Kiến thức phòng chống trầm cảm ở người cao tuổi của cán bộ y tế cơ sở, cán bộ chăm sóc người cao tuổi tại thành phố Quảng Ngãi

SỐ 4 (51) - Tháng 07-08/2019
Website: yhoccongdong.vn70
JOURNAL OF COMMUNITY MEDICINE 2019
TÓM TẮT
Mở đầu: Trầm cảm thường gặp ở người cao tuổi, 
phòng chống bệnh trầm là vô cùng quang trọng. Mục 
tiêu: (1). Đặc điểm đối tượng nghiên cứu; (2). Đánh giá 
hiểu biết phòng chống trầm cảm. Phương pháp: Điều tra 
ngang 23 bác sĩ trưởng trạm y tế xã và 31 nhân viên y tế 
thôn và thảo luận nhóm. Lượng giá đúng, sai, chưa rõ và 
xếp loại tốt, khá, trung bình, kém. Kết quả: Hiểu đúng 
trầm cảm 35%, về biểu hiện bệnh 15%, về việc gia đình 
cần phải làm 45%, về việc cộng đồng cần phải làm 74%, 
về cán việc bộ y tế cần phải làm 87%. Hiểu biết về tuyên 
truyền tốt 54%, khá 13%, trung bình 22% và kém là 11%. 
Hiểu biết những việc nên làm khi mắc bệnh mạn tính tốt 
91%, khá 3%, trung bình 2% và kém 4%. Sự hiểu biêt này 
hầu hết là tự phát. Kết luận: Học vấn của nhân viên y tế 
thôn còn thấp, hiểu biết đúng còn ở mức trung bình và sự 
hiểu biết này hầu hết là tự phát. Kiến nghị: Nâng cao kiến 
thức cho nhân viên y tế thôn, phổ biến các mô hình can 
thiệp cộng đồng phòng chống trầm cảm.
Từ khóa: Kiến thức, phòng chống trầm cảm, thành 
phố Quảng Ngãi. 
ABSTRACT
KNOWLEDGE OF SURFACE PREVENTION 
IN THE OLD PEOPLE OF HEALTH CAREERS, 
HUMAN RESOURCES TO CARE THE OLDER 
PEOPLE IN QUANG NGAI CITY
Introduction: Depression is common in the elderly, 
preventing depression is extremely important. Objectives 
(1). Characteristics of research subjects; (2). Evaluate 
understanding of depression prevention. Research 
Methods: Horizontal survey of 23 chief doctors in the 
commune health station and 31 village health workers 
and group discussions. Evaluation is true, false, unclear 
and good, fair, average, poor. Results: Understand the 
depression of 35%, about 15% of the illness, about the 
family needing to do 45%, about the community needing 
to do 74%, about the work of the Ministry of Health need 
to do 87%. Knowledge about propaganda is good 54%, 
quite 13%, average 22% and poor 11%. Understanding 
what to do when chronic disease is 91% good, 3% 
fairly, average 2% and 4% less. This understanding is 
mostly spontaneous. Conclusion: The education of 
village health workers is still low, right understanding 
is moderate and this knowledge is mostly spontaneous. 
request: Improve knowledge for village health workers, 
Disseminate models of community prevention for 
depression prevention. 
