Đánh giá kết quả bước đầu phương pháp nghe tiếng tim qua hệ thống loa giảm âm trong thực hành triệu chứng học tiền lâm sàng tại trường Cao đẳng Quân Y 2

CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
75
1 Trường Cao đẳng Quân y 2
Người phản hồi (Corresponding): Lê Văn Luận ([email protected])
Ngày nhận bài: 18/10/2019, ngày phản biện: 2/11/2019
Ngày bài báo được đăng: 30/12/2019
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ BƯỚC ĐẦU PHƯƠNG PHÁP 
NGHE TIẾNG TIM QUA HỆ THỐNG LOA GIẢM ÂM TRONG 
THỰC HÀNH TRIỆU CHỨNG HỌC TIỀN LÂM SÀNG 
TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG QUÂN Y 2
Lê Văn Luận 1
TÓM TẮT
Mục tiêu: Đánh giá kết quả nghe tiếng tim qua hệ thống loa giảm âm tại phòng thực 
hành triệu chứng khoa Y học Lâm sàng và xây dựng chương trình dạy phù hợp hiệu quả triệu 
chứng tiền lâm sàng ở khoa Y học Lâm sàng. Đối tượng và phương pháp: nghiên cứu cắt ngang 
trên 168 học viên 3 lớp Y44B1, Y44B2, Y44B7 học thực hành triệu chứng tiền lâm sàng tại khoa 
Y học Lâm sàng từ 24/8/2015 đến 28/9/2015. Mỗi lớp được chia thành 3 nhóm học viên với số 
lần nghe và thời gian nghe của mỗi nhóm khác nhau. Mỗi học viên được nghe một số tiếng tim 
cơ bản: Tiếng tim bình thường, T2 tách đôi, tiếng thổi tâm thu, tiếng thổi liên tụcdựa trên 
phần mềm Heart sounds and Murmers. Kết quả: Nghe đúng cả 3 tiếng tim đạt 36,3%; trong 
đó nhóm 2 có số người nghe đúng nhiều nhất (24 học viên). Nghe đúng 2 tiếng tim đạt 32,7%; 
nhóm 1 có tỷ lệ cao nhất. Nghe đúng 1 tiếng tim chiếm 20,8%; cả 3 nhóm có tỷ lệ gần như nhau. 
Không nghe đúng tiếng tim nào chiếm 10,1%; nhóm 3 có số học viên không nghe đúng cao nhất (11 
học viên), thấp nhất là nhóm 2 có 2 học viên. Kết luận: Phương pháp nghe tiếng tim qua loa giảm 
âm là phương pháp hiệu quả, cần được áp dụng hướng dẫn cho tất cả học viên trong học tập 
triệu chứng tiền lâm sàng ở khoa Y học Lâm sàng.
Từ khóa: Nghe tiếng tim, loa giảm âm.
EVALUTATE THE INITIAL RESULTS THE CARDIAC 
CATHETERIZATION SYSTEM IN SYMPTOMATIC PRACTICE AT MILITARY 
MEDICAL COLLEGE NO2
ABSTRACT
Objective: To evaluate the result of the cardiac catheterization system in symptomatic 
practice and develop an effective teaching program for pre-clinical symptoms in clinical 
medicine.
Objects and methods: in a descriptive study, conducted from 24/8/2015 to 28/9/2015, 
168 students in 03 classes: Y44B1, Y44B2 and Y44B7, that to practice pre-clinical symptoms 
TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 20 - 12/2019 
76
in the Clinical Medicine Department. Students in the each class is divided into 3 groups, and 
each group is different numbers listening and listening times. Every student heard some basic 
heartbeats: normal heart, split T2, systolic murmur and continuous murmur ... based on the 
software Heart sounds and Murmers. Results: The rate of the right listening all of 3 heartbeats 
was 36.3%; of which, group 2 had the highest number of listeners (24 students). 32.7% of 
students were right listening for 2 heartbeats, and group 1 has the highest rate. 20.8% of students 
were right listening for 1 heartbeat, and this rate is the same in all of three groups. The listening 
heartbeat not correctly was 10.1%; group 3 had the highest number of students listening not 
correctly (11 students), and the lowest was group 2 with 2 students. Conclusion: The method 
of echocardiophore is an effective method that should be followed for all participants in pre-
clinical symptomatology in the Clinical Medicine Department.
