Hiệu quả kinh tế của mô hình chăn nuôi giống vịt biển 15-Đại Xuyên sinh sản

5561(2) 2.2019
Khoa học Nông nghiệp
Đặt vấn đề
Việt Nam là nước nằm trong khu vực Đông Nam của 
châu Á, có bờ biển dài hơn 3.200 km (từ Quảng Ninh ở phía 
Đông Bắc đến Kiên Giang ở phía Tây Nam) và bao gồm 
4.000 hòn đảo lớn nhỏ (https://petrotimes.vn/khai-quat-ve-
bien-cua-viet-nam-181305.html) là điều kiện thuận lợi cho 
phát triển kinh tế (với diện tích ven biển như trên có nuôi 
được khoảng 500 triệu con vịt các loại). Vì vậy, đây là tiềm 
năng rất lớn để phát triển chăn nuôi vịt ở vùng ven biển và 
hải đảo. Trong những năm qua, công tác giống thủy cầm đã 
đạt được nhiều tiến bộ, công tác chọn lọc, lai tạo đã đưa ra 
được nhiều dòng, giống mới có năng suất và chất lượng cao, 
đem lại hiệu quả cao trong sản xuất. Vịt biển 15 là giống vịt 
có thể sống được trong môi trường nước ngọt, nước lợ và 
nước mặn. Vịt biển 15 có năng suất trứng đạt cao (247,56-
248,25 quả/mái/52 tuần đẻ), khối lượng cơ thể khi nuôi vỗ 
béo đến 8 tuần tuổi đạt 2.199-2.296 g/con, tỷ lệ thịt xẻ đạt 
trên 69%, chất lượng thịt thơm ngon [1].
Từ những đặc tính ưu việt của giống vịt biển 15 và định 
hướng trong thời gian tới của chăn nuôi thủy cầm, Trung 
tâm Nghiên cứu vịt Đại Xuyên đã xây dựng mô hình chăn 
nuôi giống vịt biển 15 tại Quảng Ninh, Hải Phòng và Ninh 
Bình nhằm đánh giá hiệu quả kinh tế đối với chăn nuôi 
giống vịt biển này.
Vật liệu, nội dung và phương pháp nghiên cứu
Vật liệu
Vịt biển 15 sinh sản. 
Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 1/2016 đến 12/2017, 
theo dõi 3 mô hình chăn nuôi vịt sinh sản tại 3 địa phương 
ở 2 vụ thay thế ban đầu là vụ xuân - hè và thu - đông (gọi 
tắt là vụ xuân - hè và thu - đông) cụ thể như sau: i) Công ty 
Cổ phần khai thác khoáng sản Thiên Thuận Trường, thị xã 
Cẩm Phả, huyện Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh; ii) Gia đình 
ông Đoàn Văn Vươn, xã Vinh Quang, huyện Tiên Lãng, TP 
Hải Phòng; iii) Gia đình bà Lê Thị Lan, xã Văn Hải, huyện 
Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình.
Nội dung nghiên cứu
Đánh giá khả năng sinh sản, hiệu quả kinh tế của 3 mô 
hình chăn nuôi giống vịt biển 15 sinh sản tại Quảng Ninh, 
Hải Phòng và Ninh Bình với 2 vụ xuân - hè và thu - đông.
Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp bố trí thí nghiệm: thí nghiệm bố trí xây 
dựng 3 mô hình chăn nuôi vịt biển 15 sinh sản tại Quảng 
Ninh, Hải Phòng, Ninh Bình với số lượng mỗi mô hình nuôi 
sinh sản là 120 vịt trống và 600 vịt mái 1 ngày tuổi (bảng 1).
Hiệu quả kinh tế của mô hình chăn nuôi 
giống vịt biển 15 - Đại Xuyên sinh sản
Lê Thị Mai Hoa*, Nguyễn Văn Duy, Vương Thị Lan Anh, 
Mai Hương Thu, Nguyễn Văn Tuấn
Trung tâm Nghiên cứu vịt Đại Xuyên, Viện Chăn nuôi
Ngày nhận bài 2/7/2018; ngày chuyển phản biện 6/7/2018; ngày nhận phản biện 17/8/2018; ngày chấp nhận đăng 4/9/2018
Tóm tắt: 
Vịt biển 15 - Đại Xuyên (gọi là vịt biển 15) được Trung tâm Nghiên cứu vịt Đại Xuyên triển khai mô hình chăn nuôi 
vịt biển sinh sản ở các tỉnh/thành phố Quảng Ninh, Hải Phòng, Ninh Bình cho kết quả rất tốt. Tỷ lệ nuôi sống của 
vịt >98%, khối lượng cơ thể 8 tuần tuổi đạt 1.905,22-1.950,02 g/con, ở 20 tuần tuổi khối lượng cơ thể đạt 2.583,18-
2.648,53 g/con. Các chỉ tiêu về sinh sản của vịt biển 15 đều đạt cao: tuổi đẻ 21-22 tuần tuổi, khối lượng vào đẻ 
2.591,12-2.648,31 g, tỷ lệ đẻ 67,51-68,31%, năng suất trứng/mái/52 tuần đẻ đạt 246,79-248,63 quả, tiêu tốn 3,37-3,51 
kg thức ăn/10 quả trứng. Hiệu quả kinh tế nuôi vịt biển 15 sinh sản thu lãi >250.000 đồng/con. Chăn nuôi vịt biển 15 
đem lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân, góp phần phát triển kinh tế và giữ vững chủ quyền biển đảo ở nước ta.
Từ khóa: hiệu quả kinh tế, mô hình, vịt biển 15 - Đại Xuyên.