Keywords: Knowledge, prevention of depression, 
Quang Ngai city.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ: 
Trầm cảm (depression) là một rối loạn về cảm xúc, 
điểm chung là bệnh nhân thấy buồn chán, mất sự hứng thú 
đối với tất cả những thứ trước đây mình thích, kèm theo 
không có khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày, 
cảm thấy tội lỗi hoặc giảm giá trị bản thân, khó ngủ hoặc sự 
ngon miệng và khó tập trung và có thể dẫn tới tự sát. Hầu 
hết trầm cảm có thể điều trị bằng thuốc hoặc liệu pháp tâm 
lý [1], [7]. Trầm cảm là nguyên nhân đứng hàng thứ 2 gây 
suy giảm chức năng nghề nghiệp và đến năm 2030 được 
dự đoán là nguyên nhân hàng đầu gây ra gánh nặng bệnh 
tật toàn cầu [3]. Trầm cảm có thể gặp ở bất kỳ lứa tuổi nào 
nhưng tỷ lệ này thường cao hơn ở NCT. Tỷ lệ trầm cảm 
trong dân số theo Tổ chức Y tế Thế giới là 5%, tuy nhiên 
tỷ lệ này ở NCT cao hơn rất nhiều. Theo Bhamani M.A và 
cộng sự (2013) tại thành phố Karachi Cộng hòa Hồi giáo 
Pakistan tỷ lệ trầm cảm ở NCT là 40,6% [9], tại TP Huế 
(2013) là 28,4% [4], tại huyện Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi 
(2015) 37,1% [5]. Trên thực tế hơn 90% NCT có các biểu 
hiện trầm cảm mà không được chẩn đoán và điều trị thỏa 
đáng [2], [8]. Trầm cảm nếu không được phát hiện và điều 
trị sớm sẽ tăng nguy cơ tự sát, giảm chất lượng sống của 
Ngày nhận bài: 02/05/2019 Ngày phản biện: 11/05/2019 Ngày duyệt đăng: 30/05/2019
KIẾN THỨC PHÒNG CHỐNG TRẦM CẢM Ở NGƯỜI CAO TUỔI 
CỦA CÁN BỘ Y TẾ CƠ SỞ, CÁN BỘ CHĂM SÓC NGƯỜI CAO 
TUỔI TẠI THÀNH PHỐ QUẢNG NGÃI 
Đỗ Văn Diệu1, Đoàn Vương Diễm Khánh1, Trần Như Minh Hằng1
1. Trường Đại học Y Dược Huế
SỐ 4 (51) - Tháng 07-08/2019
Website: yhoccongdong.vn 71
VI
N
S
C K
H E
C NG
NG 
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
bệnh nhân, làm nặng thêm bệnh lý cơ thể vốn thường hay 
gặp ở NCT và tăng nguy cơ tử vong.
Kiến thức hiểu biết về phòng chống, quản lý, chăm 
sóc, điều trị bệnh trầm cảm nhất là trầm cảm ở người cao 
tuổi ở cán bộ y tế cơ sở, nhân viên y tế thôn/tổ dân phố 
và cộng đồng có ý nghĩa vô cùng quang trọng trong giai 
đoạn hiện nay. Vì vậy, chúng tôi tiến hành đề tài này với 
2 mục tiêu: 
1. Mô tả đặc điểm chung đối tượng nghiên cứu; 
2. Đánh giá hiểu biết phòng chống trầm cảm ở người 
cao tuổi tại cộng đồng trầm cảm ở NCT.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN 
CỨU 
2.1. Đối tượng nghiên cứu 
Nghiên cứu định lượng
Tiêu chuẩn chọn: Chọn 23 Bác sĩ trưởng trạm y tế xã/
phường và toàn bộ nhân viên y tế thôn/tổ dân phố của 4 
xã chọn mẫu.
Tiêu chuẩn loại trừ: Cán bộ y tế cơ sở không chấp 
nhận hợp tác nghiên cứu.
Nghiên cứu định tính 
Tiêu chuẩn chọn: Toàn bộ nhân viên y tế thôn/tổ dân 
phố và toàn bộ các chi hội trưởng các chi hội NCT ở 4 xã 
nghiên cứu. 
Tiêu chuẩn loại trừ: Đối tượng chọn mẫu không chấp 
nhận hợp tác nghiên cứu.
2.2. Phương pháp nghiên cứu: 
Cỡ mẫu:
Cỡ mẫu cho nghiên cứu định lượng: Chọn cỡ mẫu 
toàn bộ.
