Báo cáo một trường hợp u cơ trơn nguyên phát ở thận và hồi cứu y văn

Bệnh viện Trung ương Huế 
Tạp Chí Y Học Lâm Sàng - Số 60/2020 89
BÁO CÁO MỘT TRƯỜNG HỢP U CƠ TRƠN 
NGUYÊN PHÁT Ở THẬN VÀ HỒI CỨU Y VĂN
Trịnh Thị Hoài Nam1, Nguyễn Hiền Anh1, Nguyễn Thị Nga1,
Nguyễn Quang Huy1, Nguyễn Công Trung1, Đặng Trần Tiến1, 
Vũ Thanh Tùng2, Phạm Việt Hà2
DOI: 10.38103/jcmhch.2020.60.13
TÓM TẮT
U cơ trơn là một khối u lành tính thường gặp. Trong hệ thống sinh dục tiết niệu, hay gặp u cơ trơn tử 
cung, hiếm gặp u ở thận. Mục tiêu của bài báo cáo này là chia sẻ một trường hợp u cơ trơn nguyên phát 
ở thận và hồi cứu y văn. Bệnh nhân nữ, 59 tuổi, tình cờ phát hiện khối u ở thận qua siêu âm. Kết quả CT 
Scan bụng có cản quang cho thấy đây là một khối đặc ở vùng cực dưới thận phải, ranh giới rõ, không xâm 
lấn. Khảo sát vi thể cho thấy đây là một ca u cơ trơn điển hình với sự hiện diện của các tế bào thoi hiền 
hòa, bào tương ưa eosinophil, sắp xếp thành bó đan xen. Trên hóa mô miễn dịch tế bào u dương tính với 
vimentin, SMA, desmin.
Từ khóa: U cơ trơn, u thận, u cơ trơn thận.
ABSTRACT
A CASE REPORT OF RENAL LEIOMYOMA AND REVIEW LITERATURE
Trinh Thi Hoai Nam1, Nguyen Hien Anh1, Nguyen Thi Nga1, 
Nguyen Quang Huy1, Nguyen Cong Trung1, Dang Tran Tien1, 
Vu Thanh Tung2, Pham Viet Ha2
Renal leiomyoma is a benign neoplasm that has been reported frequently in uterus but rarely in kidney. 
The aim of this study is to show a case report of primary renal leiomyoma and review literature. A 59-year-
old female patient presented with an indolent right kidney mass. AbdominalCT Scan showed a well-defined 
hyperattenuating solid mass, no invade. Microscopically, the lesion showed typical features of leiomyoma, 
including spindle cells with deeply eosinophilic cytoplasm, arranged in intersecting fascicles. Thetumor 
cells were diffusely positive with vimentin, SMA and desmin.
Keywords: leiomyoma, renal tumor, renal leiomyoma.
1. Khoa Giải phẫu bệnh, Bệnh viện E đa khoa 
Trung ương
2. Khoa Phẫu thuật Thận- Tiết niệu và Nam 
học, Bệnh viện E đa khoa Trung ương
- Ngày nhận bài (Received): 25/7/2019; Ngày phản biện (Revised): 21/02 /2020; 
- Ngày đăng bài (Accepted): 24/4/2020
- Người phản hồi (Corresponding author): Trịnh Thị Hoài Nam
- Email: [email protected]; SĐT: 0974582583
I. GIỚI THIỆU
U cơ trơn thận là một khối u thận hiếm gặp với 
sự biệt hóa cơ trơn. Bệnh u cơ trơn thận nguyên 
phát lần đầu tiên được mô tả bởi Virchow năm 
1854 [1]. Chẩn đoán mô bệnh học là khó khăn, 
và luôn luôn cần nhuộm miễn dịch. Mục đích 
của báo cáo này là để minh họa một trường hợp 
của bệnh u cơ trơn nguyên phát ở thận và hồi 
cứu y văn.