Chỉ số phân loại: 4.2
*Tác giả liên hệ: binhhoa114@gmail.com
5661(2) 2.2019
Khoa học Nông nghiệp
Bảng 1. Số lượng vịt nuôi thí nghiệm sinh sản.
Chọn điểm xây dựng mô hình: chọn địa điểm phù hợp, 
có tính đại diện để nhân rộng, dễ dàng cho việc tổ chức 
các buổi gặp mặt, tập huấn tại mô hình, đồng thời địa điểm 
đó phải phù hợp với quy hoạch sử dụng đất ở địa phương. 
Khoảng cách từ trại chăn nuôi đến khu dân cư, các công 
trình xây dựng, nguồn nước, trại chăn nuôi khác theo quy 
định của Nhà nước đã được ban hành.
Các hộ tham gia mô hình phải đáp ứng các yêu cầu: i) Có 
đủ điều kiện về chuồng trại: chuồng trại cách xa nhà ở, có 
tường hoặc rào ngăn cách để hạn chế mầm bệnh xâm nhập, 
đảm bảo thông thoáng về mùa hè, ấm áp về mùa đông, có 
nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng phù hợp với từng giai đoạn tuổi, 
đảm bảo về diện tích ao bơi. Diện tích chuồng phù hợp với 
số lượng. Máng ăn, máng uống được sử dụng đủ số lượng 
và đúng chủng loại; ii) Cam kết đầu tư vốn (có khả năng đối 
ứng) cho mô hình phù hợp với yêu cầu kỹ thuật của dự án. 
Chưa nhận hỗ trợ bất kỳ nguồn kinh phí nào từ ngân sách 
nhà nước cho cùng một nội dung của mô hình. Tự nguyện 
tham gia dự án và cam kết tuân thủ quy trình kỹ thuật, các 
hướng dẫn, các quy định của dự án. Các hộ đã và đang nuôi 
vịt càng lâu năm càng tốt.
Tổ chức thực hiện mô hình và giám sát kiểm tra định kỳ.
Hỗ trợ kỹ thuật cho các hộ tham gia mô hình: thường 
xuyên theo dõi để giúp hộ tham gia mô hình làm được theo 
những nội dung đã hướng dẫn theo cách cầm tay chỉ việc và 
theo phương thức “nông dân chuyển giao cho nông dân”.
Phương pháp chăm sóc nuôi dưỡng: vịt sinh sản được 
nuôi theo quy trình nuôi vịt biển 15 của Trung tâm Nghiên 
cứu vịt Đại Xuyên trong điều kiện như nhau ở mỗi địa 
phương, vịt được nuôi riêng rẽ vào 2 vụ xuân - hè và thu - 
đông với phương thức nuôi nhốt có nước bơi lội trên nước 
mặn. Thức ăn được sử dụng trong mô hình là thức ăn hỗn 
hợp hoàn chỉnh với thành phần dinh dưỡng trong thức ăn, 
lượng thức ăn cho ăn theo bảng 2.
Effect of production and economic 
efficiency of duckling breeding 
model 15 - Dai Xuyen products
Thi Mai Hoa Le*, Van Duy Nguyen, 
Thi Lan Anh Vuong, Huong Thu Mai, Van Tuan Nguyen
Daixuyen Duck Breeding and Research Centre, NIAS
Received 2 July 2018; accepted 4 September 2018
Abstract: 
Sea Duck 15 - Dai Xuyen is also call Sea Duck 15 which 
the Dai Xuyen Duck Breeding and Research Center has 
implemented a demonstration farm to raise in Quang 
Ninh, Hai Phong and Ninh Binh provinces and got good 
results. The survival rate of duck was more than 98%; 
the body weight was from 1,905.22 to 1,950.02 g/duck 
at the age of 8 weeks, and from 2,583.18 to 2,648.53 g/
duck at the age of 20 weeks. The maturity age was 21-22 
weeks; the body weight at first laying was from 2,591.12-
2,648.31 g/duck; the laying rate was 67.51-68.31%; the 
egg production/female/52 laying weeks was 246.79-
248.63 eggs; FCR/10 eggs was 3.37-3.51 kg. The economic 
efficiency of the demonstration farm raising Sea Duck 15 
reached over VND 250,000 per duck. Raising Sea Duck 
15 - Dai Xuyen can bring a high economic efficiency for 
farmers, and contribute to the economic development 
and protection of the island in Vietnam.
Keywords: demonstration farm, economic efficiency, sea 
duck 15 - Dai Xuyen.
Classification number: 4.2
Giai đoạn Quảng Ninh Hải Phòng Ninh Bình
Vịt con 60 trống + 
300 mái
60 trống + 
300 mái
60 trống + 
300 mái
60 trống + 
300 mái
60 trống + 
300 mái
60 trống + 
300 mái
Hậu bị 55 trống + 
285 mái
55 trống + 
285 mái
55 trống + 
285 mái
55 trống + 
285 mái
55 trống + 
285 mái
55 trống + 
285 mái
Sinh sản 50 trống + 
250 mái
50 trống + 
250 mái
50 trống + 
250 mái
50 trống + 
250 mái
50 trống + 
250 mái
50 trống + 
250 mái
Mùa vụ Xuân - hè Thu - đông Xuân - hè Thu - đông Xuân - hè Thu - đông
5761(2) 2.2019
Khoa học Nông nghiệp
Bảng 2. Chế độ dinh dưỡng và chăm sóc vịt sinh sản.
Vịt biển 15 nuôi để sinh sản được cho ăn hạn chế theo 
định lượng trong bảng 3.
Bảng 3. Lượng thức ăn cho vịt biển 15.
