Chương trình giáo dục phổ thông 2018 với việc giáo dục giá trị truyển thống qua tác phẩm mĩ thuật cho học sinh tiểu học

121 
HNUE JOURNAL OF SCIENCE DOI: 10.18173/2354-1075.2020-0063 
Educational Sciences, 2020, Volume 65, Issue 4, pp. 121-129 
This paper is available online at  
CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018 VỚI VIỆC GIÁO DỤC GIÁ TRỊ 
TRUYỂN THỐNG QUA TÁC PHẨM MĨ THUẬT CHO HỌC SINH TIỂU HỌC 
Vũ Thị Lan Anh 
Khoa Giáo dục Tiểu học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 
Tóm tắt. Giá trị truyền thống là những giá trị tốt đẹp, tiêu biểu cho bản sắc văn hoá 
của một dân tộc và phải được gìn giữ và phát triển. Chương trình giáo dục phổ thông 2018 
đã chỉ rất rõ hệ giá trị truyền thống Việt Nam cần giáo dục cho học sinh phổ thông nói 
chung và học sinh tiểu học nói riêng, đó là 5 phẩm chất yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung 
thực, trách nhiệm. Có nhiều phương thức khác nhau để giáo dục 5 phẩm chất cốt lõi, trong 
đó có giáo dục thông qua các tác phẩm mĩ thuật. Bài viết tập trung phân tích tính ưu việt 
của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 trong giáo dục giá trị truyền thống qua các tác 
phẩm mĩ thuật cho học sinh tiểu học. Đặc biệt, bài viết cũng chỉ rõ các con đường Giáo 
dục giá trị truyền thống qua các tác phẩm mĩ thuật cho học sinh tiểu học trong Chương 
trình giáo dục phổ thông 2018, đó là, tích hợp trong các môn học như môn Mĩ thuật và 
các môn học khác cũng như trong Hoạt động trải nghiệm, một hoạt động giáo dục bắt 
buộc ở trường tiểu học. 
Từ khóa: chương trình phổ thông, giá trị truyền thống, tác phẩm mĩ thuật, học sinh tiểu học. 
1. Mở đầu 
Giá trị truyền thống là những giá trị tốt đẹp, tiêu biểu cho bản sắc văn hoá của một dân tộc, 
có khả năng truyền lại cho thế hệ mai sau qua không gian, thời gian. Vì thế nó luôn cần phải 
được gìn giữ và phát triển. Để gìn giữ và phát triển các giá trị truyền thống của dân tộc thì 
không có con đường nào tốt hơn là giáo dục, đặc biệt là giáo dục nhà trường. Mục tiêu giáo dục 
giá trị truyền thống Việt Nam đã được quy định tại các văn bản pháp lí, các văn kiện của Đảng 
qua các kì đại hội, đặc biệt là Nghị quyết số 29 của Hội nghị Trung ương 8 (khóa XI), Quyết 
định số 1501/QĐ-TTG, ngày 28/8/2015. Một số nội dung liên quan đã được quy định tại Thông 
tư 01/2016/TT-BGDDT, Thông tư 26/2017/TT-BGDĐT. Theo đó, Chương trình giáo dục phổ 
thông 2018 đã xác định năm phẩm chất cốt lõi cần hình thành cho học sinh phổ thông là yêu 
nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm - vốn thuộc hệ giá trị truyền thống Việt Nam. 
Như vậy, có thể nói, Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã chỉ rất rõ hệ giá trị truyền thống 
Việt Nam cần giáo dục cho học sinh phổ thông nói chung và học sinh tiểu học nói riêng. Trên 
thực tế hiện nay, giáo dục giá trị truyền thống Việt Nam cho học sinh tiểu học trong các nhà 
trường chủ yếu qua các môn học Đạo đức hay Tiếng Việt. Các tư tưởng kết hợp giáo dục giá trị 
truyền thống qua các môn học khác, trong đó có môn Mĩ thuật và các hoạt động giáo dục chưa 
thực sự được lưu tâm. Rất nhiều các bài học chỉ hướng đến nội dung giáo dục môn học chứ ít 
khả năng tích hợp hiệu quả giáo dục giá trị truyền thống Việt Nam. Vì thế, nghiên cứu để tìm 
kiếm các phương pháp giáo dục giá trị truyền thống cho học sinh trong các nhà trường tiểu học 
Ngày nhận bài: 15/3/2020. Ngày sửa bài: 28/3/2020. Ngày nhận đăng: 11/4/2020. 
Tác giả liên hệ: Vũ Thị Lan Anh. Địa chỉ e-mail: lananh.gdth@gmail.com 
Vũ Thị Lan Anh 
122 
qua các môn học và các hoạt động giáo dục là rất cần thiết. 
