Bài giảng Thương mại điện tử - Chương 1: Khái quát về thương mại điện tử - Trần Thanh Điện

Chương 1  KHÁI QUÁT VỀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ 
NỘI DUNG 
Thương mại điện tử và đặc trưng của TMĐT 
Lợi ích & hạn chế của TMĐT 
Đối tượng tham gia web site TMĐT 
Các cấp độ phát triển của TMĐT 
Những quan niệm sai lầm trong TMĐT 
Tình hình phát triển Internet 
Tiềm năng, xu hướng phát triển TMĐT ở Việt Nam 
Yếu tố thúc đẩy TMĐT VN 
Thương mại điện tử 
2 
GV: Trần Thanh Điện 
TMĐT và đặc trưng của TMĐT 
Có nhiều định nghĩa khác nhau về TMĐT: 
TMĐT là việc thực hiện các hoạt động thương mại dựa trên các công cụ điện tử , đặc biệt là Internet và WWW 
TMĐT theo nghĩa hẹp , là tất cả các web site hoặc trang thông tin có ảnh hưởng và có tác dụng một cách trực tiếp hay gián tiếp đến hoạt động thương mại , mua bán , trao đổi  trong hiện tại hay tương lai 
Thương mại điện tử 
3 
GV: Trần Thanh Điện 
TMĐT và đặc trưng của TMĐT 
Đặc trưng của TMĐT: 
Các bên tiến hành giao dịch trong TMĐT không tiếp xúc trực tiếp với nhau và không cần biết nhau từ trước 
TMĐT được thực hiện trong một thị trường không biên giới (toàn cầu) 
Hoạt động giao dịch TMĐT đều có sự tham gia ít nhất ba chủ thể, trong đó không thể thiếu người cung cấp dịch vụ mạng, cơ quan chứng thực 
Đối với thương mại truyền thống thì mạng lưới thông tin là phương tiện trao đổi dữ liệu; đối với TMĐT, mạng lưới thông tin chính là thị trường 
Thương mại điện tử 
4 
GV: Trần Thanh Điện 
TMĐT và đặc trưng của TMĐT 
Một số mô hình TMĐT tiêu biểu: 
B2B (Business-to-Business): thành phần tham gia hoạt động thương mại là các doanh nghiệp , tức người mua và người bán đều là doanh nghiệp. Chiếm 80% doanh số TMĐT toàn cầu 
B2C (Business-to-Consumer): thành phần tham gia hoạt động thương mại gồm người bán là doanh nghiệp và người mua là người tiêu dùng 
C2C (Consumer-to-Consumer): thành phần tham gia hoạt động thương mại là các cá nhân , tức người mua và người bán đều là cá nhân 
Thương mại điện tử 
5 
GV: Trần Thanh Điện 
Lợi ích & hạn chế của TMĐT 
Lợi ích của TMĐT 
Lợi ích đối với các tổ chức 
Mở rộng thị trường, tìm kiếm, tiếp cận người cung cấp, khách hàng và đối tác trên khắp thế giới 
Giảm chi phí sản xuất: chi phí giấy tờ, chia xẻ thông tin, in ấn, gửi văn bản truyền thống, 
Cải thiện hệ thống phân phối: giảm lượng hàng lưu kho và độ trễ trong phân phối hàng 
Vượt giới hạn về thời gian: hoạt động kinh doanh được thực hiện 24/7 
Thương mại điện tử 
6 
GV: Trần Thanh Điện 
Lợi ích & hạn chế của TMĐT 
Giảm chi phí thông tin liên lạc 
Củng cố quan hệ khách hàng thông qua việc giao tiếp thuận tiện qua mạng 
Thông tin cập nhật thường xuyên trên web như sản phẩm, dịch vụ, giá cả 
Chi phí đăng ký kinh doanh: giảm hoặc không thu phí đăng ký kinh doanh qua mạng 
