Các biện pháp quản lý tiền thuật toán

TÀI CHÍNH - Tháng 5/2018
25
khác nhau nhưng phổ biến nhất là Bitcoin (BTC). Tất 
cả những đồng tiền còn lại có tên gọi chung là Altcoin. 
Các Altcoin được tạo ra bởi các thuật toán khác nhau, 
nhưng vẫn dựa trên nền tảng chính của Bitcoin. 
Các hoạt động liên quan tới tiền thuật toán gồm 
sử dụng tiền thuật toán như một phương thức thanh 
toán, đầu cơ tiền thuật toán, đào Bitcoin, huy động 
vốn thông qua phát hành tiền thuật toán (ICO). 
ICO là một phương thức huy động vốn dựa trên 
tiền thuật toán, trong đó một đồng tiền thuật toán 
mới hoặc thẻ bảo mật mới được phát hành cho nhà 
đầu tư để đổi lấy tiền tệ chính thống như USD hoặc 
các loại tiền thuật toán phổ biến khác như Bitcoin, 
Ethereum, Litcoin, USDT... 
Năm 2017, đã chứng kiến sự bùng nổ của thị 
trường tiền thuật toán, đưa loại tiền này trở nên phổ 
biến hơn trên toàn thế giới và trở thành một trong 
những phương thức đầu tư đem lại lợi nhuận khổng 
lồ nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro nhất trong năm. Chỉ 
trong năm 2017, đồng Bitcoin đã tăng giá từ 972,95 
USD, với vốn hóa thị trường tương ứng là 15 tỷ USD 
lên 13.411 USD với vốn hóa thị trường tương ứng 
225 tỷ USD, thậm chí có thời điểm đồng tiền này đã 
lên tới gần 20.000 USD. 
Quan điểm của các quốc gia về quản lý tiền thuật toán
Trước sự phát triển nhanh chóng và mạnh mẽ 
của tiền thuật toán, Chính phủ các quốc gia đã có 
những phản ứng chính sách khác nhau đối với loại 
tiền này, có thể chia ra làm các nhóm: (i) Cấm hoàn 
toàn tiền thuật toán và các hoạt động liên quan; (ii) 
Chỉ cấm một số hoạt động liên quan tới tiền thuật 
toán; (iii) Không can thiệp vào các hoạt động liên 
quan tới tiền thuật toán; (iv) Xây dựng môi trường 
thân thiện với công nghệ chuỗi khối và phát triển 
tiền thuật toán. 
Một số quốc gia chỉ ban hành lệnh cấm đối với một 
Một số vấn đề về tiền thuật toán
Tiền thuật toán (crypto currency) là loại tiền 
được tạo ra bởi các thuật toán mã hóa phức tạp, 
dựa trên các phần mềm mã nguồn mở và công nghệ 
chuỗi khối (blockchain). Mỗi cá nhân sở hữu ví tiền 
thuật toán sẽ có một chìa khóa riêng để chứng minh 
danh tính của mình và một khoá công khai tương 
ứng. Nền tảng công nghệ tiên tiến và mức độ bảo 
mật cao giúp tiền thuật toán được coi là xu thế tất 
yếu trong quá trình tiến hóa của tiền tệ và khoa học 
công nghệ thông tin. 
Hiện tại, trên thế giới có nhiều loại tiền thuật toán 
CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ TIỀN THUẬT TOÁN 
ThS. NGUYỄN THỊ HẢI BÌNH VÀ NHÓM NGHIÊN CỨU (1) - Viện Chiến lược và Chính sách tài chính *
Tiền thuật toán là một loại tiền tệ kỹ thuật số, được tạo ra bởi các thuật toán mã hóa phức tạp 
dựa trên các phần mềm mã nguồn mở và được giao dịch mua bán trên môi trường internet. Hiện 
tại, trên thế giới có hàng nghìn loại tiền thuật toán khác nhau như Ethereum (ETH), Ripple (XRP), 
Litecoin (LTC), Monero (XMR), DASH, Ethereum Classic (ETC), IOTA (MIOTA) hay NEM (XEM)... trong đó, 
phổ biến nhất là đồng Bitcoin. Trước sự phát triển mạnh mẽ và lan rộng của tiền thuật toán, Chính 
phủ một số quốc gia đã có những phản ứng chính sách khác nhau. 