Cũng đã có nhiều công trình nghiên cứu trong và ngoài nước nghiên cứu về giá trị truyền 
thống. Các tác giả trong nước tập trung nghiên cứu về giá trị và giáo dục giá trị văn hóa truyền 
thống, bản sắc văn hóa, con người Việt Nam như các tác giả Đào Duy Anh, Nguyễn Trọng 
Chuẩn [2], Phạm Minh Hạc [3], Ngô Quốc Thịnh [4], Các tác giả nước ngoài tập trung 
nghiên cứu các con đường giáo dục giá trị cho trẻ em như R. Banes [6], R. Shimmarcher [5], 
Như vậy, có thể nói, cho đến nay cũng đã có nhiều công trình nghiên cứu về giá trị và giá trị 
truyền thống, giá trị văn hóa truyền thống Việt Nam. Những nghiên cứu này đã chỉ rõ hệ giá trị 
quan trọng, cốt yếu của con người Việt Nam trong lịch sử và hiện tại. Tuy nhiên, những nghiên 
cứu để từ đó tìm kiếm các phương pháp giáo dục giá trị truyền thống, trong đó có giáo dục 
thông qua nghệ thuật, tác phẩm mĩ thuật không nhiều. 
Từ những lí do trên, bài viết tập trung phân tích để chỉ rõ: 1) Tính ưu việt của Chương trình 
giáo dục phổ thông 2018 trong giáo dục giá trị truyền thống cho học sinh tiểu học qua các tác 
phẩm mĩ thuật; 2) Các con đường Giáo dục giá trị truyền thống qua các tác phẩm mĩ thuật cho 
học sinh tiểu học trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018. 
2. Nội dung nghiên cứu 
2.1. Một số vấn đề chung về giáo dục giá trị truyền thống cho học sinh tiểu học qua 
các tác phẩm mĩ thuật 
2.1.1. Giáo dục giá trị truyền thống cho học sinh tiểu học 
Giá trị truyền thống lâu đời của người Việt Nam hiện nay được cho là đã có nhiều thay đổi. 
Nhiều tài liệu nghiên cứu đã chỉ ra rằng, giai đoạn vừa qua, nền giáo dục Việt Nam đã chú trọng 
vào dạy chữ mà chưa thực sự coi trọng việc giáo dục những phẩm chất nhân cách cho người 
học. Không phải là không có lí khi mà có nhiều học sinh giỏi hơn, nhiều người thành công hơn 
nhưng giá trị nhân văn của dân tộc cứ mai một dần. Chẳng hạn cảnh sum họp quây quần mang 
giá trị gia đình Việt, vốn là một trong những yếu tố tạo nên mối quan hệ có tính đoàn kết cộng 
đồng, quan hệ huyết thống giữa ông, bà, cha, mẹ với con cái cũng đã ít dần trong mỗi gia đình 
hiện đại. Truyền thống tôn sư trọng đạo hay lòng vị tha vốn là phẩm chất đặc biệt của dân tộc 
Việt Nam cũng bị mai một. Đức tính cần cù chịu thương chịu khó của người Việt nay cũng ít 
hiện diện trong đời sống xã hội. Quan hệ thầy trò trong nhà trường, giữa phụ huynh với thầy cô, 
giữa học trò với nhau lâu nay đã có khá nhiều điều đáng lo ngại Điều này cho thấy công tác 
giáo dục con người cần được nghiên cứu những giải pháp và bổ sung những hình thức mới, 
đồng thời phải giáo dục sớm cho trẻ em những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc ngay từ 
những ngày đầu đi học nhằm hình thành và phát triển nhân cách toàn diện cho học sinh. Chính 
vì thế, trong chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã chỉ rõ cần hình thành cho học sinh nói 
chung và học sinh tiểu học nói riêng năm phẩm chất nhân cách chủ yếu gồm: yêu nước, nhân ái, 
chăm chỉ, trách nhiệm, và trung thực. Những phẩm chất trên cũng phản ánh những giá trị truyền 
thống của con người Việt Nam, đã được khẳng định qua nhiều công trình nghiên cứu của các 
học giả trong và ngoài nước. Đặc biệt, các hệ giá trị truyền thống Việt Nam nói trên cũng được 
khẳng định trong các văn kiện của Đảng và Nhà nước ta. 