Các lợi ích khác: Nâng cao uy tín, hình ảnh doanh nghiệp; cải thiện chất lượng dịch vụ khách hàng, 
Thương mại điện tử 
7 
GV: Trần Thanh Điện 
Lợi ích & hạn chế của TMĐT 
Lợi ích đối với người tiêu dùng 
Vượt giới hạn về không gian và thời gian 
Nhiều lựa chọn về sản phẩm và dịch vụ 
Giá thấp hơn, giao hàng nhanh hơn, đặc biệt với các hàng hóa số hóa được 
Thông tin phong phú, thuận tiện và chất lượng cao hơn 
Có thể tham gia mua và bán trên các sàn đấu giá 
Khả năng tự động hóa cho phép chấp nhận các đơn hàng khác nhau từ mọi khách hàng 
Thuế: nhiều nước khuyến khích bằng cách miễn thuế đối với các giao dịch trên mạng 
Thương mại điện tử 
8 
GV: Trần Thanh Điện 
Lợi ích & hạn chế của TMĐT 
Lợi ích đối với xã hội 
Hoạt động trực tuyến tạo môi trường để làm việc, mua sắm,... từ xa nên giảm việc đi lại, ô nhiễm, 
Nhiều nhà cung cấp -> tạo áp lực giảm giá -> khả năng mua sắm của khách hàng cao hơn -> nâng cao mức sống của mọi người 
Những nước nghèo có thể tiếp cận với các sản phẩm, dịch vụ từ các nước phát triển hơn thông qua Internet và TMĐT 
Các dịch vụ công cộng như y tế, giáo dục, các dịch vụ công của chính phủ... được thực hiện qua mạng với chi phí thấp hơn, thuận tiện hơn 
Thương mại điện tử 
9 
GV: Trần Thanh Điện 
Lợi ích & hạn chế của TMĐT 
Hạn chế của TMĐT 
Hạn chế về kỹ thuật 
Chưa có tiêu chuẩn quốc tế về chất lượng-an toàn-độ tin cậy 
Tốc độ đường truyền Internet vẫn chưa đáp ứng người dùng 
Chi phí truy cập Internet vẫn còn cao 
Các công cụ xây dựng phần mềm vẫn trong giai đoạn đang phát triển 
Khó khăn khi kết hợp các phần mềm TMĐT với các phần mềm ứng dụng khác 
Cần có các máy chủ thương mại điện tử đặc biệt (công suất, an toàn) đòi hỏi thêm chi phí đầu tư 
Thực hiện các đơn đặt hàng trong thương mại điện tử B2C đòi hỏi hệ thống kho hàng tự động lớn 
Thương mại điện tử 
10 
GV: Trần Thanh Điện 
Lợi ích & hạn chế của TMĐT 
Hạn chế của TMĐT 
Hạn chế về thương mại 
An ninh và riêng tư là hai cản trở về tâm lý đối với người tham gia TMĐT 
Thiếu lòng tin vào TMĐT và người bán hàng trong TMĐT do không được gặp trực tiếp 
Luật, chính sách, thuế chưa được hoàn thiện 
Một số chính sách chưa thực sự hỗ trợ tạo điều kiện để TMĐT phát triển 
Các phương pháp đánh giá hiệu quả của TMĐT còn chưa đầy đủ, hoàn thiện 
Thương mại điện tử 
11 
GV: Trần Thanh Điện 
Lợi ích & hạn chế của TMĐT 
Hạn chế của TMĐT 
Hạn chế về thương mại 
Chuyển đổi thói quen tiêu dùng từ thực đến ảo cần thời gian 
Thiếu tin cậy đối với môi trường kinh doanh không giấy tờ, không tiếp xúc trực tiếp, giao dịch điện tử 
Số lượng người tham gia chưa đủ lớn để đạt lợi thế về quy mô 
Sự gian lận ngày càng tăng do đặc thù của TMĐT 
Thu hút vốn đầu tư mạo hiểm khó khăn hơn sau sự sụp đổ hàng loạt của các công ty dot.com 
Thương mại điện tử 
12 
GV: Trần Thanh Điện 
Đối tượng chính tham gia web site TMĐT 