Ngày tuổi g/con/ngày Ngày tuổi g/con/ngày
1 4 18 72
2 8 19 76
3 12 20 80
4 16 21 84
5 20 22 88
6 24 23 92
7 28 24 96
8 32 25 100
9 36 26 104
10 40 27 108
11 44 28-56 112
12 48 57-70 120
13 52 71-84 128
14 56 85-98 136
15 60 99-112 144
16 64 113-126 152
17 68 127-133 160
Các chỉ tiêu theo dõi:
Tỷ lệ nuôi sống qua các tuần tuổi (%), khối lượng cơ thể 
qua các tuần tuổi (g) [2].
Một số chỉ tiêu về sinh sản: khối lượng cơ thể vịt khi vào 
đẻ, tuổi đẻ, năng suất trứng/mái/52 tuần đẻ, tiêu tốn thức 
ăn/10 quả trứng, khối lượng trứng, tỷ lệ phôi... [2].
Tiêu tốn thức ăn/kg tăng khối lượng (kg), giá bán/kg, 
chênh lệch thu - chi, các chỉ tiêu về hiệu quả kinh tế [3].
Phương pháp xử lý số liệu: số liệu thu được xử lý bằng 
phương pháp thống kê sinh học, sử dụng phần mềm Minitab 
16 và Excel 2016.
Kết quả và thảo luận
Tỷ lệ nuôi sống của vịt biển
Kết quả theo dõi tỷ lệ nuôi sống của vịt biển 15 được 
trình bày tại bảng 4.
Bảng 4. Tỷ lệ nuôi sống (TLNS) của vịt biển 15 ở 2 vụ xuân - hè 
và thu - đông.
Tuần tuổi
Quảng Ninh Hải phòng Ninh Bình
n TLNS (%) n
TLNS 
(%) n
TLNS 
(%)
Vụ xuân - hè
0 360 100,00 360 100,00 360 100,00
4 358 99,44 356 98,89 357 99,17
8 355 98,61 354 98,33 353 98,06
12 353 98,06 353 98,06 351 97,50
16 353 98,06 353 98,06 351 97,50
20 353 98,06 352 97,78 351 97,50
Trung bình 0-8 98,61 98,33 98,06
Trung bình 9-20 98,06 97,78 97,50
Vụ thu - đông
0 360 100,00 360 100,00 360 100,00
4 356 98,89 359 99,72 355 98,61
8 356 98,89 356 98,89 354 98,33
12 355 98,61 353 98,06 352 97,78
16 353 98,06 352 97,78 352 97,78
20 352 97,78 350 97,22 352 97,78
Trung bình 0-8 98,89 98,89 98,33
Trung bình 9-20 97,78 97,22 97,78
Kết quả bảng 4 cho thấy, tỷ lệ nuối sống của vịt biển 15 
ở giai đoạn vịt con đều đạt cao trên 98,06%, giai đoạn vịt 
hậu bị tỷ lệ nuôi sống của vịt biển 15 ở vụ xuân - hè cao hơn 
vụ thu - đông. Kết quả nghiên cứu của chúng tôi là cao hơn 
so với nghiên cứu trên vịt Đại Xuyên PT của Nguyễn Đức 
Trọng và cs (2011), Đặng Vũ Hòa (2014) [4, 5] có tỷ lệ nuôi 
sống giai đoạn 0-8 tuần tuổi đạt 97,78-98%. Tỷ lệ nuôi sống 
này là cao hơn hẳn các giống vịt khác của các hộ đã nuôi 
như vịt Bầu cánh trắng, Bầu Hà Lan... Điều này cho thấy, 
điều kiện chăm sóc nuôi dưỡng của các hộ là rất tốt, cùng 
với đó chất lượng con giống của Trung tâm thích nghi tốt 
với điều kiện môi trường vùng ven biển, có sức chống chịu 
bệnh tật cao với quy trình chăm sóc thú y an toàn dịch bệnh 
của Trung tâm Nghiên cứu vịt Đại Xuyên. 
Khối lượng cơ thể của vịt biển
Kết quả bảng 5 cho thấy, nuôi đến 8 tuần tuổi khối lượng 
cơ thể vịt biển 15 đạt 1.905-1.950 g/con. Nuôi đến 20 tuần 
tuổi khối lượng cơ thể vịt biển 15 đã tăng lên 2.583-2.648 
g/con. Khối lượng cơ thể vịt biển 15 nuôi ở vụ thu - đông là 
cao hơn so với vụ xuân - hè ở hầu hết các tuần tuổi.
Chỉ tiêu
Giai đoạn 1 ngày 
tuổi đến 8 tuần 
tuổi
Giai đoạn 9-20 
tuần tuổi
Giai đoạn >20 
tuần tuổi
Protein thô (%) 20-21 14-14,5 17-17,5
ME (kcal/kg) 2.850-2.900 2.850-2.900 2.650-2.700
Chế độ ăn Hạn chế Hạn chế Tự do
5861(2) 2.2019
Khoa học Nông nghiệp
Bảng 5. Khối lượng cơ thể của vịt biển 15 nuôi tại vụ xuân - hè 
và thu - đông (n=30).
