Giáo trình Thanh toán quốc tế - Bài 3: Chứng từ tài chính trong thanh toán quốc tế

 Bài 3: Chứng từ tài chính trong thanh toán quốc tế 
34 TXNHQT03_Bai1_v1.0015108230-b2 
BÀI 3 CHỨNG TỪ TÀI CHÍNH TRONG 
THANH TOÁN QUỐC TẾ 
Hướng dẫn học 
Để học tốt bài này, sinh viên cần tham khảo các phương pháp học sau: 
 Học đúng lịch trình của môn học theo tuần, làm các bài luyện tập đầy đủ và tham gia 
thảo luận trên diễn đàn. 
 Đọc tài liệu: Giáo trình thanh toán quốc tế và tài trợ ngoại thương của GS.TS. Nguyễn 
Văn Tiến và TS. Nguyễn Thị Hồng Hải, ấn bản 2013. 
 Sinh viên làm việc theo nhóm và trao đổi với giảng viên trực tiếp tại lớp học hoặc qua email. 
 Trang Web môn học. 
Nội dung 
 Hối phiếu. 
 Kỳ phiếu. 
 Séc. 
Mục tiêu 
Kết thúc bài 3, sinh viên cần nắm rõ những nội dung sau: 
 Hiểu về các phương tiện được sử dụng trong hoạt động thanh toán quốc tế. 
 Phân tích một Hối phiếu, Kỳ phiếu, Séc có hiệu lực thanh toán hay không. 
 Lập, sửa và tư vấn các vấn đề liên quan tới Hối phiếu, Kỳ phiếu, Séc. 
 Phân tích các vấn đề liên quan tới việc thanh toán Hối phiếu, Kỳ phiếu và Séc. 
 Bài 3: Chứng từ tài chính trong thanh toán quốc tế 
TXNHQT03_Bai1_v1.0015108230 -b2 35 
Tình huống dẫn nhập 
Công ty Sanfo Việt Nam ký hợp đồng bán hạt Macca sơ chế cho công ty NiceEast Hoa Kỳ với 
giá 30 USD/kg FOB cảng Hải Phòng theo Incoterm 2010, với số lượng 10MT dung sai 10% giao 
hàng trong tháng 10/2015. Ngày 20/12/2015 NiceEast đã mở một L/C không hủy ngang số 
001303800VNUS1198, trả ngay từ ngân hàng Citibank NewYork tới Techcombank cho Sanfo 
Việt Nam hưởng số tiền là 300.000 USD. Thời hạn giao hàng chậm nhất là 15/01/2016. L/C có 
hiệu lực trong vòng 90 ngày kể từ ngày mở. Công ty Sanfo Việt Nam đã giao hàng đúng hạn quy 
định trong L/C với giá trị hàng 280.000 USD. 
1. Ai là người xuất khẩu? 
2. Ai là người nhập khẩu? 
3. Ai là người yêu cầu mở L/C? 
4. Ai là người lập ra hối phiếu? 
5. Ai là người có quyền chuyển nhượng hối phiếu? 
6. Ngân hàng nào là ngân hàng mở L/C? 
7. Ai là người hưởng lợi hiện hành Hối phiếu? 
8. Ai là người có nghĩa vụ phải ký chấp nhận Hối phiếu? 
 Bài 3: Chứng từ tài chính trong thanh toán quốc tế 
36 TXNHQT03_Bai1_v1.0015108230-b2 
Trong mua bán hàng hóa, người bán trao hàng, còn người mua trả tiền. Do vậy, tiền được xem là 
phương tiện thanh toán đương nhiên theo luật định, hay nói cách khác, tiền được chấp nhận là 
phương tiện thanh toán một cách vô điều kiện. 
Trong thực tiễn thương mại, có hai vấn đề đặt ra là: 
 Thứ nhất, người mua không phải lúc nào cũng có sẵn tiền để thanh toán tiền hàng. 
 Thứ hai, việc thanh toán giữa người mua và người bán thường không được tiến hành trực tiếp 
bằng tiền, nhất là trong thương mại quốc tế. 
Vậy, người bán làm thế nào để bán được hàng, trong khi người mua không có sẵn tiền hoặc 
không thể thanh toán trực tiếp bằng tiền. Đối với người mua: làm thế nào mua được hàng, trong 
khi không có sẵn tiền hoặc không thể thanh toán trực tiếp bằng tiền. 
Để giải quyết mâu thuẫn này và thúc đẩy thương mại phát triển, các phương tiện thanh toán thích 
hợp được tạo ra để thay thế cho thanh toán trực tiếp bằng tiền. Các phương tiện thanh toán này 
thực chất là các tài sản tài chính được dùng để chi trả, thanh toán lẫn nhau trong thương mại nội 
địa và quốc tế. 
Để trở thành phương tiện thay thế tiền được chấp nhận trong thanh toán, thì các tài sản tài chính 
phải được luật định. Nhìn chung, các luật ở cấp độ quốc gia cũng như quốc tế là tương đối thống 
nhất trong việc quy định tài sản tài chính nào là phương tiện thanh toán. Đó là: 
 Hối phiếu 
 Kỳ phiếu 
 Séc 
Các tài sản tài chính có chức năng là các phương tiện thanh toán được thể hiện dưới dạng chứng 
từ, nên người ta gọi chúng là chứng từ tài chính. 