Key words: Listening to the heart, attenuator sound.
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Nghe tiếng tim có rất nhiều phương 
pháp. Ở Việt Nam, học nghe tiếng tim chủ 
yếu được hướng dẫn trên người hoặc nghe 
qua băng đĩa, nên việc hướng dẫn cho nhiều 
người học cùng một lúc sẽ gặp khó khăn [2]
[3]. Vì vậy, nhiều học viên không nghe được 
các tiếng tim mô phỏng, nên khi đi thực tập 
bệnh viện thường không nhận biết được các 
tiếng tim bất thường.
Tại trường Cao đẳng Quân y 2, áp 
dụng phương pháp giảng dạy nghe tiếng tim 
qua hệ thống loa giảm âm đã giúp nhiều học 
viên nhận biết được tiếng tim bình thường và 
một số tiếng tim bất thường. Tuy nhiên, chưa 
có nghiên cứu nào đán giá hiệu quả của việc áp 
dụng phương pháp này vào giảng dạy. Từ đó, 
chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Đánh 
giá kết quả bước đầu phương pháp nghe tiếng 
tim qua hệ thống loa giảm âm trong thực hành 
triệu chứng học tiền lâm sàng tại Trường Cao 
đẳng Quân y 2” nhằm mục tiêu:
Đánh giá kết quả phương pháp nghe 
tiếng tim qua hệ thống loa giảm âm trong thực 
hành triệu chứng học tiền lâm sàng.
2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP 
2.1. Đối tượng
Gồm 168 học viên lớp Y44B1, 
Y44B2, Y44B7 đang theo học chương trình 
đào tạo Y sỹ đa khoa tại trường Trung cấp 
Quân y 2.
Tiêu chí chọn vào: tất cả học viên 
tham gia buổi học ở các lớp.
Tiêu chí loại ra: những học viên 
không hoàn thành hết 2/3 phiếu thu thập dữ 
liệu
2.2. Phương pháp
Thiết kế nghiên cứu: cắt ngang mô tả
Thời gian nghiên cứu: 8/2015 đến 
9/2015
Trang thiết bị: Máy vi tính, các loa 
giảm âm, kết nối với máy vi tính, phần mềm 
nghe tiếng tim Heart sounds và các files mô 
phỏng tiếng tim của trường Đại học Y Hà Nội.
Phương pháp tiến hành
- Mỗi tổ học viên thực tập được chia 
thành 3 nhóm (5-8 học viên).
- Giáo viên hướng dẫn học viên nghe 
tiếng tim cho từng nhóm như sau:
CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
77
Bảng 1. Số lần nghe và thời gian nghe một tiếng tim
Nhóm Số lần nghe/tiếng tim Thời gian nghe/lần
Nhóm 1 1 lần 2 phút
Nhóm 2 2 lần 1 phút
Nhóm 3 3 lần 0,5 phút
- Học viên được hướng dẫn nghe các 
tiếng tim: Tiếng tim bình thường, tiếng T2 tách 
đôi, tiếng thổi tâm thu, tiếng thổi liên tục
 - Tổ chức kiểm tra: Cuối buổi các 
học viên sẽ được kiểm tra theo từng nhóm 
dưới sự giám sát của giáo viên, 
- Mỗi tiếng tim nghe một lần trong 
thời gian 30 giây.
- Học viên nghe và ghi kết quả mình 
nghe được vào phiếu thu thập số liệu.
Xử lý số liệu: bằng phần mềm Epi 
Info 3.5.
