Hoạt động của Tin lành trên địa bàn tỉnh Kon Tum và một số vấn đề đặt ra trong bối cảnh hiện nay

Nghiên cứu Tôn giáo. Số 3 – 2014 99 
PHẠM THỊ TRUNG* 
TRUNG THỊ THU THỦY** 
HOẠT ĐỘNG CỦA TIN LÀNH TRÊN ĐỊA BÀN 
TỈNH KON TUM VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ ĐẶT RA TRONG 
BỐI CẢNH HIỆN NAY 
Tóm tắt: Ở tỉnh Kon Tum nói riêng, Tây Nguyên nói chung, mặc dù 
có mặt các tôn giáo khác như Công giáo, Phật giáo, Cao Đài,... 
nhưng có thể nói, Tin Lành là tôn giáo có ảnh hưởng mạnh mẽ 
không chỉ đối với đời sống tôn giáo, mà còn các lĩnh vực khác của 
đời sống xã hội đồng bào dân tộc thiểu số khu vực này. Vì vậy, giải 
quyết vấn đề Tin Lành là một nội dung quan trọng trong chiến lược 
phát triển bền vững của tỉnh Kon Tum cũng như khu vực Tây 
Nguyên hiện nay. Đây là nội dung chính mà bài viết này muốn đề 
cập đến. 
Từ khóa: Tin Lành, Kon Tum, Tây Nguyên, phát triển bền vững. 
1. Quá trình du nhập và phát triển của Tin Lành tại tỉnh Kon Tum 
Tin Lành chính thức có mặt ở vùng Đăk Glei của tỉnh Kon Tum vào 
năm 1959. Với nỗ lực của các nhà truyền giáo thuộc Hội Cơ Đốc Việt 
Nam (trụ sở tại Đà Nẵng), người Giẻ Triêng, Xơ Đăng, Hà Lăng ở Đăk 
Sút (nay là xã Đăk Kroong, huyện Đăk Glei) là đối tượng truyền đạo đầu 
tiên. Việc đẩy mạnh truyền đạo lên Kon Tum gắn với thời điểm thành lập 
địa hạt Thượng Du cho các dân tộc ở Tây Nguyên năm 1960 của Đại Hội 
đồng Hội Thánh Tin Lành Việt Nam (Miền Nam). 
Quá trình du nhập và phát triển của Tin Lành ở tỉnh Kon Tum gắn với 
hoạt động của từng hệ phái. Thời điểm truyền giáo ban đầu có bốn hệ 
phái tham gia, bao gồm: Truyền Giáo Cơ Đốc, Tin Lành Việt Nam (Miền 
Nam), Liên Hữu Cơ Đốc và Báp Tít Liên Hiệp. Quá trình truyền giáo của 
các hệ phái này ở Kon Tum thường song trùng với các hoạt động an sinh 
xã hội như thành lập trường tư thục nuôi dạy tín đồ, thành lập cô nhi 
*
 ThS., Sở Giáo dục tỉnh Kon Tum. 
**
 Khoa Văn hóa và Phát triển, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh Khu vực 
III, Đà Nẵng. 
100 Nghiên cứu Tôn giáo. Số 3 - 2014 
 100
viện, mở các lớp dạy cắt may, các hoạt động giúp đỡ người nghèo và 
người tàn tật, v.v... 
Cùng với sự phát triển tín đồ, việc xây dựng cơ sở thờ tự của các hệ 
phái Tin Lành trên địa bàn tỉnh Kon Tum giai đoạn này cũng được chú 
trọng. Năm 1959, Hệ phái Truyền Giáo Cơ Đốc đã xây dựng nhà thờ tại 
đường Lê Hồng Phong (trước đây là đường Trịnh Minh Thế). Năm 1969, 
Hệ phái Tin Lành Việt Nam (Miền Nam) xây dựng nhà thờ tại đường Bà 
Triệu (trước đây là đường Thiên Ân). 
