Nghiên cứu các giải pháp khoa học công nghệ và kinh tế-xã hội trồng rừng gỗ lớn, mọc nhanh trên đất trống còn tính chất đất rừng và đất rừng nghèo kiệt

NGHIÊN CỨU CÁC GIẢI PHÁP KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ KINH TẾ - XÃ HỘI TRỒNG 
RỪNG GỖ LỚN, MỌC NHANH TRÊN ĐẤT TRỐNG CÒN TÍNH CHẤT ĐẤT RỪNG VÀ ĐẤT 
RỪNG NGHÈO KIỆT 
Trần Văn Con 
Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam 
TÓM TẮT 
Nhằm lựa chọn các loài cây thích hợp với mục đích trồng rừng gỗ lớn mọc nhanh trên 
các dạng lập địa đất trống còn tính chất đất rừng và đất rừng nghèo kiệt, đã tiến hành nghiên 
cứu phân loại và đánh giá lập địa, đánh sinh trưởng của các mô hình rừng trồng đã có trên các 
lập địa khác nhau, tìm hiểu mối quan hệ giữa lập địa và năng suất cây trồng, nhu cầu sinh thái và 
cơ chế cạnh tranh không gian sinh trưởng của các loài. Kết quả đã lựa chọn được các loài có 
triển vọng trồng rừng gỗ lớn mọc nhanh ở các vùng sinh thái là: (i) Ở vùng Tây Nguyên: Dầu rái, 
Giổi xanh và Keo tai tượng. (ii) Ở vùng Duyên hải miền Trung: Keo tai tượng và Cóc hành. (iii) Ở 
vùng Tây Bắc: Trám trắng, Keo tai tượng và Re hương. (iv) Ở vùng Đông Bắc Bộ: Mỡ, Re gừng, 
Keo tai tượng, Xoan đào và Sồi phảng. 
 Kết quả nghiên cứu về kỹ thuật gây trồng đối với các loài keo là những loài nhập nội 
mọc nhanh cần lưu ý: (1) Chỉ lựa chọn những lập địa đất trống còn tính chất đất rừng (không 
trồng ở những lập địa đã bị thoái hóa mạnh không còn tính chất đất rừng). (2) Phương thức trồng 
tập trung thuần loài. (3) Chỉ sử dụng các giống đã được công nhận là giống TBKT hoặc giống 
quốc gia cụ thể: với Keo lá tràm các giống: Bvlt 83, Bvlt 84, Bvlt 85, A7, A14, A19 và A43. Với 
Keo lai các giống BV10, BV16, BV32, BV5, BV15, BV29, TB1, TB12. Với Keo tai tượng các giống 
có xuất xứ Pongaki, Cardwell, Iron range và một số xuất xứ có nguồn gốc từ Papua Niu Ghine 
hoặc giống được nhập khẩu từ Úc đã qua khảo nghiệm. (4) Trồng bằng cây con có bầu sản xuất 
từ hạt (đối với các giống Keo lá tràm và Keo tai tượng), giâm hom, hoặc nuôi cấy mô (đối với các 
giống Keo lai). (5) Mật độ trồng từ 1100 -1330 cây/ha, tuy theo mục tiêu kết hợp sử dụng gỗ nhỏ 
bằng tỉa thưa hai lần hay một lần của chủ rừng. (5) Xử lý thực bì, làm đất, bón phân và chăm sóc 
rừng theo quy trình hiện hành. Đối với các loài bản địa cần lưu ý: (1) Chỉ trồng trên các lập địa 
đất rừng nghèo kiệt trong các vùng sinh thái phù hợp với từng loài cụ thể. (2) Phương thức trồng: 
trồng làm giàu và/hoặc cải tạo rừng nghèo kiệt theo băng, theo rạch hoặc lỗ trống. (3) Sử dụng 
hạt giống có nguồn gốc rõ ràng từ các khu rừng giống đã được công nhận, hoặc từ các cây mẹ 
được chọn lọc theo quy trình chọn cây trội làm giống. (4) Trồng bằng cây con có bầu, tiêu chuẩn 
cây con phải đạt chiều cao tối thiểu 0,5m và đường kính cổ rễ >4cm. (5) Mật độ trồng và biện 
pháp nuôi dưỡng: 200-800 cây/ha tùy theo mật độ và độ tàn che của thảm rừng nghèo kiệt. 
Chăm sóc, nuôi dưỡng rừng thường xuyên theo các nguyên tắc điều chỉnh mật độ, không gian 
sinh trưởng và chọn lọc kiểu hình để nuôi dưỡng các cây mục đích đạt các tiêu chuẩn kỹ thuật 
gỗ lớn. 