3.1. Hối phiếu 
3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển 
Quá trình phát triển 
Hối phiếu được coi là phương tiện tín dụng và thanh 
toán trong quan hệ thương mại quốc tế đã có từ lâu. 
Thế kỷ 12, hối phiếu chỉ có hối phiếu tự nhận nợ hay 
là lệnh phiếu (Promissory note), do người mắc nợ lập 
và trao cho chủ nợ như một sự cam kết bằng văn bản 
giữa người mắc nợ và chủ nợ, loại hối phiếu này có 
ảnh hưởng mạnh tại Pháp vào thế kỷ 14. Từ thế kỷ thứ 
16, xuất hiện hối phiếu đòi nợ (Bill of exchange) do 
chủ nợ lập yêu cầu người mắc nợ trả tiền. Từ đó tới nay, thông qua phương thức 
chuyển nhượng (Endorsement), việc sử dụng hối phiếu như phương tiện thanh toán 
trong hoạt động thương mại quốc tế ngày càng trở nên phổ biến, và nhiều quốc gia đã 
có luật hối phiếu riêng. Tuy nhiên, tại Anh 1882 đã thống nhất lập luật hối phiếu (Bill 
of exchange act - BEA), và đây được coi là luật hối phiếu thành văn sớm nhất, được 
dẫn chiếu và áp dụng cho tới ngày nay. 
 Bài 3: Chứng từ tài chính trong thanh toán quốc tế 
TXNHQT03_Bai1_v1.0015108230 -b2 37 
Năm 1912, hội nghị quốc tế đầu tiên về hối phiếu tổ chức tại Den Hagg, trong đó các 
thành viên không bao gồm Mỹ và Anh cam kết sẽ soạn thảo và thi hành pháp lệnh hối 
phiếu của quốc gia mình. Tuy nhiên do cuộc chiến tranh thế giới thứ 1 nổ ra nên các 
nước dự hội nghị không thể đi tới việc ký kết hiệp định về luật hối phiếu. 
Năm 1930, hội nghị về luật hối phiếu được tổ chức tại Geneva, các nước thành viên đã 
phê chuẩn Công ước về Luật hối phiếu – gọi là Công ước Geneve 1930 về Luật hối 
phiếu thống nhất (Uniform Law for Bills of Exchange – Geneve Convention 1930, 
ULB 1930). 
Ngày nay, Luật hối phiếu thống nhất ULB 1930 có hiệu lực tại tất cả các nước Châu 
Âu ngoại trừ Anh. Nhiều quốc gia mặc dù không tham gia Công ước Geneve, nhưng 
vẫn xây dựng Luật hối phiếu của quốc gia mình tương thích với ULB 1930, chính điều 
đó càng làm cho tính hiệu lực quốc tế của ULB ngày càng được thừa nhận rộng rãi 
trong hoạt động thương mại quốc tế giữa các nước. 
Có thể nói, cơ sở kinh tế đầu tiên của hối phiếu chính là hình thức tín dụng thương 
mại nhằm đáp ứng nhu cầu mua bán chịu hàng hóa giữa các bên tham gia mua bán. 
Ngày nay, hối phiếu được hình thành chủ yếu vẫn trên cơ sở tín dụng thương mại, tuy 
nhiên, hối phiếu còn được sử dụng trong quan hệ vay mượn, cho tặng và thanh toán. 
3.1.2. Khái niệm và các bên tham gia 
3.1.2.1. Khái niệm 
Có nhiều khái niệm liên quan tới Hối phiếu 
Theo Điều 4, khoản 2, Luật các công cụ chuyển nhượng 
Việt Nam, hối phiếu được định nghĩa như sau: “Hối 
phiếu đòi nợ là giấy tờ có giá do người ký phát lập, yêu 
cầu người bị ký phát thanh toán không điều kiện một số 
tiền xác định khi có yêu cầu hoặc vào một thời điểm 
nhất định trong tương lai cho người thụ hưởng.” 
Các nước tham gia ký kết công ước Geneve năm 1930 
cũng đã đi đến sự thỏa thuận dùng định nghĩa hối phiếu của Luật hối phiếu 1882 của 
Anh làm dẫn chiếu trong khái niệm hối phiếu của luật ULB. 
Luật hối phiếu 1882 của Anh định nghĩa như sau: 
“Hối phiếu là một tờ mệnh lệnh đòi tiền vô điều kiện do một người ký phát cho người 
khác, yêu cầu người này khi đến một thời hạn nhất định hoặc một thời hạn có thể xác 
định trong tương lai phải trả một số tiền nhất định cho một người nào đó, hoặc theo 
lệnh của người này trả cho người khác, hoặc trả cho người cầm hối phiếu”. 
3.1.2.2. Các bên tham gia 
Các bên tham gia có quyền và nghĩa vụ về hối phiếu bao gồm: 
 Người ký phát hối phiếu (drawer): là người bán hàng, người xuất khẩu hàng hóa, 
người cung ứng dịch vụ. 
