Hành vi tìm kiếm hỗ trợ của phụ nữ có dấu hiệu trầm cảm sau sinh tại huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội

 74 TCNCYH 114 (5) - 2018 
 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC 
HÀNH VI TÌM KIẾM HỖ TRỢ CỦA PHỤ NỮ 
CÓ DẤU HIỆU TRẦM CẢM SAU SINH TẠI HUYỆN ĐÔNG ANH, 
THÀNH PHỐ HÀ NỘI 
Trần Thơ Nhị1, Tine M. Gammeltoft2, Nguyễn Đức Hinh1, Nguyễn Thị Thúy Hạnh1 
1Trường Đại học Y Hà Nội, 2Trường Đại học Copenhaghen, Đan Mạch. 
Nghiên cứu nhằm tìm hiểu dấu hiệu và hành vi tìm kiếm hỗ trợ của phụ nữ có dấu hiệu trầm cảm sau 
sinh. Nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính. Những người tham gia đã báo cáo cảm giác 
buồn, bất hạnh, trầm cảm, ăn không ngon miệng và khóc liên tục. Bốn phụ nữ cho biết có ý định tự tử bằng 
các hình thức tự gây tổn hại khác nhau. Phần lớn các bà mẹ trầm cảm không tìm kiếm sự giúp đỡ chuyên 
nghiệp. Họ thường nói chuyện với bạn bè, người thân hoặc mạng xã hội. Những phát hiện này cho thấy việc 
sàng lọc trầm cảm sau sinh và các hành vi tìm kiếm giúp đỡ trong nhóm này là cần thiết để đáp ứng dịch vụ 
chăm sóc sức khoẻ tâm thần cho phụ nữ và nâng cao sức khoẻ cho họ và trẻ em. 
Từ khoá: hành vi tìm kiếm hỗ trợ, trầm cảm sau sinh, dấu hiệu trầm cảm sau sinh 
Địa chỉ liên hệ: Trần Thơ Nhị, Viện Đào tạo Y học Dự 
phòng và Y tế công cộng, Trường Đại học Y Hà Nội 
Email: [email protected] 
Ngày nhận: 05/5/2018 
Ngày được chấp thuận: 28/6/2018 
I. ĐẶT VẤN ĐỀ 
Trầm cảm là một rối loạn tâm thần nghiêm 
trọng, nó ảnh hưởng tiêu cực không chỉ cho 
bà mẹ, thai nhi, gia đình và con của họ [1]. 
Trầm cảm ở phụ nữ sau sinh là khá phổ biến. 
Trên thế giới, tỷ lệ trầm cảm sau sinh dao 
động từ 4,3% đến 43,9% [2]. Trầm cảm sau 
sinh ảnh hưởng khoảng 13% các bà mẹ trên 
khắp các nền văn hóa [3]. Bà mẹ bị trầm cảm 
sau sinh thường thể hiện những cảm xúc tiêu 
cực hơn như buồn phiền, lo âu, căng thẳng, 
dễ cáu gắt Hvà đặc biệt là có ý định tự tử 
hoặc tự hủy hoại bản thân và chính đứa con 
mình sinh ra [4]. Mặt khác, một số nghiên cứu 
đã thống kê và cho thấy phụ nữ không nhận 
biết được triệu chứng của bệnh trầm cảm và 
không tìm sự giúp đỡ khi có dấu hiệu trầm 
cảm [4; 5]. Một số phụ nữ khác biết hoặc 
được chẩn đoán là trầm cảm sau sinh nhưng 
họ không tìm kiếm sự giúp đỡ từ bất cứ nguồn 
nào [4; 5]. Nghiên cứu cho thấy 14,7% phụ nữ 
cho biết các triệu chứng trầm cảm, 60,5% 
không tìm kiếm sự giúp đỡ, số còn lại tìm 
kiếm giúp đỡ từ hai nguồn chính là nhân viên 
y tế và từ phía các thành viên trong gia đình 
[5]. Trên thế giới đã có một số nghiên cứu về 
hành vi tìm kiếm dịch vụ hỗ trợ của phụ nữ có 
dấu hiệu trầm cảm sau sinh. 
Ở Việt Nam, chưa thấy có nghiên cứu nào 
được công bố về vấn đề này. Chính vì vậy, 
nghiên cứu được thực hiện với mục tiêu mô tả 
dấu hiệu trầm cảm sau sinh và tìm hiểu trải 
nghiệm, hành vi tìm kiếm hỗ trợ của phụ nữ 
có dấu hiệu trầm cảm sau sinh tại huyện Đông 
Anh, Hà Nội năm 2015. Từ đó cung cấp bằng 
chứng về thực trạng hành vi tìm kiếm hỗ trợ 
cũng như chỉ ra tầm quan trọng của việc 
nhận biết các dấu hiệu trầm cảm để sàng lọc, 
chẩn đoán và điều trị trầm cảm kịp thời nhằm 
nâng cao sức khỏe phụ nữ và trẻ em trong 
tương lai. 
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP 
1. Đối tượng, thời gian và địa điểm 
nghiên cứu 
 TCNCYH 114 (5) - 2018 75 
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC 
Nghiên cứu tiến hành phỏng vấn sâu 20 
phụ nữ sau sinh 4 - 12 tuần ở huyện Đông 
Anh, thành phố Hà Nội với độ tuổi từ 18 đến 
60 tuổi. 