Cỡ mẫu cho nghiên cứu định tính: Chọn cỡ mẫu toàn 
bộ như chọn cỡ mẫu điều tra ngang, nhưng không chọn 23 
bác sĩ là trưởng trạm của 23 trạm y tế xã vì mục tiêu của 
chuyên đề này là tìm hiểu kiến thức phòng chống trầm cảm 
tại cộng đồng, hơn nữa các trưởng trạm là thành viên của 
nhóm nghiên cứu này nên việc thảo luận sẽ làm mất tính 
khách quan của buổi thảo luận.
Chọn mẫu và xác định cỡ mẫu tương ứng 
Toàn bộ đối tượng nghiên cứu được chọn vào mẫu 
là 105 đối tượng, trong đó: 41 NVYT thôn/tổ dân phố; 
23 bác sĩ trưởng trạm y tế của 23 xã/phưởng; 41 chi hôi 
trưởng chi hội người cao tuổi. Tuy nhiên chúng tôi không 
chọn 23 bác sĩ là trưởng của 23 trạm y tế xã thị trấn vào 
nhóm nghiên cứu định tính. 
Nội dung, biến số nghiên cứu và cách lượng hóa
Nội dung nghiên cứu: Dựa theo nội dung phòng 
chống trầm cảm của Bộ Y tế (2008) thuộc chương trình 
phòng chống bệnh không lây nhiễm, thuộc tiểu dự án 
phòng chống động kinh-trầm cảm. trong đó: 
- Nghiên cứu định lượng: Được phân hóa thành 3 dạng 
trả lời “Đúng”, “Sai”, “Chưa rõ” và chia thành 5 nhóm:
Nhóm 1. Các chỉ số về tỷ lệ đánh giá sự hiểu biết bệnh 
trầm cảm 
Bao gồm 4 câu hỏi.
Khi đưa vào phân tích chia làm 3 nhóm: Hiểu biết 
đúng: khi trả lời đúng ở các câu 1, câu 2, câu 4 và trở lời 
sai hoặc trả lời chưa rõ ở câu 3; Hiểu biết sai: khi trả lời 
sai một trong các câu 1,2,4 và trả lời đúng ở câu 3; Chưa 
hiểu (chưa rõ): trả lời chưa rõ ở tất cả các câu.
Nhóm 2. Các chỉ số về tỷ lệ hiểu biết biểu hiện của 
bệnh trầm cảm
Bao gồm 6 câu hỏi.
Khi đưa vào phân tích chia làm 3 nhóm: Hiểu biết 
đúng: khi trả lời đúng ở các câu 1, 2,3,4,5 và trả lời sai 
hoặc trả lời chưa rõ ở câu 6; Hiểu biết sai: khi trả lời sai 
một trong các câu 1,2,3,4,5 và trả lời đúng ở câu 6; Chưa 
hiểu (chưa rõ): trả lời chưa rõ ở tất cả các câu.
Nhóm 3. Các chỉ số về tỷ lệ hiểu biết tuyên truyền về 
phòng chống bệnh trầm cảm 
Bao gồm 10 câu hỏi.
Khi đưa vào phân tích bằng cách cho điểm và tính giá 
trị trung bình của tổng số điểm: cho câu đúng=10 điểm; 
câu sai=0 điểm; câu chưa rõ=5 điểm. Sau đó phân chia 
theo thang điểm 100 như sau: tốt từ 80-100 điểm; khá 65-
80 điểm; trung bình từ 50-65 điểm; kém dưới 50 điểm. 
Nhóm 4. Các chỉ số về tỷ lệ hiểu biết của gia đình về 
phòng chống trầm cảm 
Bao gồm 03 câu hỏi.
Khi đưa vào phân tích chia làm 3 nhóm: Hiểu biết 
đúng: khi trả lời đúng cả 3 câu 1,2,3; Hiểu biết sai: khi trả 
lời sai một trong 3 câu 1,2,3; Chưa hiểu (chưa rõ): trả lời 
chưa rõ ở tất cả các câu.
Nhóm 5. Các chỉ số về tỷ lệ hiểu biết của cộng đồng 
về phòng chống trầm cảm 
Bao gồm 02 câu hỏi.