 Người trả tiền hối phiếu (hay người bị ký phát) (drawee): là người có trách nhiệm 
thanh toán số tiền ghi trên hối phiếu. Là người mà hối phiếu gửi đến cho họ và đòi 
 Bài 3: Chứng từ tài chính trong thanh toán quốc tế 
38 TXNHQT03_Bai1_v1.0015108230-b2 
tiền họ, đó là người mua, người nhập khẩu, hoặc một người thứ ba do sự chỉ định 
của người trả tiền hối phiếu. Người thứ ba này thường là ngân hàng (ngân hàng 
xác nhận – confirming bank hoặc ngân hàng mở thư tín dụng – issuing bank). 
 Người hưởng lợi hối phiếu (beneficiary): là người sở hữu hợp pháp hối phiếu, do 
đó có quyền được nhận thanh toán số tiền ghi trên hối phiếu. Tùy theo trường hợp, 
người thụ hưởng có thể là: người ký phát hối phiếu, hoặc là một người nào đó do 
người ký phát chỉ định. Theo luật quản chế ngoại hối ở nước ta, người hưởng lợi 
của hối phiếu trong kinh doanh ngoại thương thường là các ngân hàng kinh doanh 
ngoại hối được Ngân hàng Nhà nước cấp giấy phép. 
3.1.3. Nội dung bắt buộc của hối phiếu 
Để nắm được những nội dung của hối phiếu, trước hết hãy nghiên cứu mẫu hối phiếu sau: 
Theo quy định của Luật thống nhất về Hối phiếu (ULB), hối phiếu có giá trị pháp lý là 
hối phiếu được lập ra với đầy đủ các nội dung: 
1. Tiêu đề hối phiếu: phải ghi chữ “Hối phiếu” (Bill of Exchange, có khi được viết tắt 
là Exchange hoặc là Draft). Tiêu đề viết bằng tiếng Anh thì toàn bộ nội dung trong 
hối phiếu phải viết bằng tiếng Anh. 
Lưu ý: Nếu một quốc gia nào đó không tham gia ULB 1930, thì có thể luật quốc 
gia đó không bắt buộc Hối phiếu phải có tiêu đề, ví dụ Luật Anh Quốc, thì hối 
phiếu thanh toán tại quốc gia đó sẽ vẫn có giá trị pháp lý nếu không có tiêu đề. 
2. Số tiền và loại tiền: Số tiền nhất định này được ghi một cách rõ ràng, đơn giản, 
đúng tập quán quốc tế, được ghi cả bằng số và bằng chữ. Chú ý: Số tiền trên hối 
phiếu không được vượt quá số tiền ghi trên hóa đơn và số tiền ghi trong thư tín 
dụng (L/C). 
3. Người trả tiền hối phiếu: 
Họ tên và địa chỉ người trả tiền của hối phiếu phải được ghi rõ chi tiết, được ghi 
vào góc dưới bên trái của hối phiếu, tức là ghi vào chỗ chữ “To..” 
Trong phương thức thanh toán nhờ thu: người trả tiền hối phiếu là người nhập khẩu. 
Trong phương thức thanh toán tín dụng chứng từ: người trả tiền hối phiếu là ngân 
hàng mở L/C. 
 Bài 3: Chứng từ tài chính trong thanh toán quốc tế 
TXNHQT03_Bai1_v1.0015108230 -b2 39 
4. Kỳ hạn trả tiền của hối phiếu: có 2 dạng: 
o Trả tiền ngay: thì trên hối phiếu sẽ ghi là “trả ngay khi nhìn thấy bản thứ nhất (hai) 
của hối phiếu này” (at . Sight of this FIRST (SECOND) Bill of Exchange). 
o Trả tiền sau: có nhiều cách thỏa thuận 
Các hình thức trả tiền sau: 
 Thanh toán tại 1 ngày nhất định sau khi nhìn thấy hối phiếu 
 (At...X.days.after sight of this.) 
 Thanh toán tại 1 ngày nhất định sau ngày ký phát hối phiếu 
 (At .X daysafter signed of this..) 
 Thanh toán tại 1 ngày nhất định sau ngày ký vận đơn 
 (At..X days.after bill of lading date of this..) 
 Thanh toán tại 1 ngày nhất định sau ngày giao hàng 
 (At..X days..after shipment date of this.) 
 Thanh toán tại 1 ngày cụ thể trong tương lai 
 (On(date)..of this..) 
5. Địa điểm trả tiền của hối phiếu: 
Nếu không có quy định khác, thì địa chỉ của người bị ký phát (người trả tiền) được 
xem là địa điểm thanh toán hối phiếu. Tuy nhiên, nếu trên hối phiếu quy định một địa 
điểm thanh toán khác, thì địa điểm này được xem là địa điểm thanh toán hối phiếu. 
6. Người được hưởng lợi hối phiếu: 
Người hưởng lợi có thể là: Bản thân người ký phát hối phiếu, hoặc một người khác 
được người ký phát chỉ định, hoặc bất cứ ai được người hưởng lợi chuyển nhượng 
hối phiếu bằng thủ tục ký hậu hay trao tay. 
Trong ngoại thương, các hối phiếu thường được ký phát cho người hưởng là ngân 
hàng phục vụ nhà xuất khẩu. 