Thời gian: nghiên cứu được tiến hành từ 
tháng 9/2014 đến tháng 7/2016. 
2. Thiết kế nghiên cứu 
Nghiên cứu sử dụng thiết kế nghiên cứu 
định tính. Nghiên cứu này là một phần của 
nghiên cứu theo dõi dọc trên 1274 phụ nữ từ 
khi mang thai đến sau sinh. Trong nghiên này, 
chúng tôi sử dụng một phần số liệu của 
nghiên cứu định tính dựa vào các cuộc phỏng 
vấn sâu và quan sát nhằm tìm hiểu sâu hơn 
về dấu hiệu, trải nghiệm và hành vi tìm kiếm 
hỗ trợ của phụ nữ. 
3. Cỡ mẫu và quy trình thu thập thông 
tin 
Nghiên cứu tiến hành phỏng vấn sâu 20 
phụ nữ được chọn chủ đích từ 1274 phụ nữ ở 
mẫu nghiên cứu định lượng, với tiêu chuẩn 
lựa chọn là những phụ nữ có điểm trầm cảm 
dựa vào thang đo trầm cảm sau sinh EPDS > 
9 và bị bạo lực do chồng trong khi mang thai. 
Sau khi lựa chọn được phụ nữ nói trên, nhóm 
nghiên cứu lập danh sách 20 phụ nữ này, sau 
đó gọi điện xin phép và sắp xếp lịch phỏng 
vấn. Trong số 20 phụ nữ tham gia phỏng vấn 
sâu, không có phụ nữ nào từ chối tham gia 
nghiên cứu. Tác giả thứ nhất và một chuyên 
gia nhân học đến từ Trường Đại học Copen-
haghen, Đan Mạch thực hiện các cuộc phỏng 
vấn sâu. 
4. Các nội dung nghiên cứu chính 
Thông tin chung của đối tượng nghiên cứu; 
dấu hiệu trầm cảm; các hình thức hỗ trợ của 
gia đình, cộng đồng, xã hội trong khi mang 
thai và sau sinh; hành vi tìm kiếm hỗ trợ của 
phụ nữ khi bị bạo lực và trầm cảm; các yếu tố 
ảnh hưởng đến hành vi tìm kiếm hỗ trợ của 
phụ nữ. 
5. Quản lý, xử lý và phân tích số liệu 
định tính 
Sau mỗi ngày phỏng vấn sâu tại thực địa, 
nghiên cứu viên đã ghi lại các thông tin cần 
lưu ý của từng ca phỏng vấn sâu vào nhật ký 
thực địa. Các dữ liệu được tổng hợp và giải 
thích bằng cách áp dụng chiến lược phân tích 
nội dung [6]. Các phỏng vấn sâu được ghi lại 
bằng máy ghi âm. Sau đó các file ghi âm này 
được gỡ ra và đánh máy vào file word. Nghiên 
cứu viên đọc từng file word, mã hóa và sắp 
xếp các thông tin theo chủ đề nghiên cứu. Các 
thông tin mã hóa theo nội dung nghiên cứu 
được copy sang từng cột/hàng trong file excel. 
Cuối cùng các thông tin được nhóm lại và 
tổng hợp, tóm tắt và rút ra kết luận có kèm 
theo trích dẫn tiêu biểu. 
6. Đạo đức nghiên cứu 
Nghiên cứu đã được thông qua Hội đồng 
Đạo đức nghiên cứu Y học của Trường Đại 
học Y Hà Nội (Số 137, ngày 29 tháng 11 năm 
2013). Đối tượng tham gia nghiên cứu là hoàn 
toàn tự nguyện sau khi đã được thông báo về 
mục đích nghiên cứu. Những thông tin thu 
được hoàn toàn được bảo mật. Những phụ 
nữ có dấu hiệu trầm cảm được cung cấp địa 
chỉ phòng khám, bác sĩ tâm thần để giới thiệu 
họ đến tư vấn, khám và điều trị. 
III. KẾT QUẢ 
Nghiên cứu phỏng vấn sâu 20 phụ nữ có 
độ tuổi từ 18 đến 37 tuổi. Bảy phụ nữ đã tốt 
nghiệp trung học, 13 phụ nữ đã tốt nghiệp đại 
học và trên đại học. Hai phụ nữ báo cáo thất 
 76 TCNCYH 114 (5) - 2018 
 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC 
nghiệp, số còn lại làm việc chủ yếu ở nhà máy 
hoặc là nông dân hoặc buôn bán nhỏ. Có 14 
phụ nữ sống chung với chồng và gia đình nhà 
chồng. 
1. Dấu hiệu trầm cảm 
Kết quả cho thấy dấu hiệu trầm cảm sau 
sinh mà phụ nữ đã trải qua chủ yếu là: Thứ 
nhất, người phụ nữ cảm thấy rất buồn chán, 
không bao giờ thấy mình vui hay cảm thấy 
mình hạnh phúc. Như một chị phụ nữ nói: 
“Kết luận là lúc nào em cũng buồn, không 
lúc nào là vui cả, nói thật là thế, chẳng lúc nào 
thấy mình vui hay hạnh phúc cả. Bây giờ tóm 
lại là cuộc sống là vì con thôi”(T, 32 tuổi). 