Tuần 
tuổi
Quảng Ninh Hải Phòng Ninh Bình
Mean SE Mean SE Mean SE
Vụ xuân - hè
0 51,15 0,55 51,12 0,78 51,36 0,63
4 813,52 9,91 815,25 10,15 834,00 10,59
8 1.921,21 9,18 1.905,22 9,89 1.931,18 10,18
12 2.121,43 9,66 2.145,43 10,15 2.136,36 11,28
16 2.490,07 12,83 2.515,70 12,59 2.533,42 10,78
20 2.583,18 13,49 2.601,25 14,98 2.618,22 13,57
Vụ thu - đông
0 52,26 0,73 51,26 0,87 52,63 0,93
4 858,15 8,59 857,26 10,32 821,5 10,65
8 1.940,30 10,69 1.936,40 10,98 1.950,02 10,21
12 2.211,71 11,35 2.245,35 11,83 2.202,18 11,59
16 2.567,62 12,47 2.589,74 12,15 2.515,24 12,63
20 2.648,53 13,19 2.631,23 13,07 2.610,32 13,89
Một số chỉ tiêu sinh sản của vịt biển 15 nuôi tại mô 
hình
Kết quả theo dõi một số chỉ tiêu sinh sản của vịt biển 15 
được trình bày tại bảng 6.
Bảng 6. Một số chỉ tiêu sinh sản của vịt biển 15.
Ghi chú: KL là khối lượng; NST là năng suất trứng; TTTA là tiêu tốn thức 
ăn; TL là tỷ lệ.
Kết quả bảng 6 cho thấy, tuổi đẻ của vịt biển 15 ở vụ 
thu - đông (22 tuần tuổi) là muộn hơn so với vịt nuôi ở vụ 
xuân hè (21-22 tuần tuổi), khối lượng vịt vào đẻ dao động 
trong khoảng 2.591-2.648 g, với tỷ lệ đẻ trung bình của đàn 
vịt nuôi vụ xuân - hè tại Ninh Bình, Hải Phòng, Quảng Ninh 
là 67,51-68,31%, tương ứng với năng suất trứng/mái/52 
tuần đẻ của vịt biển 15 là 246,79-248,63 quả, tiêu tốn 3,37-
3,49 kg thức ăn/10 quả trứng. Vịt nuôi ở vụ thu - đông có 
tỷ lệ đẻ trung bình 66,83-67,92%, năng suất trứng/mái/52 
tuần đẻ là 245,31-247,12 quả, tiêu tốn 3,46-3,51 kg thức 
ăn/10 quả trứng. Theo Nguyễn Hồng Vĩ và cs (2011) [6], 
dòng vịt chuyên trứng Khaki Campbell được chọn lọc có 
tuổi vào đẻ là 142-143 ngày với khối lượng 1.409-1.430 
g. Theo Nguyen Van Trong và cs (2014) [7], vịt mái Triết 
Giang nuôi tại Trung tâm Nghiên cứu vịt Đại Xuyên và các 
tỉnh Đồng bằng Bắc Bộ có tuổi đẻ là 17 tuần và khối lượng 
vào đẻ từ 1.080,7 đến 1.084,7 g. Vịt biển 15 trong nghiên 
cứu của chúng tôi có tuổi vào đẻ là muộn hơn vịt Khaki 
Campbell, Triết Giang, nhưng khối lượng vào đẻ cao hơn.
Như vậy, vịt biển 15 nuôi vụ thu - đông có các chỉ tiêu về 
khối lượng cơ thể cao hơn vụ xuân - hè, năng suất trứng/mái 
thấp hơn vụ xuân - hè, tương ứng với tiêu tốn nhiều thức 
ăn hơn vịt nuôi ở vụ xuân - hè. Các chỉ tiêu về khối lượng 
trứng, tỷ lệ phôi của vịt biển 15 nuôi tại các mô hình đều đạt 
tiêu chuẩn chất lượng giống.
Hiệu quả kinh tế của 3 mô hình chăn nuôi vịt biển 15 
sinh sản tại Quảng Ninh, Hải Phòng, Ninh Bình
Kết quả theo dõi sơ bộ về hiệu quả kinh tế của dự án 
được trình bày ở bảng 7, 8. Cụ thể: kết quả bảng 7 cho thấy, 
với mô hình vịt sinh sản ở vụ xuân - hè (số lượng 250 mái 
và 50 đực) khi lên sinh sản hạch toán hiệu quả kinh tế sơ 
bộ thu lãi đạt được 256.992-308.596 đồng/con (tính trên 
sản phẩm thu được là vịt con nuôi thương phẩm), đạt cao 
nhất tại mô hình chăn nuôi của Công ty Cổ phần khai thác 
khoáng sản Thiên Thuận Trường (Quảng Ninh). Các chỉ 
tiêu về hiệu quả kinh tế của vịt đạt cao, với lợi nhuận thu 
được là 75.812.639-90.110.110 đồng, giá trị lợi nhuận thu 
được/tổng chi phí tại Ninh Bình, Hải Phòng, Quảng Ninh 
đạt lần lượt là 0,145, 0,154 và 0,172.
Chỉ tiêu ĐVT
Quảng Ninh Hải Phòng Ninh Bình
Xuân - hè Thu - đông Xuân - hè Thu - đông Xuân - hè Thu - đông
Tuổi đẻ tuần 22 22 21 22 22 22
KL vịt vào đẻ g 2.591,12 2.648,31 2.600,11 2.631,35 2.619,32 2.612,19
TL đẻ % 68,31 66,83 68,05 67,15 67,51 67,92
NST/mái/52 
tuần đẻ quả 248,63 245,31 247,71 246,54 246,79 247,12
TTTA/10 quả 
trứng kg 3,37 3,46 3,49 3,51 3,37 3,47
KL trứng g 82,57 84,97 82,9 84,15 83,89 83,67
TL phôi % 92,17 93,15 92,19 93,67 91,03 91,78
TL hao hụt 
(nuôi sinh sản) % 2,67 2,30 2,33 2,50 1,67 2,70
5961(2) 2.2019
Khoa học Nông nghiệp
Bảng 7. Hiệu quả kinh tế của mô hình nuôi vịt biển 15 sinh sản 
ở vụ xuân - hè.
