Đẩy mạnh chuyển đổi kinh tế số cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam

39
© Học viện Ngân hàng
ISSN 1859 - 011X 
Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng
Số 224+225- Tháng 1&2. 2021
Đẩy mạnh chuyển đổi kinh tế số cho các doanh nghiệp 
nhỏ và vừa ở Việt Nam
Nguyễn Tuấn Hùng
Học viện Ngân hàng
Trần Ngọc Tiến
Học viện Ngân hàng
Ngày nhận: 11/06/2020 
Ngày nhận bản sửa: 06/01/2021 
Ngày duyệt đăng: 28/01/2021
So với các quốc gia trong khu vực và thế giới, doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) 
ở Việt Nam còn tồn tại nhiều hạn chế: DNNVV đa phần làm dịch vụ, hoạt động sản 
xuất còn ít; doanh thu hàng năm nhỏ, tốc độ tăng trưởng quy mô chậm, phá sản 
giải thể nhiều; tiếp cận với các nguồn lực chính thức còn nhiều hạn chế... Trong làn 
sóng cách mạng công nghiệp 4.0 và tác động quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế 
số, khu vực này gặp thêm không ít thách thức và có vẻ bị tụt lại phía sau so với các 
tập đoàn kinh tế lớn hay khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, đòi hỏi 
cần có những giải pháp quyết liệt để khối DNNVV theo kịp với xu thế phát triển của 
thời đại. Dựa trên việc tổng hợp, phân tích, bài viết nhằm làm rõ vai trò của phát 
triển kinh tế số đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam, chỉ ra các thách 
thức, qua đó đề xuất các giải pháp nhằm thúc đẩy chuyển đổi kinh tế số cho các 
doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam trong thời gian tới.
Từ khóa: Kinh tế số, công nghệ số, doanh nghiệp nhỏ và vừa
Speeding up digital economic transformation for small and medium enterprises in Vietnam
Abstract: Compared with other countries in the region and the world, small and medium enterprises 
(SMEs) in Vietnam still have many limitations: The major of SMEs are doing in field of services, a few 
SMEs take part in production activities; small annual revenue, slow growth, a rising toll of bankruptcy; 
access to official resources remains limited ... In the wave of the industrial revolution 4.0 and the 
impact of the transition to the digital economy, this kind of enterprise faces many challenges and 
seems to be lagging behind compared to large enterprises, state owned enterprises or the foreign-
invested business sector, requires urgen solutions for SMEs to catch up with the recent development 
trends. Based on the synthesis and analysis, the article aims to clarify the role of digital economic 
development SMEs in Vietnam, point out the challenges, thereby introduce solutions to promote 
transforming the digital economy for SMEs in Vietnam in the future.
Keywords: digital economy, digital technology, small and medium enterprises (SMEs)
Hung Tuan Nguyen
Email: hungnt@hvnh.edu.vn
Tien Ngoc Tran
Email: tientn@hvnh.edu.vn
Organization of all: Banking Academy of Vietnam
Đẩy mạnh chuyển đổi kinh tế số cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam
40 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng- Số 224+225- Tháng 1&2. 2021
1. Vai trò của kinh tế số đối với doanh 
nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam
Kinh tế số (Digital economy) là “một nền 
kinh tế vận hành chủ yếu dựa trên công 
nghệ số, đặc biệt là các giao dịch điện tử 
tiến hành thông qua internet”. Ở Việt Nam, 
tại “Diễn đàn Kinh tế tư nhân Việt Nam 
năm 2019”, kinh tế số được hiểu là toàn bộ 
hoạt động kinh tế dựa trên nền tảng số, và 
phát triển kinh tế số là sử dụng công nghệ 
số và dữ liệu để tạo ra những mô hình kinh 
doanh mới1.
Công nghệ số là một quá trình thay đổi từ 
phương thức thủ công truyền thống sang 
áp dụng công nghệ với các trụ cột là big 
data, internet kết nối vạn vật, điện toán đám 
mây2...
Các doanh nghiệp ngày nay đang sử dụng 
chiến lược kinh doanh số trong tất cả các 
hoạt động kinh doanh, hợp lý hóa quy trình 
và sử dụng các công nghệ. Họ đang áp dụng 
chuyển đổi số để tăng cường tương tác với 
khách hàng và nhân viên cũng như mang 
lại trải nghiệm tuyệt vời cho khách hàng3.
Chuyển đổi số (Digital transformation) 
là khái niệm ra đời trong thời kỳ Internet 
bùng nổ, đang trở nên phổ biến trong thời 
gian gần đây, mô tả việc ứng dụng công 
nghệ số (digitalize) vào tất cả các khía cạnh 
của doanh nghiệp hoạt động, tăng hiệu quả 
hợp tác, tối ưu hóa hiệu suất làm việc và 
mang lại giá trị cho khách hàng.4
Sự chuyển biến mạnh mẽ nền kinh tế số 
hiện nay buộc DNNVV5 cần nhận thức vai 
1 https://vietnambiz.vn/kinh-te-so-digital-economy-la-gi-
hieu-them-ve-kinh-te-so
2 https://doceye.vn/tin-tuc/noi-dung/cong-nghe-so-la-gi-
fsi-gioi-thieu-cac-giai-phap-cong-nghe-so-hoa-hang-
dau-hien-nay-22735.html
3https://vinno.vn/kinh-te-so-la-gi-tai-dinh-vi-doanh-
nghiep-trong-nen-kinh-te-so
4https://smartfactoryvn.com/digital-transformation/
chuyen-doi-so-la-gi/
5 Tiêu chí xác định DNNVV được quy định tại Điều 6- 
trò của khoa học công nghệ, cách mạng 
công nghiệp 4.0 và kinh tế số để thấy được 
ảnh hưởng của làn sóng này và quá trình 
chuyển đổi sang kinh tế số là lợi ích tự 
thân, cần quyết tâm, quyết liệt để theo kịp 
xu thế phát triển. Hầu hết các DNNVV hoạt 
động theo phương cách: tập trung cao độ 
với nhà cung cấp và khách hàng kinh doanh 
hạn chế (và chủ yếu là nội địa hóa). Các 
hoạt động kinh doanh được quyết định và 
điều hành bởi một vài nhà quản lý cấp cao, 
thường không có hoặc có ít người quản lý 
cấp trung gian. Quản lý cấp cao chủ yếu tập 
trung cho các quyết định kinh doanh hiện 
tại, các thử nghiệm hay chuyển đổi mang 
tính dài hạn thường ít được quan tâm. Với 
xu thế toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc 
tế, mô hình kinh doanh truyền thống không 
còn phù hợp. Thay đổi mô hình kinh doanh 
và tận dụng kinh tế số sẽ giúp DNNVV mở 
rộng kinh doanh, hướng tới tăng trưởng 
dài hạn. Số hóa có lợi ích lớn cho khu vực 
DNNVV: Thứ nhất, nó tạo điều kiện mở 
rộng kinh doanh; Thứ hai, nó cải thiện hoặc 
tối ưu hóa các hoạt động, giúp giảm chi phí. 
Cụ thể: 
(i) Tiếp cận khách hàng/ nhà cung cấp 
rộng hơn: Chuyển đổi kinh tế số giúp cải 
thiện đáng kể khả năng tiếp cận khách hàng/ 
nhà cung cấp cho DNNVV. Các nền tảng 
thương mại điện tử (Lazada, Shopee) 
giúp DNNVV có thể tiếp cận với các cộng 
đồng khách hàng mới, dễ dàng để quảng 
bá, tiếp thị, cung ứng sản phẩm Ở chiều 
ngược lại, bên cạnh các nhà cung ứng 
truyền thống, nền tảng kỹ thuật số cho phép 
DNNVV tiếp cận với các nhà cung cấp 
mới, kể cả các nhà cung cấp ở ngoài nước.
(ii) Giảm chi phí: Chuyển đổi kinh tế số 
giúp giúp giảm chi phí do tính kinh tế của 
quy mô. Ví dụ, nhà hàng có thể giao đồ ăn 
qua các công cụ giao hàng như Lozi, Now.
Nghị định 39/2018/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều 
của Luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa
NGUYỄN TUẤN HÙNG - TRẦN NGỌC TIẾN
41Số 224+225- Tháng 1&2. 2021- Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng
vn, Ahamove thay vì tự thuê hay tự tổ 
chức đội giao hàng. Tương tự như vậy, nhờ 
các đối tác vận chuyển này mà các shop bán 
hàng online cũng không cần tổ chức hay tự 
mình vận chuyển sản phẩm đến tay người 
tiêu dùng. Các nền tảng kỹ thuật số sẵn sàng 
cung cấp dịch vụ với chi phí hợp lý.
(iii) Cơ hội tối ưu hóa: Các nền tảng kỹ 
thuật số có thể cung cấp những tiện ích tích 
hợp và phân tích giúp đối tác hiểu mô hình 
bán hàng và có khả năng tối ưu hóa dịch vụ 
sản phẩm của họ. Chẳng hạn, Alibaba có kế 
hoạch mang lại điện toán đám mây cho các 
đối tác DNNVV của mình để đảm bảo rằng 
họ có thể làm việc với các hệ thống mới 
nhất và tối ưu hóa hoạt động của họ.
Thời gian qua, với sự xuất hiện nhanh 
chóng của các nền tảng kỹ thuật số trong 
các ngành như vận tải, bán lẻ, du lịch và 
dịch vụ đã giúp các DNNVV tiếp cận nền 
kinh tế số tương đối dễ dàng với chi phí 
thấp. Hầu hết các nền tảng kỹ thuật số 
không yêu cầu DNNVV phải trả một khoản 
đầu tư ban đầu lớn, mà nên chấp nhận chia 
sẻ lợi nhuận. Đồng thời các nền tảng kỹ 
thuật số cũng coi các DNNVV là một phần 
không thể thiếu trong kinh doanh của họ. 
Hay nói cách khác, khách hàng cá nhân, 
doanh nghiệp tư nhân, DNNVV và các loại 
hình doanh nghiệp khác là cốt lõi, là hạt 
nhân quan trọng nhất trong triết lý kinh 
doanh của các nền tảng kỹ thuật số. Đó là 
mối quan hệ cộng sinh. Chẳng hạn, với nền 
tảng công nghệ tiên tiến và khả năng xây 
dựng xu hướng tốt cùng nguồn lực từ các 
quỹ đầu tư, Grab đã biến giấc mơ về một 
kỳ lân công nghệ mang lại các gói dịch vụ 
di chuyển văn minh, minh bạch về quãng 
đường và giá thành thành điều có thể thực 
hiện tại Việt Nam nói riêng và Đông Nam 
Á nói chung. Tại Việt Nam, với mạng lưới 
hợp tác phủ rộng trên 30 tỉnh- thành phố 
trong thời gian qua, các đơn vị vận tải trên 
cả nước đã bắt tay hợp tác Grab, mối quan 
hệ tương hỗ này đã giúp nhiều bên cùng có 
lợi. Nền tảng công nghệ khi kết nối đúng 
cách sẽ tạo nên lợi thế cạnh tranh mới cho 
các DNNVV, tránh bị “cá lớn nuốt cá bé”. 
Rộng hơn, các nền tảng lớn có thể kéo 
theo sự phát triển của nhiều nền tảng con 
như một hệ sinh thái. Facebook, Google, 
Amazon, Alibaba chính là những ví dụ 
điển hình. Những nền tảng toàn cầu này đã 
tạo ra những nền tảng nhỏ hơn phục vụ các 
DNNVV, trong một hệ sinh thái chung do 
chính họ phát triển. 
Từ đó có thể thấy, các nền tảng kỹ thuật số 
và chính phủ sẽ quan tâm đến cải thiện tỷ lệ 
số hóa cho các DNNVV. Hai bên nên phối 
hợp chặt chẽ cùng nhau tìm hiểu và giải 
quyết những thách thức mà DNNVV phải 
đối mặt. Có thể có những lo ngại rằng các 
nền tảng kỹ thuật số đặt ra những yêu cầu 
khắt khe, DNNVV có thể bị coi là con mồi 
và bị phân biệt đối xử nhưng nên lưu ý rằng 
một trong những tính năng chính của công 
nghệ kỹ thuật số là “chi phí chuyển đổi” 
tương đối thấp sẽ đảm bảo rằng DNNVV 
có thể hưởng lợi, điều quan trọng là tạo ra 
một môi trường cạnh tranh lành mạnh giữa 
các nền tảng kỹ thuật số, để DNNVV có thể 
chọn được nhiều nhất điều khoản và điều 
kiện ưu đãi, thu được nhiều lợi ích nhất.
2. Những thách thức của kinh tế số với 
doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam
Ông Nguyễn Kim Hùng6, Chủ tịch HĐQT 
Tập đoàn Kim Nam chia sẻ, “thời gian qua, 
các khái niệm “nền kinh tế số”, “chuyển 
đổi số” được nhắc tới rất nhiều, song với 
nhiều DNNNV, hiểu biết thực sự về vấn đề 
này để đưa vào ứng dụng còn rất hạn chế. 
Với phần lớn DNNVV thì các khái niệm 
trên mới chỉ “nghe”, chứ để hiểu về chuyển 
6 Nguồn: 
chuyen-doi-so-cuoc-choi-doi-van-cho-doanh-nghiep-
nho-va-vua-318022.html
Đẩy mạnh chuyển đổi kinh tế số cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam
42 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng- Số 224+225- Tháng 1&2. 2021
đổi số, kinh tế số còn là quá trình dài, vì 
chúng ta chưa có sự phổ cập chính thức về 
chuyển đổi số nên cộng đồng doanh nghiệp 
rất thiếu thông tin về hoạt động này. Khi 
Việt Nam gia nhập kinh tế số toàn cầu thì 
cơ hội là rất lớn, song trụ cột nền kinh tế 
nằm ở khu vực doanh nghiệp với 98% có 
quy mô nhỏ và vừa, vốn chưa hình dung cụ 
thể chuyển đổi số là gì, nên đây là điều đầu 
tiên cần phải giải quyết. Doanh nghiệp phải 
hiểu thì mới nắm được giá trị, từ đó đưa 
vào chiến lược kinh doanh. Khi cả cộng 
đồng doanh nghiệp cùng chung một kế 
hoạch, trong đó có kinh tế số và chuyển đổi 
số, thì lúc đó trụ cột kinh tế số mới có thể 
phát huy hiệu quả”. Tổng hợp quan điểm 
của các chuyên gia cho thấy, DNNVV hiện 
nay đang gặp phải nhiều thách thức trong 
việc tham gia vào nền kinh tế số.
Thứ nhất, DNNVV có kiến thức hạn chế về 
số hóa. Trong cấu trúc của DNNVV từ con 
người đến trang thiết bị của doanh nghiệp 
đều đang gặp khó trong việc chuyển đổi số. 
Đặc biệt sự thiếu nhận thức và kiến thức 
về kinh tế số là trở ngại đáng kể đối với 
hành trình số hóa của DNNVV. Trong đó, 
những người chủ doanh nghiệp (quản lý 
cấp cao) cảm thấy số hóa là một hành trình 
phức tạp, tốn kém và xa rời với khả năng 
của họ. Hơn nữa họ cũng chưa nhận thức 
rõ sự hữu ích của số hóa, đồng thời khi số 
hóa thông tin thường phân tán, không dễ 
dàng truy cập, gặp rào cản ngôn ngữ. Hiện 
nay, các kiến thức hay thông tin về số hóa 
tại các DNNVV dựa vào truyền miệng, ít 
trực tuyến, nguồn cung cấp thiếu, rời rạc. 
Các công cụ và thông tin về kinh tế số bằng 
tiếng Việt dành cho DNNVV vô cùng hạn 
chế, việc tiếp cận các luồng thông tin bằng 
tiếng Anh thực sự là thách thức đối với loại 
hình doanh nghiệp này. Phần lớn các tài 
liệu tự học về các công cụ kỹ thuật số cũng 
chỉ có sẵn bằng tiếng Anh. Cải thiện quyền 
truy cập vào thông tin về công nghệ kỹ thuật 
số cho chủ sở hữu và quản lý cấp cao của 
DNNVV bằng cách cung cấp nó bằng ngôn 
ngữ tiếng Việt có thể tạo ra sự khác biệt 
lớn. Đó là gợi ý tinh chỉnh để các chương 
trình đào tạo, giáo dục, cố vấn hiện có cho 
các DNNVV hiệu quả hơn. Môi trường 
kinh doanh không minh bạch, môi trường 
trực tuyến không an toàn cũng làm cho các 
DNNVV không có thông tin cần thiết và 
nhận thức rõ ràng về các công ty cung cấp 
nền tảng kỹ thuật số. Họ đôi khi mất một 
chi phí lớn nhưng chuyển đổi số không 
thành công hoặc không được bảo mật theo 
cam kết. Chính phủ cũng nên xem xét làm 
việc với các nền tảng kỹ thuật số đang liên 
hệ trực tiếp với DNNVV để truyền đạt kiến 
thức về số hóa, đồng thời theo dõi và giám 
sát quá trình chuyển đối số mà các nền tảng 
này cung ứng cho các DNNVV. Về tương 
lai, phải hoàn thiện môi trường kinh doanh 
và pháp luật kinh doanh cho kinh tế số.
Thứ hai, các DNNVV không muốn thay 
đổi quy trình kinh doanh quen thuộc cũng 
như nhận thức của họ về đầu tư chuyển đổi 
số cần chi phí không nhỏ. Nhiều chủ sở hữu 
hay quản lý cấp cao thiếu kiến thức về các 
bước thực tế cần phải thực hiện để đưa hoạt 
động kinh doanh của họ tích hợp với công 
nghệ kỹ thuật số dù cho họ đã biết về lợi 
ích số hóa có thể mang lại. Họ có xu hướng 
chống lại áp dụng các công nghệ mới do 
các rủi ro nhận thấy và gánh nặng tài chính 
liên quan.
Trên thực tế, chi phí cho việc áp dụng kỹ 
thuật số (sản phẩm điện tử viễn thông, dịch 
vụ công nghệ thông tin) đã giảm đáng kể 
trong thời gian qua. Chi phí kết nối băng 
thông rộng giảm dần theo thời gian, một 
phần nhờ vào những nỗ lực doanh nghiệp 
kinh doanh dịch vụ và của chính phủ trong 
cung cấp và phổ cập Internet tới mọi đối 
tượng người dân. Hơn nữa, các nền tảng kỹ 
thuật số có xu hướng không tính phí thanh 
toán trả trước mà thay vào đó áp dụng mô 
NGUYỄN TUẤN HÙNG - TRẦN NGỌC TIẾN
43Số 224+225- Tháng 1&2. 2021- Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng
hình chia sẻ lợi nhuận hoặc tính phí hợp 
lý theo định kỳ. Nhờ sự bùng nổ về công 
nghệ đám mây, phần mềm ứng dụng, các 
DNNVV tìm kiếm giải pháp số hóa với giá 
cả phải chăng. Đầu tư ban đầu không còn 
là rào cản lớn trên con đường đạt được số 
hóa. Thực hiện bước đầu tiên để số hóa một 
phần công việc kinh doanh là thách thức 
lớn nhất đối với DNNVV, nhưng một khi 
điều này đã được hoàn thành, gia tăng cải 
tiến sẽ đến tự nhiên và dễ dàng hơn. Do đó, 
đòi hỏi cấp thiết của DNNVV là tìm kiếm 
nền tảng nào phù hợp với nhu cầu, ngân 
sách của họ và nơi họ nên tìm kiếm sự hỗ 
trợ để bắt đầu quá trình số hóa.
Thứ ba, các DNNVV thiếu kiến thức 
chuyên môn về công nghệ số. Khi chuyển 
đổi số DNNVV đòi hỏi các kiến thức 
chuyên môn với các công nghệ kỹ thuật số. 
Nếu không có nguồn nhân lực có chuyên 
môn các doanh nghiệp nhỏ dường như bị 
động trong việc số hóa. Đầu tiên là những 
con người có khả năng sử dụng nền tảng kỹ 
thuật số như chủ sở hữu, quản lý cấp cao 
của doanh nghiệp. Đây là lý do vì sao cần 
phối hợp giữa các chuyên gia, công ty công 
nghệ hỗ trợ trực tiếp doanh nghiệp nắm bắt 
về chuyển đổi số theo hướng cầm tay chỉ 
việc, dìu họ đi những bước đầu tiên. Hơn 
nữa, quá trình thực hiện số hóa cho doanh 
nghiệp cần thuê các chuyên gia công nghệ 
thông tin (CNTT) bán thời gian hoặc toàn 
thời gian hỗ trợ doanh nghiệp trong giai 
đoạn đầu. Lựa chọn này không dễ dàng cho 
hầu hết các DNNVV đang tìm cách xây 
dựng khả năng kỹ thuật số của họ do chi 
phí lao động tương đối cao, đặc biệt ở các 
tỉnh và nông thôn thì nhân lực lĩnh vực này 
vô cùng khan hiếm. Đây là gợi ý cho việc 
cần tạo nguồn cung cấp nhân lực dồi dào 
với chi phí hợp lý là cấp thiết để bổ sung sự 
thiếu hụt vể mảng CNTT cho các DNNVV.
3. Một số giải pháp phát triển kinh tế số cho 
các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam
Theo chuyên gia tài chính Nguyễn Trí 
Hiếu7, nền tảng kỹ thuật số dựa trên 3 cấu 
phần: “Một là hạ tầng cơ sở kỹ thuật số, 
bao gồm máy điện toán, Internet, mạng xã 
hội và các phương tiện truyền thông; hai 
là cơ chế, quy trình để vận hành các cơ sở 
đó; ba là mô hình kinh doanh dựa trên nền 
tảng kỹ thuật số, một trong đó là thương 
mại điện tử. Với ba cấu phần này, doanh 
nghiệp cần nắm bắt được hiện tại Việt Nam 
và doanh nghiệp mình đang ở mức độ nào 
của quy mô hạ tầng cơ sở, thể chế đã hoàn 
thiện ở mức nào và mô hình kinh doanh 
đang ở đâu để có thể định vị, từ đó đưa ra 
chiến lược đầu tư và chuyển đổi. Bên cạnh 
đó, các nhà quản trị của doanh nghiệp cũng 
phải thực sự quyết tâm dần thoát khỏi mô 
hình kinh doanh truyền thống để đi vào mô 
hình kinh doanh trên nền tảng kỹ thuật số, 
từ đó mới có chiến lược đầu tư cụ thể vào 
công nghệ và nguồn nhân lực, đưa doanh 
nghiệp bước vào giai đoạn phát triển mới”. 
Như vậy, để thúc đẩy kinh tế số cho các 
doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam, các 
giải pháp cần được quan tâm đồng bộ.
Thứ nhất, cung cấp hỗ trợ ban đầu giúp 
DNNVV chuyển đối số
Việc cung cấp hỗ trợ ban đầu cho DNNVV 
trong chuyển đổi số có nhiều nội dung cần 
thực hiện. 
(i) Chẳng hạn cung cấp thông tin phù hợp, 
đào tạo về kỹ thuật số và công nghệ. Bản 
thân doanh nghiệp còn hạn chế về tư duy, 
kiến thức chuyển đổi số do chưa có sự đào 
tạo bài bản trong lĩnh vực này, trong khi 
đối với việc cung ứng giải pháp công nghệ, 
doanh nghiệp phải tiếp cận với nhiều thuật 
ngữ chuyên ngành, tài liệu chủ yếu là tiếng 
Anh. Việc gặp khó khăn ngay từ ban đầu, 
7 Nguồn: 
chuyen-doi-so-cuoc-choi-doi-van-cho-doanh-nghiep-
nho-va-vua-318022.html
Đẩy mạnh chuyển đổi kinh tế số cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam
44 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng- Số 224+225- Tháng 1&2. 2021
cộng thêm khả năng nắm vững công nghệ 
mới còn yếu khiến DNNVV không dám 
mạnh tay đầu tư cho chuyển đổi số. Hỗ trợ 
thông tin, kiến thức kinh tế số bằng tiếng 
Việt, đào tạo nâng cao trình độ tiếng Anh 
cho chủ sở hữu hay quản lý cấp cao của 
DNNVV là bước thúc đẩy quan trọng để 
các DNNVV tham gia vào nền kinh tế số. 
Hỗ trợ này sẽ biến ngoại lực thành nội lực, 
biến quá trình chuyển đổi số là lợi ích tự 
thân của các DNNVV.
(ii) Trong chiến lược số hóa nền kinh tế, 
chính phủ cần cân nhắc một khoản tài chính 
hỗ trợ cho các DNNVV chuyển đổi số. Có 
thể ý nghĩa của các khoản này chưa được 
định lượng nhưng chắc chắn thúc đẩy khu 
vực này tiến lên, tham gia nhanh hơn vào 
quá trình “số hóa”. Bên cạnh đó, chính phủ 
có thể kết hợp với các nền tảng tài chính 
kỹ thuật số (fintech) để hỗ trợ tài chính bổ 
sung cho DNNVV. DNNVV tiếp cận sản 
phẩm cho vay ngang hàng (P2P) dễ dàng 
hơn, nhanh hơn, rẻ hơn, linh hoạt hơn nhiều 
so với phương thức cho vay truyền thống. 
Với xếp hạng tín dụng phù hợp và lý lịch 
được xác minh, khu vực doanh nghiệp này 
có thể nhận khoản vay P2P trong một vài 
giờ, trong khi phương pháp truyền thống 
bình thường cần nhiều tài liệu, thông tin và 
mất vài tuần hoặc vài tháng mới giải quyết 
xong hồ sơ vay. DNNVV có thể giao tiếp 
trực tiếp với các nhà đầu tư, thực hiện việc 
cung cấp thông tin thích hợp, chính xác thì 
họ có nhiều cơ hội nhận được khoản vay hỗ 
trợ này. Các khoản vay P2P thường minh 
bạch và không có chi phí ẩn, tuy nhiên hình 
thức này phải chịu rủi ro nền tảng như gian 
lận, mất khả năng thanh toán và sụp đổ hệ 
thống bên cạnh các rủi ro khác phát sinh từ 
thị trường, hiệu suất hoặc thanh khoản. Để 
bảo vệ người vay (DNNVV) và người cho 
vay (các fintech), chính phủ cần phải thành 
lập hệ thống pháp lý về quy tắc thâm nhập 
thị trường và điều chỉnh hành vi của các nền 
tảng. Điều này sẽ giúp duy trì sự tăng trưởng 
của thị trường và tạo điều kiện cho DNNVV 
cơ hội tiếp cận nguồn vốn P2P, từ đó thúc 
đẩy họ hỗ trợ chuyển đổi kỹ thuật số. 
Thứ hai, xây dựng đội ngũ nguồn nhân 
lực cho chuyển đổi số
Nguồn nhân lực của Việt Nam chưa đáp 
ứng yêu cầu chuyển đổi sang kinh tế số. 
Chúng ta đang có sự thiếu hụt nguồn nhân 
lực chất lượng cao, nhất là nhân lực công 
nghệ thông tin và truyền thông. Giáo dục 
Việt Nam chưa theo kịp xu thế phát triển 
vũ bão của kinh tế số, kinh tế sáng tạo trên 
thế giới hiện nay. Vấn đề này nếu không 
được quan tâm đầu tư thích đáng trong 
thời gian tới sẽ là một điểm nghẽn lớn cho 
phát triển kinh tế số ở nước ta. Hạn chế về 
nguồn nhân lực cho kinh tế số nằm ở cả 
ba cấp độ: cấp độ đại trà của xã hội cho 
việc ứng dụng công nghệ số; nhóm làm 
việc trực tiếp trong lĩnh vực này và nhóm 
nắm vai trò chủ chốt có khả năng dẫn dắt 
quá trình chuyển đổi số. Đây thực sự là một 
thách thức. Chính phủ và các bộ ngành cần 
tăng cường, cải thiện chất lượng hệ thống 
giáo dục- đào tạo trực tiếp hướng tới tạo ra 
nhiều nhân lực cho lĩnh vực này.
Cần đổi mới hệ thống giáo dục, đào tạo 
kĩ năng mới, nhất là bậc đại học và dạy 
nghề; phát triển nhân lực công nghệ thông 
tin- truyền thông và nhân lực số. Ngoài ra 
cần biết thu hút nhân tài của Việt Nam trên 
thế giới, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, khởi 
nghiệp sáng tạo để cùng đóng góp cho sự 
phát triển kinh tế số trong nước.
Đối với các DNNVV thì chủ doanh nghiệp, 
quản lý cấp cao cần trang bị kiến thức, 
thống nhất về tư tưởng và quyết tâm hành 
động chuyển đổi sang kinh tế số. Đồng thời, 
khu vực doanh nghiệp này cần tìm được 
đội ngũ hỗ trợ, tư vấn về nền tảng kỹ thuật 
số luôn sẵn sàng với chi phí phải chăng.
Thứ ba, tăng cường sự hợp tác: Chính 
phủ - các nền tảng kỹ thuật số- DNNVV
NGUYỄN TUẤN HÙNG - TRẦN NGỌC TIẾN
45Số 224+225- Tháng 1&2. 2021- Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng
Cần nhận thức rằng nền tảng kỹ thuật số là 
thành tố quan trọng của kinh tế số. Các tổ 
chức sở hữu nền tảng kỹ thuật số là người 
cung ứng dịch vụ kỹ thuật số chính cho 
doanh nghiệp. Họ có chuyên môn và là đối 
tượng trực tiếp có thể cải thiện khả năng kỹ 
thuật số của DNNVV, đồng thời đó cũng là 
quá trình mở rộng kinh doanh của họ. Trong 
quá trình hợp tác ba bên này, Chính phủ 
đề xuất các ý tưởng, các nhu cầu xây dựng 
kinh tế số để thu hút các nền tảng số phù 
hợp tham gia, đưa ra các khung pháp chế để 
quản lý và tạo điều kiện cho các nền tảng kỹ 
thuật số ngày càng phát triển. Hơn nữa, các 
nền tảng kỹ thuật số phải duy trì các cam 
kết phát triển dịch vụ, tăng cường bảo vệ 
thông tin, dữ liệu, quyền riêng tư, an ninh 
mạng cho người tiêu dùng cũng như hỗ trợ 
xây dựng chính phủ điện tử, giúp đỡ doanh 
nghiệp chuyển đổi số. Nếu Chính phủ và 
các nền tảng kỹ thuật số có thể hỗ trợ tích 
cực cho nhau thì quá trình số hóa của các 
DNNVV có thể diễn ra hiệu quả hơn. 
Không có nghi ngờ rằng việc thúc đẩy số 
hóa cho DNNVV là cần thiết bởi kết nối 
kỹ thuật số khiến cho các công đoạn kinh 
doanh đang trở nên nhanh hơn, rộng hơn và 
ít tốn kém hơn. Tuy nhiên, không phải tất 
cả các DNNVV đều sẵn sàng chuyển đổi 
số mà không cần sự hỗ trợ từ Chính phủ và 
các nền tảng kỹ thuật số. Các chủ DNNVV 
luôn bận rộn với các hoạt động kinh doanh 
hàng ngày, họ không có khả năng áp dụng 
các biện pháp kinh doanh mới để cải thiện 
hoạt động của họ nếu không chắc chắn về 
lợi ích của việc áp dụng kỹ thuật số, nhất là 
khi họ không thể xác định các công nghệ kỹ 
thuật số phù hợp nhất. Sự hiện diện của các 
rào cản như vậy có thể giải thích mức độ 
chuyển đổi số của khu vực này chậm như 
hiện nay. Tuy nhiên, khi rào cản ban đầu đã 
được tháo gỡ, số hóa trở nên dễ dàng hơn 
và chính phủ thành lập các chương trình 
hỗ trợ thì xu thế chuyển đổi số ở khu vực 
doanh nghiệp này sẽ diễn ra bùng nổ.
4. Kết luận
Bằng quan sát thực tế và việc phân tích, 
tổng hợp thông tin, bài viết nhằm chỉ ra vai 
trò quan trọng của kinh tế số đối với phát 
triển DNVVN trên các khía cạnh như khả 
năng tiếp cận khách hàng/nhà cung cấp; 
giảm chi phí và cơ hội tối ưu hóa hoạt động; 
tuy nhiên DNVVN cũng phải đối mặt với 
những thách thức trong quá trình chuyển 
đổi kinh tế số về hiểu biết, chi phí và kinh 
nghiệm sử dụng; do đó những giải pháp cần 
được quan tâm nhằm thúc đẩy kinh tế số 
đối với các DNVVN là: (1) cung cấp hỗ 
trợ ban đầu giúp DNNVV chuyển đối số; 
(2) xây dựng đội ngũ nguồn nhân lực cho 
chuyển đổi số; và (3) tăng cường sự hợp tác 
giữa Chính phủ- các nền tảng kỹ thuật số và 
DNNVV.
Hạn chế của nghiên cứu là dựa vào việc 
tổng hợp phân tích chủ quan của nhóm tác 
giả mà chưa có cuộc khảo sát cụ thể đối với 
các DNVVN và các đơn vị cung cấp các 
nền tảng kỹ thuật số để có các bình luận sâu 
và tin cậy hơn về các thách thức đặt ra cũng 
như yêu cầu trong việc phát triển kinh tế số 
đối với các DNVVN ở Việt Nam ■ 
Tài liệu tham khảo
Chính phủ (2018), Nghị định 39/2018/NĐ-CP qui định chi tiết một số điều của Luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Economic Research Institute for ASEAN and East Asia (ERIA), Final Report, Study on MSMEs Participation in the 
Digital Economy in ASEAN
Economist Intelligent Unit-EIU (2010), Digital Economy Rankings: Beyond E-readiness.
html
Đẩy mạnh chuyển đổi kinh tế số cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam
46 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng- Số 224+225- Tháng 1&2. 2021
https://vietnambiz.vn/kinh-te-so-digital-economy-la-gi-hieu-them-ve-kinh-te-so-20200520092924294.htm
https://doceye.vn/tin-tuc/noi-dung/cong-nghe-so-la-gi-fsi-gioi-thieu-cac-giai-phap-cong-nghe-so-hoa-hang-dau-hien-
nay-22735.html
https://www.most.gov.vn/vn/tin-tuc/18499/kinh-te-so--tac-dong--co-hoi-va-kha-nang-tan-dung-cua-viet-nam.aspx
https://doanhnhanvn.vn/kinh-te-so-la-gi-kinh-te-so-o-viet-nam-phat-trien-the-nao-22049.html
https://vinno.vn/kinh-te-so-la-gi-tai-dinh-vi-doanh-nghiep-trong-nen-kinh-te-so 
Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) (2018), Chiến lược Cách mạng công nghiệp 4.0: Đánh giá và đề 
xuất chính sách, Báo cáo, Hà Nội, tháng 11/2018.