Thứ hai, họ còn cảm thấy giảm các quan 
tâm và thích thú về mọi thứ hơn trước kia. Họ 
không thấy mọi thứ thú vị hay hứng thú với 
bất kỳ điều gì, thậm chí còn không muốn đi ra 
khỏi nhà. Như một phụ nữ tâm sự: 
“Em không thích cái gì cả, cũng không 
hứng thú gì, ví dụ ai rủ đi đâu cũng không 
thích, hay là ai rủ làm gì cũng không thíchh.”.
(N, 30 tuổi). 
Thứ 3, phụ nữ suy nghĩ rất nhiều và lúc 
nào cũng có cảm giác là có chuyện gì đó xảy 
ra. Những suy nghĩ này đã đi vào giấc mơ của 
họ: 
“Hầu như lúc nào em cũng suy nghĩ, tại vì 
đấy, lúc nào cũng có cảm giác là có chuyện ý. 
Chuyện đấy nó gần nhất với mình nên mình 
hay suy nghĩ, xong nghĩ nhiều ban ngày quá 
tối lại nằm mơ. Nghĩ nhiều lắm chị ạ, thế nên 
là mọi người nhiều khi cũng tránh nói với em. 
Em thì em hay suy nghĩ mà”, (M, 27 tuổi). 
Bên cạnh biểu hiện tâm trạng, dấu hiệu 
trầm cảm còn biểu hiện trên thực thể. Phụ nữ 
có dấu hiệu trầm cảm thường xuyên cảm thấy 
đau đầu, mất ngủ và ăn không ngon miệng. 
Như một phụ nữ kể lại: 
“Em suy nghĩ nhiều nên đau đầu không 
ngủ được nên đã uống thuốc giảm đau và 
thuốc ngủh”, (H, 25 tuổi). 
Nặng hơn nữa, một số phụ nữ cảm thấy 
mình thường xuyên buồn, mất quan tâm thích 
thú với mọi thứ hay lo lắng thái quá, hay bị 
hoang tưởng ảo giác. Như một phụ nữ báo 
cáo: 
“Em thường xuyên buồn, mọi niềm vui và 
triển vọng đều ít hơn trước đây, không thấy 
cái gì vui vẻ cả. Khi em buồn em không hứng 
thú với việc gia đình nữa h. Ví dụ như chẳng 
buồn cho con ăn ngon, chẳng buồn dạy con 
nữah, hôm trước hết thức ăn thì thôi nhịn 
trưa ăn luôn..” (K, 29 tuổi). 
Nhiều sản phụ cảm thấy đau khổ, vô vọng 
tăng dần sau khi sinh con, thậm chí khóc lóc 
cả ngày mà không có lý do cụ thể. Đôi khi họ 
lại cảm thấy bị chồng, gia đình, bạn bè bỏ rơi. 
Những cảm giác này thường không có căn 
cứ. Những phụ nữ suy nhược này có thể rơi 
vào trạng thái mệt mỏi triền miên, thờ ơ với 
công việc nhà. Họ không buồn tắm rửa, chải 
chuốt, hay hoảng sợ, hay giật mình, thấy bị 
run chân tay. Nguy hiểm hơn là họ có ý định 
tự tử. Như một chị tâm sự: 
“Em căng thẳng lắm, choáng, nhức đầu, 
khóc rưng rức suốt ngày. Em khóc nhiều, 
hoảng sợ kiểu đêm ngủ hay giật mình, thỉnh 
thoảng bị run tay, cứ run mãi, khó ngủh 
Nhiều lúc chán đời thì nghĩ đến cái nước 
đường cùng. Nghĩ tự tử ạ.”, (Đ, 31 tuổi). 
Tóm lại, các dấu hiệu trầm cảm mà phụ 
nữ đã trải qua bao biểu hiện trên cả thể chất 
lẫn tinh thần và đặc biệt là họ có suy nghĩ 
tiêu cực. 
 TCNCYH 114 (5) - 2018 77 
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC 
2. Hành vi tìm kiếm hỗ trợ của phụ nữ 
có dấu hiệu trầm cảm 
Kết quả nghiên cứu cho thấy có rất nhiều 
cách thức mà phụ nữ đã sử dụng để giải 
quyết vấn đề trầm cảm của mình thông qua 
các kênh khác nhau, đó là họ tìm kiếm sự hỗ 
trợ từ phía gia đình, bạn bè, đồng nghiệp và 
mạng xã hội hoặc tự bản thân giải quyết vấn 
đề của mình. Kết quả nghiên cứu cũng cho 
thấy gần như không có phụ nữ nào tìm sự hỗ 
trợ hay điều trị từ nhân viên y tế các cấp. 
a. Bản thân phụ nữ tự giải quyết vấn đề 
của mình 
Một số phụ nữ khác có những dấu hiệu 
trầm cảm như tâm trạng buồn, lo lắng một 
cách vô cớ và thường xuyên mất ngủ, cảm 
thấy cô đơn và bất hạnhH Để đối phó với vấn 
đề này, họ đã phải trải qua tâm trạng vô cùng 
căng thẳng, nhiều khi không biết phải làm gì, 
đi đâu và tâm sự với ai. Đa số phụ nữ giải 
thích nguyên nhân là khi đã lấy chồng, họ phải 
chuyển đến sống cùng gia đình nhà chồng. 