Sau năm 1975, hệ thống tổ chức Tin Lành ở Kon Tum đã có sự phân 
hóa nhất định. Một số mục sư chạy ra nước ngoài hoặc trở về quê quán, 
dẫn đến sự phân rã hoạt động của một số hệ phái. Nếu như trước năm 
1975, Hệ phái Tin Lành Việt Nam (Miền Nam) khá phát triển với việc xây 
dựng trường tiểu học giảng dạy cho con em tín đồ, thành lập Đoàn Thiếu 
nhi Tin Lành, thì sau giải phóng Miền Nam, cùng với sự tan rã của tổ chức, 
tín đồ phân hóa co cụm lại chỉ còn khoảng 40 người trong một dòng họ 
(theo khảo sát năm 2001). Tuy nhiên, một số hệ phái Tin Lành, do chuyển 
đổi phương thức hoạt động, vẫn tiếp tục phát triển khá nhanh chóng như 
Hệ phái Truyền Giáo Cơ Đốc. Năm 1975, ở tỉnh Kon Tum, hệ phái này có 
khoảng 2.500 tín đồ, đến năm 1986 con số đó đã tăng lên 5.245 người. 
Từ năm 1986 đến nay, nhất là khi tái lập tỉnh Kon Tum (1991), Đảng và 
Nhà nước thực hiện chính sách đổi mới và mở cửa, các tín đồ Tin Lành ly 
tán đến các địa phương khác đã quay trở lại, tiếp tục truyền đạo. Tình hình 
này làm cho số lượng tín đồ tôn giáo này tăng lên nhanh chóng. Nhiều tổ 
chức, hệ phái Tin Lành mới tiếp tục du nhập vào Kon Tum. Tính đến tháng 
8/2008, trên địa bàn tỉnh Kon Tum có 13.419 tín đồ, với 11 hệ phái Tin 
Lành, trong đó có năm hệ phái mới du nhập là: Menonite, Ngũ Tuần, 
Trưởng Lão, Cơ Đốc Phục Lâm, Phúc Âm Đấng Christ. Hiện nay, trên địa 
bàn tỉnh có hai chức sắc thuộc Hệ phái Tin Lành Việt Nam (Miền Nam) và 
Hệ phái Truyền Giáo Cơ Đốc, 83 chức việc là người đứng đầu các điểm 
nhóm, 28 thành viên Ban Chấp sự, ba chi hội, 83 điểm nhóm và 94 thôn, 
làng tại 37 xã, phường, thị trấn có tín đồ theo đạo1. 
2. Hoạt động của Tin Lành ở tỉnh Kon Tum hiện nay 
Du nhập và phát triển ở tỉnh Kon Tum từ nửa cuối thế kỷ XX, một bộ 
phận tín đồ Tin Lành có niềm tin tôn giáo khá sâu sắc, trở thành một thực 
thể tôn giáo có vai trò và vị trí nhất định đối với các mặt của đời sống xã 
hội trên địa bàn. 
Phạm Thị Trung, Trung Thị Thu Thủy. Hoạt động của Tin Lành 101 
 101
Trước năm 2005, mặc dù chưa được phép hoạt động bình thường, 
nhưng các hệ phái Tin Lành ở tỉnh Kon Tum vẫn tăng cường phát triển 
đạo, mở rộng hình thức sinh hoạt công khai ở một số địa bàn. Trong thời 
điểm này, việc sinh hoạt tôn giáo của tín đồ các hệ phái thiếu ổn định. 
Chẳng hạn, khoảng 400 tín đồ Hệ phái Truyền Giáo Cơ Đốc ở huyện Sa 
Thầy và huyện Đăk Glei cùng trên 100 tín đồ Hệ phái Cơ Đốc Liên Hữu 
ở huyện Kon Plong, Kon Rẫy chuyển sang Hệ phái Tin Lành Việt Nam 
(Miền Nam); trên 80 tín đồ Hệ phái Nguồn Sống chuyển sang Hệ phái 
Ngũ Tuần. Điều này cho thấy, sự cố kết tín đồ với hệ phái chưa chặt chẽ, 
niềm tin của một bộ phận tín đồ chưa thực sự sâu sắc. 
