Diễn đàn: Polyp niệu quản lành tính gây tắc nghẽn đường bài xuất cao: Báo cáo trường hợp ca lâm sàng tại Bệnh viện Việt Đức

99ÑIEÄN QUANG VIEÄT NAM Số 35 - 08/2019
POLYP NIỆU QUẢN LÀNH TÍNH 
GÂY TẮC NGHẼN ĐƯỜNG BÀI XUẤT 
CAO: BÁO CÁO TRƯỜNG HỢP CA 
LÂM SÀNG TẠI BỆNH VIỆN VIỆT ĐỨC
Benign ureteral polyp causing upper urinary tract 
obstruction: a case report at Viet Duc hospital
Vương Kim Ngân*, Nguyễn Thanh Vân**, Lê Thanh Dũng**, 
Nguyễn Huy Hoàng***, Nguyễn Đức Hoàn****
* Bộ môn chẩn đoán hình ảnh,trường Đại học Y Hà Nội 
** Khoa chẩn đoán hình ảnh, bệnh viện Hữu nghị Việt Đức
*** Khoa phẫu thuật tiết niệu, bệnh viện Hữu nghị Việt Đức
**** Khoa giải phẫu bệnh, bện viện Hữu nghị Việt Đức
I. GIỚI THIỆU
Các tổn thương u nguyên phát từ hệ sinh dục tiết 
niệu đa phần là các u ác tính, u nguyên phát lành tính ở 
niệu quản rất hiếm gặp, trong đó hay gặp nhất là polyp 
xơ biểu mô [1], [2]. Các polyp xơ biểu mô thường mềm 
dài, kéo dài theo niệu quản khoảng 1-5cm, thường có 
dạng như ngón tay (finger-like) lồi vào trong lòng niệu 
quản. Tổn thương hay gặp ở những bệnh nhân từ 20-40 
tuổi, ít gặp ở trẻ em. Triệu chứng lâm sàng thường không 
đặc hiệu, có thể là đau thắt lưng dai dẳng, tiểu máu hoặc 
là các biểu hiện của nhiễm trùng hệ tiết niệu [2]. 
Tắc nghẽn đường bài xuất do polyp niệu quản là 
một nguyên nhân hiếm gặp, chẩn đoán trước mổ bằng 
chẩn đoán hình ảnh tương đối khó khăn [3], [4]. Theo 
một số tác giả nghiên cứu trên nhóm bệnh nhân polyp 
niệu quản chỉ ra vai trò của CLVT thì muộn dựng hình 
đường bài xuất có vai trò gợi ý tổn thương dạng khuyết 
thuốc cản quang, bờ mềm mại, chạy dài theo niệu quản 
hoặc hình xoắn ốc (corkscrew) [4]
Phương pháp điều trị được lựa chọn trong các 
trường hợp polyp niệu quản, đặc biệt các trường hợp 
gây hội chứng tắc nghẽn đường bài xuất là phẫu thuật 
nội soi [5].
II. CA LÂM SÀNG
Trườnghợpcủachúng tôi là bệnh nhân nam 27 
tuổi, tiền sử đau thắt lưng đã khám và chẩn đoán hẹp 
niệu quản bẩm sinh cách 3 năm, đợt này vào viện vì 
lí do đau hố thắt lưng tăng lên, bệnh diễn biến trong 3 
tháng. Thăm khám lâm sàng không phát hiện gì bất 
thường.Trên siêu âm thấy hình ảnh giãn đài bể thận và 
niệu quản trái đoạn 1/3 trên tăng lên so với nhưng lần 
kiểm tra trước, không thấy hình ảnh sỏi gây tắc nghẽn. 
Trên cắt lớp vi tính cho thấy hình ảnh giãn đài bể thận 
SUMMARY
Fibroepithelial ureteral polyp is a benign neoplasm,derived from mesodermal tissue and is a cause of upper urinary 
tract obstruction. The etiology and pathogenic mechanism are unknown. Preoperation diagnosis of ureteral polyps is difficult. 