2.1.2. Tác phẩm mĩ thuật 
Tác phẩm mĩ thuật là những tác phẩm tranh, tượng được sáng tác bởi họa sĩ, nghệ sĩ điêu 
khắc. Loại hình tác phẩm mỹ thuật gồm có Hội họa, đồ họa, điêu khắc. Hội họa là nghệ thuật 
tạo hình trên bề mặt 2 chiều một cách trực tiếp, còn gọi là tranh vẽ và mang tính độc bản với các 
thể loại Tranh sơn mài, sơn dầu, lụa, bột màu, màu nước, giấy dó và các chất liệu khác. Đồ họa 
là nghệ thuật tạo hình trên bề mặt 2 chiều một cách gián tiếp qua các kĩ thuật in ấn. Sản phẩm 
của đồ họa là tranh in, vì vậy một tác phẩm đồ họa thường có nhiều bản sao với các thể loại 
Chương trình giáo dục phổ thông 2018 với việc giáo dục giá trị truyền thống 
123 
tranh khắc gỗ, khắc kim loại, khắc cao su, khắc thạch cao, in độc bản, in đá, in lưới, tranh cổ 
động, thiết kế đồ họa và các chất liệu khác. Điêu khắc là các bức tượng, phù điêu, là nghệ thuật 
tạo hình trong không gian ba chiều với các thể loại như tượng, tượng đài, phù điêu, đài, khối 
biểu tượng. Ngoài ra có một số loại hình khác như Nghệ thuật sắp đặt, nghệ thuật trình diễn, 
nghệ thuật hình thể, nghệ thuật video và các hình thức nghệ thuật đương đại khác. Ở Việt Nam, 
do điều kiện thiết bị giáo dục còn hạn chế nên một số loại hình tác phẩm mĩ thuật chưa phù hợp 
để sử dụng. Theo nghiên cứu thực tiễn ở Việt Nam hiện nay, có thể thấy, hai loại hình tác phẩm 
mĩ thuật hội họa và đồ họa là phù hợp để sử dụng trong dạy học và giáo dục học sinh tiểu học. 
Nó phù hợp là bởi đặc điểm nghệ thuật không gian hai chiều đồng nhất với việc sử dụng phiên 
bản tác phẩm dạng ảnh 2D. Hơn nữa hai loại hình này có yếu tố màu sắc vốn thu hút đối tượng 
trẻ em như lứa tuổi học sinh tiểu học. Những loại hình khác ít khả năng áp dụng đại trà vì đòi 
hỏi về thiết bị, đồ dùng phức tạp, cồng kềnh và mức độ tương thích của ngôn ngữ nghệ thuật. 
2.1.3. Giáo dục giá trị truyền thống cho học sinh tiểu học thông qua các tác phẩm mĩ thuật 
Các giá trị cốt lõi chứa đựng tinh thần dân tộc thường được hình thành trong mạch ngầm 
văn hóa dân tộc nhưng khi thể hiện trong cuộc sống, qua những con người cụ thể thì nó như là 
một chứng thư văn hóa. Theo khía cạnh đó, giá trị truyền thống rất gần với nghệ thuật. Bản thân 
các giá trị truyền thống của dân tộc Việt Nam đều chứa đựng bên trong nó các giá trị thẩm mĩ và 
giá trị nghệ thuật (cái đẹp) và nhân văn. Tác phẩm mĩ thuật bản chất là văn bản lịch sử trung 
thực nhất. Người nghệ sĩ, xét ở khía cạnh lịch sử, là nhà chép sử trung thực và vô tư nhất. Họ 
phản ánh hiện thực xã hội đương thời chứa đựng hiển nhiên trong nó các giá trị truyền thống 
dân tộc. Vì vậy, mỗi tác phẩm mĩ thuật, ngoài giá trị nghệ thuật thì luôn hàm chứa giá trị truyền 
thống và tính đương đại. 
Tâm lí học lứa tuổi đã chỉ ra rằng, các quá trình nhận thức của học sinh tiểu học, nhất là tư 
duy gắn liền với yếu tố trực quan, sinh động và chịu sự chi phối mạnh mẽ của xúc cảm, tình 
cảm. Vì vậy, có thể nói, việc sử dụng tác phẩm mĩ thuật trong giáo dục là rất phù hợp với đặc 
điểm tâm sinh lí học sinh tiểu học. Ngoài ra, nhiều nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng, tín hiệu 
bằng hình ảnh có mức độ truyền tin nhanh nhất, dễ hiểu và phổ biến nhất. Do đó, giáo dục nói 
chung và giáo dục giá trị truyền thống nói riêng thông qua tác phẩm mĩ thuật, chính là phương 
thức giáo dục hiệu quả phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi tiểu học, đem lại kết quả tốt, 
dễ ghi nhớ, lưu giữ lâu dài, nhanh và đơn giản. Nhờ thông điệp của những tác phẩm mĩ thuật 
biểu đạt giá trị truyền thống mà các em tiếp thu tri thức nhanh và hiệu quả hơn, giúp các em học 
tập một cách vui vẻ, sáng tạo và hiệu quả. 
2.2. Tính ưu việt của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 trong giáo dục giá trị 
truyền thống qua các tác phẩm mĩ thuật cho học sinh tiểu học 
2.2.1. Ngay từ đầu, trong Quan điểm xây dựng chương trình giáo dục phổ thông, giáo dục 
giá trị truyền thống cho học sinh nói chung trong đó có học sinh tiểu học đã được đề cập đến: 
Chương trình giáo dục phổ thông được xây dựng trên cơ sở quan điểm của Đảng, Nhà nước về 
đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục đào tạo; kế thừa và phát triển những ưu điểm của chương 
trình giáo dục phổ thông đã có của Việt Nam; phù hợp với đặc điểm con người và văn hoá Việt 
Nam, các giá trị truyển thống của dân tộc và những giá trị chung của nhân loại cũng như các 
sáng kiến và định hướng phát triển chung của Unesco về giáo dục;[2]. Quan điểm trên đã 
được hiện thực hoá trong các thành tố của Chương trình giáo dục phổ thông như mục tiêu, 
chuẩn đầu ra, nội dung, phương pháp thực hiện chương trình,Chuẩn đầu ra/ Yêu cầu cần đạt 
trong chương trình giáo dục phổ thông mới đã chỉ rõ 05 phẩm chất cốt lõi cần hình thành ở học 
sinh ở bậc học phổ thông. Những phẩm chất cốt lõi như yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung 
thực, trách nhiệm cũng chính là những giá trị truyền thống của con người Việt Nam. 