Từ khóa: Tiền kỹ thuật số, tiền thuật toán, chính sách, quản lý
MEASURES TO MANAGE CRYPTO CURRENCIES
Crypto currency is a type of digital currency 
(Cryptocurrency or crypto) which is generated 
by complex encryption algorithms based 
on open-source software and traded on the 
internet. At present, there are thousands of 
different cryptocurrencies in the world, such 
as Ethereum (ETH), Ripple (XRP), Litecoin 
(LTC), Monero (XMR), DASH, Ethereum 
Classic (ETC), IOTA (MIOTA) or NEM 
(XEM) ... among which, the most common 
is Bitcoin. With the rapid development and 
widespread use of crypto currencies, the 
governments have different policy responses.
Keywords: Digital currencies, crypto currencies, policy, 
management
Ngày nhận bài: 12/4/2018
Ngày hoàn thiện biên tập: 26/4/2018 
Ngày duyệt đăng: 3/5/2018
*Email: nguyenthihaibinh@mof.gov.vn (1)ThS. Lưu Ánh Nguyệt, ThS. Vương Duy Lâm, ThS. Đinh Ngọc Linh
26
QUẢN LÝ CÁC LOẠI TIỀN ẢO, TIỀN ĐIỆN TỬ
số hoạt động liên quan tới tiền thuật toán hoặc đưa ra 
các cảnh báo về các rủi ro liên quan (Mỹ, Canada...). 
Trong khi đó, một số ít quốc gia như: Nhật Bản, 
Thụy Điển, Thụy Sĩ, Hà Lan, Đức, Ecuador coi tiền 
thuật toán là loại tiền hợp pháp và thừa nhận chức 
năng thanh toán của loại tiền này. 
Các biện pháp quản lý tiền thuật toán trên thế giới
Cơ quan quản lý tiền thuật toán
Tại một số quốc gia, các cơ quan chuyên trách trong 
bộ máy hành chính quốc gia đưa ra các thông báo, 
cảnh báo liên quan tới rủi ro do tiền thuật toán đem 
lại. Cụ thể, ở Trung Quốc, Bộ Công nghiệp, Bộ Công 
nghệ thông tin và Ngân hàng trung ương (NHTW) 
là những cơ quan đã ra các thông báo về cảnh báo 
hậu quả của đầu tư và giao dịch tiền thuật toán. Tại 
Hàn Quốc, các hoạt động liên quan tới tiền thuật toán 
được quản lý bởi Cơ quan giám sát tài chính và các cơ 
quan quản lý tài chính. Tại Anh, giao dịch tiền thuật 
toán phải đăng ký với Cơ quan kiểm soát tài chính. Tại 
Singapore, giao dịch liên quan tới tiền thuật toán phải 
đăng ký với Cơ quan tiền tệ (MAS). Tại Thụy Sỹ, Cơ 
quan giám sát thị trường tài chính phụ trách quản lý, 
theo dõi diễn biến và hoạt động của tiền thuật toán. 
Tại Thái Lan, các sàn giao dịch tiền thuật toán có trụ sở 
tại Thái Lan chỉ được phép chuyển đổi tiền thuật toán 
với Bath Thái và phải đăng ký giấy phép hoạt động 
thương mại điện tử với Bộ Phát triển kinh doanh của 
Thái Lan. Các hoạt động nghi ngờ liên quan tới rửa 
tiền và tài trợ khủng bố phải được báo cáo cho Văn 
phòng chống rửa tiền. 
Do tính chất đặc biệt của tiền thuật toán và 
các hoạt động phát sinh liên quan, đơn vị quản lý 
chuyên trách được thành lập tại một số quốc gia. 
Trung Quốc đã thành lập Ủy ban chuyên gia kỹ 
thuật an ninh tài chính Internet quốc gia vào tháng 
8/2017, chuyên kiểm soát và quản lý các hoạt động 
tài chính công nghệ. Cơ quan này đã ban hành văn 
bản cảnh bảo và hình thức huy động tài chính thông 
qua ICO. Tại Nhật Bản, Hiệp hội Doanh nghiệp tiền 
ảo Nhật Bản và Hiệp hội Blockchain Nhật Bản, đại 
diện cho 16 sàn giao dịch tiền ảo do Cơ quan dịch vụ 
tài chính Nhật Bản quy định, đã sáp nhập vào một 
tổ chức với nhiệm vụ cải thiện các biện pháp an ninh 
và xây dựng các tiêu chuẩn cho các hoạt động xung 
quanh các chương trình ICO.