Bệnh viện Trung ương Huế 
90 Tạp Chí Y Học Lâm Sàng - Số 60/2020
II. CA LÂM SÀNG
Bệnh nhânnữ, Nguyễn Thị Kim L., 59 tuổi. Địa 
chỉ: Hà Nội. Nhập viện tại Bệnh viện E Đa khoa 
Trung ương vào tháng 09/ 2017 dotình cờ phát hiện 
thận phải có khối u. Bệnh nhân không có triệu chứng 
đau, không rối loạn tiểu tiện. Khám lâm sàng chưa 
phát hiện bất thường các cơ quan khác. Các chỉ số xét 
nghiệm huyết học, sinh hóa, và nước tiểu trong giới 
hạn bình thường. Siêu âm cực dưới thận phải có khối 
giảm âm 2,8cm. Chụp cắt lớp vi tính (CT) cho thấy 
thận phải có khối đặc tăng tỷ trọng, 3cm, ranh giới 
rõ, không có vỏ (Hình 1). Bệnh nhân đã được chẩn 
đoán theo dõi u thận ác tính, phẫu thuật cắt bán phần 
thận phải kèm khối u, tường trình phẫu thuật như sau:
Mở bụng theo đường dưới sườn phải, vén đại 
tràng bộc lộ khoang sau phúc mạc, kiểm tra thấy 01 
khối u ở cực dưới thận phải đường kính 3cm, không 
xâm lấn lớp mỡ xung quanh, niệu quản phải bình 
thường.
Chẩn đoán: u cực dưới thận phải
Tiến hành phẫu tích bộc lộ cuống thận phải và 
garo cuống thận phải.
Cắt bán phần cực dưới thận phải.
Lấy bỏ toàn bộ lớp mỡ quanh thận.
Lau sạch và cầm máu kĩ hố thận phải.
Đặt 01 dẫn lưu silicon hố thận phải.
Đóng bụng 2 lớp mũi rời bằng chỉ Vicryl 1.0 và 
Dafil 3.0
Lấy bệnh phẩm gửi giải phẫu bệnh.
Kết quả giải phẫu bệnh H3819/17
Đại thể: các diện cắt cho thấy một khối u 3,3 
x 3,0 x 3,0 cm, có ranh giới rõ với mô thận, phát 
triển hướng ra ngoài đẩy lồi vỏ thận, mật độ cứng 
chắc, kiểu xoáy cuộn, màu trắng. Vi thể thấy các 
tế bào thoi được sắp xếp kiểu bó chùm đan xen 
nhau. Tế bào u có bào tương ưa eosinophilic, nhân 
hình bầu dục, và hạt nhân không dễ thấy (Hình 2 A, 
B). Nhuộm hóa mô miễn dịch, các tế bào u dương 
tính lan tỏa với vimentin, SMA, và desmin (Hình 3 
A, B, C). Các marker bao gồm HMB45, cytokeratin 
AE1 / AE3, CD10, kháng nguyên ung thư biểu mô tế 
bào thận (RCC), MyoD1, myogenin, S100, CD34, 
CD117 và Bcl2 âm tính với các tế bào thoi. Chỉ số 
tăng sinh Ki67 là 1%. Chẩn đoán cuối cùng là u cơ 
trơn thận. Theo dõi sau phẫu thuật 16 tháng bệnh 
nhân vẫn khỏe mạnh.
Hình 1: Hình ảnh CT Scan của u
Báo cáo một trường hợp u cơ trơn nguyên phát...
Bệnh viện Trung ương Huế 
Tạp Chí Y Học Lâm Sàng - Số 60/2020 91
III. BÀN LUẬN 
U cơ trơn nguyên phát ở thận là một bệnh hiếm 
gặp, chiếm 4,2% đến 5,2% trên các mẫu tử thiết và 
0,29% các khối u nguyên phát tại thận [2]. Các tế 
bào u có thể bắt nguồn từ lớp áo giữa của hệ thống 
mạch máu vỏ thận, các tế bào cơ trơn trong vỏ thận, 
hoặc cơ của bể thận. Theo vị trí, u có thể phân thành 
các típ dưới vỏ, vỏ thận hoặc bể thận [3]. U thường 
gặp ở nữ với tỷ lệ gấp đôi ở nam giới. Có thể gặp u ở 
mọi lứa tuổi, từ 6 đến 82 tuổi, tuổi trung bình là 47. 
U cơ trơn thận thấy ở 2 thận với tỷ lệ ngang nhau và 
thường gặp ở cực dưới, chiếm tới ¾ số trường hợp. 
