Đổi mới đào tạo ngành kế toán đáp ứng yêu cầu của cách mạng công nghiệp 4.0

ISSN 2354-0575
Khoa học & Công nghệ - Số 20/Tháng 12 - 2018 Journal of Science and Technology 77
ĐỔI MỚI ĐÀO TẠO NGÀNH KẾ TOÁN
ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CỦA CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0
Đỗ Thị Thủy, Trần Thị Lan Anh, Bùi Thị Minh
Trường Đại học Sư phạm kỹ thuật Hưng Yên
Ngày tòa soạn nhận được bài báo: 22/10/2018
Ngày phản biện đánh giá và sửa chữa: 12/11/2018
Ngày bài báo được duyệt đăng: 27/11/2018
Tóm tắt:
Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã và đang có những tác động tới các ngành nghề nói chung và 
ngành kế toán nói riêng. Cách mạng công nghiệp 4.0 làm thay đổi cơ bản phương thức thực hiện các công 
việc kế toán hiện nay bằng việc áp dụng chứng từ điện tử, bằng các phần mềm tổng hợp, xử lý dữ liệu. 
Do đó đòi hỏi đổi mới phương pháp đào tạo ngành kế toán để phù hợp với sự phát triển của cuộc cách 
mạng công nghiệp 4.0 và sự phát triển của kinh tế tri thức trong xu thế hội nhập hiện nay. Vì vậy, hoạt động 
đào tạo ngành kế toán tại các trường cần phải đổi mới trên nhiều phương diện để người học lĩnh hội được 
những kiến thức, kỹ năng cần thiết đáp ứng được yêu cầu thực tiễn hiện nay.
Từ khoá: Đào tạo, kế toán, cách mạng 4.0.
1. Đặt vấn đề
Hệ thống kế toán Việt Nam đã có những 
thay đổi tích cực theo hướng hội nhập với quốc tế 
từ khi chúng ta chuyển đổi nền kinh tế sang cơ chế 
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Hiện nay 
với việc hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới 
như gia nhập cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC), là 
thành viên của WTO và cuộc cách mạng công ng-
hiệp 4.0 diễn ra sẽ tác động đến mọi lĩnh vực trong 
đời sống xã hội nói chung và lĩnh vực kế toán nói 
riêng. Những tác động này đòi hỏi phải đổi mới đào 
tạo ngành kế toán để tạo ra nguồn nhân lực chất 
lượng cao đáp ứng được yêu cầu của cuộc cách 
mạng công nghiệp 4.0.
Để nâng cao chất lượng đào tạo ngành kế 
toán, cần đổi mới trên nhiều phương diện như đổi 
mới chương trình đào tạo, phương pháp giảng dạy, 
đội ngũ giảng viên, cơ sở vật chất, sự phối hợp của 
các hiệp hội nghề nghiệp, các nhà tuyển dụng có uy 
tín, v.v. Do vậy, đổi mới đào tạo ngành kế toán ở 
Việt Nam cần được nghiên cứu bài bản, toàn diện, 
có cơ sở khoa học. 
2. Mục tiêu, đối tượng, phạm vi nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu: Tổng hợp những yêu 
cầu thực tiễn với nhân lực ngành kế toán trong cuộc 
cách mạng công nghiệp 4.0 từ đó có những đề xuất 
đổi mới đào tạo ngành kế toán tại các trường đại học.
Đối tượng nghiên cứu: Việc đổi mới đào tạo 
ngành kế toán tại các trường đại học để đáp ứng yêu 
cầu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.
Phạm vi nghiên cứu: Bài viết tập trung tìm 
hiểu yêu cầu đối với ngành kế toán trong bối cảnh 
cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Từ đó đề xuất 
những giải pháp áp dụng tại các cơ sở đào tạo ngành 
kế toán để có nguồn nhân lực đáp ứng được yêu cầu 
của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.
3. Yêu cầu thực tiễn với nhân lực ngành kế toán 
trong cách mạng công nghiệp 4.0
Theo Gartner, Cách mạng Công nghiệp 4.0 
(hay Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư) xuất phát 
từ khái niệm “Industrie 4.0” trong một báo cáo của 
chính phủ Đức năm 2013. “Industrie 4.0” kết nối 
các hệ thống nhúng và cơ sở sản xuất thông minh để 
tạo ra sự hội tụ kỹ thuật số giữa Công nghiệp, Kinh 
doanh, chức năng và quy trình bên trong.