3. KẾT QUẢ 
3.1. Kết quả nghe tim qua hệ 
thống loa giảm âm
Nghe tiếng tim bình thường:
Bảng 3.1. Kết quả nghe tiếng tim bình thường
Nhóm
Tiếng tim bình thường
Tổng
Đúng Sai
n % n % n %
Nhóm 1 36 64,3 20 35,7 56 33,3
Nhóm 2 41 73,2 15 26,8 56 33,3
Nhóm 3 29 51,8 27 48,2 56 33,3
Tổng 106 63,1 62 36,9 168 100,0
Nhận xét: Tỷ lệ nghe đúng tiếng tim bình thường là 63,1%, trong đó nhóm 2 có tỷ lệ 
nghe đúng tiếng tim bình thường cao nhất.
Nghe tiếng T2 tách đôi:
Bảng 3.2. Kết quả nghe tiếng T2 tách đôi
Nhóm
Tiếng T2 tách đôi
p - valuesĐúng Sai 
n % n %
Nhóm 1 35 62,5 21 37,5
0,004
Nhóm 2 40 71,4 16 28,6
Nhóm 3 30 53,6 26 46,4
Tổng 105 62,5 63 37,5
Nhận xét: Tỷ lệ nghe đúng tiếng T2 tách đôi là 62,5% với nhóm 2 đạt cao nhất 40/56 
học viên, chiếm tỷ lệ 71,4%. Có mối liên quan giữa tiếng T2 tách đôi và các nhóm nghe với p 
= 0,004 < 0,05.
TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 20 - 12/2019 
78
Nghe tiếng thổi:
Bảng 3.3. Kết quả nghe tiếng thổi
Nhóm
Tiếng thổi
p - valuesĐúng Sai
n % n %
Nhóm 1 34 60,7 22 39,3
0,598
Nhóm 2 39 69,6 17 30,4
Nhóm 3 38 67,9 18 32,1
Tổng 111 66,1 57 33,9
Nhận xét: Nghe đúng tiến thổi đạt 66,1%; 3 nhóm có tỷ lệ nghe đúng gần như nhau. 
Không tìm thấy mối liên quan giữa kết quả nghe tim giữa các nhóm.
3.2. Đánh giá kết quả nghe tiếng tim qua loa giảm âm
Bảng 3.4. Kết quả nghe đúng tiếng tim theo nhóm
Kết quả Nhóm 1 Nhóm 2 Nhóm 3 Tổng
Nghe đúng 
3 tiếng tim
Số lượng 19 24 18 61
Tỷ lệ (%) 33,9 42,9 32,1 36,3
Nghe đúng 
2 tiếng tim
Số lượng 21 18 16 55
Tỷ lệ (%) 37,5 32,1 28,6 32,7
Nghe đúng 
1 tiếng tim
Số lượng 12 12 11 35
Tỷ lệ (%) 21,4 21,4 19,6 20,8
Không nghe đúng cả 3 
tiếng tim
Số lượng 4 2 11 17
Tỷ lệ (%) 7,1 3,6 19,6 10,1
Nhận xét: Nhóm 2 có tỷ lệ nghe đúng 
3 tiếng tim cao nhất (42,9%). Tỷ lệ chung học 
viên nghe đúng 3 tiếng tim là 36,3%.
4. BÀN LUẬN
Nghe tim là phương pháp lâm sàng 
quan trọng nhất để phát hiện các tiếng tim bất 
thường giúp chẩn đoán các bệnh lý tim. Muốn 
nghe được tiếng tim bất thường, trước hết học 
viên cần phải luyện tập nhiều lần nghe và nhận 
biết tiếng tim bình thường [4]. Quá trình nghe, 
ghi nhớ, tạo thành phản xạ cần phải có thời 
gian. Trong nghiên cứu này, thời gian được 
nghe tiếng tim không nhiều, tối đa 2 phút/
tiếng tim, số lần nghe tối đa 3 lần/tiếng tim 
(Bảng 2.1). Vì vậy, việc nhận biết đúng tiếng 
tim bình thường cũng không hề đơn giản, nhất 
là đối tượng trung cấp.