Chỉ tiêu ĐVT Quảng Ninh Hải Phòng Ninh Bình
Số con đầu kỳ con 360 360 360
Số con lên đẻ con 300 300 300
Tỷ lệ nuôi sống % 98,06 97,78 97,50
Số lượng cuối kỳ con 292 293 295
Phần chi đồng 522.941.977 522.847.650 523.292.035
Giá con giống đồng 30.000 30.000 30.000
Tiền giống đồng 10.800.0 ... , địa điểm nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: 31 mẫu giống nhãn được lưu giữ 
tại các vườn bảo tồn của các đơn vị nghiên cứu thuộc Viện 
Khoa học Nông nghiệp Việt Nam (bảng 1).
Nghiên cứu đa dạng di truyền của đoạn gen matK 
ở một số nguồn gen nhãn Việt Nam
Nguyễn Thị Ngọc Lan1*, Nguyễn Thị Lan Hoa2, Nguyễn Thị Thanh Thủy3, Lã Tuấn Nghĩa2
1Viện Di truyền Nông nghiệp
2Trung tâm Tài nguyên Thực vật
3Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
Ngày nhận bài 18/9/2018; ngày gửi phản biện 20/9/2018; ngày nhận phản biện 12/11/2018; ngày chấp nhận đăng 15/11/2018
Tóm tắt:
Kết quả nghiên cứu đa dạng trình tự đoạn gen matK gồm 829 nucleotid của tập đoàn 31 mẫu giống nhãn Việt Nam 
đã xác định được đột biến dị hoán (T>G) tại vị trí 939 của gen ở 11 giống (N10 - Nhãn Bản Nguyên, N14 - Long Gia 
Sần, N16 - Tiêu Vũng Tàu, N17 - Tiêu Da Me, N19 - Nhãn Sài Gòn, N22 - Cơm Vàng Bánh Xe, N26 - Xuồng Cơm 
Ráo, N28 - Long Tiêu, N29 - Xuồng Cơm Vàng Bà Rịa, N30 - Xuồng Cơm Trắng và N32 - Nhãn Vũng Tàu). Những 
đột biến này có ý nghĩa trong việc nhận dạng các mẫu giống nhãn của nước ta. Các trình tự này đã được đăng ký 
NCBI với số đăng ký lần lượt là: KR073235, KR073239, KR073240, KR073241, KR073243, KR073245, KR073249, 
KR073251, KR073252, KR073253 và KR073255. Kết quả nghiên cứu cây phả hệ theo phương pháp Neighbour 
Joining cho thấy, các trình tự của chi Dimocarpus được nhóm thành công và phân biệt rõ ràng với trình tự của chi 
Litchi, Arytera, Sapindoidaea và Cupaniopsis trong họ Sapindaceae. 11 trình tự nhãn (N10, N14, N16, N17, N19, N22, 
N26, N28, N29, N30, N32) được tách biệt rõ ràng với các trình tự của nhãn Việt Nam và các nguồn gen đại diện khác.
Từ khóa: ADN mã vạch, giải trình tự, matK, nhãn.
Chỉ số phân loại: 4.6
*Tác giả liên hệ: Email: ngoclanvdt@yahoo.com
6261(2) 2.2019
Khoa học Nông nghiệp
Bảng 1. Danh sách các mẫu giống nhãn nghiên cứu.
Bộ mồi khuếch đại các vùng gen matK được thể hiện ở 
bảng 2.
Bảng 2. Danh sách mồi khuếch đại vùng gen matK.
Gen Mồi Trình tự 5’-3’ Tham khảo
matK Kim3F CGTACAGTACTTTTGTGTTTACGAG 
 [5]
Kim1R TAGAATTCCCCGGTTCGCTCGCCGTTAC
Địa điểm nghiên cứu: Phòng thí nghiệm của Bộ môn Đa 
dạng sinh học, Trung tâm Tài nguyên Thực vật (An Khánh 
- Hoài Đức - Hà Nội). 
Phương pháp nghiên cứu
ADN tổng số được tách chiết và tinh sạch theo phương 
pháp dùng công nghệ màng lọc silica và cột lọc của 
QUIAGEN Dnaeasy Plan Kit. 
Phản ứng PCR khuếch đại gen và matK được thực hiện 
với thành phần: 14,34 µl H
2
O deion, 2 µl 10x PCR buffer, 
0,16 µl dNTP mix, 0,2 µl mồi Kim1R/Kim1F, 0,1 µl Taq 
polymerase (Fusion taq) và 0,1 µl ADN tổng số; thể tích 
phản ứng PCR là 20 µl; điều kiện nhiệt: biến tính ở 94oC 
trong 4 phút, 1 chu trình; 94oC trong 40 giây, 52oC trong 35 
giây, 72oC trong 1 phút, 35 chu trình; 72oC trong 10 giây, 
Genetic diversity of matK gene 
in Vietnam’s longan germplasm
Thi Ngoc Lan Nguyen1*, Thi Lan Hoa Nguyen2,
Thi Thanh Thuy Nguyen3, Tuan Nghia La2
1Agricultural Genetics Insitute
2Plant Resources Center
3Ministry of Agriculture and Rural Development
Received 18 September 2018; accepted 15 November 2018
Abstract:
The genetic diversity survey on the matK gene segment 
of 829 nucleotides among 31 Vietnam’s longan samples 
has identified tranversition mutation (T>G) at the 939 
downstream position of the sequences in 11 longan 
samples, which might be the molecular identification 
to distinguish Vietnam longan varieties with others. 
