Biến chứng ở mắt trên bệnh nhân đái đường tại khoa mắt Bệnh viện Nhật Tân

Hội Nghị Khoa Học Công Nghệ Năm 2019 
Bệnh Viện Đa Khoa Khu Vực Tỉnh An Giang Trang 222 
BIẾN CHỨNG Ở MẮT TRÊN BỆNH NHÂN ĐÁI ĐƯỜNG TẠI KHOA MẮT 
BỆNH VIỆN NHẬT TÂN 
 Trương Hoàng Nam, Phạm Thanh Tuấn 
TÓM TẮT: Trong số 268 lượt bệnh nhân có bệnh đái đường đến khám mắt, tỉ lệ nam chỉ 
chiếm 18,3% so với nữ. Thời gian trung bình bệnh nhân đến khám sau khi bị đái đường là 
6,4 năm. Số bệnh nhân có thị lực từ mù đến rất kém dưới 3/10 chiếm đến 50%. Tỉ lệ bệnh 
nhân đục thủy tinh thể 61,9% trong đó đã được phẫu thuật 1 hoặc 2 mắt là 35%. Nhiều 
biến chứng đi kèm chủ yếu tập trung ở tuổi từ 50-70 là 65%. Biến chứng bệnh võng mạc 
đái đường là một nguyên nhân gây mù cần điều trị sớm chiếm tỉ lệ 18,3%. 
SUMARY: Eye complications of patients with diabetes mellitus in the Nhat Tan 
ophthalmology department. Among 268 patients with diabetes who came to the eye 
examination, the proportion of men accounted for only 18.3% compared to women. The 
average time a patient came to the hospital after diabetes was 6.4 years. The number of 
patients with vision from blind to very poor under 3/10 accounted for 50%. The 
percentage of cataract patients 61.9% of whom had one or two eyes surgery was 35%. 
Many of the accompanying complications mainly concentrated in the age group from 50-
70 years old is 65%. Complications of diabetic retinopathy was a cause of blindness 
requiring early treatment, accounted for 18.3%. 
TỔNG QUAN: 
 Theo hiệp hội đái tháo đường thế giới, hiện nay Việt Nam có khoảng 3.530.00 người 
mắc đái đường, chủ yếu là Type 2. Bệnh đái đường không được điều trị sẽ gây nhiều biến 
chứng đa cơ quan. Riêng với mắt có nhiều biến chứng võng mạc, dịch kính, thủy tinh thể, 
nhãn áp trong đó biến chứng võng mạc gây mù cần được theo dõi và điều trị sớm. Bệnh 
võng mạc đái đường tăng sinh chiếm 10% bệnh võng mạc đái đường và gây mù 2 bên ở 
50% sau 5 năm. Bệnh võng mạc đái đường không tăng sinh chiếm 90%, gây mù 15% sau 
5 năm. 
 Theo Arup Das, năm 2016 trên thế giới có 387 triệu bệnh nhân tiểu đường, và dự kiến 
sẽ tăng lên 592 triệu người vào năm 2035. Cứ mỗi 7 giây có một người chết trên thế giới 
vì bệnh tiểu đường. Năm 2014 đái đường giết chết 5 triệu người và tiêu tốn 612 tỉ USD. 
(2) 
 Tỉ lệ biến chứng bệnh võng mạc đái đường (BVMĐĐ) tùy theo thời gian và thể bệnh. 
Theo A. Moreno, M. Lozano and P. Salinas: Biến chứng BVMĐĐ type 1 sau 2 năm là 
2%, sau 15 -20 năm là 98%. Cũng biến chứng này ở type 2 là 20% sau 5 năm và 80% sau 
15 năm (3). 
MỤC TIÊU: Nghiên cứu số bệnh nhân đến khám mắt hằng ngày có bệnh đái đường đi 
kèm, từ đó nhận định tỉ lệ biến chứng một số bệnh tại mắt. Trên cơ sở đó đề xuất phương 
pháp điều trị toàn diện trong tương lai. 
Hội Nghị Khoa Học Công Nghệ Năm 2019 
Bệnh Viện Đa Khoa Khu Vực Tỉnh An Giang Trang 223 
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: 
 Đối tượng nghiên cứu: Tất cả bệnh nhân đến khám mắt có bệnh đái đường đi kèm, cả 
đái đường type 1 và 2. 
 Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu hồi cứu, ghi nhận bệnh tại mắt trên những 
bệnh nhân có đái đường đến khám mắt hằng ngày. 
 Thời gian nghiên cứu: Thời gian thực hiện 4 tháng, từ 01/02 đến 31/05 2019. 