7. Nơi và ngày lập hối phiếu: 
o Nơi lập hối phiếu: ở nước người phát hành hối phiếu (người xuất khẩu). 
o Ngày lập hối phiếu: không được sớm hơn ngày lập hóa đơn, không sớm hơn 
ngày mở L/C và nằm trong thời gian hiệu lực của L/C. 
8. Người ký phát hối phiếu: 
Tên, địa chỉ và chữ ký của người ký phát là yếu tố bắt buộc phải thể hiện trên hối phiếu. 
o Chữ ký của người ký phát muốn có hiệu lực phải là chữ ký của người có đủ 
năng lực hành vi và năng lực pháp lý. Chữ ký phải được ghi ở góc dưới bên 
phải của tờ hối phiếu và người ký phát hối phiếu phải ký tên bằng chữ ký thông 
dụng trong giao dịch. Các chữ ký. 
o Dưới dạng in, photocopy và đóng dấu mà không phải viết tay đều không có 
giá trị pháp lý. 
 Bài 3: Chứng từ tài chính trong thanh toán quốc tế 
40 TXNHQT03_Bai1_v1.0015108230-b2 
3.1.4. Đặc điểm của hối phiếu 
 Tính trừu tượng của hối phiếu: Đặc điểm này thể hiện ở chỗ trên hối phiếu không 
cần phải ghi nội dung quan hệ kinh tế, mà chỉ cần ghi rõ số tiền phải trả là bao 
nhiêu và trả cho ai, người nào sẽ thanh toán, thời gian thanh toán là khi nào 
không cần phải nói lên nguyên nhân việc phải trả tiền trên hối phiếu. 
 Tính bắt buộc trả tiền của hối phiếu: Người trả tiền phải trả tiền đầy đủ đúng theo 
yêu cầu của tờ hối phiếu. Người trả tiền không được viện lý do riêng của bản thân 
đối với người ký phát hối phiếu, trừ trường hợp hối phiếu không phù hợp với đạo 
luật chi phối nó. 
 Đồng thời, người ký phát phải chịu trách nhiệm thanh toán cho người thụ hưởng 
vô điều kiện nếu hối phiếu đã được chuyển nhượng mà không được thanh toán. 
 Tính lưu thông của hối phiếu: Hối phiếu có tính lưu thông vì hối phiếu có thể được 
dùng một hay nhiều lần trong thời hạn của nó. Hối phiếu có thể chuyển nhượng từ 
người này sang người khác trong thời hạn của nó, hoặc có thể dùng hối phiếu để 
cầm cố, thế chấp để vay vốn tại ngân hàng thương mại hoặc dùng để chiết khấu tại 
ngân hàng thương mại... 
3.1.5. Phân loại hối phiếu 
 Căn cứ vào thời hạn thanh toán 
o Hối phiếu trả tiền ngay (At sight Bill): là loại hối 
phiếu quy định người bị ký phát phải thanh toán 
cho người cầm phiếu ngay khi nhìn thấy hối 
phiếu. Những hối phiếu không quy định thời hạn 
thanh toán được xem là hối phiếu trả ngay. 
o Hối phiếu có kỳ hạn (Usance Bill): Người ký 
phát hối phiếu có thể quy định thời hạn thanh 
toán hối phiếu theo các cách sau: trả sau 1 thời hạn nhất định kể từ ngày ký 
phát hối phiếu, hay trả sau 1 thời hạn nhất định kể từ ngày giao hàng, hay trả 
tại 1 ngày cụ thể trong tương lai Các hối phiếu có kỳ hạn phải được xuất 
trình để ký chấp nhận nếu cần. 
 Căn cứ vào chứng từ kèm theo 
o Hối phiếu trơn (Clean Bill of Exchange): là loại hối phiếu mà việc trả tiền 
không kèm theo chứng từ thương mại (chứng từ về hàng hóa). 
o Hối phiếu kèm chứng từ (Documentary Bill of Exchange): là loại hối phiếu có 
kèm theo chứng từ thương mại. Người trả tiền phải trả tiền hối phiếu hoặc ký 
chấp nhận trả tiền vào hối phiếu rồi mới được nhận chứng từ thương mại. 
 Căn cứ vào tính chất chuyển nhượng 
o Hối phiếu đích danh (Nominal Bill). Là loại hối phiếu ghi rõ tên người 
hưởng lợi. 
o Hối phiếu vô danh (Bearer Bill hay Nameless Bill). Là loại hối phiếu không ghi 
tên người hưởng lợi ở mặt trước hối phiếu mà chỉ ghi trả cho người cầm phiếu. 
 Bài 3: Chứng từ tài chính trong thanh toán quốc tế 
TXNHQT03_Bai1_v1.0015108230 -b2 41 
Đối với loại hối phiếu này thì ai giữ nó sẽ là người hưởng lợi. Loại này được 
chuyển nhượng tự do. 
o Hối phiếu theo lệnh (Order Bill): là hối phiếu có ghi “pay to the order of” 
(trả theo lệnh của), hối phiếu này được chuyển nhượng dưới hình thức ký 
hậu nên được sử dụng phổ biến trong thanh toán quốc tế. 