Một số phụ nữ lấy chồng xa nhà bố mẹ đẻ, 
đến sống hàng ngày tại một nơi mới và không 
quen biết ai, bạn bè ở xa. Họ không muốn tâm 
sự vấn đề của mình với ai và đã tự cải thiện 
bằng cách tham gia các hoạt động như thiền, 
nghe nhạc hoặc đơn giản là khóc một mình 
trong phòng. Một phụ nữ tâm sự: 
“Em không muốn tâm sự với ai cả, vì em 
lấy chồng xa, chẳng có ai để mà tâm sự, bạn 
bè thì mỗi đứa lấy chồng một nơi, vào đây thì 
em cũng chẳng chơi với ai cả, chỉ suốt ngày ở 
nhà bán hàng vậy thôi. Ngồi hè chơi với một 
hai chị ở đây, em cũng chẳng muốn nói gìh”, 
(H, 27 tuổi). 
Một số phụ nữ tâm sự kể từ khi họ sinh 
con xong họ trở nên dễ cáu gắt, nóng tính và 
hay tủi thân. Vì vậy, họ nghĩ rằng nếu họ thay 
đổi suy nghĩ và thái độ của mình như 'bình 
tĩnh hơn' và 'cố gắng để quên đi mọi thứ' có 
thể làm cho họ cảm thấy thoải mái hơn. 
Ngoài ra, một số phụ nữ nói rằng họ sẽ 
không phản ứng nặng nề và họ sẽ làm gì đó 
để tự giải quyết vấn đề của mình. Như một 
phụ nữ chia sẻ: 
“Em đi lang thang ở đường không biết bao 
nhiêu lần rồih Đôi khi ngồi trách người chán 
rồi lại ngồi trách mình. Bảo do mình, tại mình. 
Hoặc là có những điều trong cuộc sống mình, 
như gọi là nhân quả ý. Không phải em làm 
điều gì ác nhưng mà có những điều mình làm 
không đúng, không phải, có nhiều khi mình 
sống thế này thế nọ đấy. Song mình nhận lại 
hếth Em cũng chẳng biết nữa, từ khi sinh con 
xong, em hay cáu gắt, nóng tính. Hễ chồng 
mắng là mình cũng cáu lại ngayh”(H, 23 tuổi). 
b. Tìm kiếm sự giúp đỡ từ gia đình 
Đối với gia đình, người mà phụ nữ muốn 
tìm đến để được hỗ trợ về tinh thần thường là 
mẹ đẻ hoặc chị, em gái. Họ cho rằng, mẹ sinh 
ra mình nên sẽ hiểu mình nhất và khi có vấn 
đề gì thì người mẹ nhất định cũng sẽ thương 
con và sẵn sàng tâm sự, chia sẻ với mình. 
Bên cạnh người mẹ là chỗ tin tưởng và là 
chỗ dựa tinh thần tốt nhất cho phụ nữ thì chị 
gái và em gái cũng là nguồn hỗ trợ giúp cải 
thiện tình trạng của phụ nữ. Như một phụ nữ 
tâm sự: 
“Thỉnh thoảng em chia sẻ với mẹ em, hoặc 
em gái em còn có những chuyện em chả nói 
với ai cả, chỉ nói với mẹ thôi, để mẹ biết, mẹ 
hiểu thì mẹ bảo thôi chứ chả nói chuyện với ai 
cảh bởi vì hàng xóm mới về nên chả quen 
aih. bạn bè thân của em thì em mới lấy 
chồng ý, còn bạn bè em chưa ai lấy chồng cả 
 78 TCNCYH 114 (5) - 2018 
 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC 
thì sẽ không ở trong hoàn cảnh của em thì sẽ 
không ai hiểu được nên là em không muốn 
tâm sự. Chỉ có nói chuyện với mẹ thì mẹ em 
mới hiểu và biết cách nói chuyện”, (Th, 26 
tuổi). 
Từ tình huống trên cho thấy vai trò của 
người mẹ là rất quan trọng trong việc hỗ trợ 
tinh thần cho phụ nữ. Tuy nhiên, không phải 
phụ nữ nào cũng nghĩ như vậy. Một số phụ 
nữ không tâm sự với mẹ đẻ của mình vì họ 
cho rằng con gái đã đi lấy chồng và tự mình 
lựa chọn chồng thì khi có vấn đề gì xảy ra 
mình phải tự chịu đựng. Hơn nữa, họ không 
muốn mẹ của mình biết những vấn đề mình 
đang gặp phải khiến cho mẹ buồn và thất 
vọng. Như một phụ nữ cho biết: 
“Nhiều lúc em muốn tâm sự với mẹ em lắm 
nhưng em nghĩ mình đã đi lấy chồng rồi thì 
mình không nên nói, lúc mẹ ngăn cản thì em 
vẫn quyết tâm lấy, cho nên nếu nói cho mẹ 
em biết thì mẹ em sẽ buồn. Nhiều lúc cứ định 
nói sau nghĩ đi nghĩ lại lại thôi. Nhiều lúc thấy 
bế tắc”, (T, 26 tuổi). 