However, multidetector CT, especially CT urography in excretory phase gives some suggestive signs of ureteral polyp. We 
reporta 27- year- old man with left back pain and diagnosed congenital left ureteral stenosis 3 years ago, untreated, and this 
time presenting with increasing back pain and upper ureteral tract obstruction, admitted Viet Duc University Hospital. On CT 
imaging, the patient was diagnosed upper ureteral tract obstruction due to ureteral tumor. The patient underwent a laparoscopic 
surgery and was diagnosed to be fibroepithelial ureteral polypin operation and histologic examination. This case illustrates a 
rare cause of urinary obstruction that should be considered when the imaging findings and presentation are atypical for more 
common etiologies of ureteral obstruction.
Keywords: fibroepithelial ureteral polyps, ureteral polyps, ureteral obstruction
DIỄN ĐÀN
MEDICAL FORUM
100
DIỄN ĐÀN
ÑIEÄN QUANG VIEÄT NAM Số 35 - 08/2019
và niệu quản trái đoạn 1/3 trên, đoạn niệu quản 1/3 trên 
hẹp lại, thành dày không đều, có cấu trúc dạng tổ chức 
ngấm thuốc sau tiêm trong lòng, theo dõi u niệu quản, 
không thấy thâm nhiễm tổ chức mỡ xung quanh, không 
thấy hạch to lân cận. Trên phim chụp thì muộn, đoạn 
tổn thương có các cấu trúc gây khuyết thuốc trong lòng 
niệu quản, len lỏi bao quanh bởi thuốc cản quang, bờ 
mềm mại, chạy dọc theo niệu quản.
Hình 1. Hình ảnh cấu trúc tổ chức trong lòng niệu quản trái 1/3 trên (mũi tên) 
gây giãn đài bể thận – niệu quản phía trên
.
Hình 2. Hình ảnh chụp thì muộn trên mặt phẳng axial và sagital: các cấu trúc dạng khuyết thuốc trong lòng 
niệu quản, được bao quanh bởi thuốc cản quang len lỏi, bờmềm mại, chạy dọc theo niệu quản (mũi tên).
Hình 3. Hình ảnh chụp thì muộn trên mặt phẳng coronal tái tạo MIP: các dải khuyết thuốc được bao bởi 
các dải thuốc cản quang bờ mềm mại
101
DIỄN ĐÀN
ÑIEÄN QUANG VIEÄT NAM Số 35 - 08/2019
Bệnh nhân được tiến hành phẫu thuật nội soi. Trong mổ ghi nhận, niệu quản đoạn 1/3 trên giãn, đoạn hẹp 
thành dày, mở ra bên trong có nhiều polyp niêm mạc cuộn gấp trong lòng niệu quản gây hẹp trên đoạn dài 5cm. 
Bệnh nhân được mổ cắt đoạn niệu quản có polyp, khâu nối niệu quản. 
Hình 4. Hình ảnh tổn thương niệu quản trái vị trí tổn thương trong phẫu thuật.
Kết quả giải phẫu bệnh khẳng định tổn thương là polyp xơ biểu mô lành tính.
Hình 5. Hình ảnh giải phẫu bệnh: tổn thương được phủ bởi biểu mô đường niệu,
 có quá sản nhẹ tế bào nhân nhỏ đều, sắp xếp rõ cực tính. 
Mô đệm tăng sinh xơ đẩy lồi biểu mô tạo hình ảnh polyp. Không thấy tế bào ác tính
III. BÀN LUẬN
Tổn thương u nguyên phát của niệu quản không 
thường gặp, trong đó chủ yếu là các tổn thương u ác 
tính [1]. Tổn thương u nguyên phát lành tính ở niệu 
quản hiếm gặp trongđó hay hặpnhấtlà polyp xơ biểu mô 
lành tính [1], polyp xơ biểu mô niệu quản chiếm 2-6% 
u niệu quản [6]. Đây là nhóm tổn thương lành tính bắt 
nguồn từ trung biểu mô, ngoài ra có thể có các nhóm u 
trung mô khác như polyp mạch, cơ trơn, bạch huyết, u 
máu, u xơ thần kinh hay nội mạc tử cung [6]. 