Các chính sách động lực để phát triển trồng rừng gỗ lớn trong thời gian tới cần chú 
trọng: (1) Chính sách đất đai: Các quyền sử dụng đất, sở hữu rừng phải quy định rõ ràng, được 
pháp luật công nhận và bảo vệ lâu dài có thể chuyển nhượng, bán, và thừa kế; tạo điều kiện cho 
pháp lý cho xu hướng tích tụ đất đai. (2) Chính sách đầu tư tài chính: Cải thiện cả đầu tư công 
và đầu tư tư nhân vào phát triển trồng rừng gỗ lớn bằng các chính sách linh hoạt. (3) Chính 
sách khoa học, công nghệ: Tăng cường vai trò quản lý Nhà nước đối với các tiến bộ khoa học 
và công nghệ trong lâm nghiệp.Trong điều kiện có nhiều thành phần kinh tế tham gia dịch vụ các 
tiến bộ khoa học và công nghệ, rất cần có sự đảm bảo chắc chắn từ phía Nhà nước về sự an 
toàn khi áp dụng các tiến bộ khoa học và công nghệ vì chu kỳ của cây rừng dài, nếu sai sót xảy 
ra sẽ khó điều chỉnh được. (4) Chính sách tiêu thụ và lưu thông gỗ và lâm sản: Các quy định 
và CSLN liên quan đến quản lý lâm sản cần ổn định và thống nhất, được thiết kế cẩn thận và phù 
hợp với lâm nghiệp quy mô nhỏ. Loại bỏ tối đa các thủ tục, giấy phép và các kiểm soát không 
cần thiết. 
Từ khóa: Trồng rừng gỗ lớn mọc nhanh; Đất trống còn tính chất đất rừng; Đất rừng 
nghèo kiệt. 
ĐẶT VẤN ĐỀ 
Phát triển trồng rừng cây mọc nhanh là một sự cần thiết khách quan, vấn đề là phát triển 
như thế nào cho có hiệu quả bền vững và hạn chế các ảnh hưởng tiêu cực về mặt môi trường và 
xã hội. Mặc dù đã có nhiều kết quả nghiên cứu được công bố, nhiều kinh nghiệm và bài học đã 
được đúc kết, người trồng rừng vẫn tiếp tục đối mặt với các vấn đề sau đây: (i) Bối rối khi lựa 
chọn tập đoàn cây trồng, (ii) Không chắc chắn về sự thích nghi của một loài đối với lập địa cụ 
thể, (iii) Có thể trồng gỗ lớn thuần loài không? Hay phải hỗn giao và tổ hợp hỗn giao như thế nào 
là tốt nhất, và (iv) Kỹ thuật lâm sinh thích hợp để thiết lập rừng trồng gỗ lớn như thế nào?. 
Đề tài nghiên cứu được xuất phát từ các yêu cầu thực tế sau đây: (i) Ngành công nghiệp 
chế biến gỗ (đặc biệt là đồ mộc) Việt Nam đang phát triển với tốc độ rất nhanh và đóng góp đáng 
kể vào kim ngạch xuất khẩu khoảng 2,5 tỷ US$, nhưng đáng tiếc lại phải nhập 80% gỗ nguyên 
liệu. (ii) Khả năng cung cấp gỗ từ rừng tự nhiên ngày càng giảm, trong những năm trước 2000, 
sản lượng gỗ khai thác từ rừng tự nhiên của Việt Nam trung bình khoảng 2 triệu m3 gỗ tròn mỗi 
năm, giảm xuống 0,7 triệu m3 vào năm 2000 và 0,3 triệu vào năm 2003; hiện nay con số này chỉ 
còn khoảng 0,2 triệu m3/năm.(iii) Việt Nam có trên 5 triệu ha rừng nghèo kiệt với sản lượng bình 
quân chỉ 30-90 m3/ha, trong đó ít nhất có 2-3 triệu ha rừng sản xuất có khả năng cải tạo thành 
rừng sản xuất thâm canh gỗ lớn. Chủ trương cải tạo rừng tự nhiên nghèo kiệt thành rừng sản 
xuất thâm canh gỗ lớn đang trở thành một chủ trương lớn vừa đáp ứng được nguyện vọng của 
những người làm nghề rừng ở điạ phương vừa là giải pháp cần thiết để thực hiện chiến lược 
phát triển ngành đã được Thủ tướng chính phủ phê duyệt với mục tiêu đáp ứng nhu cầu hàng 
năm 20 triệu m3 gỗ tròn (trong đó gỗ lớn là 10 triệu m3). (iii) Diện tích rừng trồng cung cấp gỗ lớn 
còn rất hạn chế, các kỹ thuật trồng rừng gỗ lớn còn rất tản mạn, chưa đồng bộ, liên hoàn cho mỗi 
loài/nhóm loài hỗn giao thích hợp. Các chính sách và giải pháp kinh tế xã hội vẫn còn nhiều bất 
cập, chưa tạo động lực thúc đẩy phát triển trồng rừng gỗ lớn cung cấp nguyên liệu chế biến đồ 
mộc. 
MỤC TIÊU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 
Mục tiêu 
Mục tiêu định hướng của đề tài là nhằm xác định được hệ thống các giải pháp khoa 
học công nghệ và kinh tế-xã hội để phát triển rừng trồng gỗ lớn, mọc nhanh trên đất trống còn 
tính chất đất rừng và đất rừng nghèo kiệt nhằm cung cấp nguyên liệu cho chế biến đồ mộc xuất 
khẩu và nội địa. 