Ngoài việc phụ nữ lo sợ mẹ mình buồn, 
một số phụ nữ khác không tâm sự với mẹ vì 
họ sợ bị mẹ mắng. Đôi khi người mẹ là nguồn 
hỗ trợ cho phụ nữ nhưng cũng là nguồn cản 
trở phụ nữ giải quyết vấn đề của mình như 
một số phụ nữ trong nhiên cứu tâm sự rằng: 
nhiều lúc, họ thấy cuộc sống “buồn chán”, 
ngày này qua ngày khác “cứ lặp đi lặp lại”, đôi 
lúc cảm thấy “cô đơn”, “trống vắng”, cảm thấy 
cuộc sống “không hạnh phúc” cho nên họ 
muốn rời bỏ nhà chồng, muốn li thân, li hôn 
với chồng vì họ nghĩ như vậy sẽ làm cho họ 
đỡ buồn và thất vọng. Nhưng cha mẹ đẻ lúc 
này lại là yếu tố cản trở phụ nữ, không cho 
phép họ làm điều này. Bởi vì, cha mẹ của họ 
sợ hàng xóm sẽ dị nghị và sợ bị mang tiếng là 
nhà có con gái bỏ chồng. Như một phụ nữ 
tâm sự: 
“hCuộc sống của em rất buồn chán, buồn 
lắm chị ạ. Em suốt ngày trong nhà một mình, 
hết chăm con lại ăn, lại ngủ. Suốt ngày không 
có ai tâm sự, chồng em cũng chẳng giúp gì 
em, cũng chẳng nói gì với em luôn. Em thấy 
mình bất hạnh. Nhiều lúc em muốn rời bỏ nhà 
chồng nhưng em mà bỏ chồng, bố mẹ em coi 
em không ra gì. Mẹ em bảo là không làm như 
thế, sẽ mang tiếng là nhà có con gái bỏ 
chồngh”, (Th, 25 tuổi). 
c. Sự hỗ trợ giúp đỡ của bạn bè, hàng 
xóm và đồng nghiệp 
Nguồn hỗ trợ thứ hai mà phụ nữ tìm kiếm 
đó là bạn bè, hàng xóm và đồng nghiệp. Một 
số phụ nữ cho rằng tâm sự với bạn bè, hàng 
xóm và đồng nghiệp hay đi chơi với bạn bè là 
những cách có thể giúp phụ nữ nguôi đi nỗi 
buồn, có thể cải thiện được tâm trạng của họ. 
Thông qua mạng lưới này họ sẽ được bạn bè 
phân tích, chia sẻ các hoàn cảnh và đưa ra lời 
khuyên thích hợp nhằm cải thiện tình hình sức 
khỏe hiện tại và bản thân phụ nữ cảm thấy 
nhẹ nhàng hơn. Như một phụ nữ chia sẻ: 
 “Em nghĩ đi ra ngoài em đi làm, tâm sự với 
chị em làm cùng nhau, mỗi người một câu 
chuyện, nên đầu óc nó cũng khuây khỏa, dần 
dần cũng đỡ. Về nhà em không muốn nói 
chuyện với ai cả .....”, (L, 24 tuổi). 
d. Tìm kiếm thông tin và chia sẻ từ 
mạng xã hội 
Bên cạnh người mẹ, chị gái, em gái, bạn 
bè, đồng nghiệp và hàng xóm là những nguồn 
hỗ trợ cho phụ nữ, thì sử dụng mạng xã hội 
cũng là nguồn thứ ba mà phụ nữ tìm kiếm hỗ 
trợ. Một số bạn trẻ sử dụng mạng xã hội như 
face book để chat và nói chuyện với bạn bè 
trên mạng internet hoặc đọc những câu 
chuyện, tình huống tương tự như mình. Bạn 
bè mà phụ nữ thường tâm sự bao gồm bạn 
 TCNCYH 114 (5) - 2018 79 
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC 
cùng lớp học cấp hai hoặc cấp ba hoặc kết 
bạn mới trên face book. Bằng cách này họ 
cảm thấy thoải mái hơn và họ cho rằng khi 
tâm sự với một số bạn bè có thể là biết hoặc 
không biết, họ đưa ra lời khuyên hoặc có thể 
bạn bè của họ có tâm sự qua lại. Từ đó, phụ 
nữ tự an ủi mình hoặc tự so sánh với hoàn 
cảnh của bạn mình. Như một bạn trẻ tâm sự: 
“Em hay sử dụng facebook để chát với các 
bạn cấp 3 của em, em đọc trên mạng những 
câu chuyện tương tự. Sau đó chúng em chia 
sẻ, trao đổi và cuối cùng thì cũng thấy thỏa 
mãn”, (H, 23 tuổi). 
e. Tìm kiếm hỗ trọ từ dịch vụ y tế 
Một nguồn tìm kiếm chuyên nghiệp và 
quan trọng khác đối với phụ nữ đó là dịch vụ y 
tế hoặc chuyên gia tâm thần hoặc các nhà 
tâm lý lâm sàng nhưng không được phụ nữ 
trong nghiên cứu nhắc tới. Khi hỏi tại sao phụ 
nữ lại không tìm kiếm nguồn dịch vụ này thì 
họ cho rằng y tế chỉ là nơi khám chữa bệnh 
chứ không giải quyết vấn đề gia đình hay 
không giải quyết vấn đề tâm trạng của họ. Họ 
cho rằng chỉ khi nào có bệnh thì họ mới đến 
cơ sở y tế. Như một phụ nữ nói: 
“Đấy, thì những cái mạng y tế này thì mình 
không sử dụng đến này, bởi vì là chính quyền 
địa phương thì không quen này, đúng không... 
mình cũng không tiếp xúc với họ, trạm y tế thì 
chỉ ra khám bệnh các thứ thôi chứ không giải 
quyết vấn đề tâm trạng của em được. Chỉ lúc 
nào có bệnh thì mới đến khám thôi chứ. Đấy, 
nó là như thế”, (Th, 26 tuổi). 
