Đề thi môn Phân tích định lượng

Đề thi môn Phân Tích Định Lượng 
Lớp Hóa 2006, 26/06/2008, 6:45 
Thời gian: 120 phút (không tính 5 phút đọc đề) 
Câu 1. (2 điểm) 
Acid tartaric, H2C4H4O6 (M = 150.087), là một acid yếu 2 chức có pKa1=3.0 và pKa2 = 
4.4. Cần định lượng acid này trong một mẫu chứa khoảng 80% acid tartatric bằng dung dịch 
NaOH 0.1M xác định điểm cuối bằng một chỉ thị màu. Hãy thiết lập quy trình phân tích 
hàm lượng acid tartaric trong mẫu này. (Thiết lập điều kiện chuẩn độ, đuờng cong chuẩn độ, 
chọn chất chỉ thị, lượng cân mẫu, thể tích định mức, công thức định lượng...) 
- Đây là acid yếu có ∆pK = 1.4 chuẩn 
tổng hai nấc. 0.25 đ 
- Phản ứng chuẩn độ: 0.25 đ 
H2C4H4O6 + OH- Æ HC4H4O6- + H2O 
HC4H4O6- + OH- Æ C4H4O62- + H2O 
- Xây dựng đường cong chuẩn độ: chỉ xét nấc 2. 
- Điều kiện chuẩn độ: εNQ < 0.001: pKa2 + pCo + pD = 4.4 + pCo + pD < 8 Æ pCo + 
pD 5. 10-4N. 
- Thực tế để nâng cao độ chính xác, nên chọn Co ≥ 0.05 M Æ thỏa điều kiện chuẩn độ. 
0.25 đ 
- Đường cong chuẩn độ: 0.25 đ 
o F = 1.99 Æ pH = pKa2 + 2 = 6.4 
o F = 2.00 Æ pH = 14 - 0.5 (pKb + pCo + pDF=2) = 14 - 0.5 (9.6 + 1.3 + 0.3) = 8.4 
o F = 2.01 Æ pH = 14 – (pCo + 2 + pDF=2.01) = 10.4 
- Chọn chất chỉ thị: vì là chuẩn độ tổng hai nấc nên có thể xem trường hợp này tương 
tự như chuẩn độ acid yếu đơn chức vì vậy có thể xét đến việc chọn chỉ thị có pT 
thích hợp có độ chính xác cao nhất có thể, tức là giữa F0.999 và F1.001, tức là 7.4 < pT 
< 9.4. Các chỉ thị phù hợp gồm có: chỉ thị hỗn hợp pT = 8.3 và phenolphthalein và 
một số chỉ thị hỗn hợp khác có pT 7.5, 8.9 và 9.0 (tham khảo cách pha chỉ thị hỗn 
hợp này trong sổ tay hóa phân tích). 0.25 đ 
- Pha chế: 
o thể tích dung dịch mẫu: cần 100 mL. 
o Lượng acid: gMVCm acidtartaricacidtartaric 9380.0
80
100**
1000
* == . (chọn nồng độ mẫu 
xấp xỉ 0.05M). 0.25 đ 
o Chuẩn độ: Nạp NaOH vào buret, chuẩn độ lặp 10 mL dung dịch acid tartatric 
hút từ bình định 100 mL, ghi các thể tích VNaOH tiêu tốn (sau khi đã lấy trung 
bình). 0.25 đ 
o Công thức định lượng: đuơng lượng của acid này bằng 2. 