Mục tiêu cụ thể giai đoạn 2008-2011 
- Xác đinh được ít nhất 3 loài cây/vùng sinh thái đạt yêu cầu làm đồ mộc, tăng trưởng 
nhanh (>10 m3/ha/năm) ở 4 vùng sinh thái: Tây Nguyên, Duyên hải Nam Trung Bộ, Tây 
Bắc và Đông Bắc. 
- Xây dựng được 8 quy trình kỹ thuật phù hợp cho từng loài cây và vùng sinh thái theo tiêu 
chuẩn quản lý rừng bền vững. 
- Đề xuất được các giải pháp về chính sách và kinh tế-xã hội để khuyến khích phát triển 
trồng rừng gỗ lớn. 
Nội dung nghiên cứu 
- Điều tra, đánh giá các mô hình rừng trồng gỗ lớn đã có và lựa chọn loài cây trồng theo 
các nhóm lập địa trến đất trống còn tính chất đất rừng và đất rừng nghèo kiệt. 
- Nghiên cứu các biện pháp kỹ thuật xây dựng và nuôi dưỡng rừng trồng thâm canh gỗ 
lớn, mọc nhanh. 
- Nghiên cứu chính sách và các giải pháp kinh tế - xã hội tạo động lực phát triển trồng 
rừng gỗ lớn mọc nhanh. 
- Xây dựng mô hình (105ha, trong đó trồng mới 40ha, kế thừa và bổ sung 65ha). 
Phương pháp nghiên cứu 
Đề tài sẽ tiếp cận theo phương pháp kế thừa và nghiên cứu bổ sung để áp dụng tổng 
hợp các giải pháp khoa học kỹ thuật thâm canh tạo rừng gỗ lớn mọc nhanh trên đất trống còn 
tính chất đất rừng và đất rừng nghèo kiệt; kết hợp với các giải pháp kinh tế xã hội tạo động lực 
cho việc phát triển. Đề tài sẽ áp dụng các lý thuyết hệ thống, sinh thái thực nghiệm và sinh thái 
quần thể để tiếp cận đến hệ sinh thái rừng trồng bền vững theo các tiêu chí: kinh tế, sinh thái và 
xã hội. 
- Cách tiếp cận để đạt được mục tiêu 1 là kết hợp 3 nguồn thông tin từ (i) kết quả điều tra 
đánh giá các mô hình hiện có phối hợp với phương pháp chuyên gia; (ii) Nghiên cứu các 
tính chất gỗ và công nghệ phối hợp với phân tích thị trường; và (iii) tìm hiểu đặc tính 
kháng bệnh và chống chịu của các loài dự kiến để lựa chọn được ít nhất 2 loài thích hợp 
cho mỗi dạng lập địa và vùng sinh thái. 
- Cách tiếp cận để đạt được mục tiêu 2: tiến hành các khảo nghiệm lâm sinh theo các 
phương pháp bố trí thí nghiệm đồng ruộng, xây dựng các mô hình rừng nghiên cứu trên 
cơ sở thiết lập mới từ đầu; đồng thời lựa chọn những mô hình rừng đã có để thiết kế các 
thí nghiệm kế thừa nhằm mục đích cung cấp gỗ lớn (theo phương pháp lấy không gian 
thay thế thời gian). Theo dõi, thu thập số liệu và phân tích quá trình sinh trưởng phát 
triển của rừng trồng để xác định ảnh hưởng của các biện pháp kỹ thuật làm cơ sở xây 
dựng các qui trình và hướng dẫn kỹ thuật. 
- Cách tiếp cận để đạt mục tiêu 3 là điều tra, đánh giá tác động chính sách và thị trường 
đến quá trình phát triển rừng trồng gỗ lớn và đề xuất các chính sách và giải pháp thích 
hợp để phát triển trên cơ sở bộ công cụ PRA và ý kiến chuyên gia,  
Các khái niệm sử dụng trong đề tài được định nghĩa như sau: 
Khái niệm gỗ lớn, mọc nhanh được hiểu trong đề tài này là: gỗ đến khi thành thục công 
nghệ phải đạt được đường kính tối thiểu trên 25 cm để có thể làm đồ mộc. Mọc nhanh ở đây phải 
đạt được tăng trưởng đường kính hàng năm tối thiểu từ 2- 3 cm/năm trở lên và đạt năng suất trên 
15 m3/ha/năm. 
Đất trống còn tính chất đất rừng là đất ở những lập địa vốn là rừng vừa mới bị mất (do 
khai thác trắng hoặc canh tác nương rẫy) nhưng vẫn còn những tính chất cơ bản của đất rừng 
xét ở hàm lượng mùn, độ ẩm đất và hệ sinh vật đất. Đất rừng là các loại đất được hình thành và 
phát triển dưới các hệ sinh thái rừng với những đặc điểm khác hẳn với các loại đất hình thành và 
phát triển ở những nơi không có rừng. 
Đất rừng nghèo kiệt là đất dưới các hệ sinh thái rừng đã bị suy thoái (do nhiều nguyên 
nhân khác nhau) đến mức nghèo kiệt. Khái niệm và các tiêu chí để đánh giá (và xác định) thế 
nào là rừng nghèo kiệt đã được Trần Văn Con và công sự (2008) nghiên cứu. 
KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 
Phân loại lập địa và chọn loài cây trồng 
Kết quả phân loại lập địa 
Trên cơ sở phối hợp các nhân tố cấu thành lập địa đã phân biệt được các đơn vị lập địa 
(ĐVLĐ) khác nhau, về mặt lý thuyết sẽ có đến 4.860 ĐVLĐ. Tuy nhiên, trên thực tế rất nhiều tổ 
hợp lý thuyết sẽ không tồn tại và số đơn vị lập địa sẽ ít hơn các tổ hợp lý thuyết này. Mỗi ĐVLĐ 
sẽ được ký hiệu theo tên phối hợp của các ký hiệu. Ví dụ: Nd1a1FaX0 có nghĩa là: Đất trống còn 
tính chất đất rừng có nguồn gốc từ rừng lá rộng thường xanh hoặc nửa rụng lá, nhóm đất feralit 
phát triển trên mac-ma chua, ẩm, địa hình núi, tương đối bằng phẳng (độ dốc <10o). Kết quả đã 
phân vùng Tây Nguyên thành 23 tiểu vùng lập địa với 182 dạng lập địa đất rừng nghèo kiệt và 91 
dạng lập địa đất trống còn tính chất đất rừng. Vùng duyên hải miền trung có 35 tiểu vùng lập địa 
với 57 dạng lập địa đất rừng nghèo kiệt và 63 dạng lập địa đất trống còn tính chất đất rừng. Vùng 
miền núi phía Bắc (bao gồm Tây Bắc và Đông Bắc) có 18 tiểu vùng với 40 dạng lập địa đất rừng 
nghèo kiệt và 39 dạng lập địa đất trống còn tính chất đất rừng (chi tiết các dạng lập địa tham 
khảo Trần Văn Con và cs, 2011). 
Sinh trưởng của các loài trên các dạng lập địa ở các vùng sinh thái 
Ở vùng Tây Nguyên: đã tiến hành điều tra sinh trưởng của các loài Dầu rái, Giổi xanh, 
Keo lai, Keo tai tượng và Xoan mộc đã trồng trên các dạng lập địa đất rừng nghèo kiệt và đất 
trống còn tính chất đất rừng. Tại vùng Duyên hải miền Trung đã điều tra đánh giá các loài Xà 
cừ, Vên vên, Keo lá tràm và Cóc hành; ở vùng Tây Bắc điều tra đánh giá các loài Trám trắng, Re 
hương và Keo tai tượng; và ở vùng Đông Bắc điều tra đánh giá các loài Mỡ, Re gừng, Keo tai 
tượng, Xoan đào và Sồi phảng. Kết quả điều tra, đánh giá được tổng hợp ở bảng 1 cho thấy: 
Giữa lập địa và năng suất rừng trồng có mối tương quan rất chặt chẽ, mỗi loài cây thích ứng mỗi 
loài lập địa nhất định. Đề tài đã tiến hành điều tra đánh giá sinh trưởng của các mô hình rừng 
trồng đã có theo các dạng lập địa và rút ra các kết luận sau: Ở vùng Tây Nguyên các loài có triển 
vọng trồng rừng gỗ lớn trên các dạng lập địa đất rừng nghèo kiệt bằng phương thức làm giàu 
rừng là: Dầu rái, Giổi xanh với chu kỳ kinh doanh 30 nặm. Loài có triển vọng trồng rừng gỗ lớn 
mọc nhanh trên đất trống còn tính chất đất rừng bằng phương thức thuần loài tập trung là Keo tai 
tượng với luân kỳ 15 năm. Ở vùng Duyên hải miền Trung các loài có triển vọng trồng rừng gỗ lớn 
mọc nhanh là Keo tai tượng với luân kỳ 15 năm, Keo lá tràm với luân kỳ 20 năm và Cóc hành với 
luân kỳ 20 năm. Ở vùng Tây Bắc, các loài có triển vọng trồng rừng gỗ lớn mọc nhanh là Trám 
trắng với luân kỳ 20 năm, Keo tai tượng với luân kỳ 15 năm và Re hương với luân kỳ 30 năm. Ở 
vùng Đông Bắc bộ các loài có triển vọng là Mỡ với luân kỳ 20 năm, Re gừng với luân kỳ 30 năm, 
Keo tai tượng với luân kỳ 15 năm, Xoan đào và Sồi phảng với luân kỳ 25 năm. 