Người cung cấp dịch vụ Internet và công nghệ đáp ứng được nhu cầu hoạt động và kinh doanh trực tuyến 
Ví dụ : nhà cung cấp đường truyền Internet, hosting web site, 
Người xây dựng web site TMĐT  
Có đủ kiến thức về kỹ thuật để có thể xây dựng web site mang tính chuyên nghiệp và đáp ứng được nhu cầu của nhà kinh doanh TMĐT 
Có đội ngũ chuyên nghiệp phục vụ cho việc xây dựng và thiết kế web site 
Thương mại điện tử 
13 
GV: Trần Thanh Điện 
Đối tượng chính tham gia web site TMĐT 
Người trực tiếp kinh doanh TMĐT 
Có đủ kiến thức về TMĐT 
Cập nhật thông tin, giao dịch mua bán , 
Đảm bảo tính tin cậy trong TMĐT, đảm bảo quyền lợi của các bên khi tham gia trên website TMĐT 
Người mua hàng trên web site TMĐT 
Thương mại điện tử 
14 
GV: Trần Thanh Điện 
Cấp độ phát triển TMĐT 
Thương mại Thông tin (i-Commerce)  Thông tin ( Information) lên mạng web 
Trao đổi, đàm phán, đặt hàng qua mạng (e-mail, chat, forum...) 
Thanh toán, giao hàng truyền thống 
Thương mại “cộng tác” (c-Business) 
Integrating / Collaborating 
Nội bộ doanh nghiệp: các bộ phận liên kết (integrating) và kết nối với các đối tác kinh doanh (connecting) 
Thương mại Giao dịch (t-Commerce) 
Hợp đồng điện tử (ký kết qua mạng) 
Thanh toán điện tử (thực hiện qua mạng) 
(online transaction ), 
1 
3 
2 
Ba cấp độ phát triển của TMĐT 
Thương mại điện tử 
15 
GV: Trần Thanh Điện 
Quan niệm sai lầm trong TMĐT 
Tin rằng xây dựng web site xong là   sẽ có   khách hàng một cách dễ dàng   và nhanh chóng 
Tin rằng DN có thể dùng web site để quảng bá sản phẩm , thông tin đến với mọi người trên khắp thế giới một cách dễ dàng 
Tin rằng website sẽ thay thế các công cụ , phương tiện marketing khác 
Thương mại điện tử 
16 
GV: Trần Thanh Điện 
Quan niệm sai lầm trong TMĐT 
Không chú trọng và hiểu đúng đắn về thiết kế , giao diện , chức năng ... của web site 
Không chú trọng những thông tin thuyết phục người xem ra quyết định mua hàng 
Không cập nhật thông tin thường xuyên 
Tin rằng web site  đẹp về mỹ thuật sẽ mang lại nhiều khách hàng 
Thương mại điện tử 
17 
GV: Trần Thanh Điện 
Quan niệm sai lầm trong TMĐT 
Không có thói quen trả lời ngay những email hỏi thông tin của người xem 
Không quan tâm đến rủi ro trong thanh toán qua mạng 
Áp dụng rập khuôn những mô hình TMĐT đã có 
Không quan tâm đúng mức về cạnh tranh trong TMĐT 
Không quan tâm đến công nghệ mới 
Thương mại điện tử 
18 
GV: Trần Thanh Điện 
Tình hình phát triển Internet 
Trên toàn thế giới: 
Web sites: ~113 triệu web sites ( 4/2007 ) - Whois 
Web pages : ~29,7 tỷ web pages ( 2/2007 ) 
Thế giới: gần 1,3 tỷ người truy cập Internet, chiếm 19,1% dân số (11/2007 ) 
Thương mại điện tử 
19 
GV: Trần Thanh Điện 
Tình hình phát triển Internet 
Thống kê số người truy cập Internet ở một nước, vùng trên toàn cầu. Nguồn : Internet World Stats, tháng 11/2007 
Thương mại điện tử 
20 
GV: Trần Thanh Điện 