Quy định pháp lý
Những quốc gia được đánh giá là có môi trường 
thân thiện với công nghệ chuỗi khối đã hoặc đang 
thiết lập khuôn khổ pháp lý riêng cho tiền thuật 
toán và các hoạt động liên quan. Tại Hàn Quốc, 
Chính phủ nước này dự định sẽ tiếp tục hoàn 
thiện khuôn khổ pháp lý dành riêng cho người sử 
dụng tiền thuật toán và các doanh nghiệp cung 
cấp dịch vụ liên quan nhằm tạo thuận lợi cho sự 
phát triển của thị trường và ngành công nghệ 
Blockchain của Hàn Quốc. 
Để kiểm soát và hạn chế rủi ro liên quan tới hoạt 
động bất hợp pháp về rút tiền và tài trợ khủng bố, 
đặc biệt là sau các vụ tấn công của hacker đối với sàn 
giao dịch tiền thuật toán, lấy cắp tài khoản người 
dùng một số quốc gia như Trung Quốc, Hàn Quốc, 
Nhật Bản đều gia tăng các biện pháp quản lý hoặc 
cấm đối với hoạt động của tiền thuật toán nhằm bảo 
vệ các nhà đầu tư trong nước. Cụ thể: 
Sau sự cố bị đánh cắp toàn bộ số tiền ảo của 
sàn giao dịch tiền ảo Mt.Gox tại Nhật Bản vào năm 
2014, Chính phủ Nhật Bản đã cấm các ngân hàng 
và các công ty chứng khoán chấp nhận giao dịch 
Bitcoin bằng tài khoản không được đăng ký. Hàn 
Quốc cũng ban hành các quy định về xác minh tài 
khoản giao dịch tiền thuật toán, yêu cầu sử dụng tên 
thật và gắn với tài khoản ngân hàng thực thông qua 
hệ thống tên thực triển khai bởi sau ngân hàng lớn 
trong hệ thống... 
Công cụ quản lý
Bộ công cụ hướng dẫn: Những quốc gia muốn 
tạo điều kiện cho tiền thuật toán phát triển thường 
ban hành bộ công cụ hướng dẫn cho các hoạt động 
liên quan tới tiền thuật toán. Cơ quan giám sát thị 
trường tài chính Thụy Sỹ đã ban hành bộ hướng 
dẫn ICO. Các bộ, ban ngành của chính phủ Nhật 
Bản cũng đang nghiên cứu về việc ban hành hướng 
dẫn ICO. Sau khi lệnh bãi bỏ lệnh nghiêm cấm sử 
dụng Bitcoin (được) ban hành vào năm 2013 và hợp 
pháp hóa các hoạt động liên quan tới Bitcoin vào 
năm 2017, Chính phủ Thái Lan đã ban hành Tài 
liệu tham vấn cộng Aor Tor Ngor 34/2560 đối với 
cách tiếp cận ICO. Bộ tài liệu nhằm khuyến khích 
các hình thức huy động vốn cho doanh nghiệp, bao 
gồm cả các doanh nghiệp khởi nghiệp tiềm năng. 
Đối với các quốc gia ban hành cơ chế quản 
lý chính thức đối với tiền thuật toán, các loại 
thuế và thuế suất cũng được quy định cụ thể. 
Chính phủ Nhật Bản đánh thuế vào các hoạt 
động liên quan tới tiền thuật toán từ năm 
2014, bao gồm thuế chuyển nhượng vốn, 
thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế cư trú.
TÀI CHÍNH - Tháng 5/2018
27
Chính sách thuế
Khi các quốc gia có xu hướng coi tiền thuật toán 
là một phương tiện thanh toán, không phải hàng 
hóa thì các giao dịch chuyển đổi giữa tiền tệ truyền 
thống và tiền thuật toán không bị đánh thuế giá trị 
gia tăng (GTGT). 
