thí nghiệm. 
Bố trí thí nghiệm: Thí nghiệm được bố trí ngẫu nhiên với sự khác biệt về 
cường độ ánh sáng ở 100% và 60% ánh sáng tự nhiên. Ánh sáng sẽ được điều chỉnh 
bằng cách thiết lập ô thí nghiệm che lưới có độ che sáng 40%. Thí nghiệm gồm 4 
nghiệm thức là: Trồng từ hạt ở điều kiện 100% ánh sáng tự nhiên (H100); Trồng từ 
 Nghiên cứu khoa học công nghệ 
Tạp chí Khoa học và Công nghệ nhiệt đới, Số 10, 06 - 2016 64
hạt ở điều kiện 60% ánh sáng tự nhiên (H60); Trồng từ rễ ở điều kiện 100% ánh sáng 
tự nhiên (R100); Trồng từ rễ ở điều kiện 60% ánh sáng tự nhiên (R60). Mật độ trồng: 
Cây cách cây 30 cm, hàng cách hàng 50 cm. Giàn leo cao 1 m. Giàn che cao 2,2 m. 
Xử lý số liệu: Các số liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 11.5. Giá trị trung 
bình và sai số có ý nghĩa được tính theo phương pháp thống kê mô tả và phân tích 
phương sai một yếu tố one way ANOVA. So sánh tương quan các giá trị trung bình 
được tính theo phương pháp của Dunnett và Tamhane’s T2 (P ≤ 0,05). 
3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 
3.1. Các yếu tố môi trường khu vực trồng thí nghiệm 
Nhiệt độ không khí trung bình tháng tại VQGCT (đo ở độ cao 2 m so với mặt 
đất) các tháng trong năm dao động từ 23,3÷27,7oC. Tháng 1 có nhiệt độ trung bình 
thấp nhất là 23,3oC, tháng 3 có nhiệt độ trung bình cao nhất là 27,7oC. Kết quả này 
cho thấy nhiệt độ thích nghi của Sâm lông cũng phù hợp với nhiều loại cây trồng 
khác ở vùng nhiệt đới 23÷27oC. 
Độ ẩm tương đối các tháng trong năm (%) tại VQGCT thấp nhất vào các tháng 
mùa khô. Tháng 10 và 11 độ ẩm dao động trong khoảng 72% đến gần 74%; cao nhất 
vào tháng mùa mưa, tháng 5, 6 và 7 với độ ẩm từ 96÷98%. 
Độ ẩm đất khu vực đất xám tại trung tâm trụ sở VQGCT nơi thu mẫu và trồng 
các lô thí nghiệm (kí hiệu S1) có độ ẩm thấp hơn khu vực đất đỏ tại tuyến khảo sát 
thu mẫu đồi Đất Đỏ (kí hiệu S2). Cụ thể, S1 có độ ẩm trung bình khoảng gần 20% 
trong khi S2 có độ ẩm trung bình 24%. Nếu theo những kết quả của tác giả Ngô Sỹ 
Giai và cộng sự [1] thì loại đất được khảo sát đều có mức độ ẩm rất ẩm (24% so với 
22÷26%) và ẩm tối ưu (20% so với 19÷22%). Đây là hai mức độ ẩm phù hợp cho 
nhiều loại cây trồng. 
Độ pH đất tại khu vực S2: pH = 4,8 và khu vực S1: pH = 6,8. 
Cường độ ánh sáng tự nhiên đo được tại khu vực thí nghiệm tại VQGCT khi 
trời nắng, trong, không có hoặc có rất ít mây trong khoảng từ 10÷13 giờ dao động từ 
52.540÷77.760 lux trong điều kiện 100% ánh sáng tự nhiên. Cường độ ánh sáng bị 
cản trở 40% độ rọi bằng lưới che dao động trong khoảng 31.960÷46.900 lux. Cường 
độ ánh sáng tại vị trí xuất hiện mẫu mọc tự nhiên trong rừng có độ chiếu sáng hoàn 
toàn đo được là 65.140 lux, chỉ số này nằm trong khoảng cường độ ánh sáng của khu 
vực trồng thí nghiệm. 
 Nghiên cứu khoa học công nghệ 
Tạp chí Khoa học và Công nghệ nhiệt đới, Số 10, 06 - 2016 65
3.2. So sánh các chỉ tiêu sinh lý LAR, SLA 
Kết quả thí nghiệm về chỉ số tỷ lệ diện tích lá LAR và độ dày lá SLA của Sâm 
lông được trình bày trong các hình 2 và 3. 