Trước những dấu hiệu mệt mỏi, buồn 
chán, suy nghĩ triền miên và luôn cảm thấy 
mình bất hạnh, bế tắc của một số phụ nữ, bốn 
người trong số này đã quyết định rời bỏ nhà 
chồng, ba người cảm thấy bế tắc và không thể 
cải thiện tình trạng của mình và đã từng có ý 
nghĩ tiêu cực tự hại bản thân. Như một phụ 
nữ báo cáo: 
“Cũng có lúc bảo là hay là mình thiếu một 
cái gì đấy hay là mình có vấn đề gìhNhững 
lúc nghĩ tiêu cực ý, bảo là nếu như mà không 
có con thì chả biết là mình nên làm kiểu gì 
nữa. Nhiều lúc nghĩ lung tung ýhCó 1 lần em 
định cầm con dao em cắt đứt mạch máu tay 
em đih”, (V, 27 tuổi). 
Tóm lại, từ kết quả trên cho thấy phụ nữ có 
những triệu chứng của trầm cảm nhưng họ 
không biết, mặt khác, họ cho rằng vấn đề tâm 
trạng của mình thì chuyên gia y tế sẽ không 
giải quyết và chính điều này khiến họ càng do 
dự hơn khi nói chuyện các chuyên gia y tế về 
vấn đề sức khỏe tâm thần của mình mà tự giải 
quyết vấn đề của mình hoặc nói chuyện với 
bạn bè, người thân trong gia đình và mạng xã 
hội. 
Dưới đây là kết quả nghiên cứu được tổng 
hợp bằng sơ đồ 1 và mô tả chi tiết về dấu hiệu 
trầm cảm cũng như hành vi tìm kiếm hỗ trợ 
của phụ nữ có dấu hiệu trầm cảm sau sinh. 
 80 TCNCYH 114 (5) - 2018 
 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC 
Sơ đồ 1. Dấu hiệu trầm cảm và hành vi tìm kiếm hỗ trợ của phụ nữ 
có dấu hiệu trầm cảm sau sinh 
IV. BÀN LUẬN 
Nghiên cứu cho thấy các dấu hiệu trầm 
cảm sau sinh trong nghiên cứu bao gồm: phụ 
nữ báo cáo chủ yếu là: tự đỗ lỗi cho bản thân 
khi sự việc xảy ra không như mong muốn; lo 
âu và lo sợ một cách vô cớ; cảm giác buồn 
rầu đến mức khó ngủ; cảm thấy công việc 
ngập đầu. Nhiều phụ nữ cảm thấy bế tắc, mệt 
mỏi, buồn chán và họ cảm thấy bất hạnh, một 
số có ý định tự hủy hoại bản thân. Những dấu 
hiệu này tương tự như trong nghiên cứu của 
Nguyễn Thị Thanh Huyền về nghiên cứu đặc 
điểm lâm sàng trầm cảm trên những bệnh 
nhân được chẩn đoán rối loạn trầm cảm sau 
sinh năm 2014 cho thấy: phụ nữ biểu hiện mệt 
mỏi, buồn chán, mất quan tâm thích thú, ý 
tưởng tự ti, tự buộc tội, nhìn tương lai ảm 
đạmH [7]. Nghiên cứu định tính của Godoy và 
cộng sự năm 2014 trên 12 phụ nữ sống ở 
Toronto, Canada cho biết những dấu hiệu 
trầm cảm mà phụ nữ trải qua bao gồm: cảm 
giác buồn bã và chán nản; khóc nhiều và 
không muốn nói chuyện với bất cứ ai [8]. 
Kết quả cho thấy, đa số phụ nữ tìm kiếm 
nguồn hỗ trợ bằng cách tự cá nhân hoặc nói 
chuyện với bạn bè, gia đình, đồng nghiệp 
hoặc sử dụng mạng xã hội. Kết quả này cũng 
tương tự với các nghiên cứu trên thế giới. 
Theo nghiên cứu của Liberto và cộng sự cho 
thấy đa số phụ nữ có dấu hiệu trầm cảm 
 TCNCYH 114 (5) - 2018 81 
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC 
không tìm kiếm sự giúp đỡ từ bất cứ nguồn 
nào [4; 5]. Một số phụ nữ tìm kiếm hỗ trợ từ 
phía chồng, người thân trong gia đình, bạn bè 
[9]. Mặc dù họ thường xuyên tiếp xúc với các 
nhân viên y tế trong thời gian mang thai và 
sau sinh nhưng họ không tiết lộ hoặc không 
tìm kiếm sự giúp đỡ từ nhân viên y tế. Do đó, 
họ đã bị bỏ qua việc chẩn đoán và điều trị 
trầm cảm. Hay nói cách khác việc điều trị 
bệnh trầm cảm sẽ bị chậm trễ và có thể có 
những hậu quả tiêu cực lâu dài và phụ nữ có 
nguy cơ tái phát nhiều lần như đã trình bày ở 
phần trên. Trầm cảm mãn tính dẫn đến mức 
độ cao hơn của các vấn đề hành vi của trẻ, và 
trở thành một gánh nặng kinh tế cho gia đình 
và xã hội [9]. 