Thành tựu của cuộc CMCN 4.0 với hệ thống 
mạng không dây, dữ liệu số hóa sẽ giúp công việc 
kế toán không bị giới hạn bởi khoảng cách địa lý. 
Theo đó, kế toán tại Việt Nam có thể thực hiện các 
phần hành công việc kế toán ở bất cứ đất nước nào 
trên toàn thế giới và ngược lại. Việc phát triển hệ 
thống trí tuệ nhân tạo, vạn vật kết nối trên toàn thế 
giới sẽ mở ra cơ hội tốt để ngành Kế toán tiếp cận 
những phần mềm kế toán tiện ích, chi phí phù hợp. 
Từ đó, sử dụng hiệu quả nguồn lực, tiết kiệm thời 
gian, tiệm cận hệ thống kế toán quốc tế. 
Về chất lượng nguồn nhân lực kế toán của 
Việt Nam, nhiều ý kiến cho rằng, nguồn nhân lực 
kế toán của Việt Nam tuy đã sẵn sàng hội nhập kinh 
tế nhưng số lượng và chất lượng mang tầm quốc tế 
vẫn là vấn đề cần cải thiện [3].
Tính đến năm 2017, Việt Nam có khoảng 
4.000 kế toán viên có chứng chỉ hành nghề (chiếm 
2% trong tổng số 196.000 kế toán viên toàn khu 
vực ASEAN); Có 150 doanh nghiệp cung cấp dịch 
vụ kế toán, phục vụ trên 40 nghìn khách hàng (bao 
ISSN 2354-0575
Journal of Science and Technology78 Khoa học & Công nghệ - Số 20/Tháng 12 - 2018
gồm doanh nghiệp trong và ngoài nước) và trên 100 
tổ chức cung cấp dịch vụ kế toán với trên 10 nghìn 
lao động [2].
Theo báo cáo thị trường tuyển dụng trong 6 
tháng đầu năm 2018 của Công ty tuyển dụng trực 
tuyến VietnamWorks, thị trường nhân sự ngành kế 
toán tại Việt Nam đang đối mặt với tình trạng thừa 
số lượng nhưng thiếu chất lượng. Các doanh nghiệp 
tuyển dụng nhân sự kế toán cho biết, có đến 80% - 
90% sinh viên được tuyển dụng chưa có khả năng 
tiếp cận ngay được với công việc của một kế toán 
thực sự, doanh nghiệp phải đào tạo lại. Lý do chủ 
yếu là các ứng viên có kiến thức chuyên môn về kế 
toán nhưng chưa đủ kỹ năng cần thiết khác để có thể 
đảm nhiệm được ngay công việc.
Kỹ năng mềm của người lao động còn yếu: 
Khảo sát của tổ chức tuyển dụng Navigos Search 
cho thấy, nhu cầu sử dụng ngôn ngữ quốc tế, khả 
năng làm việc nhóm, khả năng giao tiếp, lối tư duy 
phản biện – giải quyết vấn đề ngày càng được chú 
trọng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, các lao động đã 
qua đào tạo của Việt Nam mặc dù được đánh giá là 
nhanh nhẹn, sáng tạo và có thể đáp ứng được nhu 
cầu nhưng lại thiếu và yếu kỹ năng mềm (như 
làm việc theo nhóm, ngoại ngữ, tư duy phản biện, 
sáng tạo, tuân thủ công nghệ), tính tuân thủ kỷ 
luật chưa nghiêm...