Khi đưa vào phân tích chia làm 3 nhóm: Hiểu biết 
đúng: khi trả lời đúng cả 2 câu 1,2; Hiểu biết sai: khi trả lời 
sai một trong 2 câu 1,2; Chưa hiểu (chưa rõ): trả lời chưa 
rõ ở tất cả các câu.
Nhóm 6. Các chỉ số về tỷ lệ hiểu biết của cán bộ y tế 
về phòng chống trầm cảm 
Bao gồm 02 câu hỏi (phụ lục 1).
Khi đưa vào phân tích chia làm 3 nhóm: Hiểu biết 
đúng: khi trả lời đúng cả 2 câu 1,2; Hiểu biết sai: khi trả lời 
sai một trong 2 câu 1,2; Chưa hiểu (chưa rõ): trả lời chưa 
rõ ở tất cả các câu.
SỐ 4 (51) - Tháng 07-08/2019
Website: yhoccongdong.vn72
JOURNAL OF COMMUNITY MEDICINE 2019
Nhóm 7. Các chỉ số về tỷ lệ mức độ hiểu biết những 
việc nên làm khi mắc bệnh trầm cảm mà đồng thời mắc 
bệnh mạn tính. 
Bao gồm 10 câu hỏi. 
Khi đưa vào phân tích bằng cách cho điểm và tính gí 
trị trung bình của tổng số điểm: cho câu đúng=10 điểm; 
câu sai=0 điểm; câu chưa rõ=5 điểm. Sau đó phân chia 
theo thang điểm 100 như sau: tốt từ 80-100 điểm; khá 65-
80 điểm; trung bình từ 50-65 điểm; kém dưới 50 điểm.
- Nghiên cứu định tính 
Phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm đánh giá “hiểu biết 
bệnh trầm cảm, vai trò của cán bộ y tế cơ sở trong việc 
phát hiện, điều trị, chăm sóc và quản lý bệnh trầm cảm” 
theo nội dung câu hỏi hướng dẫn. 
Phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm chi hội trưởng chi 
hội người cao tuổi đánh giá “hiểu biết bệnh trầm cảm và 
những đề xuất và phòng chống TC tại cộng đồng” theo nội 
dung câu hỏi hướng dẫn thảo luận ở.
Đo lường bằng cách: Ghi âm thành từng họp ghi âm, 
sau đó trích dẫn bằng văn bản trong từng hộp của từng đối 
tượng trả lời.
Phương pháp thu thập số liệu: 
- Nghiên cứu định tính 
Sử dụng phương pháp phỏng vấn sâu và thảo luận.
- Nghiên cứu định lượng 
Phỏng vấn trực tiếp đối tương nghiên cứu qua bộ câu 
hỏi in sẳn 
Phương pháp phân tich và xử lý số liệu: 
- Nghiên cứu định lượng
Phân tích và xử lý số liệu bằng phần mền Epidata 3.1 
và phần mền SPSS 20.0 [6]. 
- Nghiên cứu định tính 
Các thông tin thu được đều được ghi băng, sau đó 
sẽ gỡ băng để lấy thông tin. Các ghi chép trong quá trình 
phỏng vấn cũng được sử dụng trong quá trình phân tích số 
liệu định tính. Các thông tin thu được xử lý theo phương 
pháp “mã hóa mở” theo từng nhóm chủ đề nghiên cứu. 