Hình 2. Tỷ lệ 
diện tích lá 
LAR của Sâm 
lông trong các 
điều kiện 
trồng thí 
nghiệm 
Hình 3. Độ 
dày lá SLA 
của Sâm lông 
trong các điều 
kiện trồng thí 
nghiệm 
Dữ liệu chỉ ra rằng, tỷ lệ diện tích lá LAR và độ dày lá SLA của những cây 
trồng từ hạt cao hơn gấp nhiều lần so với những cây trồng từ rễ trong cùng điều kiện. 
Qua kết quả phân tích thống kê từ hình 2 có thể thấy không có sự khác biệt có 
ý nghĩa thống kê về LAR của cây trồng từ rễ ở 100% và 60% ánh sáng tự nhiên. 
Trong khi đó, LAR của cây trồng từ hạt có sự khác biệt có ý nghĩa khi trồng trong 
hai điều kiện ánh sáng khác nhau (p = 0.000). Cây trồng từ hạt có LAR cao hơn 
nhiều lần so với cây trồng từ rễ (LAR = 388,1 m2/kg từ hạt so với 71,9 m2/kg từ rễ 
và tương tự 298,5 m2/kg so với 53,7 m2/kg) với p = 0,000. Cây trồng từ rễ cho lá ít 
hơn cây trồng từ hạt, ít hơn trung bình từ 13÷28 lá nhưng tổng khối lượng lá nặng 
hơn từ 3,3÷28,4 lần so với tổng khối lượng lá của cây trồng từ hạt dẫn đến LAR của 
cây trồng từ hạt cao hơn cây trồng từ rễ. 
 Nghiên cứu khoa học công nghệ 
Tạp chí Khoa học và Công nghệ nhiệt đới, Số 10, 06 - 2016 66
Theo nghiên cứu của Poorter và Nagel, 2000 [6], Pallison R.R., Goldstein G., 
Ares A., 1998 [5] về thích ứng của thực vật trong các môi trường ánh sáng khác 
nhau trong rừng nhiệt đới, các tác giả nhận định chung là khi điều kiện ánh sáng 
tăng, thực vật sẽ giảm LAR nhưng tăng khả năng đồng hóa CO2. Tuy nhiên, một số 
tác giả khác như Le và cộng sự, 2007 [4] trong trường hợp nghiên cứu loài cây bụi 
Graptophyllum excelsum tại rừng nhiệt đới bang Queesnland (Úc) cho thấy LAR của 
loài này không có sự khác biệt khi trồng trong 2 điều kiện khác nhau là 12% và 75% 
ánh sáng. Nghiên cứu các đặc điểm sinh lý, sinh thái của loài này, nhóm tác giả trên 
phát hiện đây là loài thích nghi với điều kiện ánh sáng cao, có khả năng mở rộng 
vùng phân bố ra khỏi tán rừng khi có điều kiện thuận lợi. Như vậy, tương tự như loài 
Graptophyllum excelsum, bước đầu có thể nhận định loài Sâm lông có khả năng 
thích ứng với điều kiện ánh sáng cao và biên độ ánh sáng rộng. 
Dữ liệu trên hình 3 cho thấy rằng có sự khác biệt lớn về chỉ số SLA giữa cây 
trồng từ hạt và cây trồng từ rễ. Tương tự với chỉ số LAR, cây trồng từ hạt có chỉ số 
SLA lớn hơn cây trồng từ rễ ở cả hai điều kiện ánh sáng khác nhau. Cây trồng từ hạt ở 
điều kiện 100% và 60% ánh sáng tự nhiên có chỉ số SLA cao hơn lần lượt là 6 và 9 lần 
so với cây trồng từ rễ ở cùng điều kiện ánh sáng. Các khác biệt này đều có ý nghĩa 
thống kê với p ≤ 0,05. Tuy nhiên, không có sự khác biệt về SLA giữa cây trồng từ 
cùng một hình thức sinh sản trong hai điều kiện ánh sáng khác nhau (p = 0,516). 