 Căn cứ vào người ký phát hối phiếu 
o Hối phiếu thương mại (trade bill): do người xuất khẩu, người cho vay ký phát 
đòi tiền người nhập khẩu hoặc ngân hàng mở L/C. 
o Hối phiếu ngân hàng (bank bill): là hối phiếu do ngân hàng phát hành ra lệnh 
cho ngân hàng đại lý thanh toán một số tiền nhất định cho người hưởng lợi chỉ 
định trên hối phiếu (loại này không chuyển nhượng). 
 Căn cứ vào trạng thái chấp nhận 
o Hối phiếu chưa được ký chấp nhận: đây là hối phiếu chưa được người bị ký 
phát (người trả tiền) ký chấp nhận. Do chưa ký chấp nhận, nên người bị ký 
phát chưa bị ràng buộc nghĩa vụ thanh toán hối phiếu, tuy nhiên việc từ chối 
thanh toán hay từ chối ký chấp nhận nếu trái với pháp luật thì người bị ký phát 
có thể bị kiện ra tòa. Khi hối phiếu chưa được ký chấp nhận, thì người ký phát 
có nghĩa vụ thanh toán cho người cầm phiếu. 
o Hối phiếu đã được ký chấp nhận: sau khi ký chấp nhận hối phiếu, người bị ký phát 
ngay lập tức bị ràng buộc trách nhiệm phải thanh toán hối phiếu khi đến hạn. 
3.1.6. Các nghiệp vụ liên quan đến hối phiếu 
 Chấp nhận hối phiếu 
Chấp nhận hối phiếu là một hình thức xác nhận 
việc đảm bảo thanh toán của người trả tiền hối 
phiếu. Chấp nhận hối phiếu là hành vi của người 
trả tiền cam kết thanh toán vô điều kiện khi hối 
phiếu đến hạn. 
Mục đích của việc chấp nhận hối phiếu: 
o Giúp cho hối phiếu lưu thông như một dạng tiền 
tệ đặc biệt. 
o Ràng buộc trách nhiệm của người trả tiền 
(người chấp nhận thanh toán) trước pháp luật 
khi đến hạn thanh toán. 
Cách thức thực hiện chấp nhận thanh toán hối phiếu: 
Người trả tiền (ngân hàng hoặc nhà nhập khẩu) ghi vào góc dưới bên trái của mặt 
phải tờ hối phiếu dòng chữ “Accepted to pay on.(date)” và ký tên của người 
trả tiền bên cạnh. 
 Ký hậu hối phiếu 
Ký hậu là một thủ tục chuyển nhượng hối phiếu từ người hưởng lợi hối phiếu sang 
người hưởng lợi khác. Ký hậu là việc người thụ hưởng ký vào mặt sau (gọi là ký 
hậu) của tờ hối phiếu, rồi chuyển giao hối phiếu cho người hưởng lợi kế tiếp 
(người được chuyển nhượng) 
 Bài 3: Chứng từ tài chính trong thanh toán quốc tế 
42 TXNHQT03_Bai1_v1.0015108230-b2 
Có các hình thức ký hậu chủ yếu sau: 
o Ký hậu để trống, hay còn gọi là ký hậu để trắng (blank endorsement): 
Là loại ký hậu không chỉ định người hưởng lợi kế tiếp là ai. Người ký hậu chỉ 
ký tên mà thôi. Với loại ký hậu này, việc chuyển nhượng hối phiếu chỉ được 
thực hiện bằng cách trao tay, không cần ký hậu kế tiếp, người nào cầm hối 
phiếu này sẽ là người có quyền hưởng lợi hối phiếu. 
o Ký hậu theo lệnh, còn gọi là ký hậu đặc biệt (order endorsement – special 
endorsement): 
Là việc ký hậu chỉ định một cách suy đoán ra người hưởng lợi hối phiếu. 
Người ký hậu ghi câu như sau: “Pay to the order of Mr..” và ký tên. 
Như vậy, người hưởng lợi hối phiếu trong trường hợp này còn chưa cụ thể, còn 
phải suy đoán ý chí của người hưởng lợi đã chỉ định trong việc ký hậu trên. 
Nếu người này ra lệnh trả cho người khác thì người đó sẽ trở thành người 
hưởng lợi hối phiếu, còn nếu người này im lặng thì họ chính là người hưởng lợi 
hối phiếu đó. 
o Ký hậu hạn chế hay còn gọi là ký hậu đích danh (restrictive endorsement): 
Là việc ký hậu chỉ định đích danh tên người hưởng lợi kế tiếp và chỉ có người 
đó mà thôi. Ví dụ như “Pay to Mronly”. Với loại hối phiếu này, hối 
phiếu không thể tiếp tục chuyển nhượng bằng hình thức ký hậu được nữa. 
o Ký hậu miễn truy đòi, còn gọi là ký hậu có bảo lưu (without recourse 
endorsement – qualified endorsement): 
Là việc ký hậu mà sau đó, người hưởng lợi kế tiếp không được quyền đòi lại 
tiền ở người ký hậu cho mình khi người trả tiền (con nợ) từ chối thanh toán. 
 Bảo lãnh hối phiếu (Aval) 
Bảo lãnh là một sự cam kết của người thứ ba (sau 
đây gọi là người bảo lãnh) về việc trả tiền cho 
người hưởng lợi (người nhận bảo lãnh) khi hối 
phiếu đến hạn trả tiền mà người trả tiền (người 
được bảo lãnh) không thanh toán hoặc thanh toán 
không đầy đủ. 