III. KẾT QUẢ 
3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu và 
thông tin tìm hiểu trầm cảm của cán bộ y tế cơ sở
3.1.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
3.1.2. Đặc điểm tìm hiểu thông tin về trầm cảm của cán bộ y tế cơ sở 
Bảng 3.1. Đặc điểm chung của của mẫu nghên cứu
Biến số Sơ lượng NVYT Thôn/TDP Tỷ lệ (%) Sơ lượng Chi hội trưởng NCT Tỷ lệ (%)
Trình độ 
học vấn
≤ Tiểu học 00 0 06 7
THCS 21 69 25 83
THPT 10 31 00 00
≥ Đại học 00 0 00 0
Trình độ 
chuyên môn 
đã có 
Nghề y, dược 2 8 00 0
Ngành khác 29 92 31 100
Nghề nghiệp
Cán bộ về hưu 05 15 17 55
Công nhân 00 0 12 39
Nông dân 17 54 02 6
Nghề tự do 9 31 00 0
Bảng 3.2. Tìm hiểu thông tin về trầm cảm trạm y tế và nhân viên y tế thôn/TDP
NVT tế thôn Trạm y tế xã Tỉ lệ chung
Số lượng (n1) Tỷ lệ % Số lượng (n2) Tỷ lệ Số lượng(N) Tỷ lệ
Có 19 61,3 % 20 87,0% 39 72,2
Không 12 38,7 % 03 13,0% 15 27,8
Tổng cộng 31 100,0 % 23 100,0% 54 100,0
SỐ 4 (51) - Tháng 07-08/2019
Website: yhoccongdong.vn 73
VI
N
S
C K
H E
C NG
NG 
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Biểu đồ 3.1. Tỷ lệ hiểu biết chung về bệnh trầm cảm
Nhận xét: Tìm hiểu thông tin về bệnh trầm cảm của 
cán bộ y tế cơ sở chiếm tỉ lệ 72,2%, cán bộ trạm y tế xã 
87,0% và nhân viên y tế thôn 61,3%. 
3.2. Kiến thức phòng chống trầm cảm 
3.2.1. Hiểu biết về trầm cảm (tỉ lệ chung)
Nhận xét: Tìm hiểu đúng về bệnh trầm cảm chỉ đạt là 35%, trả lời sai đến 37,0% và trả lời chưa rõ 28,0%.
3.2.2. Hiểu biết biểu hiện đăc trưng của trầm cảm
Nhận xét: Hiểu đúng về biểu hiện của trầm cảm 15,0%, hiểu sai 44,0%, chữa rõ biểu hiện này 41,0%.
3.2.3. Hiểu về cộng đồng cần làm gì để phòng chống trầm cảm
Bảng 3.3. Hiểu biết về biểu hiện bệnh trầm cảm
NVT tế thôn Trạm y tế xã Tỉ lệ chung
Số lượng (n1) Tỷ lệ % Số lượng (n2) Tỷ lệ Số lượng (N) Tỷ lệ
Đúng 3 9,7 5 21.7 8 14,8
Sai 14 45,2 10 43.5 24 44,5
Chưa rõ 14 45,2 8 34.8 22 40,7
Tổng cộng 31 100,0 23 100,0 54 100,0
Biểu đồ 3.2. Hiểu biết cộng đồng cần làm gì để phòng chống trầm cảm
SỐ 4 (51) - Tháng 07-08/2019
Website: yhoccongdong.vn74
JOURNAL OF COMMUNITY MEDICINE 2019
Nhận xét: Hiểu biết đúng về cộng đồng cần phải làm 
để phòng chống trầm cảm 74,0 %, hiểu sai 11,0 % và chưa 
rõ 15,0 %.
3.2.4. Hiểu biết gia đình cần làm gì để phòng chống 
trầm cảm
Nhận xét: Hiểu biết gia đình cần phải làm những gì 
để phòng chống trầm cảm 45,0%, hiểu sai 46,0% và chưa 
rõ 9,0%. 