Bảng 1. Đánh giá khả năng trồng gỗ lớn mọc nhanh của các loài điều tra tại các vùng sinh 
thái 
Vùng Loài Lập địa ∆D1,3 (cm/năm) 
Luân 
kỳ 
(năm) 
D1,3 
(cm) Đánh giá 
Td2a1FhoX1 1,24 30 37,1 + 
1. Dầu rái 
Đd1a1FkX1 1,45 30 43,5 ++ 
Đd1a1FsX1 1,41 30 42,3 ++ 
Nd2a1FsX1 1,41 30 42,3 ++ 
2. Giổi 
Nd2a1FkX1 1,57 30 47,1 +++ 
3. Keo lai Đd1a2FsX0 2,09 15 31,3 + 
4. Keo tai 
tượng Đd1a2FsX0 2,17 15 32,5 ++ 
Tây 
Nguyên 
5. Xoan mộc Đd1a1FkX1 1,5 30 45,1 + 
1. Xà cừ Đd2a1FkX1 1,56 25 39 + (sâu ) 
2. Vên vên Nd1a2FkX1 1,33 30 39,8 + 
Đd2a2FsXo 1,48 20 29,7 + 
3. Keo Lá tràm 
Đd1a2FoXo 1,63 20 32,5 ++ 
Nd2a2FkX1 2,1 20 42 ++ 
Duyên 
hải miền 
Trung 
4. Cóc hành 
Đd1a3FkXo 2,02 20 40 ++ 
Nd2a2FsX1 2 20 40 ++ 1. Trám 
 Td2a1FvX1 2,17 20 43,3 +++ 
Đd2a2FsXo 2,08 15 31,3 ++ 2. Keo tai 
tượng 
Đd2a2FvXo 2,24 15 33,6 ++ 
Nd2a2FsX1 2,07 30 62,3 +++ 
Tây Bắc 
3. Re hương 
Td2a1FvX1 2,22 30 66,5 +++ 
Đd2a2FsX1 2,06 20 41,2 ++ 1. Mỡ 
 Nd2a2FvX1 2,05 20 41 ++ 
2. Re gừng Đd2a2FsX1 1,72 30 51,5 ++ 
Td2a2FsXo 2,3 15 34,5 +++ 3. Keo tai 
tượng 
Đd2a2FsXo 2,16 15 32,4 ++ 
4. Xoan đào Đd2a2FsX1 1,88 25 47 ++ 
Nd2a1FvX1 1,9 25 47,4 +++ 
Đông Bắc 
5. Sồi phảng 
 Đd2a2FsX1 1,86 25 45,6 +++ 
Cơ sở khoa học để thiết lập và quản lý rừng trồng gỗ lớn, mọc nhanh 
Giữa lập địa và năng suất rừng trồng có mối tương quan rất chặt chẽ, mỗi loài cây thích 
ứng mỗi loài lập địa nhất định. Để tồn tại, sinh trưởng và phát triển, bất kỳ loài cây nào cũng phải 
đáp ứng các nhu cầu về ánh sáng, nước và dinh dưỡng. Khi cây rừng tập hợp thành quần xã với 
mật độ lớn trên một đơn vị diện tích, chúng phải cạnh tranh nhau đ ... p tác nhiều hơn giữa các bên liên quan. 
Các chính sách động lực để phát triển trồng rừng gỗ lớn trong thời gian tới cần chú 
trọng: (1) Chính sách đất đai: cần có sự quan tâm đúng đắn tới vấn đề giao rừng cho các cộng 
đồng địa phương cùng với các quyền về sở hữu đất cũng như các trách nhiệm kèm theo; Các 
QSDĐ, sở hữu rừng phải quy định rõ ràng, được pháp luật công nhận và bảo vệ lâu dài có thể 
chuyển nhượng, bán, và thừa kế; tạo điều kiện cho pháp lý cho xu hướng tích tụ đất đai. (2) 
Chính sách đầu tư tài chính: Cải thiện cả đầu tư công và đầu tư tư nhân vào phát triển trồng 
rừng gỗ lớn bằng các chính sách linh hoạt. Coi rừng và đất rừng là vốn và chủ của nó có thể góp 
QSDĐ, quyền sở hữu rừng như là cổ phần, hoặc vốn để liên doanh, liên kết. Mở rộng các hình 
thức tín dụng đặc biệt đối với các HGĐ và cộng đồng địa phương cần phải được ưu đãi trong 
vay vốn trồng rừng. Nhà nước hỗ trợ vốn để phát triển hạ tầng cơ sở lâm nghiệp. (3) Chính 
sách khoa học, công nghệ: Tăng cường vai trò quản lý Nhà nước đối với các tiến bộ khoa học 
và công nghệ trong lâm nghiệp.Trong điều kiện có nhiều thành phần kinh tế tham gia dịch vụ các 
tiến bộ khoa học và công nghệ, rất cần có sự đảm bảo chắc chắn từ phía Nhà nước về sự an 
toàn khi áp dụng các tiến bộ khoa học và công nghệ vì chu kỳ của cây rừng dài, nếu sai sót xảy 
ra sẽ khó điều chỉnh được. Nhà nước cần khuyến khích các hình thức hợp tác về ứng dụng khoa 
học và công nghệ trong lâm nghiệp. Cần phải tạo điều kiện để đào tạo nguồn nhân lực, và huy 
động được đội ngũ cán bộ khoa học cống hiến cho ngành ở các vùng khó khăn. Khuyến khích 
các nhóm sử dụng rừng, các nhóm tự trợ giúp, các nhóm học tập và hỗ trợ kỹ thuật, và khuyến 
khích sự tham gia tích cực hơn nữa của phụ và huy động được nữ trong các quá trình ra quyết 
định liên quan đến lâm nghiệp; Đẩy mạnh hoạt động khuyến lâm, cần xây dựng Trung Tâm 
khuyến nông khuyến lâm thành những đơn vị dịch vụ công đủ mạnh. (4) Chính sách tiêu thụ và 
lưu thông gỗ và lâm sản: Các quy định và CSLN liên quan đến quản lý lâm sản cần ổn định và 
thống nhất, được thiết kế cẩn thận và phù hợp với lâm nghiệp quy mô nhỏ. Loại bỏ tối đa các thủ 
tục, giấy phép và các kiểm soát không cần thiết. Khuyến khích nhiều thành phần kinh tế tham gia 
vào thị trường, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, tránh tình trạng độc quyền mua bán trên thị 
trường.Tăng cường thực thi luật pháp, quản lý và thương mại lâm sản (FLEGT); Các cộng đồng 
cần được hỗ trợ trong các hoạt động tiếp thị như chứng chỉ rừng và chứng chỉ chuỗi hành trình 
sản phẩm (ví dụ theo FSC), hệ thống xác nhận pháp lý gỗ, và thông tin tiếp cận thị trường. 