Người bảo lãnh không phải là người trả tiền, không 
phải là người ký phát hối phiếu mà thông thường là một ngân hàng lớn có uy tín. 
Hình thức bảo lãnh được thực hiện bằng cách ghi chữ “bảo lãnh” (aval) vào mặt 
trước hoặc mặt sau của hối phiếu, và người bảo lãnh sẽ ký tên lên hối phiếu. 
 Kháng nghị việc không trả tiền hối phiếu (protect for non-payment): 
Khi hối phiếu bị từ chối trả tiền, người hưởng lợi hiện hành trên hối phiếu có 
quyền kháng nghị người trả tiền trước pháp luật. Người hưởng lợi phải lập đơn 
kháng nghị trong thời hạn pháp luật cho phép (thường là trong vòng 2 ngày làm 
việc kể từ ngày hối phiếu đến hạn thanh toán). 
Mục đích của kháng nghị là để đảm bảo quyền lợi của người hưởng lợi hối phiếu. 
 Chiết khấu hối phiếu 
Là nghiệp vụ cho vay của ngân hàng bằng cách mua lại các hối phiếu có kỳ hạn 
trước khi đến hạn thanh toán để giúp các doanh nghiệp sớm có tiền ngay. 
 Bài 3: Chứng từ tài chính trong thanh toán quốc tế 
TXNHQT03_Bai1_v1.0015108230 -b2 43 
Trị giá tiền mà doanh nghiệp nhận được từ ngân hàng khi chiết khấu hối phiếu bao 
giờ cũng nhỏ hơn trị giá thực của hối phiếu vì chênh lệch giá trị là lợi tức chiết 
khấu của ngân hàng. 
Ví dụ: Một số mẫu hối phiếu 
1. Mẫu hối phiếu dùng trong phương thức nhờ thu: 
HỐI PHIẾU 
Hối phiếu số: 786/2010 Hà nội, 16/06/2010 
Số tiền: 150.000 USD 
Sau khi nhìn thấy bản thứ NHẤT của hối phiếu này (bản thứ HAI cùng nội dung 
và ngày tháng không trả tiền), trả theo lệnh của Ngân hàng TNHH Tokyo số tiền là 
một trăm năm mươi nghìn đôla Mỹ chẵn. 
Gửi: Tổng công ty xuất nhập khẩu 
Hà Nội 
Công ty TMDV Daichi 
TokyoDrawer 
Đã ký 
2. Mẫu hối phiếu dùng trong phương thức tín dụng chứng từ (L/C) 
HỐI PHIẾU 
Hối phiếu số: 786/2010 Hà Nội, 
16/06/2010 
Số tiền: 150.000 USD 
Sau khi nhìn thấy bản thứ HAI của hối phiếu này (bản thứ NHẤT cùng nội dung 
và ngày tháng không trả tiền), trả theo lệnh của Ngân hàng TNHH Tokyo số tiền 
là một trăm năm mươi nghìn đôla Mỹ chẵn. 
Giá trị phải thanh toán theo hóa đơn số: 89/2010/IEC-DAICHI ngày 16/04/2010. 
Thuộc tài khoản của Tổng công ty XNK Hà Nội. Ký phát cho Ngân hàng TMCP 
Ngoại Thương Việt Nam, theo L/C không hủy ngang số: 676987678 phát hành 
ngày 12/02/2010. 
Gửi: Ngân hàng TMCP Ngoại Thương 
Việt Nam 
Công ty TMDV Daichi 
TokyoDrawer 
Đã ký 
 Bài 3: Chứng từ tài chính trong thanh toán quốc tế 
44 TXNHQT03_Bai1_v1.0015108230-b2 
3.2. Kỳ phiếu (Hối phiếu nhận nợ) 
3.2.1. Khái niệm kỳ phiếu 
Kỳ phiếu là giấy cam kết trả tiền vô điều kiện, do người lập phiếu phát hành ra để hứa 
trả một số tiền nhất định cho người hưởng lợi hoặc theo lệnh của người này trả tiền 
cho người khác theo quy định trong kỳ phiếu đó. 
3.2.2. Nội dung của kỳ phiếu. 
Nội dung và mẫu kỳ phiếu 
PROMISSORY NOTE 
No: 876/2010 
For:US$ 89,000 Hanoi,June 15th,2010 
On the September 15th, 2010 fixed of this Promissory note, we promise to pay to 
the order of. American Import Export Corporation, the sum of EIGHTY NINE 
THOUSANDS UNITED STATED DOLLARS ONLY. 
Place of payment 
Citi Bank, Hanoi Branch 
For and on behalf of Nhat Phat Corp. 
167 Hai Ba Trung, Hanoi, Vietnam 
Dr. (Signed) 
PROMISSORY NOTE 
No:........................... 
For:.......................... .......place ,date....................... 
At ..........sight of this promissory note, we promise to pay to the order 
of..................the sum of................. 