Có nhiều nguyên nhân khiến phụ nữ không 
tìm kiếm sự trợ giúp. Thứ nhất, họ cảm thấy 
xấu hổ hay sợ bị kỳ thị, sợ bị tách mẹ và trẻ 
sơ sinh [3]. Mặt khác một số bà mẹ hiểu sai về 
các triệu chứng trầm cảm và đặc biệt là họ 
không tin tưởng vào dịch vụ chăm sóc y tế. 
Họ cho rằng dịch vụ này thường không đáp 
ứng được nhu cầu của họ [5]. McCarthy và 
McMahon (2008) đã tiến hành một nghiên cứu 
định tính để điều tra trải nghiệm của phụ nữ 
khi bị trầm cảm và điều trị trầm cảm cho thấy 
đa số phụ nữ không báo cáo tình trạng sức 
khỏe của mình cho nhân viên y tế vì họ cảm 
thấy "xấu hổ và tội lỗi, và không có khả năng 
để đối phó” nếu tình trạng của họ được tiết lộ 
[5]. Và đây chính là lý do khiến họ trì hoãn 
việc tìm kiếm dịch vụ hỗ trợ. Thứ hai, phụ nữ 
trầm cảm ít có khả năng tìm kiếm sự trợ giúp 
chuyên nghiệp vì hầu hết phụ nữ sau sinh 
không nhận ra hoặc hiểu các triệu chứng mà 
họ đang gặp phải [4]. Thứ ba, phụ nữ tìm sự 
giúp đỡ từ gia đình của họ chứ không phải là 
nhà cung cấp chăm sóc sức khỏe nhưng 
nhiều người đã bị cô lập và thiếu hỗ trợ xã hội 
và tiếp tục gặp các triệu chứng của trầm cảm 
sau sinh. Họ nói đó không phải là văn hóa phổ 
biến để tìm kiếm các dịch vụ chăm sóc sức 
khỏe tâm thần ở nước mình. Do họ thiếu thời 
gian, sợ sự kỳ thị liên quan đến bệnh tâm thần 
và tìm kiếm chăm sóc cho bệnh tâm thần, tình 
trạng nhập cư, các rào cản về ngôn ngữ và 
văn hóa, và các vấn đề chăm sóc trẻ [10]. 
Trong số những phụ nữ bị trầm cảm sau 
sinh tìm kiếm dịch vụ chăm sóc sức khỏe có 
42% nói chuyện với bác sĩ gia đình, 20,6% y 
tá chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em, số 
còn lại không tìm kiếm sự trợ giúp cho các 
triệu chứng của họ, vì họ cho rằng trầm cảm 
sau sinh là bình thường và nó sẽ biến mất [5]. 
Phụ nữ Mỹ gốc Phi bày tỏ tin tưởng hơn vào 
sự tìm kiếm giúp đỡ từ mục sư, chứ không 
phải bởi nhân viên y tế hoặc chuyên gia tâm 
thần [11]. Phụ nữ Việt Nam thường không hay 
tâm sự về tâm trạng hay cảm xúc tiêu cực của 
mình với người khác, do đó các dấu hiệu trầm 
cảm sau sinh thường không được chú ý và 
không được điều trị. Vì vậy, việc kiểm tra 
thường xuyên trầm cảm sau sinh là quan 
trọng thông qua một cuộc phỏng vấn lâm sàng 
hoặc sử dụng công cụ sàng lọc như EPDS 
nhằm nâng cao sức khỏe phụ nữ và trẻ em 
trong tương lai [12]. 
V. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 
Các dấu hiệu trầm cảm mà phụ nữ đã trải 
qua bao gồm: suy nhược cơ thể, sự lo lắng 
thái quá về một sự việc, hoảng hốt, căng 
thẳng rối loạn giấc ngủ, suy nghĩ tiêu cực. 
 Đa số phụ nữ có dấu hiệu trầm cảm không 
tìm kiếm sự giúp đỡ từ bất cứ nguồn nào. Một 
số phụ nữ tìm kiếm dịch vụ hỗ trợ từ phía 
 82 TCNCYH 114 (5) - 2018 
 TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC 
chồng, người thân trong gia đình, bạn bè hoặc 
mạng xã hội. Vì vậy, các thành viên trong gia 
đình, Hội phụ nữ ở địa phương động viên phụ 
nữ tham gia vào các tổ chức, hội phụ nữ trong 
cộng đồng nhằm mở rộng mối quan hệ, giao 
lưu, chia sẻ công việc và những căng thẳng 
trong cuộc sống. Mặt khác, các tổ chức cộng 
đồng cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền 
nâng cao nhận thức của người dân về việc 
nhận biết các dấu hiệu trầm cảm và bạo lực 
thông qua các cuộc nói chuyện, các hoạt động 
nhóm hoặc các cuộc thi được tổ chức theo 
chủ đề thông qua trò chơi cho người tham gia 
hoạt động, cán bộ y tế các tuyến cần sàng lọc 
trầm cảm kịp thời góp phần nâng cao sức 
khỏe bà mẹ và trẻ em trong tương lai. 