3.2.5. Hiểu biết cán bộ y tế cần làm gì để phòng 
chống trầm cảm (tỉ lệ chung)
Bảng 3.4. Hiểu biết về gia đình cần làm gì để phòng chống trầm cảm
NVT tế thôn Trạm y tế xã Tỉ lệ chung
Số lượng (n1) Tỷ lệ % Số lượng (n2) Tỷ lệ Số lượng (N) Tỷ lệ
Đúng 18 58,1 6 26,1 24 44,4
Sai 9 29,0 16 69,6 25 46,3
Chưa rõ 4 12,9 1 4,3 5 9,3
Tổng cộng 31 100,0 23 100,0 54 100,0
Bảng 3.5. Hiểu biết về hướng dẫn tuyên truyền phòng chống trầm cảm
Mức độ hiểu biết
NVT tế thôn Trạm y tế xã Tỉ lệ chung
Số lượng (n1) Tỷ lệ % Số lượng (n2) Tỷ lệ Số lượng (N) Tỷ lệ
Tốt 17 54,8 12 52,2 29 53,7
Khá 4 12,9 3 13,0 7 13,0
Trung bình 8 25,8 4 17,4 12 22,2
Kém 2 6,5 4 17,4 6 11,1
Tổng cộng 31 100,0 23 100,0 54 100,0
Biểu đồ 3.3. Hiểu biết cán bộ y tế cần làm gì để phòng chống trầm cảm
Nhận xét: Hiểu đúng cán bộ y tế cần phải làm gì để phòng chống trầm cảm 87,0 %, hiểu sai 4,0 % và chưa rõ 9,0 %.
3.2.6. Hiểu biết về truyền thông phòng chống trầm cảm
SỐ 4 (51) - Tháng 07-08/2019
Website: yhoccongdong.vn 75
VI
N
S
C K
H E
C NG
NG 
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Nhận xét: Hiểu biết tốt 54,0%, khá 13,0%, trung bình 22,0% và kém là 11,0%
3.2.7. Hiểu biết những việc nên làm để phòng chống trầm cảm khi mắc bệnh mạn tính
Nhận xét: Hiểu biết khi bị bệnh mạn tính và mắc trầm 
cảm phải nên làm gì? Hiểu tốt 91,0%, khá 3,0%, trung 
bình 2,0% và kém 4,0%. 
3.2.8. Kết quả thảo luận nhóm (nghiên cứu định tính)
Câu hỏi 1. Anh/chị cho biết triệu chứng của bệnh 
nhân trầm cảm là như thế nào?
Hộp 1. Nhân viên y tế thôn phường Lê Hồng Phong 
trả lời: 
“là người luôn thấy mình luôn mắc nhiều bệnh tật, 
hay đòi hỏi người thân đưa đi khám bệnh mọi nơi, luôn 
hay suy nghĩ và lo lắng”
Câu hỏi 2. Anh/chị cho biết nguyên nhân của bệnh 
trầm cảm?
Hộp 2. Nhân viên y tế thôn phường Trương Quang 
Trọng trả lời:
“Bị ức chế tâm lý, trong cuộc sống xảy ra sự kiện bất 
ngờ mà không tìm đươc sự giải quyết, chịu áp lực từ người 
nhà, cộng đồng và xã hội”
Hộp 3. Chi hội trưởng chi hội người cao tuổi phường 
Lê Hồng Phong trả lời:
“Do thua buồn vì con cái hay do ngược đãi vì con cái 
trong nhà, hay bức xúc về xã hội”
Câu hỏi 3. Gia đình phải làm như thế nào để phòng 
quản lý, chăm sóc và phòng chống bệnh trầm cảm?
Hộp 4. Nhân viên y tế thôn xã Tịnh Thiện trả lời:
“Gia đình cần quan tâm thường xuyên thành viên có 
biểu hiện ăn ít, ngủ ít, buồn rầu, ít nói theo dõi không cho 
đi xa một mình”
Câu hỏi 4. Cho biết nguyên tắc phòng chống trầm 
cảm dựa vào cộng đồng?
Hộp 5. Nhân viên y tế thôn xã Nghĩa Dũng trả lời:
“Quan tâm đến người bệnh và tạo điều kiện để người 
bệnh tiêp xúc nói chuyện với nhiều thành viên trong gia 
đình, tiếp xúc với nhiều người xung quanh, quan tâm chế 
độ ăn uống”
Câu hỏi 5. Vai trò của cán bộ y tế cơ sở trong phòng 
chống trầm cảm?