Sau năm 2005, hầu hết điểm nhóm của các hệ phái Tin Lành đã được 
chính quyền địa phương cho phép đăng ký hoạt động, nên việc sinh hoạt 
của tín đồ được thường xuyên; sự hiểu biết về giáo lý và giáo luật được 
nâng lên. Hoạt động của các chi hội được công nhận và các điểm nhóm 
được đăng ký dần đi vào ổn định. Thái độ của chức sắc, chức việc và tín 
đồ có những chuyển biến tích cực, thể hiện trong quan hệ với chính 
quyền địa phương, chấp hành tốt chính sách, pháp luật, tích cực tham gia 
các hoạt động xã hội, tạo ra sự đồng thuận ngày càng cao. 
Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, sinh hoạt của Tin Lành trên địa 
bàn tỉnh Kon Tum nói riêng, khu vực Tây Nguyên nói chung có một số 
diễn biến phức tạp với các biểu hiện cụ thể như sau: 
Thứ nhất, các hoạt động trái pháp luật có chiều hướng gia tăng với 
nhiều biểu hiện phức tạp mới. Ngoài các cơ sở được công nhận và cho 
phép hoạt động tại gia đình tín đồ, một số truyền đạo (tự xưng) vẫn lén 
lút giảng đạo trái phép ở các địa điểm không cố định. Một số truyền đạo 
thường xuyên đến các xã vùng sâu, vùng xa củng cố đức tin tôn giáo cho 
tín đồ, lôi kéo quần chúng vào đạo thông qua việc làm từ thiện. Các hệ 
phái Tin Lành chú trọng quyên góp từ tín đồ (10% thu nhập) để xây dựng 
cơ sở thờ tự. 
 Thứ hai, các thế lực xấu lợi dụng Tin Lành để hoạt động chính trị. 
Sau các vụ bạo loạn năm 2001 và năm 2004, cũng như những diễn biến 
phức tạp mới diễn ra ở Tây Nguyên gần đây, một số cá nhân, tổ chức 
phản động trong nước và ngoài nước ráo riết móc nối với thành phần 
trong các tôn giáo có tư tưởng ly khai cực đoan và cốt cán trong đồng bào 
dân tộc thiểu số ở Kon Tum để tổ chức các hoạt động gây rối. Biện pháp 
tổ chức thực hiện tùy theo từng điều kiện và hoàn cảnh cụ thể. Đáng lưu 
102 Nghiên cứu Tôn giáo. Số 3 - 2014 
 102
ý là, chúng tìm mọi sơ hở của chính quyền địa phương để kích động quần 
chúng tín đồ đấu tranh đòi yêu sách. Hiện nay, một số người đang thống 
kê các loại công văn giấy tờ xử phạt hành chính đối với cá nhân và tổ 
chức tôn giáo, về vấn đề đất đai liên quan đến tôn giáo... để tổ chức khiếu 
kiện. Họ một mặt tố cáo chính quyền, mặt khác gửi “chứng cứ” đó ra 
nước ngoài tiếp tay cho các thế lực phản động vu cáo Việt Nam vi phạm 
chính sách tôn giáo và chính sách dân tộc. Đồng thời, họ lợi dụng mâu 
thuẫn dân sự để vu cáo chính quyền đối xử bất bình đẳng giữa người có 
tôn giáo và người không có tôn giáo, người theo tôn giáo này với người 
theo tôn giáo kia. 