Những yêu cầu cần đạt khi hình thành 5 phẩm chất cốt lõi ở học sinh tiểu học là: 
Vũ Thị Lan Anh 
124 
* Yêu nước: Yêu thiên nhiên và có những việc làm thiết thực bảo vệ thiên nhiên; Yêu quê 
hương, yêu Tổ quốc, tôn trọng các biểu trưng của đất nước; Kính trọng, biết ơn người lao động, 
người có công với quê hương, đất nước; tham gia các hoạt động đền ơn, đáp nghĩa đối với 
những người có công với quê hương, đất nước. 
* Nhân ái: Yêu thương, quan tâm, chăm sóc người thân trong gia đình; Yêu quý bạn bè, 
thầy cô; quan tâm, động viên, khích lệ bạn bè; Tôn trọng người lớn tuổi; giúp đỡ người già, 
người ốm yếu, người khuyết tật; nhường nhịn và giúp đỡ em nhỏ; Biết chia sẻ với những bạn có 
hoàn cảnh khó khăn, các bạn ở vùng sâu, vùng xa, người khuyết tật và đồng bào bị ảnh hưởng 
của thiên tai; Tôn trọng sự khác biêṭ giữa mọi người. 
* Chăm chỉ: Ham học (Đi học đầy đủ, đúng giờ; Thường xuyên hoàn thành nhiệm vụ học 
tập; Ham học hỏi, thích đọc sách để mở rộng hiểu biết; Có ý thức vận dụng kiến thức, kĩ năng 
học được ở nhà trường vào đời sống hằng ngày); Chăm làm: (Thường xuyên tham gia các công 
việc của gia đình vừa sức với bản thân; Thường xuyên tham gia các công việc của trường lớp, 
cộng đồng vừa sức với bản thân). 
* Trung thực: Thật thà, ngay thẳng trong học tập, lao động và sinh hoạt hằng ngày; mạnh 
dạn nói lên ý kiến của mình; Luôn giữ lời hứa; mạnh dạn nhận lỗi, sửa lỗi và bảo vệ cái đúng, 
cái tốt; Không tự tiện lấy đồ vật, tiền bạc của người thân, bạn bè, thầy cô và những người khác; 
Không đồng tình với các hành vi thiếu trung thực trong học tập và trong cuộc sống 
* Trách nhiệm: Có trách nhiệm với bản thân (Có ý thức giữ gìn vệ sinh, rèn luyện thân thể, 
chăm sóc sức khoẻ; Có ý thức sinh hoạt nền nếp); Có trách nhiệm với gia đình (Có ý thức bảo 
quản, giữ gìn đồ dùng cá nhân và gia đình; Không bỏ thừa đồ ăn, thức uống; có ý thức tiết kiệm 
tiền bạc, điện nước trong gia đình); Có trách nhiệm với nhà trường và xã hội (Tự giác thực hiện 
nghiêm túc nội quy của nhà trường và các quy định, quy ước của tập thể; giữ vệ sinh chung; bảo 
vệ của công; Không gây mất trật tự, cãi nhau, đánh nhau; Nhắc nhở bạn bè chấp hành nội quy 
trường lớp; nhắc nhở người thân chấp hành các quy định, quy ước nơi công cộng; Có trách 
nhiệm với công việc được giao ở trường, lớp; Tích cực tham gia các hoạt động tập thể, hoạt 
động xã hội phù hợp với lứa tuổi; Có ý thức chăm sóc, bảo vệ cây xanh và các con vật có ích; 
Có ý thức giữ vệ sinh môi trường, không xả rác bừa bãi; Không đồng tình với những hành vi 
xâm hại thiên nhiên) [2]. 
2.2.2. Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã đề cập rất rõ đến việc Giáo dục giá trị 
truyền thống cho học sinh tiểu học qua các môn học và các hoạt động giáo dục, trong đó có đề 
cập đến Giáo dục giá trị truyền thống qua các tác phẩm mĩ thuật. 