Hộp 6. Chi hội trưởng chi hội người cao tuổi phường 
Trương Quang Trọng trả lời:
“Thường xuyên thăm hỏi chăm sóc tận tình động 
viên người cao tuổi tập thể dục, không nên dùng bia rượu, 
tuyên truyền người nhà chăm sóc người bệnh” 
IV. BÀN LUẬN 
4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu và 
tìm hiểu thông tin trầm cảm của cán bộ y tế cơ sở
Qua bảng 3.1, cho thấy nhóm nhân viên y tế thôn học 
vấn cao nhất là THCS (69,0%); không có đại học và tiểu 
học; nghề y rất ít (8,0%); nghệ nông và nghề tự do chiếm 
tỉ lệ cao. Chi hội trưởng chi hội NCT trình đô học vấn thấp 
83,0% THCS và tiểu học 7,0%. Ở đây cho thấy trình độ 
học vấn mẫu nghiên cứu là rất thấp. Bảng 3.2 cho thấy 
tìm hiểu thông tin về bệnh trầm cảm của cán bộ y tế cơ sở 
chiếm tỉ lệ 72,2% là khá cao.
4.2. Kiến thức phòng chống trầm cảm 
4.2.1. Ở nhóm đánh giá hiểu đúng, hiểu sai và 
chưa rõ
Hiểu đúng về định nghĩa bệnh trầm cảm chỉ đạt là 
35,0% là rất thấp, nhất là trả lời sai đến 37,0% và trả lời 
chưa rõ 28,0%; Hiểu đúng về biểu hiện của bệnh trầm cảm 
chỉ đạt 15,0% là rất thấp, hiểu biết sai chiếm tỉ lệ cao nhất 
44,0%, chữa rõ biểu hiện này cũng khá cao (41,0%); Hiểu 
Biểu đồ 3.4. Hiểu biết những việc nên làm để phòng chống trầm cảm khi mắc bệnh mạn tính
SỐ 4 (51) - Tháng 07-08/2019
Website: yhoccongdong.vn76
JOURNAL OF COMMUNITY MEDICINE 2019
biết đúng gia đình cần phải làm những gì để phòng chống 
trầm cảm chiếm tỉ lệ thấp (45,0%), hiểu sai đến 46,0% và 
chưa nắm được vấn đề (chưa rõ) 9,0%; Hiểu biết đúng về 
cộng đồng cần phải làm để phòng chống trầm cảm là rất 
cao 74,0%, trong khi đó hiểu sai 11,0% và chưa rõ 15,0%; 
Hiểu biết đúng cán bộ y tế cần phải làm gì để phòng chống 
trầm cảm là rất cao chiếm tỉ lệ 87,0%, trong khi đó hiểu sai 
chỉ có 4,0% và chưa rõ 9,0%; 
4.2.2. Ở nhóm đánh giá hiểu tốt, khá, trung 
bình, kém 
Hiểu biết về hướng dẫn tuyên truyền phòng chống 
trầm cảm ở bảng 3.5 cho thấy: hiểu biết tốt 54%, khá 13%, 
trung bình 22,0% và kém là 11,0%. Như vậy hiểu biết vấn 
đề này là đạt yêu cầu.
 Hiểu biết những việc nên làm để phòng chống trầm 
cảm khi mắc bệnh mạn tính ở biểu đồ 3.4 thấy rằng: hiểu 
biết tốt 91,0%, khá 3,0%, trong khi đó trung bình 2,0% và 
kém 4,0%. ở đây nhận thấy hiểu biết về vấn đề này là rất 
tốt trong cán bộ y tế cơ sở và người cao tuổi ở cộng đồng. 
4.2.3. Ở kết quả thảo luận nhóm (nghiên cứu 
định tính)
Qua nghiên cứu định tính bằng thảo luận nhóm thì 
hầu hết các nhân viên y tế thôn nắm khá tốt về các chủ đề 
phòng chống, quản lý, chăm sóc, điều trị bệnh trầm cảm. 