Place of payment 
.............................. (name and address of Issuer) 
.............................. (Signature) 
 Bài 3: Chứng từ tài chính trong thanh toán quốc tế 
TXNHQT03_Bai1_v1.0015108230 -b2 45 
Chú ý: các điều luật dùng để điều chỉnh hối phiếu cũng được áp dụng để điều chỉnh 
kỳ phiếu. Tuy nhiên, kỳ phiếu có một số quy định đặc thù sau : 
 Kỳ hạn của kỳ phiếu sẽ được ghi định rõ ràng trên nó. 
 Một kỳ phiếu có thể do một hay nhiều người ký phát để cam kết thanh toán cho 
một hay nhiều người hưởng lợi. 
 Kỳ phiếu cần có sự bảo lãnh của một tổ chức tín dụng để đảm bảo khả năng thanh 
toán của tờ kỳ phiếu đó. 
 Kỳ phiếu chỉ được lập thành 1 bản duy nhất và gửi tới chủ nợ hay người sẽ hưởng 
lơi từ kỳ phiếu đó. 
3.3. Séc 
3.3.1. Khái niệm của Séc 
Theo công ước Geneve, “Séc là một tờ mệnh lệnh vô điều kiện do một người (chủ tài 
khoản tiền gửi), ra lệnh cho ngân hàng trích từ tài khoản của mình một số tiền nhất 
định để trả cho người được chỉ định trên séc, hoặc trả theo lệnh của người này hoặc trả 
cho người cầm séc”. 
3.3.2. Nội dung của Séc 
Tờ séc muốn có hiệu lực, bắt buộc phải có những yếu 
tố sau đây: 
 Tiêu đề của Séc – Cần ghi rõ chữ Séc, Check, 
Cheque trên tờ Séc. 
 Địa điểm phát hành Séc – Thường là nước của 
người ký phát Séc. 
 Ngày tháng năm phát hành Séc – Quan trọng vì là 
cơ sở xác định thời hạn hiệu lực của tờ Séc. 
 Tên và địa chỉ người thụ hưởng (Tên người bán, người xuất khẩu, hoặc người thụ 
hưởng Séc là bên thứ ba do người bán, người xuất khẩu chỉ định). 
 Số tiền: số tiền phải được ghi rõ ràng bằng số và bằng chữ, và phải thống nhất nhau. 
 Tên người phát hành Séc (Người mua, người nhập khẩu, người đại diện của bên mua). 
 Tên, địa chỉ, chữ ký của người phát hành Séc. 
 Tên ngân hàng thanh toán séc. 
3.3.3. Các bên liên quan đến Séc 
 Người phát hành séc hay người ký phát (Drawer): là người có tài khoản phát hành 
séc ở ngân hàng (là người chủ tài khoản tiền gửi tại ngân hàng). Thường thì người 
ký phát séc là người mua hàng, phát hành séc để trả nợ. 
 Ngân hàng thanh toán hay người trả tiền (Drawee): là người trích trả tiền tờ séc từ 
tài khoản của người phát hành séc để trả cho người khác. 
 Người thụ hưởng (Beneficiary): là người nhận tiền từ tờ séc do người ký phát chỉ 
định đích danh hay thông qua thủ tục chuyển nhượng. 
 Bài 3: Chứng từ tài chính trong thanh toán quốc tế 
46 TXNHQT03_Bai1_v1.0015108230-b2 
3.3.4. Thời hạn hiệu lực của Séc 
Đặc điểm đáng chú ý của tờ séc là nó có tính chất thời hạn, tức là tờ séc chỉ có giá trị 
thanh toán nếu thời hạn hiệu lực của nó vẫn còn. Quá thời hạn, nếu séc không quay trở 
lại ngân hàng thì tờ séc sẽ mất hiệu lực. 
Thời hạn hiệu lực của tờ séc được tính từ ngày phát hành séc và được ghi rõ trên tờ 
séc. Thời hạn của séc thông thường là tùy thuộc vào phạm vi không gian mà séc lưu 
thông và luật pháp các nước quy định. Nhưng nói chung, séc lưu hành trong nội địa 
thì ngắn hơn séc lưu hành trong thanh toán quốc tế. 
Theo công ước Geneve, thời hạn hiệu lực của Séc được quy định như sau: 
 8 ngày kể từ ngày phát hành Séc và tờ Séc được lưu thông trong phạm vi một quốc gia; 
 20 ngày đối với séc lưu thông ở nước ngoài nhưng trong cùng một châu lục; 
 70 ngày đối với séc được trả ở các châu lục khác nhau. 
3.3.5. Các loại Séc thông dụng 
 Séc đích danh (nominal cheque) là loại séc ghi rõ tên người hưởng lợi trên tờ séc. 
 Séc vô danh (Bearer cheque) là loại séc không ghi rõ 
tên người thụ hưởng, chỉ ghi câu “trả cho người cầm 
séc” (Pay to the bearer). Đối với loại séc này có thể 
chuyển qua tay nhiều người, ai là người cầm séc, 
người đó có thể mang séc đến ngân hàng lĩnh tiền. 