Polyp xơ biểu mô niệu quản thường hay gặp tại 
vị trí niệu quản đoạn chậu hông hoặc niệu quản đoạn 
trên, tuy nhiên ở trẻ em tổn thương polyp xơ biểu mô 
này thường gặp ở niệu đạo sau [2], [6]. Một số ghi 
102
DIỄN ĐÀN
ÑIEÄN QUANG VIEÄT NAM Số 35 - 08/2019
nhận trong y văn cho thấy polyp xơ biểu mô niệu quản 
thường có xu hướng gặp ở người lớn độ tuổi 20- 40, 
tỷlệmắcgiữa nam và nữ thay đổi giữa các tài liệu [6]. 
Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh của bệnh lí này còn 
chưa rõ ràng, một số yếu tố nguy cơ được đề cập đến 
là tiền sử chấn thương, tiếp xúc các chất sinh ung thư, 
rối loạn hormone hoặc rối loạn bẩm sinh phát triển các 
thành phần trung biểu mô [5], [6]. 
Biểu hiện lâm sàng của bệnh có thể là tiểu máu, 
đau thắt lưng do tắc nghẽn đường bài xuất hoặc biểu 
hiện nhiễm trùng tiết niệu [2]. Các tổn thương polyp 
niệu quản có thể gây hội chứng tắc nghẽn đường bài 
xuất theo cơ chế nguyên phát do bản thân polyp gây 
hẹp lòng hoặc cơ chế tắc nghẽn thứ phát do quá trình 
lắng đọng sỏi tại vị trí hẹp [3].
Tổn thương polyp niệu quản thường có độ dài từ 
1-5cm, hiếm khi kéo dài đến 10cm, tổn thương thường 
có hình trụ, bờ mềm mại và kéo dài theo chiều dài 
niệu quản [4]. Chẩn đoán tổn thương này trước phẫu 
thuật có thể khó khăn, cần chẩn đoán phân biệt các 
nguyên nhân khác như sỏi, máu cục, u đường bài xuất 
ác tính, Trên phim chụp cắt lớp vi tính tổn thương 
thường có dạng đặc, có thể gây hẹp niệu quản, giãn 
đài bể thận và niệu quản phía trên, sau tiêm có ngấm 
thuốc. Trên thì muộn dựng hình đường bài xuất có thể 
quan sát thấy hình ảnh khuyết thuốc cản quang trong 
lòng niệu quản, bờ mềm mại, kéo dài, có khi thấy hình 
ảnh xoắn ốc (corkscrew) [4]. Trong trường hợp bệnh 
nhân của chúng tôi, bệnh nhân có nhiều polyp nằm gấp 
cuộn trong đường bài xuất gây hẹp gần hoàn toàn niệu 
quản đoạn 1/3 trên, tổn thương bờ tròn, mềm mại tạo 
thành nhiều đường chạy trong lòng niệu quản dạng 
xoắn ốc, có nhưng nét tương đồng với các y văn mô 
tả trước đây. Tuy nhiên do chưa có kinh nghiệm chẩn 
đoán và chưa gặp trường hợp nào đa polyp nên chúng 
tôi đã chẩn đoán nhầm sang u đường bài xuất. Báo cáo 
y văn về các trường hợp polyp niệu quản trên CLVT còn 
hạn chế.Năm 1989, Oseterlingvàcộngsự mô tả trường 
hợp polyp đoạn xa niệu quản trên CLVT, sau đónăm 
2002 Bellinvàcộngsự báo cáo vài trường hợp bệnh 
nhân polyp niệu quản từ năm 1993 đến 1999 và đưa 
ra một số dấu hiệu gợi ý polyp niệu quản là tổn thương 
kéo dài, được bao bởi thuốc cản quang xung quanh, bờ 
mềm mại và các tổn thương này bám vào thành niệu 
quản [4].