% acid tartaric trong mẫu tính như sau: 
100**
1000
100*
2
1*% tartaricAcid
tartaricAcid
NaOHNaOH M
V
NVtartaricacid = 0.25 đ 
Câu 2. (3.5 điểm) 
Chuẩn độ dung dịch NaOH bằng chất chuẩn “gốc” potassium hydrogen phthalate (KHP), 
pKa1 = 2.93; pKa2 = 5.41; đuợc thực hiện bằng cách cân trực tiếp một lượng xác định KHP 
rắn thay vì hút một thể tích xác định KHP 0.1000N vào erlen. Quy trình này có thể mắc sai 
số từ nhiều nguồn gây sai số khác nhau. Hãy phân định (có giải thích) các trường hợp sau 
đây, nguồn gây sai số là sai số ngẫu nhiên, sai số hệ thống hay không gây sai số. Nếu có gây 
sai số thì dự đoán nồng độ NaOH xác định đuợc như thế nào so với nồng độ NaOH không 
mắc sai số. Phản ứng chuẩn độ như sau 
C8H5O4– + OH– Æ C8H4O42– + H2O 
(a) Cân dùng để lấy KHP không đuợc hiệu chuẩn phù hợp và khối lượng cân luôn 
lệch âm 0.15g. 
Do cân luôn lệch âm, tức là khối lượng hóa chất hiển thị trên cân luôn thấp 
hơn khối lượng thực tế là 0.15 g (ví dụ: đọc trên cân là 5g nhưng thực tế là 
5.15g) làm cho phân tích viên luôn lấy luợng hóa chất nhiều hơn 0.15 g so với 
luợng hóa chất muốn lấy. Æ nồng độ KHP luôn cao hơn nồng độ muốn lấy 
Æ thể tích NaOH cần để chuẩn KHP luôn cao hơn thực tế Æ nồng độ NaOH 
tính ra (tỷ lệ nghịch với thể tích NaOH) luôn thấp hơn thực tế Æ sai số hệ 
thống, và là sai số âm (thiếu). 0.5 đ 
(b) Chỉ thị sử dụng trong phản ứng chuẩn độ luôn đổi màu giữa pH 3 và 4. 
KHP là acid yếu, chuẩn độ bằng NaOH, điểm tương đương nằm ở môi 
truờng kiềm nhẹ, (pH ≈ 14 - 0.5*(pKb1 + pCo) = 9.05) nếu chỉ thị đổi màu 
trong khoảng pH 3-4 thì chắc chắn điểm cuối nằm trước điểm tương đuơng. 
Sai số hệ thống, và là sai số âm. 0.5 đ 
(c) Có bọt khí kẹt trong đầu buret lúc bắt đầu chuẩn độ nhưng mất đi lúc kết thúc 
chuẩn độ. 
Bản thân bọt khí chiếm một thể tích nhật định nào đó, bọt khí kẹt ở đầu 
buret nhưng bị mất và thay thế bằng dung dịch chất chuẩn Æ thể tích dung 
dịch NaOH đọc trên buret lớn hơn thể tích NaOH thực tế dùng để chuẩn 
lượng KHP trong erlenÆ nồng độ NaOH tính toán đuợc sẽ thấp hơn nồng 
độ dung dịch thực tế Æ sai số hệ thống, âm (thiếu). 0.5 đ 
(d) KHP sử dụng trong các lần chuẩn lặp đuợc cân riêng trong các erlen khác nhau 
và chỉ chỉnh zero lúc cân erlen thứ nhất. 
Khối lượng của các erlen trong những lần lặp đều khác nhau, khối lượng 
những erlen của những lần lặp sau có thể lớn hơn hay nhỏ hơn khối lương 
erlen đầu tiên Æ nếu chỉ zero trong lần cân đầu tiên thì sai số mắc phải 
trong những lần cân sau là sai số hệ thống, có thể âm hay dương, và như vậy 
sẽ không phân định đuợc sai số từng erlen là âm hay dương. 0.5 đ 
(e) Không sấy khô KHP trước khi dùng. 
Do không sấy khô, có một lượng nước tồn tại trong KHP nên hàm luợng 
KHP trong mẫu thấp hơn thực tế, thể tích dung dịch KHP sử dụng trong 
phản ứng chuẩn độ sẽ cao hơn thực tế Æ tính ra hàm lượng NaOH sẽ lớn 
hơn thực tế Æ sai số dương. 0.5 đ 
(f) Không sấy khô NaOH trước khi dùng. 
Do không sấy khô, có một lượng nước tồn tại trong NaOH nên hàm luợng 
NaOH trong mẫu thấp hơn so với hàm luợng NaOH trong mẫu khan nhưng 
kết quả của phép chuẩn độ không ảnh hưởng (không gây sai số) do nồng độ 
NaOH tính đuợc từ phép chuẩn độ chỉ phụ thuộc vào nồng độ chất gốc KHP. 
0.5 đ 
(g) Quy trình chuẩn độ yêu cầu pha loãng KHP bằng nước đến 25 mL nhưng phân 
tích viên lỡ pha loãng đến 35 mL ở 1 trong số mẫu chuẩn lặp. 
Độ pha loãng không làm thay đổi số mol hay số đuơng lượng của KHP trong 
erlen, và không ảnh hưởng đáng kể tới khoảng bước nhảy của đuờng cong 
chuẩn độ Æ không ảnh hưởng đến điểm cuối của phản ứng chuẩn độ trong 
trường hợp này Æ không có sai số. 0.5 đ 
Câu 3. (3.5 điểm) 
Hàm lượng Fe trong một mẫu thiên thạch đuợc xác định bằng chuẩn độ oxyhóa khử với 
KMnO4. Hòa tan 0.4185-g mẫu trong acid và dùng cột Walden khử định lượng Fe3+ về Fe2+. 
Chuẩn độ bằng KMnO4 0.02500 M, với hỗn hợp bảo vệ Zymmerman, tốn 41.27 mL. Cho 
VEVE o MnHMnO
o
FeFe 51.1,77.0 2423 /8,/ == ++−++ , [H
+] = 2N 
9 Hãy nêu cấu tạo và cách sử dụng cột Walden: 
Chứa Ag kim loại trong môi trường HCl ở một nồng độ phù hợp có tính tóan 
trướcÆ thế oxyhóa khử của cột phụ thuộc vào nồng độ HCl. Khi sử dụng, nồng 
độ HCl dung dịch mẫu phải bằng với nồng độ HCl trong cột theo như tính toán. 
0.5 đ 
9 Viết các phương trình phản ứng. 0.5 đ 
Trong ống khử Walden: Fe3+ + Ag + HCl Æ Fe2+ + AgCl + H+. 
Khi chuẩn độ: KMnO4 + 5Fe2+ + 8H+ Æ Mn2+ + K+ + 5Fe3+ + 4H2O. 
9 Vẽ đuờng cong chuẩn độ. 
Điều kiện chuẩn độ: 
[ ] VHEE o MnHMnOo MnHMnO 538.12lg5 8*0591.051.1lg50591.0 8/8,' /8, 2424 =+=+= +++−++− 0.25 đ 
[ ]
[ ] 3*
0591.00591.0001.0 '''
1
1 ⎟⎟⎠
⎞
⎜⎜⎝
⎛ +>−=∆⇒<=
=
=
Rx
o
Ox
o
R
o
FOx
FR
NQ nn
EEE
X
Xε 0.25 đ 
∆Eo’=1.538-0.771 =0.767V>(0.0591/1+0.0591/5)*3 0.25 đ 
• F=0.99 Æ VF
FEE oX 89.02*0591.0771.01
lg
1
0591.0'
99.0 =+=−+= 0.25 đ 
• F=1 Æ Vnn
EnEnE
RX
o
RR
o
XX
F 41.16
538.1*5771.0*1''
1 =+=+
+== 0.25 đ 
• F>1 Æ ( ) VFnEE R
o
RF 514.15
2*0591.0538.110591.0'01.1 =−=−−== 0.25 đ 
9 Tính % theo khối lượng Fe2O3 trong mẫu thiên thạch. 
- Số đuơng lượng của KMnO4 tiêu tốn trong phản ứng chuẩn độ: 41.27*0.0250*5 
= 5.15875 mili đương lượng. Đây cũng chính là số mol của Fe có trong 0.4185 g 
thiên thạch. 0.5 đ 
- % Fe2O3 trong thiên thạch: 
%98.4298.4219100*
847.55*2
6882.159*
4185.0*1000
847.55*15875.5% 32 ≈==OFe 0.5 đ