Các khối u thường không có triệu chứng cho đến 
khi phát triển đủ lớn tạo ra hiệu ứng khối. Các triệu 
chứng thường xuất hiện là khối sờ thấy ở sườn, đau 
vùng sườn, và tiểu máu [2], [3].
(A) (B)
Hình 2: Hình ảnh mô học của u
(A) Các tế bào u sắp xếp thành bó chùm đan xen nhau, HEx200
(B) Các tế bào u dạng cơ trơn với nhân hình thoi, bào tương bắt màu eosinophilic, HEx400
 (A) (B) (C)
Hình 3: Nhuộm HMMD (x400): các tế bào u dương tính lan tỏa với 
(A) Vimentin; (B) SMA; (C) desmin.
Bệnh viện Trung ương Huế 
92 Tạp Chí Y Học Lâm Sàng - Số 60/2020
Các thăm dò hình ảnh như siêu âm và chụp CT 
có thể cho phép nhận biết sớm các khối u thận. Cách 
tiếp cận khối u phụ thuộc vào chẩn đoán hình ảnh 
và vị trí giải phẫu. Theo bản chất lành tính của nó, u 
cơ trơn có ranh giới được xác định rõ, không có dấu 
hiệu xâm nhập vào nhu mô xung quanh. Trên CT 
không cản quang, u cơ trơn có tỷ trọng cao so với 
nhu mô thận, với tỷ trọng bằng với cơ. Sau khi tiêm 
thuốc cản quang, sự hấp thu của u cơ trơn thấp hơn 
nhu mô xung quanh ở giai đoạn tủy vỏ. Nó thường 
thể hiện sự tăng hấp thu tương đối đồng nhất. Các 
khối u lớn có thể cho thấy các khu vực không đồng 
nhất do xuất huyết và nang hóa hoặc thoái hóa nhầy. 
U cơ trơn cho thấy sự tăng đồng nhất ở giai đoạn 
sau của thì động mạch. Những đặc tính tăng cường 
này rất hữu ích trong việc phân biệt u cơ trơn với 
ung thư biểu mô tế bào sáng thông thường của thận 
(RCC), thường cho thấy sự tăng hấp thu không đồng 
nhất, rõ rệt trên pha tủy vỏ và giảm cường độ tăng 
lên trong giai đoạn ống thận. Tuy nhiên, típ ung thư 
biểu mô thận tế bào kị màu (chromophobe RCC) có 
mô hình hấp thu tương tự như u cơ trơn [4]. 
Về đại thể, u cơ trơn điển hình ranh giới rõ, chắc, 
lồi lên trên vỏ thận, mặt cắt thấy các bè xơ xoáy 
cuộn màu trắng. Có thể có các ổ vôi hóa hoặc thoái 
hóa nang. Kích thước khối u thay đổi từ 0,5 đến 57,5 
cm với kích thước trung bình 12,3 cm (3). Khối u 
lớn nhất nặng 37,2 kg [5]. Mô bệnh học cho thấy các 
tế bào u hình thoi sắp xếp thành bó đan xen. Hóa mô 
miễn dịch, các tế bào khối u dương tính với vimentin 
và các marker của cơ trơn. Ngoài ra, u cơ trơn típ 
vỏ thường có chứa một quần thể tế bào dương tính 
mạnh với các marker của u hắc tố [2], [6].
Sinh bệnh học của u cơ trơn vẫn còn chưa rõ; mặc 
dù ban đầu các khối u được cho là một u dạng mô 
thừa (hamartomatous) bởi bằng chứng của một vài u 
cơ trơn thận kết hợp với xơ cứng củ và hóa mô miễn 
dịch dương tính với các marker của u hắc tố. Hơn 
nữa, có một báo cáo trong y văn ghi lại các tổn 
thương kết hợp của nhiễm sắc thể số 4, 6, 12 và 14, 
gợi ý một cơ chế sinh bệnh phân tử khác, mà trước 
đây chưa được mô tả trong khối u thận [7]. U cơ trơn 
thận có sự bất thường nhiễm sắc thể thu được thông 
qua các đột biến soma. Thêm vào đó, một bệnh nhi 
sau ghép gan xuất hiện khối u cơ trơn thận kết hợp 
với nhiễm trùng EBV [2]. Bệnh sinh các khối u cơ 
trơn thận vẫn tiếp tục được làm sáng tỏ.