Theo Shipley, 2002 [10] thì chỉ số độ dày lá SLA phản ánh kích thước lá và nó 
sẽ thay đổi để đáp ứng với sự thay đổi điều kiện ánh sáng. SLA thường tăng nhanh 
khi điều kiện ánh sáng giảm, sự gia tăng SLA do ánh sáng giảm được kết hợp với sự 
thay đổi về hình thái giải phẫu lá như kích thước và số lượng tế bào diệp lục dẫn đến 
giảm độ dày của lá. SLA của thực vật dưới bóng cao hơn SLA của thực vật không bị 
che bóng. Theo Poorter, 1999 [8], trong điều kiện ánh sáng thấp, thực vật tăng 
cường khả năng hấp thu ánh sáng bằng cách mở rộng diện tích lá và hình thành lá 
mỏng, dẫn đến chỉ số SLA cao. Kết quả ghi nhận về chỉ số SLA phù hợp với các giả 
thiết đặt ra, đó là Sâm lông có khả năng thích ứng với điều kiện ánh sáng cao và biên 
độ ánh sáng rộng. 
3.3. So sánh các chỉ tiêu RGR và NAR 
Kết quả ghi nhận về tốc độ tăng trưởng tương đối RGR (tốc độ tăng trưởng về 
sinh khối khô trong 1 đơn vị thời gian) và suất đồng hóa thuần NAR được trình bày 
trong hình 4 và 5. 
 Nghiên cứu khoa học công nghệ 
Tạp chí Khoa học và Công nghệ nhiệt đới, Số 10, 06 - 2016 67
Hình 4. Tốc độ 
tăng trưởng 
tương đối RGR 
của Sâm lông 
trong các điều 
kiện trồng thí 
nghiệm 
Hình 5. Suất 
đồng hóa thuần 
NAR của Sâm 
lông trong các 
điều kiện trồng 
thí nghiệm 
Dữ liệu trên hình 4 và 5 cho thấy, đối với mỗi phương thức trồng từ rễ hoặc từ 
hạt ở điều kiện 100% và 60% ánh sáng tự nhiên, RGR và NAR không có sự khác 
biệt nhiều, nhưng giữa 2 phương thức thì có sự chênh lệch gấp nhiều lần. 
Trong cùng một thời gian gieo trồng, cùng một điều kiện chăm sóc, cây trồng 
từ rễ có tỷ lệ RGR cao hơn (cho năng suất cao hơn) cây trồng từ hạt. Kết quả cũng 
cho thấy cây Sâm lông là cây có khả năng thích ứng với điều kiện ánh sáng cao. Cây 
trồng từ rễ có RGR ở điều kiện 100% ánh sáng cao hơn cây trồng ở điều kiện 60% 
ánh sáng tự nhiên, tuy sự khác biệt này không có ý nghĩa thống kê. Kết quả này phù 
hợp với một số nghiên cứu trước đây của các tác giả nước ngoài. 
Theo Poorter và Remkes, 1990 [7] khi phân tích tăng trưởng của 24 loài thực 
vật mọc tự nhiên dưới tán rừng được trồng từ hạt trong điều kiện cung cấp dinh dưỡng 
tối ưu thì tốc độ tăng trưởng tương đối RGR có mối tương quan cao với tỷ lệ diện tích 
lá LAR. Mối tương quan tích cực này chủ yếu là do độ dày lá SLA. Đây là đặc tính 
của những loài chịu bóng. Theo Lambers và cộng sự, 1998 [3], thực vật thích nghi với 
môi trường ánh sáng thấp sẽ giảm RGR khi trồng ở điều kiện ánh sáng cao, trong khi 
đó, cây thích nghi với điều kiện ánh sáng cao sẽ tăng RGR khi trồng ở điều kiện ánh 
sáng cao hơn. Kết quả thí nghiệm của đề tài cho thấy ở biên độ ánh sáng 60% và 
100% ánh sáng tự nhiên tốc độ tăng trưởng của Sâm lông ít bị ảnh hưởng. 
 Nghiên cứu khoa học công nghệ 
Tạp chí Khoa học và Công nghệ nhiệt đới, Số 10, 06 - 2016 68
Như vậy, tuy loài Sâm lông dùng trồng thí nghiệm chủ yếu phân bố dưới tán 
rừng của VQGCT, nhưng loài này có khả năng phát triển trong điều kiện ánh sáng 
cao, thích hợp với việc gây trồng trong vườn của người dân địa phương. Theo lý 
thuyết về tam giác CRS: C (competitor - cạnh tranh), R (ruderal - cây mọc nơi cây 
lớn đổ), S (stress tolerator - cây chịu đựng) thì kết quả ghi nhận từ nghiên cứu trong 
tự nhiên và thí nghiệm tại VQGCT cho thấy Sâm lông thuộc nhóm R. Trong điều 
kiện tự nhiên dưới tán rừng, loài này có khả năng chiếm lĩnh các khu vực cây lớn 
gãy đổ hay có tác động của con người. 