Tính ưu việt của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 trong việc giáo dục giá trị truyền 
thống qua các tác phẩm mĩ thuật cho học sinh tiểu học trong Chương trình giáo dục phổ thông 
2018 được thể hiện cụ thể như sau: 
Thứ nhất, ở khái niệm “Mĩ thuật” đề cập đến trong Chương trình Giáo dục phổ thông 2018: 
“Mĩ thuật là loại hình nghệ thuật thể hiện suy nghĩ và cảm nhận bằng thị giác; thông qua hình 
ảnh thị giác để thể hiện, khám phá bản thân và thế giới, giao tiếp với con người và xã hội. Ngôn 
ngữ mỹ thuật mang tính phổ quát và được xem là một trong những phương tiện để ghi chép, mô 
tả, tái hiện lịch sử và phản ánh văn hóa, xã hội, tìm hiểu quá khứ ... cái đẹp giúp các em hình 
thành và phát triển nhu cầu, năng lực thẩm mĩ. 
Trong Chương trình môn học Mĩ thuật ( Chương trình GDPT 2018), ở cấp tiểu học, học 
sinh được học 1 tiết / tuần, 35 tiết / năm, bao gồm hai mạch nội dung: Mĩ thuật tạo hình và Mĩ 
thuật ứng dụng. Yêu cầu cần đạt của cả hai mạch đã đề cập rất rõ đến việc giáo dục, trong đó có 
giáo dục giá trị truyền thống cho học sinh qua các tác phẩm mĩ thuật (nhận thức thẩm mĩ – mạch 
Mĩ thuật tạo hình và phân tích, đánh giá thẩm mĩ – Mạch Mĩ thuật ứng dụng). Vì thế, việc tích 
hợp nội dung giáo dục giá trị truyền thống thông qua việc sử dụng các tác phẩm mĩ thuật trong 
các tiết học này sẽ đạt được 2 mục tiêu: một là,giúp học sinh hoàn thành mục tiêu tiết học mĩ 
thuật, đó là hiểu, nhận biết được cái hay, cái đẹp của thiên nhiên và con người qua các tác phẩm 
mĩ thuật; hai là, có thể nâng cao nhận thức, từ đó học sinh tiểu học biết trân trọng, gìn giữ, phát 
huy về các giá trị truyền thống. 
Có thể tiến hành tích hợp giáo dục giá trị truyền thống qua môn Mĩ Thuật theo 2 hình thức: 
Tích hợp qua nội dung bài học: Tích hợp thông qua các tiết học Mĩ thuật với mục tiêu, 
nội dung và các tác phẩm sử dụng trong bài trùng hợp một phần với nội dung giáo dục giá trị 
truyền thống. 
Khi tổ chức dạy học các bài học có nội dung đề cập đến giáo dục giá trị truyền thống cho 
học sinh, GV sẽ thiết kế và tiến hành các hoạt động dạy học vừa đảm bảo theo đúng đặc thù 
phương pháp và hình thức tổ chức dạy học của môn Mĩ thuật, đạt được mục tiêu bài học đồng 
thời đảm bảo đạt được mục tiêu giáo dục giá trị truyền thống. Ví dụ, ở Hoạt động thực hành, 
thảo luận (Mĩ thuật lớp 3), có nội dung “Tìm hiểu tác giả, tác phẩm, di sản văn hóa nghệ thuật”, 
giáo viên có thể lựa chọn các tác phẩm mĩ thuật có nội dung biểu đạt các giá trị truyền thống 
dân tộc, phù hợp với đối tượng học sinh; tổ chức cho học sinh phân tích, thảo luận để nhận thức 
được các giá trị ẩn chứa trong tác phẩm đó. Ví dụ, giáo viên có thể lựa chọn các tác phẩm mĩ 
thuật về Thiên nhiên, khơi gợi lòng thiên nhiên, hướng đến các hành động bảo vệ thiên nhiên, 
hình thành ở các em phẩm chất “Yêu nước”. 
Tích hợp khi liên hệ với thực tiễn: Trong các tiết học Mĩ thuật, giáo viên có thể giáo dục 
giá trị truyền thống cho học sinh thông qua các phương tiện dạy học như tạo điều kiện cho học 
sinh hoàn thành tác phẩm của mình tại làng tranh, phòng tranh trưng bày các tác phẩm mĩ thuật, 
hoặc sử dụng các video clip giới thiệu các tác phẩm mĩ thuật. 
2.3.2. Giáo dục giá trị truyền thống qua các tác phẩm mĩ thuật cho học sinh trong các môn 
học khác ở tiểu học 
Thực tiễn hiện nay cũng cho thấy, các môn học trong chương trình giáo dục tiểu học tập 
trung nhiều đến hình thành kiến thức cho học sinh. Hình thành phẩm chất cốt lõi cho các em 
chưa thực sự được quan tâm chú ý. Mặt khác, việc các môn học sử dụng tác phẩm mĩ thuật làm 
minh họa cho nội dung giáo dục, trong đó có giáo dục giá trị truyền thống không thường xuyên 
và nhiều khi chưa khai thác đúng với ý nghĩa của tác phẩm. Những khó khăn như đội ngũ giáo 
viên thiếu hụt kiến thức về tâm lí lứa tuổi, về mĩ thuật, về tác phẩm mĩ thuật, về sự nghèo nàn số 
lượng các tác phẩm mĩ thuật có hàm ý giáo dục giá trị truyền thống phù hợp với học sinh tiểu 
học,..đã hạn chế việc sử dụng cũng như làm giảm hiệu quả sử dụng các tác phẩm mĩ thuật trong 
giáo dục giá trị truyền thống cho học sinh tiểu học. Những khó khăn đó cần phải khắc phục bởi 
lẽ, chúng ta dễ dàng thừa nhận rằng, học sinh tiểu học học một bài thơ về tình cảm gia đình thì 
sự tác động của ngôn từ đối với trí tưởng tượng của trẻ sẽ có hiệu quả hơn, hấp dẫn hơn nhiều 
nếu sử dụng thêm các hình ảnh minh họa phù hợp, có giá trị nghệ thuật cao. Cũng như việc học 
toán bên cạnh các con số, có thể sử dụng các hình ảnh minh họa để trẻ có thể tiếp thu nhanh hơn 
và nhớ lâu hơn. 