Lời cám ơn 
Nghiên cứu này là một phần của Dự án 
“Ảnh hưởng của bạo lực lên sức khỏe sinh 
sản của phụ nữ ở Việt Nam và Tanzania do 
DANIDA” (Cơ quan Phát triển Quốc tế Đan 
Mạch, dự án số 12-006KU) tài trợ. Chúng tôi 
cũng xin chân thành cảm ơn tới Trường Đại 
học Y Hà Nội; các trợ lý nghiên cứu; các điều 
tra viên; bệnh viện Đa khoa Đông Anh, bệnh 
viện Bắc Thăng Long; Trung tâm dân số 
huyện Đông Anh đã phối hợp và tạo điều kiện 
để chúng tôi hoàn thành thu thập số liệu. 
Chúng tôi cũng xin trân trọng cảm ơn tới phụ 
nữ ở Đông Anh đã cung cấp thông tin quý báu 
để chúng tôi hoàn thành nghiên cứu này. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Thomas L.J., Scharp K.M and Paxman 
C.G. (2014). Stories of Postpartum Depres-
sion: Exploring Health Constructs and Help-
Seeking in Mothers’ Talk. Women Health, 54
(4), 373 – 387. 
2. Rich J.L., Byrne J.M., Curryer C., et al 
(2013). Prevalence and correlates of depres-
sion among Australian women: a systematic 
literature review, January 1999-January 2010. 
BMC Res Notes, 6(1), 424. 
3. Dennis C.-L. and Chung-Lee L (2006). 
Postpartum depression help-seeking barriers 
and maternal treatment preferences: A quali-
tative systematic review. Birth, 33(4), 323 – 
331. 
4. Klainin P., Arthur D.G (2009). Postpar-
tum depression in Asian cultures: A literature 
review. Int J Nurs Stud, 46(10), 1355 - 1373. 
5. Liberto T.L. (2012). Screening for De-
pression and Help-Seeking in Postpartum 
Women During Well-Baby Pediatric Visits: An 
Integrated Review. J Pediatr Health Care, 26
(2), 109 – 117. 
6. Desmarais S.L., Reeves K.A., Nicholls 
T.L et al (2012). Prevalence of Physical Vio-
lence in Intimate Relationships: Part 1. Rates 
of Male and Female Victimization. Partn 
Abuse, 3(2), 1 – 6. 
7. Nguyễn Thị Thanh Huyền (2014). 
Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng trầm cảm trên 
những bệnh nhân được chẩn đoán rối loạn 
trầm cảm sau sinh nằm điều trị nội trú tại Viện 
Sức khỏe Tâm thần Quốc gia, Bệnh viện Tâm 
thần Trung ương I năm 2014. Luận án chuyên 
khoa cấp II. Trường Đại học Y Hà Nội. 
8. Godoy-Ruiz P., Toner B., Mason R., et 
al (2014). Intimate Partner Violence and De-
pression Among Latin American Women in 
Toronto. J Immigr Minor Health. 
9. Bina R. (2014). Seeking Help for 
Postpartum Depression in the Israeli Jewish 
Orthodox Community: Factors Associated with 
Use of Professional and Informal Help. 
Women Health, 54(5), 455 - 473. 
10. Callister L.C., Beckstrand R.L., and 
Corbett C (2011). Postpartum Depression 
 TCNCYH 114 (5) - 2018 83 
TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC 
and Help‐Seeking Behaviors in Immigrant His-
panic Women. J Obstet Gynecol Neonatal 
Nurs, 40(4), 440 - 449. 
11. Barrera A.Z. and Nichols A.D (2015). 
Depression help-seeking attitudes and behav-
iors among an Internet-based sample of Span-
ish-speaking perinatal women. Rev Panam 
Salud Pública, 37(3), 148 - 153. 
12. Niemi M., Nguyen M.T.T., Bartley T 
et al (2015). The Experience of Perinatal 
Depression and Implications for Treatment 
Adaptation: A Qualitative Study in a Semi-rural 
District in Vietnam. J Child Fam Stud, 24(8), 
2280 - 2289. 
Summary 
WOMEN'S HELP-SEEKING BEHAVIOURS FOR POSTNATAL 
DEPRESSIVE SYMPTOMS IN DONG ANH DISTRICT, HANOI 
This study aimed to explore women’s experiences of depression in the postnatal period and 
help-seeking behaviors. The study used qualitative research. Participants reported feelings of 
sadness, unhappy and depression and a loss of interest in food and crying constantly. Four 
women also reported considering suicide and other forms of self-harm. The majority of depressed 
mothers did not seek professional help. They frequently sought support by speaking to friends, 
relative or social network. These findings call for post partum depression screening among moth-
ers and help-seeking behaviors in this group was necessary to adapting mental health care ser-
vices to women and improving the health of them and children. 
Keywords: help-seeking behavior, postnatal depressive symptoms, postpartum 
depression