Ngược lại, khi các quốc gia muốn hạn chế và 
tăng cường kiểm soát đối với hoạt động đào tiền, 
thuế suất của các đối tượng liên quan tới hoạt động 
này sẽ được điều chỉnh tăng lên hoặc hạn chế miễn 
giảm. Trung Quốc sử dụng biện pháp giảm khấu 
trừ thuế và thắt chặt các chính sách liên quan tới 
tiêu thụ điện, quyền sử dụng đất, thu thuế bảo 
vệ môi trường nhằm tăng chi phí hoạt động đào 
Bitcoin, gây sức ép buộc các hoạt động đào Bitcoin 
phải chuyển ra khỏi lãnh thổ.
Đối với các quốc gia ban hành cơ chế quản lý 
chính thức đối với tiền thuật toán, các loại thuế 
và thuế suất cũng được quy định cụ thể. Chính 
phủ Nhật Bản đánh thuế vào các hoạt động liên 
quan tới tiền thuật toán từ năm 2014, bao gồm thuế 
chuyển nhượng vốn, thuế thu nhập doanh nghiệp, 
thuế cư trú và thuế tiêu dùng. Tuy nhiên, thuế tiêu 
dùng 8% đối với giao dịch sử dụng tiền thuật toán 
đã được bãi bỏ từ 1/7/2017 do ảnh hưởng từ việc 
thay đổi quan điểm không đánh thuế GTGT khi sử 
dụng tiền thuật toán để trao đổi hàng hóa và dịch 
vụ của liên minh châu Âu và nhiều quốc gia khác. 
Lợi nhuận thu được từ giao dịch tiền thuật toán 
được coi là thu nhập khác, phải trả thuế thu nhập 
nếu lợi nhuận trên 200 nghìn Yên. Thu nhập từ giao 
dịch tiền thuật toán cũng phải chịu 10% thuế cư 
trú. Phần thua lỗ từ giao dịch tiền thuật toán không 
được tính khấu trừ thuế như các khoản lỗ từ đầu tư 
các loại tài sản khác. 
Việc lựa chọn loại thuế đánh lên các giao dịch 
tiền thuật toán một phần thể hiện quan điểm/thái độ 
của quốc gia đó đối với tiền thuật toán. Liên minh 
châu Âu không đánh thuế GTGT trong giao dịch 
chuyển đổi giữa tiền tệ truyền thống và tiền thuật 
toán nhưng thuế GTGT và các loại thuế khác, vẫn 
áp dụng đối với các giao dịch trao đổi giữa hàng 
hóa, dịch vụ với tiền thuật toán. Như vậy, một cách 
gián tiếp, Liên minh châu Âu đã coi tiền thuật toán 
như một loại tiền tệ. Anh coi tiền thuật toán là ngoại 
hối và cũng là tài sản để đầu tư nên đã áp dụng thuế 
chuyển nhượngvốn đối với lợi nhuận thu được từ 
giao dịch tiền thuật toán và không áp dụng thuế 
GTGT đối với giao dịch trao đổi giữa tiền thuật toán 
và dịch vụ, hàng hóa. 
Các quốc gia như: Đan Mạch, Đức, Bỉ, Hà Lan 
cũng có các cách tiếp cận khác nhau trong việc đánh 
thuế đối với các giao dịch liên quan tới tiền thuật 
toán và lợi nhuận thu được từ hoạt động này. Cơ 
quan thuế Đan Mạch thông báo các công ty sử dụng 
hoặc kinh doanh tiền thuật toán sẽ phải chịu thuế 
như bất kỳ doanh nghiệp nào khác nhưng các cá 
nhân, tư nhân kinh doanh các loại tiền mã hóa thì 
không phải chịu thuế. Tây Ban Nha đang cân nhắc 
giảm thuế cho các doanh nghiệp sử dụng công nghệ 
chuỗi khối và các loại tiền mã hóa. Slovenia không 
đánh thuế chuyển nhượng vốn đối với các nhà đầu 
tư kinh doanh các loại tiền mã hóa vì không coi đó 
là thu nhập của các nhà đầu tư. Tại Đức, các sàn 
giao dịch có thể được hưởng ưu đãi thuế đối với 
hoạt động kinh doanh tiền thuật toán và khai thác 
công nghệ chuỗi khối. Đức coi tiền thuật toán là 
một loại ngoại tệ, do đó mọi giao dịch liên quan tới 
tiền thuật toán được miễn giảm thuế, nếu lợi nhuận 
giao dịch dưới 600 euro hoặc thời gian nắm giữ tiền 
thuật toán trên một năm.