Phẫu thuật nội soi dường như là phương pháp tối 
ưu đểtriềutrịpolyp niệuquản.Phẫu thuật nội soi không 
để lại sẹo trên da, giảm thời gian nằm viện, giảm gánh 
nặng cho bệnh nhân. Tuy nhiên trong một vài trường 
hợp, phẫu thuật nội soi có thể bị hạn chế như khó tiếp 
cận vào đoạn niệu quản tổn thương, tầm nhìn bị giới 
hạn bởi không gian nhỏ, nước tiểu có máuKhi đó, 
phương pháp mổ mở, cắt bỏ đoạn niệu quản được cân 
nhắc tiến hành.
Tóm lại, polyp xơ biểu mô niệu quản là một tổn 
thương lành tính hiếm gặp.Chẩn đoán hình ảnh trước 
phẫu thuật còn gặp nhiều khó khăn, cần được nghĩ tới 
sau khi loại trừ các nguyên nhân gây tắc nghẽn đường 
bài xuất hay gặp khác.Phẫu thuật cắt bỏ tổn thương là 
phương pháp được lựa chọn.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Sinha R.K., Jindal T., Kamal M.R. et al. (2013). Fibroepithelial polyp of the ureter.BMJ Case Rep, 2013.
2. Cusano A., Abarzua-Cabezas F., Kesler S. (2014). Fibroepithelial ureteral polyps presenting as ureteropelvic 
obstruction.BMJ Case Rep, 2014.
3. Shive M.L., Baskin L.S., Harris C.R. et al. (2012). Ureteral fibroepithelial polyp causing urinary obstruction.J 
Radiol Case Rep, 6(7), 23–28.
4. Harvin H.J. (2006). Ureteral Fibroepithelial Polyp on MDCT Urography.Am J Roentgenol, 187(4), W434–W435.
5. Chaker K. (2018). Benign fibroepithelial polyp of the ureter: A case report. Urol Case Rep, 22, 15–16.
6. Klézl P., Štanc O., Richterová R. et al. (2013). Benign fibroepithelial polyp of the ureter.Cent Eur J Urol, 66(2), 168–171.
103
DIỄN ĐÀN
ÑIEÄN QUANG VIEÄT NAM Số 35 - 08/2019
TÓM TẮT
Polyp xơ biểu mô niệu quản là một tổn thương lành tính có nguồn gốc trung biểu mô, là một nguyên nhân hiếm gặp gây 
tắc nghẽn đường bài xuất cao. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh còn chưa rõ ràng. Chẩn đoán trước mổ polyp niệu quản còn gặp 
khó khăn. Tuy nhiên cắt lớp vi tính đa dãy, đặc biệt dựng hình đường bài xuất ở thì muộn có một số dấu hiệu gợi ý tổn thương 
này. Chúng tôi báo cáo một trường hợpbệnh nhân nam 27 tuổi, tiền sử đau thắt lưng trái đã được chẩn đoán hẹp niệu quản trái 
bẩm sinh cách 3 năm, chưa điều trị gì, đợt này tình trạng đau thắt lưng và tắc nghẽn đường bài xuất cao tăng lên, được chuyển 
sang bệnh viên Việt Đức. Trên hình ảnh cắt lớp vi tính, bệnh nhân được chẩn đoán tắc nghẽn đường bài xuất cao theo dõi do u 
niệu quản. Bệnh nhân được phẫu thuật sau đó và chẩn đoán trong mổ và giải phẫu bệnh là polyp xơ biểu mô niệu quản.Ca lâm 
sàng này minh họa một nguyên nhân hiếm gặp của tắc nghẽn đường bài xuất, và cần được nghĩ đến khi chẩn đoán hình ảnh và 
lâm sàng không điển hình cho các nguyên nhân khác hay gặp hơn.
Từ khóa: polyp xơ biểu mô niệu quản, polyp niệu quản, tắc nghẽn niệu quản.
Ngày nhận bài: 30.5.2019. Ngày chấp nhận đăng 30.6.2019. 
Người liên hệ: Vương Kim Ngâ, bộ môn CĐHA trường đại học Y hà nội. Email: [email protected]