Giải pháp tổ chức sản xuất được thiết kế dựa trên bản chất kinh tế của quá trình sản 
xuất gỗ lớn. Đặc trưng cơ bản nhất là sự kết hợp hữu có giữa quá trình tái sản xuất sinh học có 
chu kỳ dài với quá trình tái sản xuất kinh tế có chu kỳ hàng năm. Để kết hợp quá trình tái sản 
xuất tự nhiên lâu dài với quá trình tái sản xuất kinh tế hàng, đối tượng sản xuất phải là một 
hệ thống các lâm phần có diện tích đủ lớn có tổ chức không gian và thời gian hợp lý. Cấu trúc 
thời gian bao gồm các lâm phần với các cấp tuổi khác nhau từ rừng mới trồng đến rừng thành 
thục, các lâm phần này được bố trí bên cạnh nhau theo một tổ chức không gian để tạo thành một 
đơn vị điều chế liên hoàn, một đơn vị quản lý rừng (FMU). Quá trình công nghệ của quá trình sản 
xuất được phân theo các giai đoạn sản xuất dựa trên các giai đoạn sinh trưởng của cây. Hệ 
thống tổ chức sản xuất gỗ lớn theo hướng thương mại mang tính phân cấp. Hệ thống sẽ có 
nhiều cấp theo thứ bậc như là các bộ phần cấu thành tổ chức có các nhiệm vụ, chức năng khác 
nhau nhưng đều phụ thuộc và thống nhất với nhiệm vụ và chức năng của toàn hệ thống. Xuất 
phát điểm của kinh doanh gỗ lớn theo hướng thương mại là một phân cấp mục tiêu (cây mục 
tiêu), nó được xác định bởi mục tiêu chung của nền kinh tế và chiến lược phát triển ngành. Nhu 
cầu phát triển xã hội ngày càng đòi hỏi sự tăng lên về khối lượng và chất lượng các sản phẩm 
gỗ, cùng với sự tăng lên không ngừng của việc phân công lao động, chuyên môn hóa, hiện đại 
hóa và hợp tác hóa đòi hỏi tất yếu phải có các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý nhằm đạt kết 
quả tốt nhất. Kinh doanh gỗ lớn theo hướng thương mại là một hình thức chuyên môn hóa vào 
một số sản phẩm nhất định và do đó cũng đòi hỏi một sự hợp tác chặt chẽ giữa người sản xuất 
(lâm nghiệp) và người sử dụng (công nghiệp). Khi tổng hợp và thiết kế các mô hình kinh doanh 
gỗ lớn theo hướng thương mại cần phải cân nhắc quan hệ giữa các phạm trù phân cấp cơ bản 
đó là: Phân cấp mục tiêu  Phân cấp quyết định  Phân cấp quá trình  Phân cấp thông tin  
Phân cấp hệ thống. 
Đề tài đã xây dựng được 105ha mô hình, trong đó 40ha trồng mới, 60ha kế thừa các mô 
hình đã có và 5ha thí nghiệm tỉa thưa chuyển hóa. Đã lựa chọn được danh mục các loài cây có 
khả năng trồng gỗ lớn mọc nhanh với chu kỳ 15-30 năm và năng suất tối thiểu đạt 12 m3/ha/năm. 
Xây dựng được 9 quy trình kỹ thuật trong đó 8 quy trình trồng các loài cây cung cấp gỗ lớn và 1 
quy trình chuyển hóa rừng gỗ nhỏ thành rừng gỗ lớn. Đề xuất các giải pháp tạo động lực phát 
triển rừng trồng gỗl ớn gồm: (1) chính sách đất đai theo hướng tạo điều kiện cho tích tụ, tập 
trung đất đai và cải thiện quản lý đất đai; (2) Chính sách đầu tư tín dụng nhằm tạo thuận lợi cho 
các chủ rừng có vốn kinh doanh gỗ lớn; (3) Chính sách khoa học công nghệ để khuyến khích áp 
dụng các tiến bộ kỹ thuật mới cho sản xuất và (4) chính sách quản lý thị trường, lưu thông gỗ và 
lâm sản từ rừng trồng. 