These matK nucleotide sequences have been registered 
with NCBI codes (KR073235- Ban Nguyen, KR073239- 
Long Gia San, KR073240- Tieu Vung Tau, KR073241- 
Tieu Da Me, KR073243- Nhan Sai Gon, KR073245- 
Com Vang Banh Xe, KR073249- Xuong Com Rao, 
KR073251- Long Tieu, KR073252- Xuong Com Vang 
Ba Ria, KR073253- Xuong Com Trang and KR073255- 
Nhan Vung Tau). The phylogenetic tree analysed by the 
Neighbour Joining method based on the 829 nucleotides 
of matK gene has exactly grouped all surveyed sequences. 
In addition, this analysis has also clearly separated the 
Dimocarpus and the Litchi, Arytera, Sapindoidaea, and 
Cupaniopsis in Sapindaceae. Eleven longan sequences 
(N10, N14, N16, N17, N19, N22, N26, N28, N29, N30, 
N32) have been distinguished with the Vietnam’s longan 
and other reference sequences.
Keywords: Dimocarpus longan, DNA barcode, matK, 
sequencing.
Classification number: 4.6
ID1 ID2 Tên giống ID1 ID2 Tên giống
GBVNML1.131 N1 Hương chi GBVNML18.572 N18 Tiêu lá bầu
GBVNML 1.140 N2 Nhãn lồng chín sớm GBVNML18.578 N19 Nhãn Sài Gòn
GBVNML1.126 N3
Nhãn lồng Hưng Yên 
chín muộn
GBVNML18.577 N20 Tiêu lá dài
GBVNML1.132 N4 HTM1 GBVNML18.569 N21 Nhãn Cùi
GBVNML1.144 N5 HTM2 GBVNML18.574 N22 Cơm Vàng Bánh Xe
GBVNML1.146 N6
Nhãn lồng Hưng Yên 
chính vụ
GBVNML18.570 N23 Cùi diếc
GBVNML1.129 N7 Nhãn Trư Lương GBVNML18.571 N24 Long Hưng Yên
GBVNML1.127 N8 Nhãn Đoan Hùng 3 GBVNML18.565 N25 Thái Long Tiêu
GBVNML1.125 N9 Nhãn Mỹ Đức GBVNML18.585 N26 Xuồng Cơm Ráo
GBVNML1.137 N10 Nhãn Bản Nguyên GBVNML18.942 N27 Tiêu Da Bò
GBVNML1.138 N11 Nhãn Lập Trạch GBVNML18.562 N28 Long Tiêu
GBVNML1.142 N12 Nhãn Việt Trì GBVNML18.573 N29
Xuồng Cơm Vàng 
Bà Rịa
GBVNML1.133 N13 Nhãn Phong Châu 5 GBVNML18.584 N30 Xuồng Cơm Trắng
GBVNML18.566 N14 Long Gia Sần GBVNML18.568 N31 Nhãn Đường phèn
GBVNML18.580 N16 Tiêu Vũng Tàu GBVNML18.579 N32 Nhãn Vũng Tàu
GBVNML18.564 N17 Tiêu Da Me
6361(2) 2.2019
Khoa học Nông nghiệp
bảo quản tại 16oC. Sản phẩm PCR được điện di trên gel 
agarose 1,5% trong đệm TBE, nhuộm bằng EtBr. Kiểm tra 
sản phẩm PCR bằng máy đo quang phổ nanodrop 2000. 
Những mẫu có nồng độ sản phẩm khoảng 100 ng/µl được 
dùng để giải trình tự.
Chu trình và phản ứng cho giải trình tự: mẫu được khuếch 
đại với từng mồi, mỗi mẫu lặp lại 5 lần với thành phần như 
sau: 5,5 µl water nuclease-free, 1 µl Bigdie, 2 µl X5 buffer, 
0,5 µl mồi xuôi hoặc ngược và 1 µl PCR template; tổng thể 
tích 20 ul; ở điều kiện 960C trong 1 phút, 1 chu trình; 960C 
trong 10 giây, 500C trong 5 giây, 600C trong 4 phút, 25 chu 
trình; 720C trong 2 phút; bảo quản tại 40C. Sản phẩm được 
đưa vào hệ thống giải trình tự bằng máy ABI3700 của 1st 
base Seq. company (Singapore). 
Trình tự của các mẫu thu được đã được xử lý, hiệu chỉnh 
bằng phần mềm BioEdit 4.9, sắp xếp thẳng hàng trình tự 
bằng công cụ ClustalW và so sánh trên Ngân hàng gen bằng 
công cụ NCBI/BLAST được tích hợp trong phần mềm phân 
tích Geneious 7.0.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Kết quả tách chiết mẫu lá của 31 mẫu giống nhãn nghiên 
cứu cho thấy sự đồng đều về kích thước có chiều dài 800 bp 
(hình 1), ADN có độ tinh sạch cao và không còn ARN lẫn 
tạp, đủ tiêu chuẩn để thực hiện các bước khuếch đại để giải 
trình tự tiếp theo.
Hình 1. Khuếch đại vùng gen matK bằng cặp mồi Kim3F/1R.
Kết quả kiểm tra tinh sạch mẫu sản phẩm PCR cho thấy, 
các mẫu đều có nồng độ cao >700 ng/µl và chất lượng đảm 
bảo. Sau khi tinh sạch và thôi gel, các mẫu này được kiểm 
tra định lượng lại bằng nanodrop 2000, kết quả cũng cho 
nồng độ đạt 100 ng/µl ở tất cả các mẫu với chỉ số tinh sạch 
đảm bảo cho giải trình tự. 