Thứ ba, kích động đồng bào dân tộc thiểu số vượt biên trái phép. Sau 
sự kiện năm 2001, Hội thánh Phúc Âm Đời Đời thuộc Hệ phái Tin Lành 
Cơ Đốc Phục Lâm An Thất Nhật (thành lập tháng 8/2000) và Hội thánh 
Tin Lành Mennonite (xuất hiện tháng 2/2003), chủ yếu ở huyện Sa Thầy 
và thành phố Kon Tum, đã có một số hoạt động không thuần túy tôn giáo, 
tiềm ẩn nhân tố gây mất ổn định an ninh chính trị và trật tự an toàn xã 
hội. Một số thành phần tăng cường móc nối với tổ chức phản động người 
Việt lưu vong ở nước ngoài nhận tiền bạc, vật chất để lôi kéo người vào 
đạo, kích động đồng bào dân tộc thiểu số di tản ra nước ngoài. Tính đến 
tháng 4/2008, trên địa bàn tỉnh Kon Tum đã có trên 40 người vượt biên 
được UNHCR cho đi định cư tại Mỹ. Mặt khác, được các tổ chức phản 
động tài trợ, những người đã định cư ở Mỹ viết thư, gửi tiền về cho thân 
nhân vừa giúp đỡ về kinh tế, vừa tác động để họ tiếp tục vượt biên. Sự 
cám dỗ vật chất trước mắt đã làm nảy sinh tâm lý hướng ngoại trong một 
bộ phận tín đồ Tin Lành. 
Thứ tư, đấu tranh đòi tự do sinh hoạt tôn giáo. Các thế lực xấu bên 
ngoài ráo riết tuyên truyền rằng, chính quyền tỉnh Kon Tum không cho tôn 
giáo hoạt động, nhằm chia rẽ sự đoàn kết giữa người Kinh và người dân 
tộc thiểu số, giữa người có đạo và người không có đạo, giữa người có đạo 
với cán bộ đảng viên, làm cho một bộ phận tín đồ Tin Lành công khai 
chống đối chính quyền. Một số cá nhân trực tiếp viết đơn thư khiếu kiện 
sai sự thật, tố cáo cán bộ cơ sở vi phạm quyền tự do tôn giáo của công dân; 
vu khống chính quyền địa phương gây khó khăn đối với sinh hoạt tôn giáo, 
lấy cớ đó để liên hệ với các tổ chức nước ngoài nhờ can thiệp. 
Thứ năm, tình trạng sang nhượng đất để sản xuất gây quỹ cho Hội 
thánh; dùng nhà riêng làm cơ sở thờ tự diễn ra chủ yếu ở địa bàn huyện 
Phạm Thị Trung, Trung Thị Thu Thủy. Hoạt động của Tin Lành 103 
 103
Ngọc Hồi, huyện Đăk Glei, thành phố Kon Tum, huyện Kon Plong cũng là 
vấn đề đáng lưu ý trong hoạt động của Tin Lành ở Kon Tum thời gian qua. 
Thực tế cho thấy, những năm gần đây, tỉnh Kon Tum cũng như vùng 
Tây Nguyên là địa bàn thuận lợi để Tin Lành và các tôn giáo mở rộng ảnh 
hưởng vào vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Phật giáo, Cao Đài giáo,... đã 
nhiều lần thông qua hoạt động từ thiện để phát triển tín đồ, nhưng do sự 
trừu tượng trong giáo lý, sự chặt chẽ của giáo luật, nên chưa có chỗ đứng 
đáng kể trong đời sống tôn giáo của các dân tộc thiểu số. Trong khi đó, Tin 
Lành lại khá thành công trong việc mở rộng “Nước Chúa” tại tỉnh Kon 
Tum. Nguyên nhân chính là các nhà truyền giáo Tin Lành đã biết lựa chọn 
địa điểm và tộc người để truyền đạo2; tổ chức khảo sát thực tế, nắm bắt sâu 
sắc đời sống tôn giáo của đồng bào, dùng ngôn ngữ dân tộc thiểu số để 
kiên trì truyền giáo; khai thác khoảng trống trong đời sống tôn giáo của các 
dân tộc thiểu số để đẩy mạnh công tác truyền đạo; kết hợp truyền đạo với 
công tác từ thiện xã hội, chú trọng địa bàn điểm, chọn đối tượng nòng cốt 
và dùng áp lực cộng đồng để phát triển đạo3. 