Nhóm 1 thời gian nghe 1 lần với 2 
phút cho một tiếng tim, kết quả 36/56 (64,3%) 
nhận biết được tiếng tim bình thường (Bảng 
3.1). Điều này cho thấy nghe ít quá thì não 
chưa thể ghi nhớ [5]. Ngược lại, thời gian mỗi 
lần nghe lâu quá thì tai sẽ ù, đau tai cũng ảnh 
hưởng đến nhận định kết quả. Nhóm 3 có tỷ 
lệ nghe đúng là 29/56 (51,8%), học viên được 
nghe 3 lần, mỗi lần 30 giây. Như vậy, nghe 
nhiều lần nhưng thời gian quá ngắn não cũng 
không kịp định hình. Trong đó, nhóm 2 với 2 
CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
79
lần nghe, thời gian 1 phút lần đạt được kết quả 
cáo nhất 41/56 (73,2%).
Trong phần nghe nhận biết tiếng T2 
tách đôi (Bảng 3.2), kết quả cho thấy có 62,5% 
học viên nhận biết đúng. Tiếng T2 tách đôi là 
do van động mạch chủ và van động mạch phổi 
đóng không đồng thời cùng lúc [1][3]. Trong 
thực tế, tiếng T2 có thể nhầm với tiếng thứ 3 
sinh lý, thậm chí có thể nhầm với tiếng tim 
bình thường. Cũng giống như tiếng tim bình 
thường, nhóm 2 cũng là nhóm nhận biết được 
tiếng T2 cao nhất (71,4%).
Đối với tiếng thổi, cả 3 nhóm đều có 
tỷ lệ nhận biết đúng gần như nhau (Bảng 3.3), 
tỷ lệ nhận biết đúng tiếng thổi chung là 66,1%. 
Ở đây không yêu cầu học viên nhận biết tiếng 
thổi tâm trương hay tâm thu (vì không thể bắt 
mạch như nghe ở người). Tiếng thổi nghe âm 
sắc hơi đặc biệt (như tiếng phụt hơi nước) 
nên cũng dễ nhận nhận biết. Tuy nhiên vẫn có 
33,9% nhận biết sai.
Trong Bảng 3.4 cho kết quả nghe 
đúng các tiếng tim theo từng nhóm. Theo 
đó, nhóm 2 có tỷ lệ nghe đúng cả 3 tiếng tim 
cao nhất 24/56 (42,9%). Điều này cũng phù 
hợp với tỷ lệ nghe đúng từng tiếng tim. Tỷ 
lệ không nghe đúng cả 3 tiếng tim cũng thấp 
nhất ở nhóm 2, chỉ có 2/56 học viên chiếm 
3,6%. Trong khi đó, nhóm 3 có tỷ lệ không 
nghe đúng 3 tiếng tim cao nhất (10,1%). Như 
vậy, nghe càng nhiều lần nhưng thời gian ngắn 
có thể làm cho học viên nhận biết tiếng tim 
còn lẫn lộn.
5. KẾT LUẬN
Khả năng nhận biết tiếng tim bình 
thường là 63,1%.
Khả năng nhận biết tiếng T2 tách đôi 
là 62,5%.
Khả năng nhận biết tiếng thổi với tỷ 
lệ chung đạt 66,1%.
Nghe đúng 3 tiếng tim cao nhất 
42,9% (nhóm 2) khi nghe 2 lần/tiếng tim và 
thời gian nghe 1 phút/lần.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Lân Việt (2003), Thực 
hành Bệnh tim mạch, Nhà xuất bản Y học, tr. 
5 – 145.
2. Phạm Nguyễn Vinh (2007), Bệnh 
học Tim mạch, Tập 1, Nhà xuất bản Y học, tr 
19 - 34.
3. Trường đại học y dược TpHCM 
(2011), Triệu chứng học nội khoa, Nhà xuất 
bản Y học, tr 67 - 98.
4. Trường Đại học y Hà Nội (2004), 
Triệu chứng học nội khoa, Nhà xuất bản Y 
học, tr 56 - 78.
5. Trường Trung cấp Quân y 2 
(2012), Bài giảng Triệu chứng học, Nhà xuất 
bản Y học, tr.35 – 57.