Tác động của chính sách quản lý 
tới sự phát triển tiền thuật toán
Việc quản lý và quan điểm đối với đồng tiền 
thuật toán ở một số quốc gia thời gian qua đã có 
những tác động khác nhau đến hoạt động giao dịch 
cũng như sự phát của các đồng tiền kỹ thuật số, như: 
Thứ nhất, việc ban hành lệnh cấm đối với tiền 
thuật toán của các quốc gia có giá trị đầu tư lớn đã 
làm các đồng tiền này giảm giá mạnh trên các sàn 
giao dịch quốc tế. Việc chính phủ Trung Quốc cấm 
hoàn toàn các ICO đã khiến các công ty liên quan 
tới ICO hoạt động tại quốc gia này phải ngừng hoạt 
động và di chuyển trụ sở sang nước khác làm giảm 
giá các loại tiền thuật toán. Sau khi công ty giao dịch 
kinh doanh Bitcoin Trung Quốc (BTCC) tuyên bố sẽ 
ngừng hoạt động tại Trung Quốc từ 30/9/2017, giá 
Bitcoin giảm xuống còn 3.490 USD, so với thời điểm 
đỉnh cao của Bitcoin là 5.014 USD (ngày 2/9/2017) 
thì giá Bitcoin đã giảm 25%. Đồng Ether cũng giảm 
13% và đồng Litecoin giảm 24%. 
Thứ hai, việc cho phép giao dịch tiền thuật toán 
ở một số quốc gia đã và đang góp phần kích thích 
So với các loại tài sản khác, các loại tiền thuật 
toán có biến động giá rất lớn và thường xuyên, 
do đó việc xác định cơ sở tính thuế hoặc giá trị 
tài sản để áp thuế sẽ phức tạp và khó khăn hơn. 
Khi các quốc gia muốn đánh thuế lên các giao 
dịch tiền thuật toán thì việc lựa chọn cơ chế đánh 
thuế và khung thuế suất cũng là một vấn đề do 
chưa xác định được đặc tính của tiền thuật toán.
28
QUẢN LÝ CÁC LOẠI TIỀN ẢO, TIỀN ĐIỆN TỬ
sự phát triển của các sàn giao dịch tiền thuật toán 
và nắm giữ tiền thuật toán tại quốc gia đó. Nhật 
Bản là quốc gia có thị trường tiền ảo lớn nhất thế 
giới, chiếm đến 61% tổng lượng giao dịch Bitcoin 
trên toàn cầu, và được nắm giữ bởi 2,7% dân số. Tại 
Nhật Bản, các chính sách dành cho tiền ảo tương 
đối thân thiện qua đó đã tạo điều kiện cho rất nhiều 
doanh nghiệp có cơ hội huy động vốn và phát triển. 
Tại Hàn Quốc, có khoảng hơn 10 sàn giao dịch tiền 
thuật toán đang hoạt động, nhu cầu đối với tiền 
thuật toán tại quốc gia này đã đẩy giá các loại tiền 
ảo tại các sàn của Hàn Quốc cao hơn 30% so với giá 
bình quân trên thế giới. 
Thứ ba, việc tạo môi trường thân thiện đối với tiền 
ảo góp phần thu hút các công ty công nghệ đầu tư 
vào công nghệ blockchain. 4 trong 10 dự án ICO lớn 
nhất thế giới có trụ sở tại Thụy Sĩ (Theo báo cáo của 
PwC), Thị trấn Zug thuộc miền Nam Zurich được 
gọi là thung lũng tiền thuật toán (Crypto valley) và 
là trụ sở của Ethereum và Cardano. 