3. Một số giải pháp đối với hoạt động của các tổ chức Tin Lành 
trên địa bàn tỉnh Kon Tum 
Một là, tiếp tục quán triệt chủ trương, chính sách đổi mới về tôn giáo 
nói chung, đối với các hội thánh Tin Lành nói riêng theo tinh thần Chỉ thị 
số 01/2005/CT-TTg trong cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể quần 
chúng, cũng như trong chức sắc, chức việc, tín đồ Tin Lành. Tôn trọng 
quyền tự do tôn giáo, hướng dẫn tín đồ Tin Lành hoạt động tôn giáo theo 
quy định của pháp luật. 
Hai là, quan tâm, giải quyết kịp thời các nhu cầu tôn giáo chính đáng 
và hợp pháp của quần chúng tín đồ. Tạo điều kiện cho sinh hoạt tôn giáo 
của tín đồ và hoạt động tôn giáo của chức sắc, các chi hội đã được công 
nhận như: việc bồi linh, tổ chức hội đồng, phong chức, đào tạo chức sắc, 
xây dựng cơ sở thờ tự,... theo quy định của pháp luật. 
Ba là, hướng dẫn điểm nhóm các hệ phái Tin Lành đã được đăng ký 
sinh hoạt và hoạt động theo đúng Hiến chương, Điều lệ của tổ chức hội 
thánh và tuân thủ các quy định của pháp luật. 
Bốn là, đẩy nhanh việc đăng ký sinh hoạt tôn giáo theo điểm nhóm 
của các hệ phái Tin Lành ở những nơi sinh hoạt tôn giáo ổn định; mở 
rộng việc công nhận các chi hội có đủ điều kiện theo quy định để thuận 
lợi cho công tác quản lý. 
104 Nghiên cứu Tôn giáo. Số 3 - 2014 
 104
Năm là, đẩy mạnh công tác vận động quần chúng, tranh thủ chức sắc, 
chăm lo xây dựng cơ sở cốt cán, xây dựng thực lực chính trị trong quần 
chúng. Nâng cao tinh thần cảnh giác, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm 
hoạt động truyền đạo trái pháp luật và các hoạt động lợi dụng tôn giáo 
phá hoại đoàn kết dân tộc, gây mất trật tự an toàn xã hội. 
Sáu là, tăng cường sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ giữa các ngành chức 
năng từ tỉnh đến cơ sở trong công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động 
của các tổ chức tôn giáo nói chung, Tin Lành nói riêng. Chú trọng bồi 
dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ làm công tác tôn giáo các cấp, nhất là đội 
ngũ cán bộ người dân tộc thiểu số tại chỗ đủ năng lực và phẩm chất nhằm 
làm tốt công tác tham mưu cho cấp ủy, chính quyền giải quyết vấn đề về 
tôn giáo nói chung và Tin Lành nói riêng. 
Bảy là, tăng cường tuyên truyền đối ngoại về tôn giáo nhằm bác bỏ 
luận điệu xuyên tạc của các thế lực lợi dụng vấn đề tôn giáo, dân tộc và 
nhân quyền gây mất ổn định xã hội, an ninh quốc gia./. 
CHÚ THÍCH: 
1 Ban Tôn giáo tỉnh Kon Tum, Báo cáo kết quả quán triệt, triển khai thực hiện Chỉ 
thị số 01/2005/CT-TTg ngày 4/2/2005 của Thủ tướng Chính phủ về một số công 
tác đối với đạo Tin Lành trên địa bàn tỉnh Kon Tum năm 2008. 
2 Ở Kon Tum, Công giáo chủ yếu phát triển ở các khu vực trung tâm. Tin Lành, vì 
đến sau, nên chấp nhận truyền giáo ở những địa bàn xa hơn như vùng Đăk Glei 
(người Giẻ Triêng), vùng Tu Mơ Rông (người Xơ Đăng),v.v... 