Chương trình giáo dục phổ thông 2018 với việc giáo dục giá trị truyền thống 
127 
Trong chương trình giáo dục phổ thông 2018, các môn học có thể tích hợp giáo dục giá trị 
truyền thống thông qua việc sử dụng các tác phẩm mĩ thuật với mục tiêu: giúp học sinh dễ dàng 
thực hiện mục tiêu bài học cũng như giúp học sinh trân trọng, gìn giữ và phát huy các giá trị 
truyền thống của dân tộc. Giáo viên có thể sử dụng các hình thức tích hợp giáo dục giá trị truyền 
thống qua các tác phẩm mĩ thuật trong các môn học khác ở tiểu học như sau: 
- Tích hợp qua nội dung bài học: Hình thức này được thực hiện ở các bài học có nội dung 
hoặc một phần nội dung đề cập đến giáo dục giá trị truyền thống, hình thành các phẩm chất cốt 
lõi cho học sinh tiểu học. Ví dụ, trong môn Lịch sử và Địa lí (lớp 5), rất nhiều bài học có nội 
dung gắn liền với các cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm, bảo vệ đất nước. Với các bài học 
này, không gì giúp các em dễ dàng thấu cảm hơn là sử dụng các tác phẩm mĩ thuật miêu tả các 
trận đánh, sự hào hùng trong công cuộc chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta. Qua đó, giúp học 
sinh hiểu thêm về lịch sử dân tộc, xây dựng niềm tự hào dân tộc trong các em, hình thành ở các 
em lòng yêu nước, yêu Tổ quốc, sự biết ơn những người anh hùng có công với đất nước, từ đó 
hình thành phẩm chất “Yêu nước” cho các em. Hay trong môn Đạo đức (lớp 4) ở nội dung “Biết 
ơn người lao động”, “ Yêu lao động”, giáo viên có thể lựa chọn và sử dụng các tác phẩm mĩ 
thuật nội dung ca ngợi người lao động, hoạt động cũng như sản phẩm mà người lao động làm ra 
để khơi gợi ở các em sự kính trọng, biết ơn người lao động, thành quả mà họ làm ra cũng như 
hun đúc ở các em tình yêu lao động, đẩy cao giá trị của cần cù, chịu khó, hình thành phẩm chất 
“Yêu nước” và“Chăm chỉ” cho các em. 
Tích hợp khi liên hệ với thực tiễn: Trong các môn học ở tiểu học, học sinh có thể vẽ hoặc 
sưu tầm các tác phẩm mĩ thuật có nội dung phù hợp với bài học. Giáo viên có thể yêu cầu học 
sinh liên hệ đến các giá trị truyền thống thông qua các hoạt động này. Ngoài ra, học sinh có thể 
liên hệ đến các nội dung giáo dục giá trị truyền thống thông qua các bài tập thực hành dưới dạng 
vẽ, sưu tầm hoặc giới thiệu tranh sau giờ học để ôn tập các nội dung bài học cụ thể. Ví dụ: Sau 
tiết học về động vật, giáo viên có thể yêu cầu học sinh sưu tập các tác phẩm nghệ thuật truyền 
thống về động vật như tranh Đám cưới chuột (tranh Đông Hồ). Từ đó học sinh vừa ôn tập lại 
các kiến thức bài học về Động vật, vừa được giáo dục giá trị truyền thống thông qua tranh cũng 
như giúp hình thành ở các em ý thức gìn giữ các giá trị truyền thống đó. 