KẾT LUẬN 
- Đã lựa chọn được các loài có triển vọng trồng rừng gỗ lớn mọc nhanh ở các vùng sinh thái là: 
(i) Ở vùng Tây Nguyên: Dầu rái, Giổi xanh và Keo tai tượng. (ii) Ở vùng Duyên hải miền trung: 
Keo tai tượng và Cóc hành. (iii) Ở vùng Tây Bắc: Trám trắng, Keo tai tượng và Re hương. (iv) Ở 
vùng Đông Bắc Bộ: Mỡ, Re gừng, Keo tai tượng, Xoan đào và Sồi phảng. 
- Có hai khả năng để tăng năng suất và hiệu quả của rừng nhân tạo so với rừng tự nhiên: (i) tăng 
tỷ lệ sinh khối sử dụng được bằng các biện pháp kỹ thuật lâm sinh; ví dụ cải thiện chất lượng 
cây, trồng các cây chịu bóng để tận dụng không gian sinh trưởng và hạn chế sự phát triển của 
thảm thực bì; (ii) và tăng năng suất sản xuất sinh khối thực sự của HSTR, thông qua cải tạo lập 
địa, cải thiện giống, tối ưu hóa cấu trúc không gian và thời gian và quản lý bảo vệ để ngăn ngừa 
và hạn chế các rủi ro. 
- Kết quả nghiên cứu về kỹ thuật gây trồng đối với các loài keo là những loài nhập nội mọc 
nhanh cần lưu ý: (1) Chỉ lựa chọn những lập địa đất trống còn tính chất đất rừng (không trồng ở 
những lập địa đã bị thoái hóa mạnh không còn tính chất đất rừng). (2) Phương thức trồng tập 
trung thuần loài. (3) Chỉ sử dụng các giống đã được công nhận là giống TBKT hoặc giống quốc 
gia cụ thể: với Keo lá tràm các giống: Bvlt83, Bvlt84, Bvlt85, A7, A14, A19 và A43. Với Keo lai 
các giống BV10, BV16, BV32, BV5, BV15, BV29, TB1, TB12. Với Keo tai tượng các giống có 
xuất xứ Pongaki, Cardwell, Iron range và một số xuất xứ có nguồn gốc từ Papua Niu Ghine hoặc 
giống được nhập khẩu từ Úc đã qua khảo nghiệm. (4) Trồng bằng cây con có bầu sản xuất từ 
hạt (đối với các giống Keo lá tràm và Keo tai tượng), giâm hom, hoặc nuôi cấy mô (đối với các 
giống Keo lai). (5) Mật độ trồng từ 1100 -1330 cây/ha, tuy theo mục tiêu kết hợp sử dụng gỗ nhỏ 
bằng tỉa thưa hai lần hay một lần của chủ rừng. (6) Xử lý thực bì, làm đất, bón phân và chăm sóc 
rừng theo quy trình hiện hành. Đối với các loài bản địa cần lưu ý: (1) Chỉ trồng trên các lập địa 
đất rừng nghèo kiệt trong các vùng sinh thái phù hợp với từng loài cụ thể. (2) Phương thức trồng: 
trồng làm giàu và/hoặc cải tạo rừng ngheo kiệt theo băng, theo rạch hoặc lỗ trống. (3) Sử dụng 
hạt giống có nguồn gốc rõ ràng từ các khu rừng giống đã được công nhận, hoặc từ các cây mẹ 
được chọn lọc theo quy trình chọn cây trội làm giống. (4) Trồng bằng cây con có bầu, tiêu chuẩn 
cây con phải đạt chiều cao tối thiểu 0,5m và đường kính cổ rễ >4cm. (5) Mật độ trồng và biện 
pháp nuôi dưỡng: 200-800 cây/ha tùy theo mật độ và độ tàn che của thảm rừng nghèo kiệt. 
- Các chính sách động lực để phát triển trồng rừng gỗ lớn trong thời gian tới cần chú trọng: (1) 
Chính sách đất đai: tạo điều kiện cho pháp lý cho xu hướng tích tụ đất đai. (2) Chính sách đầu 
tư tài chính: Cải thiện cả đầu tư công và đầu tư tư nhân vào phát triển trồng rừng gỗ lớn bằng 
các chính sách linh hoạt. (3) Chính sách khoa học, công nghệ: Tăng cường vai trò quản lý Nhà 
nước đối với các tiến bộ khoa học và công nghệ trong lâm nghiệp. (4) Chính sách tiêu thụ và 
lưu thông gỗ và lâm sản: Các quy định và CSLN liên quan đến quản lý lâm sản cần ổn định và 
thống nhất. Loại bỏ tối đa các thủ tục, giấy phép và các kiểm soát không cần thiết. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Trần Văn Con, 1998. Nghiên cứu bổ sung chọn loài cây trồng chính cho trồng rừng sản 
xuất vùng Bắc Tây Nguyên. Báo cáo tổng kết đề tài, Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt 
Nam. 
2. Trần Văn Con, 2008. Hướng tới một nền lâm nghiệp bền vững, đa chức năng-Nhìn về 
tương lai từ quan điểm lâm học. Nxb Lao Động - Xã hội, Hà Nội. 
3. Trần Văn Con và cs., 2011. Nghiên cứu các giải pháp khoa học công nghệ và kinh tế-xã 
hội trồng rừng gỗ lớn mọc nhanh trên đất trống còn tính chất đất rừng và đất rừng 
nghèo kiệt. Báo cáo tổng kết đề tài, Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam. 