Hiện nay, công tác kế toán chủ yếu được 
thực hiện trên hồ sơ, giấy tờ. Trong khi cách mạng 
công nghiệp 4.0 lại chuyển hóa toàn bộ các dữ liệu 
đó thành thông tin điện tử, vừa đa dạng, vừa khó 
nắm bắt, do vậy, về lâu dài nếu kế toán viên không 
am hiểu về công nghệ, sẽ khó khăn trong thực hiện 
các phần hành công việc. Hiện nay, ở nước ta ước 
tính phải trên 80% doanh nghiệp đã sử dụng các 
phần mềm kế toán ngay cả những doanh nghiệp 
chưa sử dụng phần mềm kế toán, các kế toán viên 
đa số cũng được trang bị máy tính và sử dụng bảng 
tính Excel trong công việc, nhưng trong giảng dạy 
đa số các cơ sở đào tạo lại tách biệt việc trang bị 
kiến thức, kỹ năng kế toán và việc áp dụng công 
nghệ nên việc ứng dụng công nghệ vào học tập rất 
hạn chế. [4]
Qua tìm hiều, kiến thức, hiểu biết, trình độ 
ứng dụng công nghệ thông tin của các kế toán viên 
hiện nay vẫn còn nhiều hạn chế, chưa đồng đều. 
Để đáp ứng với yêu cầu của cuộc cách mạng công 
nghiệp 4.0 hiện nay, sinh viên phải được trang bị 
các hiểu biết về giao dịch kinh tế, tài chính chứ 
không chỉ đơn thuần là kiến thức ghi chép sổ sách, 
đồng thời dành thời gian để nâng cao kĩ năng xử lý 
dữ liệu, sử dụng công nghệ thông tin, thông thạo 
ngoại ngữ và cần rèn luyện kĩ năng mềm như: Làm 
việc nhóm, lập kế hoạch, giao tiếp, kỹ thuật trả lời 
phỏng vấn
4. Khuyến nghị về đổi mới đào tạo ngành kế toán 
Các trường đại học có thể đầu tư công nghệ 
giúp sinh viên tăng cường thực hành để có kinh 
nghiệm thực tế trong bối cảnh cách mạng công 
nghiệp 4.0, đồng thời có được các kiến thức và kỹ 
năng cần thiết đáp ứng yêu cầu của các nhà tuyển 
dụng trong bối cảnh hiện nay. Trên cơ sở đó có một 
số khuyến nghị như sau:
Thứ nhất, cần có những thay đổi trong quan 
điểm đào tạo. Đào tạo không xuất phát từ những gì 
mình có, mà phải xuất phát từ đòi hỏi của thực tiễn, 
yêu cầu của thời đại công nghệ số, đó là cung cấp 
nguồn nhân lực có chất lượng cao cho xã hội.
Thứ hai, chú trọng chương trình đào tạo 
chuyên ngành kế toán, phù hợp với yêu cầu thực 
tiễn. Vì vậy, các cơ sở đào tạo nên rà soát lại chương 
trình đào tạo chuyên ngành kế toán. Để thực hiện 
được yêu cầu này, khi xây dựng chương trình đào 
tạo cần dựa trên việc phân tích nghề, phân tích công 
việc kế toán một cách đầy đủ, khoa học. Giảm thời 
gian, thời lượng các học phần giáo dục đại cương để 
tăng thêm thời gian học tập các học phần thực hành. 
Ngoài việc thực hành ở các học phần cụ thể, nên 
xây dựng những bộ số liệu bài tập tổng hợp, điều 
này giúp người học dễ dàng có được sự hình dung 
và cách tiếp cận hệ thống về nghề nghiệp. Những 
bài tổng hợp tạo sự mới lạ còn góp phần tạo sự hứng 
thú, tăng sự chủ động cho sinh viên trong việc học 
tập [1].
Thứ ba, phát triển nội dung đào tạo giúp 
sinh viên sau khi ra trường thích ứng kịp thời với 
thời đại công nghệ số. Ngoài giảng dạy kiến thức 
chuyên môn, tổ chức đào tạo cần tập trung đào tạo 
các kỹ năng cần thiết như: Kỹ năng giao tiếp hiệu 
quả, làm việc ở nhiều nhóm khác nhau; kỹ năng tư 
duy phản biện và giải quyết vấn đề trên cơ sở tôn 
trọng đạo đức nghề nghiệp. Bên cạnh đó, giảng viên 
của các trường đại học cần hướng tới hoàn thiện 
các kỹ năng chính sau cho sinh viên: kỹ năng tổ 
chức thu thập, đánh giá thông tin; kỹ năng làm việc 
theo nhóm; kỹ năng phân tích từ những dữ liệu có 
sẵn, chưa được sàng lọc; kỹ năng sử dụng thông tin 
kế toán; kỹ năng kết nối và giao tiếp, v.v. Ngoài ra 
trong quá trình giảng dạy các môn học kế toán, cần 
phải giảng dạy các Chuẩn mực kế toán Việt Nam 
và quốc tế để sinh viên hiểu rõ bản chất của vấn đề 
thay vì quá tập trung vào chế độ kế toán, các nghiệp 
cụ kinh tế cụ thể, v.v.