Từ hình 5 có thể thấy, suất đồng hóa thuần NAR của cây trồng từ rễ cao gấp 
8÷9 lần so với cây trồng từ hạt. Theo Poorter và Remkes, 1990 [7], suất đồng hóa 
thuần là kết quả tăng cacbon ròng trong quang hợp và mất cacbon trong hô hấp, tiết 
dịch, thoát hơi nước tính trên đơn vị diện tích lá. NAR cao trong trường hợp điều 
kiện ánh sáng đủ, do đó các thực vật chỉ phát triển tốt nhờ khả năng quang hợp tốt 
(Poorter, 1999) [8]. Trong lý thuyết về phân tích tăng trưởng, cũng theo Poorter và 
Remkes, 1990 [7] thì RGR có thể được tính bằng công thức: 
RGR = LAR x NAR. 
Chỉ số này chỉ có thể sử dụng khi hai giá trị sinh khối khô của lá và diện tích lá 
của cây có quan hệ tuyến tính với nhau. 
Kết quả thí nghiệm cho thấy, chỉ số LAR của Sâm lông trồng thí nghiệm 
không tỷ lệ thuận với chỉ số RGR, sự khác biệt về RGR được quyết định bởi chỉ số 
NAR. Như vậy, Sâm lông thích ứng với điều kiện ánh sáng cao bằng cách điều 
chỉnh sinh lý, khả năng tăng tốc độ đồng hóa CO2, không phải bằng các hình thức 
biến đổi hình thái lá. 
Theo Shipley, 2000 [9] nghiên cứu về sự biến đổi của tốc độ tăng trưởng 
tương đối RGR và các thành phần của RGR như LAR và NAR khi thay đổi bức xạ 
ánh sáng của 2 loài thân thảo lâu năm Lythrum salicaria và Epilobium glandulosum, 
việc trồng cây trong điều kiện hạn chế ánh sáng bằng cách che bóng làm giảm RGR 
và NAR, trong khi LAR không thay đổi. Các tác giả trên phát hiện NAR tăng tuyến 
tính và SLA giảm theo cấp số nhân theo sự biến thiên của RGR. Kết quả tương tự 
cũng được tìm thấy trong thử nghiệm trồng Sâm lông ở điều kiện 100% và điều kiện 
60% ánh sáng tự nhiên, NAR tăng tương ứng khi RGR tăng. 
Theo kết quả nghiên cứu Hunt và Cornelissen, 1997 [2], LAR biến thiên khá 
mạnh đối với thực vật sống ở ngưỡng ánh sáng thấp. Khi nghiên cứu thành phần của 
tốc độ tăng trưởng tương đối và mối tương quan của 59 loài thực vật thuộc ba nhóm 
loài (21 loài thân thảo một lá mầm, 22 loài thân thảo hai lá mầm và 16 loài cây gỗ 
hai lá mầm) cho thấy trong ngưỡng ánh sáng thấp từ 125÷250 μmol/m2/s, tốc độ 
tăng trưởng tương đối RGR của các loài tăng không đáng kể, trong khi tỷ lệ diện 
tích lá giảm rất mạnh. Như vậy, đối với Sâm lông, các thích ứng về hình thái có thể 
xảy ra khi trồng thí nghiệm ở điều kiện ánh sáng thấp, như dưới tán rừng nhiệt đới 
với biên độ ánh sáng từ 2÷25% ánh sáng mặt trời trực tiếp. 
 Nghiên cứu khoa học công nghệ 
Tạp chí Khoa học và Công nghệ nhiệt đới, Số 10, 06 - 2016 69
Sự khác biệt lớn về các chỉ tiêu sinh lý giữa cây trồng từ hạt và cây trồng từ rễ 
cho thấy sự tăng trưởng của loài Sâm lông trong hai điều kiện 100% và 60% ánh 
sáng tự nhiên được quyết định bằng hình thức sinh sản sinh dưỡng hay sinh sản hữu 
tính. Cây sinh sản sinh dưỡng có tốc độ tăng trưởng cao hơn. Tuy nhiên, để có thêm 
cơ sở khẳng định khả năng sinh trưởng, phát triển, tốc độ tăng trưởng, cần tiếp tục 
nghiên cứu ảnh hưởng của ánh sáng đối với Sâm lông trong ngưỡng thấp hơn, nhất 
là từ 2÷25% ánh sáng tự nhiên từ giai đoạn nảy mầm đến khi trưởng thành. 