2.3.3. Giáo dục giá trị truyền thống qua các tác phẩm mĩ thuật cho học sinh trong các hoạt 
động trải nghiệm theo chương trình nhà trường ở tiểu học 
Trong chương trình giáo dục phổ thông 2018, hoạt động trải nghiệm là một hoạt động giáo 
dục bắt buộc được thực hiện từ lớp 1 đến lớp 12; là một bộ phận của quá trình giáo dục trong 
nhà trường phổ thông. Chương trình Hoạt động trải nghiệm mang tính mềm dẻo và linh hoạt; 
bao gồm 4 mạch nội dung chính: Hoạt động phát triển cá nhân, Hoạt động lao động, Hoạt động 
xã hội và phục vụ cộng đồng, Hoạt động giáo dục hướng nghiệp, được thiết kế thành các chủ đề 
phù hợp với nhu cầu, đặc điểm của học sinh và điều kiện của nhà trường và của địa phương. Có 
thể nói những hoạt động này là sự tiêṕ nối cać hoaṭ động học tập các môn học khác, giúp học 
sinh gắn lí luận vơí thực tiễn, cun̉g cố và reǹ luyện kiến thức và kĩ năng đã học, góp phần hình 
thành tình cảm, niềm tin đúng đắn ở học sinh, góp phần quan trọng vào sự hình thành và phat́ 
triển nhân caćh cho các em. Nội dung giáo dục học sinh trong chương trình hoạt động trải 
nghiệm được xây dựng theo các chủ đề gắn với các sự kiện chính trị xã hội của đất nước, địa 
phương, những nội dung giáo dục tư tưởng chính trị, những nội dung mang tính thời sự, những 
hoạt động thiện nguyện vì cộng đồng Nội dung chương trình Hoạt động trải nghiệm không 
dừng lại ở các chủ đề mang tính chính trị xã hội như trong chương trình hiện hành mà còn chú 
trọng vào các hoạt động phát triển cá nhân, hoạt động lao động và đặc biệt là hoạt động giáo dục 
hướng nghiệp. Trong chương trình hoạt động trải nghiệm chỉ rõ yêu cầu về tổ chức các loại hình 
hoạt động: Hoạt động sinh hoạt dưới cờ, sinh hoạt lớp được chuyển giao dần cho học sinh làm 
chủ và thực hiện được cả các nội dung giáo dục theo chủ đề. Hoạt động giáo dục theo chủ đề 
Vũ Thị Lan Anh 
128 
được triển khai theo 2 hướng: hoạt động giáo dục thường xuyên (theo tuần) và hoạt động giáo 
dục định kì (theo tháng hoặc học kì). Hình thức tổ chức cần đảm bảo lựa chọn những hình thức 
đại diện từ cả 4 nhóm: Hình thức có tính khám phá; Hình thức có tính thể nghiệm, tương tác; 
Hình thức có tính cống hiến; Hình thức có tính nghiên cứu. 
Giáo dục giá trị truyền thống qua các tác phẩm mĩ thuật cho học sinh ở trường tiểu học có 
thể thực hiện qua hoạt động trải nghiệm như đi tham quan, dã ngoại tại các bảo tàng, phòng 
tranh, làng nghề hoặc thông qua các buổi nói chuyện, chia sẻ của các nghệ nhân, họa sĩ,... Các 
hoạt động trải nghiệm trong trường tiểu học có đặc thù hết sức linh hoạt cả về nội dung và hình 
thức tổ chức. Do vậy, các giáo viên có thể xây dựng nội dung và thiết kế các hoạt động trải 
nghiệm tại các bảo tàng, phòng tranh và làng nghề hướng đến giáo dục giá trị truyển thống cho 
các em học sinh. Tại đây, học sinh sẽ được tiếp xúc trực tiếp với các tác phẩm mĩ thuật và qua 
đó hiểu biết hơn về các giá trị truyền thống của dân tộc, hình thành thái độ đúng đắn trong vệc 
bảo tồn và phát huy các giá trị đó. Ngoài ra, nhà trường có thể tổ chức những buổi giao lưu, chia 
sẻ của các nghệ nhân làng nghề hoặc các họa sĩ để học sinh trao đổi trực tiếp và hiểu rõ ý tưởng 
của tác giả khi sáng tác các tác phẩm này. Từ đó, học sinh sẽ cảm nhận rõ nét các giá trị truyền 
thống được truyền tải qua các tác phẩm mĩ thuật đó. 
Tổ chức hoạt động trải nghiệm nhằm giáo dục giá trị truyền thống qua tác phẩm mĩ thuật 
cho học sinh tiểu học cũng chính là đến hình thành ở các em 5 phẩm chất cốt lõi.Vì thế, xây 
dựng chủ đề trong hoạt động trải nghiệm để giáo dục giá trị truyền thống qua các tác phẩm mĩ 
thuật cho học sinh tiểu học phải bám chặt vào biểu hiện cụ thể của việc thực hiện mục tiêu, yêu 
cầu cần đạt của từng phẩm chất. Ví dụ, để hình thành phẩm chất “Trách nhiệm” cho học sinh 
tiểu học, có thể tổ chức các hoạt động trải nghiệm định kì và thường xuyên tương ứng với việc 
thực hiện các yêu cầu cần đạt của phẩm chất đó như sau: 
- Tham quan các làng nghề truyền thống có sáng tạo và sử dụng các tác phẩm mĩ thuật. 
Chủ đề trải nghiệm này giúp các em hình thành ý thức trách nhiệm gìn giữ, bảo tồn các giá trị 
văn hóa truyền thống dân tộc. Ngoài ra, có thể giáo dục qua các sản phẩm của làng nghề, bởi có 
những sản phẩm được hoàn thành bởi các bàn tay có trách nhiệm và chưa có trách nhiệm trong 
việc gìn giữ giá trị truyền thống. 