 Phân tích thống kê: Dùng phần mềm SPSS 16.0 để phân tích số liệu. 
KẾT QUẢ: 
 Số năm bệnh nhân mắc bệnh ĐTĐ trước khi đến khám tại khoa Mắt bệnh viện Nhật 
Tân trung bình là 6,4 năm. 
Bảng 1. Nơi cư trú bệnh nhân 
Nơi cư trú Tổng số Tỷ lệ % Diễn giải 
TP Châu Đốc 
Tân Châu 
Tịnh Biên 
Tri Tôn 
An Phú 
Phú Tân 
Châu Phú 
Các tỉnh khác 
Nước ngoài 
73 
28 
26 
5 
57 
22 
43 
11 
3 
27,2 
10,4 
9,7 
1,8 
21,2 
8.2 
16,0 
4,10 
1.1 
TP.HCM, Đồng Tháp, Kiên Giang, Quảng 
Nam, Sóc Trăng 
Kampuchia 
Tổng số 268 100% 
 Trong số 268 lượt khám : có 23 ca khám lần 2, 6 ca khám lần 3, trên tổng số 233 bệnh 
nhân khám. Tỉ lệ bệnh nhân thành phố/ nông thôn là: 38%. 
 Số bệnh nhân bị đái đường đến khám mắt trên tổng số bệnh nhân khám trong 4 tháng: 
là 268/5.543 ca, chiếm tỉ lệ 4,8 %. 
Bảng 2. Giới tính 
Giới tính n Có bệnh Tỷ lệ % 
Nữ 219 179 81.7 
Nam 49 9 18.3 
Tỉ lệ lượt khám nam/ nữ : 18,3% 
Hội Nghị Khoa Học Công Nghệ Năm 2019 
Bệnh Viện Đa Khoa Khu Vực Tỉnh An Giang Trang 224 
 Bảng 3: Thị lực 
Thị lực < 1/10 1/10- 3/10 4/10 – 7/10 8/10–10/10 Tổng 
Mắt phải 61 79 77 51 268 
Mắt trái 51 78 93 47 268 
Trung bình 56(20,8%) 78,5(29,4%) 85(31,7%) 49(18,2%) 
 Số bệnh nhân có đái đường đến khám mắt đạt thị lực từ mù đến thị lực kém từ 3/10 
trở xuống, 1 hoặc 2 mắt chiếm đến 50%, thị lực tốt 8/10 trở lên chỉ đạt 18,2%. 
 Bảng 4: 4 biến chứng ở mắt thường gặp ở bệnh nhân ĐTĐ (181/268, 67,5%) 
Tuổi Tổng số Lão sớm Bệnh võng mạc Khô mắt Đục sớm 
34-39 3 (1.1%) 2 (66,7%) 0 (0%) 1 (33,3%) 0 (0%) 
40-49 21 (7.8%) 9 (42,9%) 2 (9,5%) 5 (23,8%) 9 (42,9%) 
50-59 93 (34,7%) 1 (1,1%) 18 (19,4%) 26 (28,0%) 27/93 (29,0) 
60-69 93 (34,7%) 3 (3,2%) 17 (18,3%) 18 (19,4%) 11 (11,8%) 
≥70 58 (21,6%) 0 (0%) 12 (20,7%) 10 (17,2%) 10 (17,2%) 
Cộng 268 (100%) 15 (5.6%) 49 (18,3%) 60 (22,4%) 57 (21,3%) 
 Một số biến chứng chính ở mắt trên bệnh nhân đái đường chủ yếu ở lứa tuổi từ 50 
đến 70, chiếm đến 65%. 
 Bảng 5: Phân loại bệnh chung kể cả bệnh nhân đã phẫu thuật. 
Chẩn 
đoán 
Đục 
TTT 
Đục sớm Lão sớm Bệnh võng 
mạc ĐTĐ 
Khô mắt Đã phẫu 
thuật TTT 
Số 
lượt/268 
166 57 15 49 60 94 
Tỉ lệ 61,9% 21,1% 5,5% 18,3% 22,3% 35% 
 Tỉ lệ bệnh nhân bị đục thủy tinh thể, trong đó có đục sớm và đã mổ 1 hoặc 2 mắt là 
61,9%. Tỉ lệ bệnh võng mạc đái đường trên tổng số bệnh nhân đái đường đến khám là 
18,3%. 