Thứ tư, chuyển từ phương pháp giảng dạy 
truyền thống sang ứng dụng phương pháp giảng 
dạy tích cực. Phát triển việc dạy học theo hướng 
phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người 
ISSN 2354-0575
Khoa học & Công nghệ - Số 20/Tháng 12 - 2018 Journal of Science and Technology 79
học, lấy người học làm trung tâm. các cơ sở đào 
tạo cần phải có đội ngũ giảng viên đảm bảo trình 
độ để tham gia đào tạo sinh viên theo định hướng 
ứng dụng nghề nghiệp. Điều này đồng nghĩa với 
việc bên cạnh kiến thức chuyên môn trên sách vở, 
đội ngũ giảng viên giảng dạy kế toán phải là những 
người có kinh nghiệm thực tế, có kiến thức đầy đủ 
và thời sự về nghề nghiệp. Đặc biệt, trước sự bùng 
nổ của cách mạng 4.0 thì ngoài khả năng dẫn dắt, 
ứng dụng tri thức thì đội ngũ giảng viên kế toán 
phải có khả năng ứng dụng công nghệ để thực hiện 
các công việc.
Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn tăng cường 
gắn kết giữa lý thuyết và thực tế nhằm phát triển 
kỹ năng nghề kế toán cho sinh viên, để khắc phục 
những vấn đề tồn tại của chương trình đào tạo, 
chúng tôi đề xuất xây dựng mô hình phòng kế toán 
mô phỏng. Với mô hình này, một phòng kế toán ảo 
được xây dựng với các hoạt động kinh tế phát sinh 
phổ biến giống trong thực tế hoạt động của doanh 
nghiệp. Người học được đóng vai kế toán viên 
trong phòng kế toán: Tiếp nhận các thông tin về các 
nghiệp vụ kinh tế theo nội dung công việc mà mình 
được giao phụ trách; xác định bộ chứng từ cần thiết 
để phản ánh các nghiệp vụ phát sinh, thực hiện các 
công việc cần thiết trên các chứng từ, sổ sách kế 
toán với sự hỗ trợ của phần mềm kế toán; tương tác 
trực tiếp với các kế toán viên khác để giải quyết các 
vấn đề phát sinh và thực hiện chu trình kế toán theo 
quy định.
Hình 3.1. Mô hình phòng thực hành kế toán mô phỏng
- Đây là mô hình mới nhưng tương đối dễ 
tiếp cận khi có sự hướng dẫn ban đầu của giảng viên;
- Được thực hành với các nghiệp vụ phát 
sinh thực tế tại công ty vận tải giúp sinh viên hiểu 
rõ hơn về nghiệp vụ, tổ chức công tác kế toán, nắm 
được quy trình làm việc thực tế tại doanh nghiệp nói 
chung và doanh nghiệp vận tải nói riêng;
- Sinh viên học tập hứng thú, tạo ra sự thu 
hút giúp sinh viên hiểu hơn về công việc kế toán và 
nghề nghiệp của mình;
- Sinh viên có thể hoàn thiện được kiến thức 
chuyên môn, trau dồi bổ sung vốn tiếng Anh chuyên 
ngành;
- Hoàn thiện các kỹ năng mềm cho sinh viên: 
Kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng tổ chức công việc, 
khả năng tư duy trong mọi tình huống, giải quyết 
nhanh những khó khăn, vướng mắc.