4. Ngô Đình Quế và cs., 2009. Phân hạng đất trồng rừng sản xuất một số loài cây chủ yếu ở 
các vùng trọng điểm, Báo cáo tổng kết đề tài, Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam. 
5. Đỗ Đình Sâm, 1996. Đánh giá tiềm năng sản xuất đất lâm nghiệp, Chương trình khôi phục 
rừng tự nhiên. Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam. 
6. Schwanecke, W., 1971. Richtlinie forstliche Standorterkundung in der DRV, Bai Chay. 
 RESEARCH ON METHODOLOGIES OF FAST GROWING, LARGE SIZE TIMBER 
PLANTATION ON FOREST SOILS AND DEGRADED FORESTS 
Tran Van Con 
Forest Science Institute of Vietnam 
SUMMARY 
To determine scientific and practical background of site-species matching for fast growing, large 
size timber plantation on forest soils and degraded forests, following studies have been done: site 
clasification and assessment, evaluating growth and yield of existing plantations relevant to 
different site conditions, relationship between site and yield, ecological requirements of species, 
and competition for growth spacing of tree species. As results, following tree species have been 
choosen as appropriate for each ecological regions: (i) in Central Highland: Dipterocarpus alatus, 
Michelia midiocris, and Acacia mangium; (ii) In coast Cemtre: Acacia mangium, and Azadirachta 
excelsa. (iii) In North-West: Cannarium album, Acacia mangium, and Cinnamomum 
pharthenoxylum. (iv) In North-East: Manglietia conifera, Cinnamomum obtusifolium, Acacia 
mangium, Prunus arborea, and Castanopsis fissa. The more light demand a tree species has, the 
more large growth space it needs and if there is lack of light, it might be quickly eliminated than 
shade tolerant tree species. This means that the competition is more violent and leading to fast 
density decreasing. In the same species, the more productive site condition, the more intensively 
competition process occurs and leads to quickly forest cover closing. If the average growth 
space of Acacia mangium at the age 10 is 100%, the decreasing order after light requirement of 
other studied tree species are: Acacia auriculiformis, Azadirachta excelsa, Castanopsis fissa, 
Dipterocarpus alatus, Cinnamomum album, Prunus arborea, Michelia midiocris, Manglietia 
conifera, Cinnamomum parthenoxylum, and Cinnamomum obtusifolium. 
There are two possibilities to enhancing the productivity of a forestecosystem: (1) by increasing 
the proprtion of useable phytomass through silvicultural measurements such like under plating of 
shade-tolerant tree species to decreasing the development of grounf-vegetation; and (2) by real 
enhance the productivity of the forestecosystem through improvement of site conditions, 
improvements of seed quality, optimal space and time arrangment and good controll of risks; (3) 
intensive plantation forestecosystem with high quality has the structure as far as this of natural 
forestecosystem, therefore, its stability is low and required higher costs monitoring and preventing 
risks. 
Research results on silvicultural techniques od planting for Acacia as exotic fast growing species 
should to be considered: (1) using only the sites with forest soils; (2) should establish pure 
plantations; (3) only use seeds already certificated as for Acacia auriculiformis: Bvlt83, Bvlt84, 
Bvlt85, A7, A14, A19 và A43; For Acacia hybrid: BV10, BV16, BV32, BV5, BV15, BV29, TB1, 
TB12; For Acacia mangium provinances from Pongaki, Cardwell, Iron range etc. (4) Using 
seedlings with containers producing from seed (for Acacia auriculiformis and A. mangium), cutting 
or tissue culture materials (for Acacia hybird). (5) planting density of 1100 -1330 plants/ha, 
according to management purpose of land owners. (6) site preparing according the technical 
guidelines. For indigenous tree species there are to be considered: (1) Use only sites with 
degraded forests appropriate for each species. (2) using the methods of enrich ment planting or 
conversion systems. (3) using seeds from mother trees selected by accepted criteria. (4) using 
seedlings with containers with minimum height of 0.5m and diameter of >4cm. (5) planting 
density of 200-800 stems/ha according to the coverage of the exixting forests. 
Policies for developing force of fast growing plantation for large size timber have to be 
considered: (1) Land tenure policy: Forest and forest land allocation to households, individuals, 
communities and non government organizations is necessary for decentralization of the state 
forestry characterized as the system of administrative subsidies with very low efficiency to a 
social forestry to provide equal livelihood opportunities and so attracting all stockholders 
participating in forestry production. This decentralization process has disadvantage of the 
fragmentation of forest lands not suitable for the intensive production and management. Thus the 
accumulation of forest lands is an objective indispensability to transfer the fragment, small forest 
economy to a sustainable, multifunctional forest economy. (2) Investment policy: improving the 
public and privat invesment by flexible policies for development of fast growing plantation. (3) 
Science and tecnological policy: Strengthening the role of the state in controlling the 
application of scientific progress. (4) Policy of timber and forest products marketing: the 
regulations related timber and forest products transport and comsume should to be stable and 
unite, rejecting all unnecessary formalities. 
Từ khóa: Fast growing, large size timber plantation; Forest soils; Degraded forests.