BÀN LUẬN: 
 1. Đục thủy tinh thể trên người già thường xuất hiện sau tuổi 60. Trong nghiên cứu 
này chúng tôi ghi nhận đục sớm là trước tuổi 50. Ngoại trừ những trường hợp bệnh lý 
khác gây đục như chấn thương hay bẩm sinh... Trong nghiên cứu này tỉ lệ đục thủy tinh 
thể sớm trước tuổi 50 do biến chứng đái đường đến 21,1% là biến chứng rất cao. Một 
phần do bệnh đái đường xuất hiện trên bệnh nhân còn trẻ, một phần do điều trị không đạt 
mức đường huyết như mong muốn gây đục TTT sớm. 
Hội Nghị Khoa Học Công Nghệ Năm 2019 
Bệnh Viện Đa Khoa Khu Vực Tỉnh An Giang Trang 225 
 2. Lão thị trên người bình thường sẽ xuất hiện sau tuổi 40. Lão sớm trong nghiên cứu 
này chúng tôi ghi nhận trên những bệnh có nhân lão thị dưới 38 tuổi với độ lão từ 1 diop 
trở lên, biến chứng này đến 5,5%. Đây là một rối loạn chuyển hóa trong thủy tinh thể dẫn 
đến lão sớm. 
 3. Bệnh võng mạc đái đường trong khuôn khổ nghiên cứu này chúng tôi không phân 
loại các thể bệnh tăng sinh, không tăng sinh mà chỉ xác định có bệnh võng mạc đái 
đường bằng soi đáy mắt kèm chụp hình võng mạc. Hiện tại bệnh viện chưa có máy OCT 
để chụp cắt lớp võng mạc, khi có OCT chúng tôi sẽ phân tích đầy đủ biến chứng võng 
mạc và có hướng điều trị tốt hơn.. 
 4. Thời gian từ lúc bị đái đường đến khi khám mắt trong nghiên cứu này bình quân là 
6,4 năm, cũng tương đối lâu nên tỉ lệ biến chứng bệnh võng mạc tương đối cao 18,28%. 
Tỉ lệ này cũng tương đương nghiên cứu ở bệnh viện Mắt Tiền Giang năm 2018 là 17,05% 
và so với một số nghiên cứu khác là thấp (4)(5)(1) 
 5. Đường huyết trung bình tại thời điểm khám trong số 268 bệnh nhân là 169.33/dl. 
Chứng tỏ việc điều trị của bênh nhân đái đường cũng chưa được tuân thủ đúng mức, 
chính mức đường huyết cao gây nhiều biến chứng ở mắt nặng nề hơn. 
 6. Biến chứng khô mắt chiếm đến 22,3%. Biến chưng này cao vì đôi khi một bệnh cảnh 
do nhiều nguyên nhân gây ra, ví dụ như khô mắt do đaí đường mà cũng có thể do sau mổ 
đục thủy tinh thể. Đây là một biến chứng khó chịu và đeo bám dai dẳng với người bệnh 
gây phiền hà và tốn kém vì có khi phải điều trị suốt đời. 
KẾT LUẬN: 
 Đái đường gây ra nhiều biến chứng tại mắt, trong đó biến chứng đục thủy tinh thể cao 
làm bệnh nhân phải mổ sớm nhưng có khi không đạt thị lực tối ưu, biến chứng bệnh võng 
mạc do đái đường là biến nặng dễ gây mù, bệnh nhân cần được theo dõi và điều trị kịp 
thời, bệnh viện cần trang bị đủ phương tiện chẩn đoán để có chỉ định điều trị đúng và sớm 
biến chứng này, nhằm giảm mù lòa cho người bệnh. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO: 
 -Phan Văn Năm, Nguyễn Thi Quỳnh Nga. Nghiên cứu mối liên quan giữa đặc điềm 
lâm sàng và hình ảnh đáy mắt ở bệnh nhân đái tháo đường tại Huế. Tạp chí nhãn khoa 
2011. 
 -Arup Das. Diabetic retinopathy: Battling the global epidemic. Indian J Ophthalmol. 
2016 Jan; 64(1): 2–3. 
 -A. Moreno, M. Lozano and P. Salinas Department of Ophtalmology. University of 
Málaga. Málaga. Spain Diabetic retinopathy (Nutr Hosp 2013; 28 (Supl. 2):53-56) 
 -Lê Thị Kim Minh, Võ Trần Anh Khoa, Tạ Văn Trầm. Bệnh viện mắt Tiền Giang. Kỷ 
yếu Hội nghị Nhãn khoa Việt Nam 2018. 
 -Richard J Donovan Prevalence of retinopathy in a diabetic clinic. British MIedical 
Journal, 1978, 1, 1441-1442.