Thứ năm, thiết lập mối quan hệ giữa các cơ 
sở đào tạo với các doanh nghiệp. Trong thời đại 
cách mạng công nghiệp 4.0, việc thiết lập các mối 
quan hệ với các doanh nghiệp ngày càng mở rộng 
không chỉ với các đơn vị trong nước mà cả ngoài 
nước, bởi điều đó giúp cho hoạt động đào tạo và 
nghiên cứu được gắn kết, giải quyết những vấn đề 
của thực tiễn, đáp ứng tốt cho yêu cầu của doanh 
nghiệp. Trong quá trình tổ chức giảng dạy, cần kết 
hợp với đội ngũ kế toán, viên chuyên nghiệp đang 
công tác tại các công ty, tập đoàn lớn trong và ngoài 
nước có nhiều năm kinh nghiệp làm việc đến trao 
đổi các vấn đề thực tiễn cho sinh viên. Bên cạnh đó 
cần có các quy định để hỗ trợ doanh nghiệp trong 
các chính sách đào tạo nguồn nhân lực kế toán, 
ISSN 2354-0575
Journal of Science and Technology80 Khoa học & Công nghệ - Số 20/Tháng 12 - 2018
cũng như xây dựng các hướng dẫn về định hướng 
và khuyến khích chuyển dịch lao động trong Cộng 
đồng Kinh tế ASEAN.
5. Kết luận
Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đặt ra 
những cơ hội và thách thức nhất định đối với ngành 
kế toán. Do đó, đổi mới đào tạo kế toán để tạo ra 
nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu của 
cuộc cách mạng 4.0 đang là một đòi hỏi cấp bách. 
Chúng ta cần đổi mới nhiều phương diện gồm: 
chương trình đào tạo, giáo trình học liệu, phương 
pháp giảng dạy, nâng cao chất lượng đội ngũ giảng 
viên, tăng cường cơ sở vật chất điều kiện phục vụ tổ 
chức giảng dạy và học tập của sinh viên. Với những 
đổi mới tổng thể và đồng bộ như vậy, công tác đào 
tạo kế toán của các trường đại học ở Việt Nam mới 
có thể nắm bắt được những cơ hội của quá trình hội 
nhập ngày càng sâu rộng vào nền kinh tế thế giới, 
đồng thời mới có thể vượt qua và biến thách thức 
thành các cơ hội từ quá trình toàn cầu hoá đang diễn 
ra mạnh mẽ.
Lời cảm ơn
Nghiên cứu này được tài trợ bởi Trung tâm 
Nghiên cứu Ứng dụng Khoa học và Công nghệ, 
trường Đại học Sư phạm kỹ thuật Hưng Yên thông 
qua đề tài mã số UTEHY T004 P1718.01.
Tài liệu tham khảo
[1]. Võ Văn Nhị, Một số ý kiến về vấn đề đào tạo kế toán, kiểm toán bậc đại học đáp ứng xu thế hội 
nhập kinh tế quốc tế, Đại học Kinh Tế TP. Hồ Chí Minh, 2015, tr. 7-11;
[2]. Vũ Mai Phương, Đào tạo kế toán trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, 3/2017, 
taichinh.vn/.
[3]. Lương Thị Thủy, Nâng cao hiệu quả giảng dạy các học phần thực hành trong đào tạo cử nhân 
ngành kế toán. Tạp chí Kế toán và , số T3 /2017, tr. 21 – 26.
[4]. Đào Thị Đài Trang, Giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo ngành Kế toán trong các trường đại 
học ở Việt Nam nhằm đáp ứng yêu cầu hội nhập. Kỷ yếu Hội thảo khoa học cấp Quốc gia về “Đổi 
mới và nâng cao chất lượng đào tạo kế toán, theo yêu cầu hội nhập”, 2016, tr. 128 – 136.
INNOVATION TRAINING ACCOUNTING INDUSTRY
MEET THE REQUIREMENTS OF INDUSTRIAL REVOLUTION 4.0
Abstract:
Changing teaching methods, accounting training to match the development of the industrial 
revolution 4.0 and the development of the knowledge economy in the current trend of integration. On that 
basis, the paper proposes a number of recommendations to innovate the accounting profession to meet the 
requirements of the industrial revolution 4.0.
Keywords: Training, accounting, revolution 4.0.