- Cuộc thi/ Hội thi sáng tác các tác phẩm mĩ thuật như sáng tác các biểu trưng, tranh cổ 
động theo từng chủ đề cụ thể giúp hình thành ở các em ý thức trách nhiệm với gia đình, nhà 
trường và xã hội như chấp hành các quy định, quy ước nơi công cộng, Có ý thức giữ vệ sinh 
môi trường,  
- Tìm hiểu các tác phẩm mĩ thuật, giới thiệu các tác phẩm mĩ thuật theo chủ đề; Sưu tầm 
các tác phẩm mĩ thuật, các vật phẩm có sử dụng các tác phẩm mĩ thuật giúp các em trân trọng, 
tự hào và từ đó hình thành ở các em trách nhiệm bảo tồn các giá trị truyền thống của dân tộc. 
- Gặp gỡ các nghệ nhân, các họa sĩ sáng tạo các tác phẩm mĩ thuật giúp các em hình thành 
ý thức biết ơn những người sáng tạo giá trị truyền thống và từ đó có trách nhiệm gìn giữ các giá 
trị truyền thống đó. 
3. Kết luận 
Có nhiều con đường để giáo dục giá trị truyền thống cho học sinh tiểu học, trong đó có 
giáo dục thông qua các tác phẩm mĩ thuật. Bởi lẽ, các tác phẩm mĩ thuật thường được cảm nhận, 
đánh giá thông qua nội dung thể hiện của tác phẩm và các đặc điểm nghệ thuật của nó. Trong 
các nội dung thể hiện của các tác phẩm mĩ thuật, có rất nhiều tác phẩm đã thể hiện giá trị truyền 
thống, giá trị cốt lõi như: yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm của con người 
và dân tộc Việt Nam. Chương trình giáo dục phổ thông 2018 với các ưu việt của nó đã thông 
qua việc tổ chức cho học sinh tiếp cận, đánh giá và nhận xét nội dung của tác phẩm mĩ thuật để 
Chương trình giáo dục phổ thông 2018 với việc giáo dục giá trị truyền thống 
129 
từ đó có thể giáo dục giá trị truyền thống cho các em. Những con đường mà giáo viên có thể 
giáo dục giá trị truyền thống qua các tác phẩm mĩ thuật cho học sinh tiểu học như sử dụng tích 
hợp trong các môn học, đặc biệt là môn Mĩ thuật hay trong việc tổ chức các hoạt động trải 
nghiệm cho các em. 
Lời cảm ơn: Bài báo là kết quả nghiên cứu của Đề tài “Nghiên cứu ứng dụng các tác phẩm 
mĩ thuật trong giáo dục giá trị truyền thống Việt Nam cho trẻ mầm non và học sinh tiểu học”, 
mã số KHGD/16–20.ĐT.030 được tài trợ bởi Chương trình Khoa học và Công nghệ cấp Quốc 
gia giai đoạn 2016 – 2020. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Bộ GD & ĐT, 2018. Chương trình GDPT tổng thể, Chương trình môn Mĩ thuật, Chương 
trình Hoạt động trải nghiệm (theo Thông tư 32/2018/ TT – BGDĐT của Bộ GD & ĐT ban 
hành Chương trình Giáo dục phổ thông). 
[2] Nguyễn Trọng Chuẩn, 2002. Một số vấn đề triết học - con người - xã hội. Nxb Khoa học 
Xã hội. 
[3] Phạm Minh Hạc, 2010. Một số vấn đề giáo dục Việt Nam đầu thế kỷ XXI. Nxb Giáo dục 
Việt Nam. 
[4] Ngô Đức Thịnh (chủ biên), 2010. Những giá trị văn hoá truyền thống Việt Nam. Nxb 
Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 
[5] Robert Schirrmacher, 2006. Art and Creative Development for Young Children. Thomson 
Delmar Learning, New York. 
[6] Rob Barnes, 2012. Teaching Art to Young Children 4-9. RoutledgeFalmer, USA. 
ABSTRACT 
General education program year 2018 
with traditional value education through art works for primary students 
Vu Thi Lan Anh 
Faculty of Primary Education, Hanoi National University of Education 
Traditional values are beautiful values representing a nation’s cultural identity and it must 
be preserved and promoted. General Education Program Year 2018 has clearly pointed out 
Vietnam as set of traditional values that students in general and primary students in particular 
need to be taught; those are 5 qualities of patriotism, kindness, hard-working, honesty and 
responsibility. There are different ways to teach 5 core qualities, including education throuh art 
works. This paper focuses on analyzing the advantages provided by General Education Program 
Year 2018 in traditional value education through art works for primary students. Especially, this 
paper also points out the ways to teach traditional values through art works for primary students 
in General Education Program Year 2018; which includes Art classes and other classes, as well 
as Experience Activities, a compulsory educational activity in primary school. 
Keywords: general program, traditional values, art works, primary students.