Kết quả giải trình tự đoạn gen matK từ 31 mẫu giống 
nhãn thu được các trình tự với chiều dài biến thiên từ 677 
bp (N10 - Nhãn Bản Nguyên) đến 829 bp (N8 - Nhãn Đoan 
Hùng 3). Tiến hành căn chỉnh và so sánh với trình tự của 
toàn bộ hệ gen lục lạp (BLAST với dữ liệu trình tự NCBI), 
kết quả BLAST hit cho thấy 829 bp nucleotide của các mẫu 
giống nhãn nằm trong vùng cấu trúc gen của gen matK. Vì 
vậy, các trình tự này đã được phân tích để tìm khung đọc 
ORF cho việc dịch mã coden với các axit amin tương ứng.
Kết quả phân tích so sánh các trình tự đoạn gen matK thu 
được từ 31 mẫu giống nhãn cho thấy, các trình tự của đoạn 
gen matK gần như hoàn toàn tương đồng. Tuy nhiên, có sự 
khác biệt ở 1 nucleotit với cả tập đoàn nhãn nghiên cứu tại 
vị trí 939 T>G (vị trí của gen matK, tham chiếu từ trình tự 
có số đăng ký NCBI AY724286.1). 11 nguồn gen có sự khác 
biệt là N10 - Nhãn Bản Nguyên, N14 - Long Gia Sần, N16 
- Tiêu Vũng Tàu, N17 - Tiêu Da Me, N19 - Nhãn Sài Gòn, 
N22 - Cơm Vàng Bánh Xe, N26 - Xuồng Cơm Ráo, N28 - 
Long Tiêu, N29 - Xuồng Cơm Vàng Bà Rịa, N30 - Xuồng 
Cơm Trắng, N32 - Nhãn Vũng Tàu (hình 2).
5 
Hình 2. So sánh trình tự gen matK của nguồn gen nhãn nghiên cứu. 
Tiến hành BLAST các trình tự này với ngân hàng dữ liệu trình tự của NCBI và 
CBOLD, kết quả thu được như sau: 
- Mức độ tương đồng của trình tự đoạn gen matK giữa các loài nhãn trong chi 
Dimocarpus biến thiên từ 99 lên đến 100%. 
- Đột biến dị hoán (T>G) tại vị trí 934 của đoạn trình tự ở cả 11 giống nhãn khác 
biệt hoàn toàn với toàn bộ các đoạn trình tự trên ngân hàng gen, chỉ xuất hiện trên 11 
giống nhãn của Việt Nam đến thời điểm đăng ký. Các trình tự này có mã số trên NCBI 
lần lượt là KR073235 (N10 - Nhãn Bản Nguyên), KR073239 (N14 - Long Gia Sần), 
KR073240 (N16 - Tiêu Vũng Tàu), KR073241 (N17 - Tiêu Da Me), KR073243 (N19 
- Nhãn Sài Gòn, KR073245 (N22 - Cơm Vàng Bánh Xe), KR073249 (N26 - Xuồng 
Cơm Ráo), KR073251 (N28 - Long Tiêu), KR073252 (N29 - Xuồng Cơm Vàng Bà 
Rịa), KR073253 (N30 - Xuồng Cơm Trắng) và KR073255(N32 - Nhãn Vũng Tàu). 
Các trình tự của đoạn gen matK gồm 829 nucleotid và một số trình tự tham chiếu từ 
NCBI tương ứng đại diện cho chi Dimocarpus, họ Sapindaceae, bộ Sapindales được sử 
dụng để phân tích tương quan di truyền giữa các mẫu giống trong tập đoàn nghiên cứu, 
bằng phương pháp lập sơ đồ hình cây NJ [6], với outgroup là trình tự của loài Oryza 
sativa - đại diện nhóm cây 1 lá mầm. Các trình tự tham chiếu được chọn với tiêu chí là 
các trình tự có tương đồng từ gần nhất đến xa nhất trong danh sách BLAST-hit. Các 
trình tự này có phân loại Dimocarpus longan var. echinatus, Paullinia pinnata - 
Sapindoideae, Arytera, Cupaniopsis, họ Sapindaceae và bộ Sapindales (hình 3). 
ình 2. So sánh trình tự gen matK của nguồn gen nhãn nghiên 
cứu.
Tiến hàn BLAST các trình tự này với ngân hàng dữ liệu 
trình tự của NCBI và CBOLD, kết quả thu được như sau:
- Mức độ tương đồng của trình tự đoạn gen matK giữa 
các loài hãn trong chi Dimocarpus biến thiên từ 99 lên đến 
100%.
- Đột biến dị hoán (T>G) tại vị trí 934 của đoạn trình tự 
ở cả 11 giống nhãn khác biệt hoàn toàn với toàn bộ các đoạ 
trình tự trên ngân hàng gen, chỉ xuất hiện trên 11 giống nhãn 
của Việt Nam đến thời điể đăng ký. Các trình tự này có 
mã số trên NCBI lần lượt là KR073235 (N10 - Nhãn Bản 
Nguyên), KR073239 (N14 - Long Gia Sần), KR073240 
(N16 - Tiêu Vũng Tàu), KR073241 (N17 - Tiêu Da Me), 
KR073243 (N19 - Nhãn Sài Gòn), KR073245 (N22 - Cơm 
Vàng Bánh Xe), KR073249 (N26 - Xuồng Cơm Ráo), 
KR073251 (N28 - Long Tiêu), KR073252 (N29 - Xuồng 
Cơm Vàng Bà Rịa), KR073253 (N30 - Xuồng Cơm Trắng) 
6461(2) 2.2019
Khoa học Nông nghiệp
và KR073255(N32 - Nhãn Vũng Tàu).