4. KẾT LUẬN 
Các chỉ tiêu sinh lý LAR, SLA, NAR và tốc độ tăng trưởng tương đối RGR 
của Sâm lông không có sự khác biệt đáng kể khi trồng trong hai điều kiện 100% và 
60% ánh sáng tự nhiên; Bước đầu có thể nhận định loài Sâm lông có biên độ ánh 
sáng rộng và cây trưởng thành có khả năng thích ứng với điều kiện ánh sáng cao. 
Sự hiện diện của loài Sâm lông dưới tán rừng trong khu vực Nam Cát Tiên có 
thể phù hợp với giả thiết là loài Sâm lông thuộc nhóm loài cơ hội thuộc đỉnh R của 
Tam giác CRS (theo lý thuyết của Grime, 1979), dễ thích nghi với điều kiện xáo 
trộn và có khả năng nhanh chóng chiếm không gian khu vực cây gãy đổ. 
Sự khác biệt lớn về các chỉ tiêu sinh lý giữa cây trồng từ hạt và cây trồng từ rễ 
cho thấy tốc độ tăng trưởng của Sâm lông trồng từ rễ cao hơn trồng từ hạt. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Ngô Sỹ Giai và cộng sự, Nghiên cứu các điều kiện độ ẩm đất phục vụ phát 
triển các vùng trồng cây ăn quả, cây công nghiệp ngắn và dài ngày, cây cỏ 
chăn nuôi ở các vùng trung du, miền núi Việt Nam, Viện Khoa học Khí tượng 
Thủy văn và Môi trường, 2004. 
2. Hunt R. and Cornelissen J. H. C., Components of relative growth rate and 
their interrelations in 59 temperate plant species, New Phytologist, 1997, 
135(3):359-417. 
3. Lambers H., Chapin F.S. and Pons T.L., Plant physiological ecology, 
Journalof Agronomy and Crop Science, 1998, 184(2):143-144. 
4. Lê Bửu Thạch, Ecophysiology of Graptophyllum species in Australia. Ph.D 
Dissertation, The University of Queensland, Brisbane, Australia, 2007. 
5. Pattison R.R., Goldstein G., Ares A., Growth, biomass allocation and 
photosynthesis of invasive and native Hawaiian rainforest species, Oecologia, 
1998, 117:449-459. 
6. Poorter H. and Nagel Oscar, The role of biomass allocation in the growth 
response of plants to different levels of light, CO2, nutrients and water: a 
quantitative review, Australian Journal of Plant Physiology, 2000, 27:595-607. 
 Nghiên cứu khoa học công nghệ 
Tạp chí Khoa học và Công nghệ nhiệt đới, Số 10, 06 - 2016 70
7. Poorter H. and Remkes C., Leaf erea ratio and net assimilation rate of 24 wild 
species differing in relative growth rate, Oecologia, 1990, 83:553-559. 
8. Poorter L., Growth responses of 15 rain-forest tree species to a light gradient: 
the relative importance of morphological and physiological traits, Functional 
Ecology, 1999, 13:296-410. 
9. Shipley B., Plasticity in relative growth rate and its components following a 
change in inrradiance, Plant, Cell and Environment, 2000, 23:1207-1216. 
10. Shipley B., Trade-offs between net assimilation rate and specific leaf area in 
determining relative growth rate: relationship with daily irradiance, 
Functional Ecology, 2002, 16:682-689. 
SUMMARY 
THE STUDY OF THE ADAPTATION OF Cyclea barbata Miers TO 
NATURAL LIGHTING CONDITIONS IN FIELD TRIALS OF 
SEEDS AND ROOTS IN CAT TIEN NATIONAL PARK 
The study is conducted to survey the influences of 100% and 60% natural 
lighting on Cyclea barbata Miers in field trials of seeds and roots. The physiological 
parameters such as LAR, SLA, NAR as well as relative growth rate RGR found in 
the two conditions of lighting are not significantly different, which shows that the 
Cyclea barbata has a wide range of lighting condition and the mature plants can 
acclimate to a high lighting condition. Moreover, Cyclea barbata Miers growing up 
under the forest canopy in Nam Cat Tien is supposed to belong to the truderal plant 
at top R of CRS triangle and the plants of roots grow better than the plants of seeds. 
Từ khóa: Sâm lông, Cyclea barbata Miers; LAR, SLA, NAR, RGR, ánh sáng. 
Nhận bài ngày 19 tháng 5 năm 2016 
Hoàn thiện ngày 12 tháng 6 năm 2016 
Phòng Sinh thái cạn, Chi nhánh Phía Nam, Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga