Đánh giá kết quả sớm phẫu thuật Sandwich điều trị dị dạng lồi ngực bẩm sinh

PHẪU THUẬT TIM MẠCH VÀ LỒNG NGỰC VIỆT NAM SỐ 24 - THÁNG 8/2018 
 14 
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ SỚM PHẪU THUẬT SANDWICH 
ĐIỀU TRỊ DỊ DẠNG LỒI NGỰC BẨM SINH 
Trần Thanh Vỹ*, Lê Quang Đình*, Hồ Tất Bằng** 
TÓM TẮT: 
27 trường hợp lồi ngực được phẫu thuật 
(17 nam và 10 nữ), tuổi trung bình là 7 tuổi. 
Thời gian phẫu thuật trung bình là 45 phút, 
thời gian nằm viện sau phẫu thuật trung bình là 
4 ngày, không có tử vong, tai biến hậu phẫu. 
Phẫu thuật Sandwich là phương pháp phẫu 
thuật ít xâm lấn trong điều trị dị dạng lồi ngực 
bẩm sinh. Kết quả bước đầu cho thấy đây là 
phương pháp an toàn, thời gian hồi phục 
nhanh, hiệu quả và có tính thẩm mỹ cao. 
Từ khóa: Lồi ngực, phẫu thuật Sandwich. 
SUMMARY 
EARLY RESULTS AFTER TREATMENT 
OF CONGENITAL PECTUS CARINATUM 
BY SANDWICH PROCEDURE 
 27 patients, 17 men and 10 women, 
mean age is 7. Mean length of surgery was 45 
minutes, hospital stay after intervention was 4 
days. No patients died and had postoperative 
complications. Sandwich procedure is a 
minimally invasive surgical treatment of 
congenital pectus carinatum. Initial results 
show that this method is safe, effective and 
highly aesthetic. 
 Keyword: Pectus carinatum, Sandwich 
procedure. 
I. GIỚI THIỆU 
Dị dạng lồi ngực (hay còn gọi là ngực ức 
gà) là một bất thường bẩm sinh của thành ngực 
trước, phổ biến thứ hai sau lõm ngực. Đặc trưng 
của dị tật này là xương ức và khung sườn phía 
trước nhô ra bất thường gây ảnh đến thẩm mỹ, 
tạo tâm lý mặc cảm, chức năng hô hấp ít nhiều 
bị ảnh hưởng [3] [6]. 
Hình 1: Dị dạng lồi ngực 
* Khoa Lồng ngực Mạch máu – Bệnh viện Đại Học Y Dược TP.HCM 
**Bộ môn phẫu thuật lồng ngực tim mạch – Đại Học Y Dược TPHCM 
Người chịu trách nhiệm khoa học: Ths Trần Thanh Vỹ 
Ngày nhận bài: 15/07/2018 - Ngày Cho Phép Đăng: 20/07/2018 
Phản Biện Khoa học: PGS.TS. Đặng Ngọc Hùng 
 GS.TS. Lê Ngọc Thành 
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ SỚM PHẪU THUẬT SANDWICH ĐIỀU TRỊ DỊ DẠNG LỒI NGỰC BẨM SINH 
 15 
Lồi ngực bẩm sinh có tỉ lệ vào khoảng 
1:1000 trẻ, ít hơn so với lõm ngực (1:400). Lồi 
ngực ở nam nhiều gấp 4 lần so với nữ. Khoảng 
25% bệnh nhân có người thân mắc dị dạng lồi 
ngực. 20% bệnh nhân có kèm theo bệnh lý tim 
bẩm sinh, 22% có kèm vẹo xương sống [4] 
II. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU 
TRỊ LỒI NGỰC 
2.1. Đeo khung chỉnh sửa 
- Hiệu quả hạn chế, không triệt để, thường 
không có tác dụng trong những trường hợp lồi 
ngực nặng hoặc lồi ngực kết hợp lõm ngực. 
- Đeo khung thường xuyên và kéo dài gây 
bất tiện trong sinh hoạt 
- Đòi hỏi người bệnh phải tuân thủ điều 
trị, tái khám định kỳ, thời gian điều trị kéo dài 
- Một số trường hợp dị ứng da, thay đổi 
sắc tố da do tiếp xúc với khung ép thường 
xuyên trong thời gian dài. 
Hình 2: Đeo khung chỉnh sửa Hình 3: Chàm da sau thời gian dài đeo khung 
chỉnh sửa 
2.2. Phẫu thuật Ravitch : cắt bỏ phần xương ức và sụn sườn nhô ra, kèm theo hay không đặt 
thanh thép cố định xương ức. 
- Xâm lấn nhiều, dễ tổn thương trung thất 
- Đau nhiều sau phẫu thuật 
- Vấn đề thẩm mỹ do sẹo xấu vùng ngực trước 
Hình 4: Phẫu thuật Ravitch 
PHẪU THUẬT TIM MẠCH VÀ LỒNG NGỰC VIỆT NAM SỐ 24 - THÁNG 8/2018 
 16 
Hình 5: Sẹo sau phẫu thuật Ravitch 
2.3. Phẫu thuật Nuss cải biên: phẫu thuật đặt 2 thanh nâng ngực phía trong lồng ngực kết hợp 
cắt bỏ phần sụn sườn lồi ra, tác giả Vũ Hữu Vĩnh cùng các cộng sự (2015) báo cáo sửa chữa thành 
công 11 bệnh nhân có dị tật lồi ngực [2]. 
Hình 6: Phẫu thuật Nuss cải biên 
2.4. Phẫu thuật Abramson [5]: là phẫu thuật dùng 1 thanh ép bên ngoài lồng ngực. Hiệu quả 
kém ở những bệnh nhân lồi ngực không đối xứng, lồi ngực kèm lõm ngực. 
Hình 7: Phẫu thuật Abramson 
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ SỚM PHẪU THUẬT SANDWICH ĐIỀU TRỊ DỊ DẠNG LỒI NGỰC BẨM SINH 
 17 
2.5. Phẫu thuật Sandwich: tác giả Hyung 
Joo Park (2016) báo cáo thực hiện thành công 
58 bệnh nhân bị lồi ngực và lồi ngực kết hợp 
lõm ngực bằng cách sử dụng hai thanh kim 
loại trong và ngoài lồng ngực ép lại, chỉnh sửa 
dị dạng bằng lực ép giữa hai thanh, đặt tên 
phẫu thuật Sandwich [7]. 
Tại bệnh viện Đại học Y Dược TP. Hồ 
Chí Minh, chúng tôi đã bắt đầu thực hiện 
phẫu thuật ít xâm lấn điều trị lồi ngực bẩm 
sinh bằng bộ dụng cụ thanh kép từ tháng 
5/2016. 
III. CHỈ ĐỊNH ĐIỀU TRỊ [7] 
- Lồi ngực bẩm sinh đối xứng 
- Lồi ngực bẩm sinh không đối xứng 
- Lồi ngực kết hợp lõm ngực 
IV. QUY TRÌNH PHẪU THUẬT 
- Bệnh nhân được nhập viện, thực hiện 
các xét nghiệm tiền phẫu, siêu âm tim, đo chức 
năng hô hấp, khám tiền mê chu phẫu. 
- Chụp cắt lớp vi tính lồng ngực không 
tiêm thuốc cản quang để đánh giá chính xác 
hình thái học lồng ngực 
PHẪU THUẬT TIM MẠCH VÀ LỒNG NGỰC VIỆT NAM SỐ 24 - THÁNG 8/2018 
 18 
4.1. Bộ dụng cụ phẫu thuật : bao gồm bộ 
dụng cụ phẫu thuật cơ bản, hai thanh kim loại: 1 
thanh trong lồng ngực, 1 thanh ngoài lồng ngực, 
dụng cụ uốn thanh, bộ vít + tua vít kết hợp 2 
thanh kim loại. 
Hình 8: Bộ thanh kép tạo hình lồng ngực 
4.2. Kỹ thuật thực hiện: 
- Bệnh nhân được đặt tư thế nằm ngửa, 
gây mê nội khí quản, rạch da 2 bên thành ngực 
2cm ngang với vị trí lồi ngực, bóc tách tạo 
đường hầm giữa khung sườn và lớp cơ ngực, 
luồn ống dẫn lưu làm dây dẫn thứ 1 
- Tạo đường hầm xuyên trung thất phía 
sau xương ức bằng clampp cong, luồn ống dẫn 
lưu làm dây dẫn thứ 2, qua dây dẫn này, đặt 
thanh kim loại đã được uốn cong vào trong 
lồng ngực. 
- Qua dây dẫn thứ 1, đặt thanh kim loại 
đã được uốn cong vào bên ngoài lồng ngực, 
dưới các lớp cơ. dùng vít cố định hai thanh 
phía bên phải. 
- Dùng kềm chuyên dụng tạo lực ép giữa 
hai thanh, uốn khung sườn, dùng vít cố định hai 
thanh phía bên trái 
- Kiểm tra lại hình dạng lồng ngực, bóp 
bóng đuổi khí, đóng vết mổ. 
Hình 9: Hình ảnh bệnh nhân trước và sau phẫu thuật 
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ SỚM PHẪU THUẬT SANDWICH ĐIỀU TRỊ DỊ DẠNG LỒI NGỰC BẨM SINH 
 19 
Hình 10: Bệnh nhân sau phẫu thuật Sandwich 
4.3. Theo dõi và xử lý tai biến 
- Theo dõi sau mổ 
+ Huyết động, hô hấp, dẫn lưu, trong 24 
giờ đầu. 
+ Chụp Xquang ngực tại giường 
+ Giảm đau hiệu quả, hút đàm rãi nhằm 
tránh biến chứng xẹp phổi. 
+ Vật lý trị liệu hô hấp tích cực sau mổ. 
- Xử trí tai biến 
+ Chảy máu sau mổ: Theo dõi sát dẫn lưu 
tại hồi tỉnh, nếu máu ra nhiều >1000ml hoặc 
>200ml/giờ trong 2-3 giờ, phải mổ nội soi hoặc 
mở ngực cầm máu cấp cứu. 
+ Xẹp phổi sau mổ: do người bệnh không 
thở tốt và bít tắc đờm rãi sau mổ. Cần phải 
giảm đau tốt cho người bệnh, người bệnh cần 
ngồi dậy sớm, vỗ rung và ho khạc đờm rãi. Nếu 
cần có thể soi hút phế quản. 
+ Tràn khí màng phổi: Tràn khí ít không 
cần can thiệp, tràn khí nhiều bên (T) người 
bệnh có biểu hiện suy hô hấp đặt thêm dẫn lưu 
màng phổi (T) 
V. KẾT QUẢ 
Tại BV Đại học Y Dược TP. Hồ Chí 
Minh, chúng tôi đã thực hiện phẫu thuật 
Sandwich từ tháng 5 /2016 đến nay với tất cả 
27 trường hợp bệnh nhân lồi ngực bẩm sinh 
được phẫu thuật sửa chữa. Kết quả bước đầu 
khả quan, không ghi nhận biến chứng nghiêm 
trọng. Trong thời gian tới chúng tôi sẽ tổng hợp 
kết quả theo dõi điều trị để có những báo cáo 
chi tiết về hiệu quả của phẫu thuật này trong 
điều trị dị dạng lồi ngực. 
PHẪU THUẬT TIM MẠCH VÀ LỒNG NGỰC VIỆT NAM SỐ 24 - THÁNG 8/2018 
 20 
Bảng 5.1: Đặc điểm bệnh nhân (n=27) 
Đặc điểm Tỉ lệ 
Giới tính - Nam 17( 63%) - Nữ 10(37%) 
Tuổi (năm) 7 (3 – 20) 
Triệu chứng cơ năng - Không triệu chứng 20 (74%) - Mệt, khó thở khi gắng sức 7 (26%) - Vấn đề thẩm mỹ 27 (100%) 
Bệnh kết hợp 10 (37%) - Vẹo cột sống 3 (11,1%) - Viêm hô hấp kéo dài 4 (14,8%) - Hen phế quản 2 (7,4%) - Bệnh tim bẩm sinh 1 (3,7%) 
Gia đình có người mắc dị dạng lồng ngực 4 (14.8%) 
Phân loại lồi ngực - Đối xứng 11 (40,7%) - Không đối xứng 9(33,3%) - Lồi ngực kết hợp lõm ngực 7 (26%) 
Bảng 5.2: Đặc điểm can thiệp (n=27) 
Đặc điểm Số đo thống kê 
Thời gian phẫu thuật (phút) 45 ± 20 
Đặt dẫn lưu màng phổi ngay sau đặt thanh 4 (14,8%) 
Thời gian nằm viện sau phẫu thuật đặt thanh (ngày) 4 
Bảng 5.3: Biến chứng sớm sau phẫu thuật đặt thanh (n=27) 
Biến chứng Tỉ lệ 
Tràn khí màng phổi tự hấp thu 7 (26%) 
Tràn khí màng phổi cần can thiệp 0 (0%) 
Tràn dịch, tràn máu màng phổi cần can thiệp 0 (0%) 
Tràn khí dưới da 10 (37%) 
Máu đông màng phổi 0 (0%) 
Viêm phổi 0 (0%) 
Xẹp phổi 0 (0%) 
Nhiễm trùng thanh kim loại 0 (0%) 
Di lệch thanh sớm 0 (0%) 
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ SỚM PHẪU THUẬT SANDWICH ĐIỀU TRỊ DỊ DẠNG LỒI NGỰC BẨM SINH 
 21 
Biến chứng Tỉ lệ 
Cần phẫu thuật lại 0 (0%) 
Biến chứng nặng, tử vong 0 (0%) 
Bảng 5.4: Hiệu quả phương pháp điều trị (n=27) 
Đánh giá kết quả dựa theo mức độ hài lòng - Rất tốt 19 (70,4%) - Tốt 07 (25,9%) - Chấp nhận được 01 ( 3,7%) - Xấu 0 ( 0 %) 
VI. BÀN LUẬN 
Lồi ngực ít gặp hơn so với lõm ngực, 
nhưng các phương pháp điều trị trước đây như 
phẫu thuật Ravitch thì để lại nhiều di chứng 
nặng, tàn phá nhiều cấu trúc như cắt cơ, cắt sụn 
sường, xương ức, sẹo mổ xấu. Do đó các bệnh 
nhân thường lựa chọn phương pháp điều trị 
không phẫu thuật như đeo khung chỉnh sửa. 
Hầu hết các bệnh nhân đến khám thường 
không có triệu chứng lâm sàng (74%) mà chủ 
yếu là đến khám vì lí do thẩm mỹ. Có một số 
bệnh nhân có triệu chứng lâm sàng mệt và khó 
thở thường rơi vào nhóm bệnh nhân lồi ngực 
kết hợp lõm ngực làm hạn chế thể tích lồng 
ngực, chèn ép tim phổi. 
Hyung Joo Park là tác giả phương pháp 
Sandwich, sử dụng nguyên lý tiếp cận xuyên 
trung thất của Nuss để sửa dị dạng lồi ngực 
bằng hai thanh kim loại, một thanh trong lồng 
ngực và một thanh ngoài lồng ngực. Hai thanh 
này được cố định bằng chỉ thép hoặc bộ vít 
chuyên dụng, lực ép giữa hai thanh kim loại sẽ 
giúp ép phần ngực lõm xuống. Đây là phương 
pháp ít xâm lấn, không cần cắt sụn sườn hay 
xương ức[7]. 
Theo tác giả Park, dị dạng lồi ngực được 
phân làm 3 nhóm chính là lồi ngực đối xứng, 
lồi ngực không đối xứng và lồi ngực kết hợp 
lõm ngực. Cách phân loại này chúng tôi nhận 
thấy đơn giản và dễ áp dụng trong chỉ định điều 
trị lồi ngực. Bệnh nhân trong nhóm nghiên cứu 
của chúng tôi có tỉ lệ lồi ngực cân xứng chiếm 
ưu thế. 
Biến chứng sau phẫu thuật thường gặp là 
tràn khí màng phổi, tràn khí dưới da. Phẫu thuật 
Sandwich dựa theo nguyên lý tiếp cận xuyên 
trung thất trước của phẫu thuật Nuss: luồn 
thanh kim loại từ ngoài thành ngực - vào 
khoang màng phổi - qua trung thất trước - vào 
khoang màng phổi đối bên - ra ngoài thành 
ngực đối bên. Do đó trong quá trình phẫu thuật 
khó tránh khỏi tràn khí màng phổi. Sau khi chỉnh 
sửa dị tật hoàn tất, phẫu thuật viên sẽ thực hiện 
đuổi khí và đóng kín vết mổ. Nếu quá trình phẫu 
thuật có tổn thương nhu mô phổi, biến chứng tràn 
khí, tràn máu màng phổi lượng vừa đến nhiều sẽ 
cần xử trí dẫn lưu màng phổi. Trong nghiên cứu 
của chúng tôi, có 26% bệnh nhân có tràn khí 
màng phổi lượng ít sau mổ phát hiện trên phim X 
quang nhưng không có trường hợp nào cần can 
thiệp dẫn lưu. Có 37% bệnh nhân có tràn khí dưới 
da khu trú quanh vết mổ mà không lan rộng, biến 
chứng này không đáng ngại vì hầu hết khí tự hấp 
thu sau 2 đến 3 ngày. 
PHẪU THUẬT TIM MẠCH VÀ LỒNG NGỰC VIỆT NAM SỐ 24 - THÁNG 8/2018 
 22 
Một số biến chứng khác như: máu đông 
màng phổi, viêm phổi, xẹp phổi, nhiễm trùng 
vết mổ và di lệch thanh sớm,... không gặp trong 
nghiên cứu của chúng tôi. 
Về kết quả điều trị, phẫu thuật Sandwich 
cho hiệu quả điều trị lồi ngực tốt (96,2%), tỉ lệ 
này cũng tương đương so với nghiên cứu của 
tác giả Park. Điều này cho thấy phương pháp 
Sandwich là phương pháp điều trị lồi ngực hiệu 
quả, an toàn phù hợp với nhu cầu thẩm mỹ của 
bệnh nhân. Tuy nhiên, chúng tôi cần phải theo 
dõi dài hơn, cho đến khi rút thanh kim loại để 
có đánh giá chính xác và toàn diện hơn. 
VII. KẾT LUẬN 
Phẫu thuật Sandwich là phương pháp 
mới, ít xâm lấn trong điều trị dị dạng lồi ngực 
bẩm sinh. Kết quả bước đầu cho thấy đây là 
phương pháp an toàn, thời gian hồi phục nhanh, 
hiệu quả và có tính thẩm mỹ cao. Mở ra cơ hội 
điều trị sửa chửa triệt để cho rất nhiều bệnh nhân 
bị lồi ngực nhưng trước đây không muốn điều trị 
vì ngại phẫu thuật (sẹo xấu, biến chứng). 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Nuss, Donald and kelly, Robert E. 
(1998), "A 10-years review of mimimally 
invasive technique for correction of pectus 
excavatum", J Pediatr Surg. 33, pp. 545-552. 
2. Vĩnh, Vũ Hữu and Khánh, Huỳnh 
Quang (2015), "Phẫu thuật dị dạng lồi ngực 
bẩm sinh", Tạp chí phẫu thuật tim mạch và 
lồng ngực Việt Nam. 10, pp. 45-48. 
3. F, Robicsek, JW, Cook, and HK, 
Daughtery (1979), "Pectus carinatum: " 
Thorac Cardiovase Surg 78, pp. 52-61. 
4. Fonkalsrud, Eric W. (2000), "Surgical 
Management of Pectus Carinatum", Thoracic and 
CardiovascularSurgery. 15, pp. 110-117. 
5. H, Abramson, J, D'Agostino, and S, 
Wuscovi (2009), "A 5-year experience with a 
minimally invasive technique for pectus carinatum 
repair", Pediatr Surg. 44, pp. 118-123. 
6. LR, Pickard, JJ, Tepas, and DW, 
Shermeta (1979), "Pectus carinatum: Results of 
surgical therapy", Pediatr Surg. 14, pp. 228-230. 
7. Park, Hyung Joo and Kim, Kyung 
Soo (2016), "The sandwich technique for repair 
of pectus carinatum and excavatum/carinatum 
complex", Annals of cardiothoracic surgery. 5, 
pp. 434-39.