Các trình tự của đoạn gen matK gồm 829 nucleotid và 
một số trình tự tham chiếu từ NCBI tương ứng đại diện 
cho chi Dimocarpus, họ Sapindaceae, bộ Sapindales được 
sử dụng để phân tích tương quan di truyền giữa các mẫu 
giống trong tập đoàn nghiên cứu, bằng phương pháp lập sơ 
đồ hình cây NJ [6], với outgroup là trình tự của loài Oryza 
sativa - đại diện nhóm cây 1 lá mầm. Các trình tự tham 
chiếu được chọn với tiêu chí là các trình tự có tương đồng 
từ gần nhất đến xa nhất trong danh sách BLAST-hit. Các 
trình tự này có phân loại Dimocarpus longan var. echinatus, 
Paullinia pinnata - Sapindoideae, Arytera, Cupaniopsis, họ 
Sapindaceae và bộ Sapindales (hình 3).
Hình 3. Cây phân loại dựa trên đoạn gen matK của các mẫu 
giống nhãn nghiên cứu.
 Từ hình 3 cho thấy, trình tự cây Arabidopsis thaliana 
được nhóm riêng tách biệt với các nhóm trình tự thuộc 
bộ Sapindales. Trong bộ Sapindales, các trình tự của họ 
Sapindaceae được tách biệt với các họ Anacardiaceae và 
họ Meliaceae. Trong họ Sapindaceae, các trình tự của chi 
Dimocarpus được nhóm thành công và phân biệt rõ ràng với 
chi Litchi, Arytera, Sapindoidaea và Cupaniopsis. 11 trình 
tự nhãn (N10, N14, N16, N17, N19, N22, N26, N28, N29, 
N30, N32) đứng tách biệt với các trình tự của nhãn Việt 
Nam và các nguồn gen đại diện khác. Như vậy, kết quả phân 
nhóm dựa vào đoạn 829 nucleotid này phù hợp với trình tự 
phân loại từ bộ, họ, chi theo khóa phân loại thông thường 
tham khảo từ NCBI. Kết quả này cho thấy đoạn gen matK 
có ý nghĩa trong phân loại đến mức nhận dạng chi.
Kết luận
Đánh giá đa dạng trình tự đoạn gen matK gồm 829 
nucleotid của tập đoàn 31 mẫu giống nhãn nghiên cứu đã 
xác định được đột biến dị hoán (T>G) tại vị trí 939 của 
đoạn trình tự ở cả 11 giống nhãn: N10 - Nhãn Bản Nguyên, 
N14 - Long Gia Sần, N16 - Tiêu Vũng Tàu, N17 - Tiêu Da 
Me, N19 - Nhãn Sài Gòn, N22 - Cơm Vàng Bánh Xe, N26 
- Xuồng Cơm Ráo, N28 - Long Tiêu, N29 - Xuồng Cơm 
Vàng Bà Rịa, N30 - Xuồng Cơm Trắng, N32 - Nhãn Vũng 
Tàu. Các đột biến này khác biệt với toàn bộ các đoạn trình 
tự trên ngân hàng gen cho đến thời điểm đăng ký trên NCBI 
với mã số lần lượt là KR073235, KR073239, KR073240, 
KR073241, KR073243, KR073245, KR073249, KR073251, 
KR073252, KR073253 và KR073255.
Phân tích cây phả hệ cho thấy, trình tự của đoạn gen 
matK đã nhóm được các loài Dimocarpus longan với 
nhau và tách biệt chi Dimocarpus với các chi khác trong 
họ Sapindaceae, bộ Sapindales. Thông tin cả đoạn với 829 
trình tự (từ 446 đến 1318 bp) đã không phân biệt chính xác 
các loài nhãn nghiên cứu và tham chiếu. Tuy nhiên, đoạn 
gen matK đã tách biệt được 11 giống nhãn có SNP đặc trưng 
của Việt Nam. 
LỜI CẢM ƠN
Công trình là kết quả của Đề tài Xây dựng tiêu bản ADN 
(DNA barcode) cho các giống cây trồng đặc hữu có giá trị 
kinh tế của Việt Nam thuộc Chương trình Công nghệ sinh 
học nông nghiệp và thủy sản. Nhóm tác giả xin trân trọng 
cảm ơn.
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Z.X. Lai, C.L. Chen, Z.G. Chen (2001), “Progress in 
biotechnology research in longan”, International Society for 
Horticultural Science (ISHS), 558, pp.137-141, doi: 10.17660/
ActaHortic.2001.558.18.
[2] Boyi Wang, Hua-Wei Tan, Wanping Fang, Lyndel W. 
Meinhardr, Sue Mischkle, Tracie Matsumoto and Dapeng Zhang 
(2015), “Developing single nucleotide polymorphism (SNP) 
markers from transcriptome sequences for identification of longan 
(Dimocarpus longan) germplasm”, Horticulture Research, 2, 14065, 
doi: 10.1038/hortres.2014.65.
[3] CBOL Plant Working Group (2009), “A DNA barcode for land 
plants”, Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 106(31), pp.12794-12797, doi: 
10.1073/pnas.0905845106.
[4] K. Vijayan and C.H. Tsou (2010), “DNA barcoding in plants: 
taxonomy in a new perspective”, Current Science, 99(11), pp.1530-
1541.
[5] W. John Kress and David L. Erickson (2012), “DNA barcodes: 
methods and protocols”, Methods in Molecular Biology, 858, doi: 
10.1007/978-1-61779-591-6_11.
[6] N. Saitou and M. Nei (1987), “The neighbor-joining method: 
a new method for reconstructing phylogenetic trees”, Molecular 
Biology and Evolution, 4(4), pp.406-425, doi: 10.1093/oxfordjournals.
molbev.a040454.