 Séc theo lệnh (Order cheque) là loại séc được dùng 
phổ biến trong thanh toán quốc tế và là loại séc ghi 
trả theo lệnh của người hưởng lợi trên tờ séc. Trên séc có ghi câu “trả theo lệnh 
của ông (bà)..”. Loại séc này có thể chuyển nhượng cho người khác bằng 
thủ tục ký hậu giống như hối phiếu. Trong thời hạn hiệu lực, séc theo lệnh có thể 
chuyển nhượng cho nhiều người liên tiếp bằng cách ký hậu. 
 Séc gạch chéo (crossed check) là loại séc mà trên mặt trước của nó có 2 gạch chéo 
song song với nhau. Mục đích của gạch chéo là để không rút được tiền mặt, dùng 
để chuyển khoản qua ngân hàng. 
 Séc du lịch (traveller’s cheque) là loại séc do ngân hàng phát hành và được trả tiền 
tại bất cứ chi nhánh hay đại lý của ngân hàng đó ở trong hay ngoài nước. Ngân 
hàng phát hành séc đồng thời là người trả tiền. Người hưởng lợi séc du lịch là 
người có tiền gửi vào ngân hàng phát hành séc. 
 Séc xác nhận (certified cheque) còn gọi là séc bảo chi, là loại séc được ngân hàng 
đứng ra xác nhận việc trả tiền. Mục đích của việc xác nhận là nhằm đảm bảo khả năng 
chi trả của tờ séc và ngăn chặn tình trạng phát hành séc quá số dư trên tài khoản. 
 Bài 3: Chứng từ tài chính trong thanh toán quốc tế 
TXNHQT03_Bai1_v1.0015108230 -b2 47 
Tóm lược cuối bài 
 Hối phiếu là một tờ mệnh lệnh đòi tiền vô điều kiện. 
 Người ký phát hối phiếu (drawer) là người bán hàng, người xuất khẩu hàng hóa, người cung 
ứng dịch vụ. 
 Người trả tiền hối phiếu (hay người bị ký phát) (drawee) là người có trách nhiệm thanh toán 
số tiền ghi trên hối phiếu. 
 Người hưởng lợi hối phiếu (beneficiary) luôn là người sở hữu hợp pháp hối phiếu, do đó có 
quyền được nhận thanh toán số tiền ghi trên hối phiếu. Tùy theo trường hợp. 
 Hối phiếu muốn có giá trị pháp lý cần có đầy đủ các nội dung bao gồm tiêu đề, số tiền, loại 
tiền, người trả tiền, kỳ hạn trả tiền, địa điểm trả tiền, người được hưởng lợi, nơi và ngày lập 
hối phiếu, và người ký phát hối phiếu. 
 Hối phiếu có ba đặc điểm tính trừu tượng, tính bắt buộc trả tiền, và tính lưu thông. 
 Chấp nhận hối phiếu là một hình thức xác nhận việc đảm bảo thanh toán của người trả tiền 
hối phiếu. 
 Ký hậu là một thủ tục chuyển nhượng hối phiếu từ người hưởng lợi hối phiếu sang người 
hưởng lợi khác. 
 Bảo lãnh là một sự cam kết của người thứ ba về việc trả tiền cho người hưởng lợi khi hối 
phiếu đến hạn trả tiền mà người trả tiền không thanh toán hoặc thanh toán không đầy đủ. 
 Kỳ phiếu là giấy cam kết trả tiền vô điều kiện. 
 Một kỳ phiếu có thể do một hay nhiều người ký phát để cam kết thanh toán cho một hay 
nhiều người hưởng lợi. 
 Kỳ phiếu cần có sự bảo lãnh của một tổ chức tín dụng để đảm bảo khả năng thanh toán của tờ 
kỳ phiếu đó. 
 Séc là một tờ mệnh lệnh vô điều kiện do một người (chủ tài khoản tiền gửi), ra lệnh cho ngân 
hàng trích từ tài khoản của mình một số tiền nhất định để trả cho người được chỉ định trên 
séc, hoặc trả theo lệnh của người này hoặc trả cho người cầm séc. 
 Séc là nó có tính chất thời hạn. 
 Thời hạn hiệu lực của tờ séc được tính từ ngày phát hành séc. 
 Bài 3: Chứng từ tài chính trong thanh toán quốc tế 
48 TXNHQT03_Bai1_v1.0015108230-b2 
Câu hỏi ôn tập 
1. Phân biệt hối phiếu và kỳ phiếu. 
2. Phân biệt hối phiếu ngân hàng và hối phiếu thương mại. 
3. Nội dung của các khái niệm chấp nhập, bảo lãnh, ký hậu hối phiếu. 
4. Có những hình thức ký hậu nào và giải thích mức độ rủi ro tương ứng với từng hình hình ký 
hậu đó? 
5. Séc là gì? Phân biệt sự giống và khác nhau giữa séc cá nhân và séc ngân hàng. 
6. Ý nghĩa kinh tế của Hối phiếu và Séc. 
7. Phân biệt các phương tiện dùng trong thanh toán quốc tế. 
8. Nêu và phân tích ý nghĩa kinh tế của Hối phiếu và Séc. 
9. Nêu và phân tích nội dung của một hối phiếu để có hiệu lực pháp lý. 
10. Phân biệt hối phiếu đòi nợ và hối phiếu nhận nợ. 
11. Nội dung của các khái niệm chấp nhận, bảo lãnh, ký hậu thương phiếu.