Tình hình phát triển Internet 
Số người truy cập Internet ở Việt Nam so với khu vực và thế giới 
Đến 11/2007, có 18,2 triệu người truy cập Internet, chiếm 21,4% dân số cả nước 
So với Châu Á: 12,4% 
Tỷ lệ người dùng Internet của thế giới: 19.1% 
Những thống kê này cho thấy một tín hiệu lạc quan về sự phát triển TMĐT ở Việt Nam trong giai đoạn 2006 – 2010 
Thương mại điện tử 
21 
GV: Trần Thanh Điện 
Tình hình phát triển Internet 
Phát triển người dùng Internet 2001-2007. Nguồn: Trung tâm Internet Việt Nam (VNNIC) tháng 12/2007, www.vnnic.net.vn 
Thương mại điện tử 
22 
GV: Trần Thanh Điện 
Tình hình phát triển Internet 
Năm 2007: có 86% doanh nghiệp sử dụng email thường xuyên trong giao dịch 
Website: 2004: 19%, 2007: 38% tổng số doanh nghiệp 
Năm 2007, số lượng tên miền .vn được đăng ký đã lên đến 60.604, gấp gần 4 lần số lượng tên miền vào cuối năm 2005 
Thương mại điện tử 
23 
GV: Trần Thanh Điện 
Xu hướng phát triển TMĐT ở VN 
Tiềm năng phát triển TMĐT ở Việt Nam là cao bởi: 
Việt Nam là nước xuất khẩu nhiều mặt hàng 
Việt Nam có thể “xuất khẩu” dịch vụ, sản phẩm thông tin và tri thức 
Du lịch Việt Nam cần tận dụng TMĐT để quảng bá 
Nhà nước chủ trương thúc đẩy TMĐT phát triển 
Thương mại điện tử 
24 
GV: Trần Thanh Điện 
Xu hướng phát triển TMĐT ở VN 
Tiềm năng phát triển TMĐT ở Việt Nam là cao bởi: 
CNTT, Internet ở Việt Nam đã, đang và sẽ tiếp tục phát triển nhanh 
Chính những khả năng, lợi ích TMĐT mang lại cho doanh nghiệp, nhà đầu tư 
Nhân lực Việt Nam tiếp thu công nghệ mới nhanh, đặc biệt là CNTT 
Thương mại điện tử 
25 
GV: Trần Thanh Điện 
Xu hướng phát triển TMĐT ở VN 
Xu hướng phát triển TMĐT ở Việt Nam: 
Các doanh nghiệp tận dụng TMĐT phục vụ marketing, bán hàng, hỗ trợ khách hàng, mở rộng thị trường, xuất khẩu 
Các doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực TMĐT đều có những website TMĐT 
Doanh nghiệp bắt đầu tận dụng TMĐT B2B để mua sắm nguyên vật liệu phục vụ việc sản xuất một cách tự động hoặc bán tự động 
Thương mại điện tử 
26 
GV: Trần Thanh Điện 
Các yếu tố thúc đẩy TMĐT VN 
Cơ sở hạ tầng công nghệ 
Vấn đề cước phí viễn thông 
Kiến thức TMĐT và nhân lực chuyên môn 
Nhận thức của cộng đồng 
Điều kiện kinh tế - xã hội 
Vai trò lãnh đạo của nhà nước 
Hệ thống luật 
Thương mại điện tử 
27 
GV: Trần Thanh Điện 
10 điều cần lưu ý khi tham gia TMĐT 
Nếu TMĐT dễ dàng thì ai cũng làm được 
Marketing là điều rất quan trọng 
Không bán những gì khách hàng không cần 
Khách hàng không mua nếu không tìm thấy nơi bán 
Tốc độ là yếu tố quan trọng trong TMĐT 
Website càng đơn giản càng tốt 
Không hiểu khách hàng thì không thành công 
Không phải ai cũng có khiếu thiết kế web 
Khách hàng dừng chân càng lâu thì càng có cơ hội bán được hàng 
Những chuyên gia không phải lúc nào cũng đúng 
Thương mại điện tử 
28 
GV: Trần Thanh Điện