Chẩn đoán phân biệt của u cơ trơn thận bao gồm u 
cơ mỡ mạch (AML) và ung thư biểu mô tế bào sáng 
dạng sarcoma của thận (RCC sarcomatoid). AML là 
một khối u trung mô lành tính bao gồm một tỷ lệ thay 
đổi của mô mỡ, tế bào cơ trơn và mạch máu thành 
dày bất thường. AML được phân loại trong một 
nhóm của các tổn thương dạng u mô thừa và được 
đặc trưng bởi sự đồng biểu hiện của các marker u hắc 
tố và cơ trơn. AML được loại trừ khi nó thiếu đặc 
điểm mô bệnh học điển hình gồm ba thành phần, và 
hóa mô miễn dịch không biểu hiện với các marker u 
hắc tố. Ung thư biểu mô tế bào sáng của thận (RCC) 
có thể có đặc điểm sarcomatous bao gồm các tế bào 
thoi. Nhuộm hóa mô miễn dịch cho kết quả âm tính 
với các marker biểu mô và RCC có thể hữu ích giúp 
loại trừ chẩn đoán [2].
U cơ trơn thường không đau và không tái phát 
sau khi cắt bỏ hoàn toàn. Nội soi cắt thận có vẻ an 
toàn và thuận lợi để điều trị triệt để khối u thận. Xét 
nghiệm Giải phẫu bệnh chính xác là cần thiết để 
tránh các liệu pháp điều trị bất lợi. Các tài liệu cho 
thấy u cơ trơn có tiềm năng tái phát cục bộ, vì vậy 
cần phải đánh giá cẩn thận bệnh nhân cũng như 
theo dõi lâu dài.
IV. KẾT LUẬN
U cơ trơn thận là một khối u trung mô hiếm gặp 
và nên được đưa vào chẩn đoán phân biệt các khối u 
ở thận. Báo cáo ca bệnh và đánh giá ngắn gọn các tài 
liệu liên quan về đặc điểm lâm sàng và bệnh lý cung 
cấp các thông tin hữu ích cho tiếp cận chẩn đoán và 
điều trị. Kết quả mô bệnh học và hóa mô miễn dịch 
là bắt buộc giúp chẩn đoán chính xác bệnh, tránh 
điều trị quá mức.
Báo cáo một trường hợp u cơ trơn nguyên phát...
Bệnh viện Trung ương Huế 
Tạp Chí Y Học Lâm Sàng - Số 60/2020 93
1. Virchow R. Ueber Makroglossie und pathologische 
Neubildung quergestreifter Muskelfasern. 
Virchows Arch (Pathol Anat) 1854;7: 126- 38. 
doi: 10.1007/BF01936233.
2. Petersen R.O., Sesterhenn I.A., Davis 
C.J. Urology Pathology. Lippincott William & 
Wilkins, Wolters Kluwer Health; Philadelphia: 
2009. Kidney; pp. 74–75.
3. Khetrapal S., Bhargava A., Jetley S. Renal 
leiomyoma: an uncommon differential diagnosis 
of renal masses with a clinical relevance. J Clin 
Diagn Res. 2014;8:FD08–FD09. 
4. Derchi LE, Grenier N, Heinz-Peer G, et al. Imaging 
of renal leiomyomas. Acta Radiol. 2008;49:833-
8. doi: 10.1080/02841850802087228.
5. Clinton- Thomas CL. A giant leiomyoma of the 
kidney. Br J Surg. 1956;43:497-501. doi:10.1002/
bjs.18004318108.
6. Bonsin SM. HMB-45 reactivity in renal 
leiomyomas and leiomyomasarcomas. Mod 
Pathol. 1996;9:664-9.
7. Kuroda N., Inoue Y., Taguchi T. Renal leiomyoma: 
an immunohistochemical, ultrastructural and 
comparative genomic hybridization study. Histol 
Histopathol. 2007;22:883–888.
TÀI LIỆU THAM KHẢO