Thứ tư, việc ban hành các biện pháp quản lý phù 
hợp sẽ vừa khuyến khích sự phát triển của công 
nghệ chuỗi khối, vừa đa dạng hóa nguồn thu cho 
ngân sách các chính phủ. Tại Nhật Bản, việc áp thuế 
vào các giao dịch điện tử đã góp phần đáng kể vào 
nguồn thu của quốc gia này. Theo ước tính, thuế 
thu được từ các doanh nghiệp kinh doanh tiền thuật 
toán vào khoảng 1 nghìn tỷ JPY, tương đương 9,18 
tỷ USD mỗi năm. 
Một số vấn đề về quản lý tiền thuật toán
Có thể thấy, những đặc tính khác biệt của tiền 
thuật toán so với các loại tài sản hay các loại tiền 
chính thống khác đang đặt ra nhiều thách thức cho 
các nhà hoạch định chính sách trong việc quản lý 
tiền thuật toán. Cụ thể:
Thứ nhất, so với các loại tài sản khác, các loại tiền 
thuật toán có biến động giá rất lớn và thường xuyên, 
do đó việc xác định cơ sở tính thuế hoặc giá trị tài 
sản để áp thuế sẽ phức tạp và khó khăn hơn. Khi 
các quốc gia muốn đánh thuế lên các giao dịch tiền 
thuật toán thì việc lựa chọn cơ chế đánh thuế và 
khung thuế suất cũng là một vấn đề do chưa xác 
định được đặc tính của tiền thuật toán, như là một 
loại hàng hóa đặc biệt, một phương thức thanh toán 
hay một loại tài sản đầu tư. 
Thứ hai, các giao dịch tiền thuật toán đều dưới 
dạng ẩn danh, các tài khoản giao dịch, nhận tiền 
thay đổi sau mỗi lần giao dịch nhằm bảo vệ danh 
tính và thông tin chủ tài khoản. Tính minh bạch của 
mỗi giao dịch được thể hiện thông qua thông tin lưu 
lại trên sổ cái phân tán và được theo dõi bởi phần 
mềm phức tạp của chuỗi khối. Do đó, việc xác định 
danh tính thực của mỗi giao dịch tiền thuật toán sẽ 
gặp khó khăn.
Thứ ba, công nghệ chuỗi khối không ngừng phát 
triển. Nhiều loại tiền thuật toán mới ra đời, ưu việt 
và có tính năng vượt trội hơn Bitcoin, đòi hỏi nhà 
quản lý phải thường xuyên cập nhật, bám sát hoặc 
đi trước công nghệ nếu muốn quản lý các loại giao 
dịch liên quan đến tiền thuật toán. Điều này đặt ra 
nhiều thách thức trong việc nâng cao chất lượng 
nguồn nhân lực của các cơ quan chịu trách nhiệm 
quản lý và giám sát các hoạt động liên quan đến tiền 
thuật toán, đặc biệt là ở các quốc gia đang phát triển, 
trong đó có Việt Nam. 
Tài liệu tham khảo:
1. Quyết định 1255/QĐ-TTg, Quyết định phê duyệt đề án hoàn thiện khung 
pháp lý để quản lý, xử lý đối với các loại tài sản ảo, tiền điện tử, tiền ảo;
2. Tạp chí Tài chính (2018), Các nước quản lý tiền ảo như thế nào?;
3. Bitconnect.co. (2016) “Japan Officially Recognizes Bitcoin and Digital Currencies 
as Money - THIS TITLE IS WRONG”. Archived from the original on 2016-05-14;
4. Herald (2014) “Korean-American caught buying illegal drugs with Bitcoin”. The 
Korea Herald. Herald Corporation. 17 March 2014. Retrieved 20 April 2018;
5. McKenna, F. (2017) Here’s how the U.S. and the world regulate bitcoin and 
other cryptocurrencies. Market watch, 28 December 2017.
Nhiều loại tiền thuật toán mới ra đời, ưu việt 
và có tính năng vượt trội hơn Bitcoin, đòi hỏi 
nhà quản lý phải thường xuyên cập nhật, bám 
sát hoặc đi trước công nghệ nếu muốn quản 
lý các loại giao dịch liên quan đến tiền thuật 
toán. Điều này đặt ra nhiều thách thức trong 
việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của 
các cơ quan quản lý và giám sát.
Tiền thuế là của dân, 
do dân đóng góp 
để phục vụ lợi ích của nhân dân