3 Từ thiện xã hội của các tôn giáo thường là những hoạt động an sinh. Điều này 
phù hợp với tâm lý các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên vốn xem tính cố kết cộng 
đồng cao là một hệ giá trị cơ bản. Các nhà truyền giáo thường chọn các hoạt 
động an sinh nhỏ nhưng thiết thực, phù hợp trình độ nhận thức và tâm lý cụ thể 
cảm tính của người thiểu số, từ đó xây dựng các điển hình tín đồ vượt khó nhờ 
hoạt động từ thiện. Các điển hình này tự thân có sức lan tỏa và là mô hình để các 
nhà truyền giáo dễ dàng nhân rộng, lôi kéo thêm tín đồ. 
Các giáo sĩ Công giáo trước kia chú trọng kết thân với một số chủ làng qua đó 
mở rộng phạm vi ảnh hưởng. Ngày nay, đối tượng nòng cốt được người truyền 
đạo Tin Lành xác định là vợ con cán bộ, đảng viên, già làng, người có uy tín qua 
đó để lôi kéo thêm người vào đạo. 
Trước đây, các giáo sĩ Công giáo khai thác tinh thần cố kết cộng đồng bằng cách 
lập các làng Công giáo, khu biệt người Công giáo trong một làng. Các nhà truyền 
đạo Tin Lành hiện nay cũng chú trọng khai thác tâm lý cố kết cộng đồng cao của 
người dân tộc thiểu số tại chỗ để phát triển đạo: dùng áp lực cộng đồng để o ép 
người vào đạo, nếu không sẽ bị cộng đồng có đạo cô lập. 
Phạm Thị Trung, Trung Thị Thu Thủy. Hoạt động của Tin Lành 105 
 105
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Ban Chấp hành Trung ương, Thông báo số 255-TB/TW ngày 7/10//1999 của Ban 
Chấp hành Trung ương Kết luận của Bộ Chính trị về chủ trương đối với đạo Tin 
Lành trong tình hình mới. 
2. Ban Tôn giáo tỉnh Kon Tum, Báo cáo kết quả quán triệt, triển khai thực hiện Chỉ 
thị số 01/2005/CT-TTg ngày 4/2/2005 của Thủ tướng Chính phủ về một số công 
tác đối với đạo Tin Lành trên địa bàn tỉnh Kon Tum năm 2008. 
3. Ban Tôn giáo tỉnh Kon Tum, Báo cáo tình hình công tác quản lý nhà nước về tôn 
giáo năm 2009; phương hướng, nhiệm vụ công tác tôn giáo năm 2010. 
4. Sở Nội vụ tỉnh Kon Tum (2008), Báo cáo đánh giá việc quản lý, đăng ký các 
điểm nhóm sinh hoạt của đạo Tin Lành trên địa bàn tỉnh trong thời gian qua. 
5. Thủ tướng Chính phủ, Chỉ thị số 01/2005/CT-TTg ngày 4/2/2005 về một số công 
tác đối với đạo Tin Lành. 
6. Thủ tướng Chính phủ, Chỉ thị số 1940/CT -TTg ngày 31/12/2008 về nhà đất liên 
quan đến tôn giáo. 
7. Tình hình đạo Tin lành ở Gia lai - Kon Tum, tư liệu sao chép, Thư viện Viện Dân 
tộc học, Hà Nội, 1976. 
8. Ủy ban Nhân dân tỉnh Kon Tum (2008), Báo cáo tổng kết 5 năm thực hiện Nghị 
quyết Hội nghị Trung ương 7 (khóa IX) về công tác tôn giáo. 
Abstract 
ACTIVITIES OF PROTESTANTISM IN KON TUM 
PROVINCE, VIETNAM AND SOME ISSUES RAISED 
IN THE PRESENT 
In Kon Tum province in particular, the Central Highlands in general, 
despite the presence of other religions such as Buddhism, Catholicism, 
Caodaism, it was possible to say that Protestantism was a religion 
influencing strongly not only in religious life but also in other spheres of 
social life of ethnic minorities in the region. So, policies to Protestantism 
was an important content of the sustainable development strategy of Kon 
Tum province as well as the Central Highlands area. This was the main 
content of the article. 
Key words: Protestantism, the Central Highlands area, Kon Tum 
province, sustainable development.