Tuy nhiên hầu hết là tự phát, chưa có một tổ chức nào có 
hệ thống cho vấn đề này
V. KẾT LUẬN
Bệnh trầm cảm nói chung và trầm cảm ở người cao 
tuổi nói riêng hiện nay là phổ biến trong cộng đồng, ảnh 
hưởng rất nhiều đến kinh tế, chính trị và xã hội. 
Trình độ học vấn của nhân viên y tế thôn, cán bộ chi 
hội người cao tuổi là rất thấp và hầu hết không có trình độ 
về y tế.
Mức độ hiểu biết về trầm cảm còn ở mức dưới trung 
bình, còn có nhiều trường hợp chưa rõ về bệnh này. 
Hầu hết các nhân viên y tế thôn nắm khá tốt về các 
chủ đề phòng chống, quản lý, chăm sóc, điều trị bệnh trầm 
cảm. Tuy nhiên hầu hết là tự phát, chưa có một tổ chức nào 
có hệ thống cho vấn đề này
VI. KIẾN NGHỊ
Cơ cấu chọn nhân viên y tế thôn có học vấn cao 
hơn, tập trung huấn luyện cho đội ngũ y tế thôn kiến 
thức y tế nhất là kiến thức về chăm sóc bệnh trầm cảm 
tại cộng đồng.
Phổ biến mô hình can thiệp cộng đồng phòng chống 
trầm cảm nhằm nâng cao kiến thức hiểu biết về phòng 
chống, quản lý, chăm sóc, điều trị bệnh trầm cảm nhất là 
trầm cảm ở người cao tuổi. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ môn tâm thần và tâm lý y học (2005), “Rối loạn cảm xúc”, Bệnh học tâm thần, Nhà xuất bản Quân đội nhân 
dân, tr. 215-252.
2. Nguyễn Văn Dũng (2014), Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, các yếu tố liên quan và điều trị các rối loạn trầm 
cảm ở người cao tuổi, tại Viện Sức khỏe Tâm thần- Bệnh viện Bạch Mai, luận án tiến sĩ, Đại học Y Hà Nội.
3. George N. Christodoulou (2012), Trầm cảm là hậu quả của khủng hoảng kinh tế trầm cảm: căn bệnh toàn cầu, 
Liên đoàn sức khỏe tâm thần thế giới, Ngày sức khỏe tâm thần thế giới 10/10/2012
4. Tôn Thất Hưng và cộng sự (2012), “Nghiên cứu tình hình và các yếu tố tâm lý xã hội liên quan đến rối loạn 
trầm cảm tại phường Xuân Phú - thành phố Huế “, Tạp chí Y học thực hành. 805, tr. 241-248.
5. Đoàn Vương Diễm Khánh và Đỗ Văn Diệu (2015), khỏa sát tỷ lệ trầm cảm ở người cao tuổi tại huyện Sơn Tịnh, 
tỉnh Quảng Ngãi năm 2015, Tạp chí Y tế công cộng, tr. 13-14.
6. Khoa Y tế công cộng(2004), “Phương pháp nghiên cứu khoa học trong y học và sức khỏe cộng đồng”, Trường 
Đại học Y Hà Nội, Nhà Xuất bản Y học tr. 18-22, 58-94.
7. Tổ chức Y tế thế giới (1992), “Phân loại bệnh quốc tế lần thứ 10 về các rối loạn tâm thần và hành vi”, Geneva, 
tr. 91-100.
8. Phạm Văn Trụ (2009), Trầm cảm thường bị chẩn đoán sai trong chăm sóc ban đầu, chuyên đề tâm thần-trầm 
cảm, Bệnh viện Tâm thần thành phố Hồ Chí Minh
9. Bhamani M. A, Karim MS và Khan MM. (2013), “Depression in the elderly in Karachi, Pakistan: a cross 
sectional study”, BMC Psychiatry, pp.13-181.