Bài giảng Thực tập cắt gọt kim loại (tiện)

 TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT HƯNG YÊN 
TRUNG TÂM ĐT&THCN CƠ KHÍ 
ĐỀ CƯƠNG BÀI GIẢNG 
THỰC TẬP CẮT GỌT KIM LOẠI (TIỆN) 
Hưng Yên 2015 
(Tài liệu lưu hành nội bộ) 
§¹i häc SPKT H−ng Yªn §Ò c−¬ng bµi gi¶ng 
 3
Häc phÇn I : Sö dông thiÕt bÞ vµ dông cô m¸y tiÖn 
1. Néi quy x−ëng thùc tËp - Néi quy sö dông m¸y. 
1.1. §Æt vÊn ®Ò. 
 M¸y mãc lµm gi¶m c−êng ®é, søc lao ®éng cña con ng−êi ®ång thêi lµm t¨ng 
n¨ng suÊt lao ®éng, nh−ng nÕu sö dông kh«ng ®óng ph−¬ng ph¸p, quy c¸ch vµ thiÕu 
thËn träng th× dÔ dµng x¶y ra nh−ng tæn thÊt lín ®èi víi con ng−êi, m¸y mãc vµ lµm 
¶nh h−ëng xÊu cho x3 héi. V× vËy, tr−íc khi b−íc vµo nghÒ mäi ng−êi ph¶i hÕt søc coi 
träng an toµn lao ®éng vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp. Tr−íc, trong vµ sau khi lµm viÖc mäi 
ng−êi ph¶i tuyÖt ®èi nghiªm chØnh chÊp hµnh c¸c néi quy ®−îc ®Ò ra. 
1.2. Néi quy x−ëng thùc tËp. 
§iÒu 1 : TÊt c¶ c¸c häc sinh, sinh viªn vµo x−ëng thùc tËp ph¶i cã mÆt tr−íc tõ 
2 ÷ 5’, líp tr−ëng tËp trung sü sè líp vµ b¸o c¸o víi gi¸o viªn sè ng−êi v¾ng mÆt. 
§iÒu 2 : Tr−íc khi vµo x−ëng ph¶i kiÓm tra an toµn lao ®éng, quÇn ¸o ph¶i gän 
gµng (cµi hÕt cóc ¸o hoÆc x¾n tay ¸o, ph¶i ®éi mò, ®i dµy, víi n÷ th× tãc ph¶i gon 
trong mò). 
§iÒu 3 : Kh«ng ®−îc sö dông m¸y khi kh«ng ®−îc ph©n c«ng. 
§iÒu 4 : TuyÖt ®èi kh«ng ®−îc lµm ®å t−, hót thuèc l¸ khi ®øng m¸y. 
§iÒu 5: Trong giê thùc tËp, nÕu x¶y ra tai n¹n lao ®éng, h− háng m¸y mãc ph¶i 
c¾t ®iÖn ë m¸y ngay, gi÷ nguyªn vÞ trÝ lµm viÖc vµ b¸o c¸o víi gi¸o viªn h−íng dÉn. 
§iÒu 6 : NghØ thùc tËp v× èm ®au ph¶i cã giÊy chøng nhËn cña y, b¸c sü. NghØ 
phÐp, häp, c«ng t¸c ph¶i cã giÊy cña l3nh ®¹o nhµ tr−êng. 
§iÒu 7 : Trong giê thùc tËp, ph¶i lu«n cã mÆt t¹i x−ëng, nÕu tõ x−ëng nµy sang 
x−ëng kh¸c ph¶i ®−îc sù ®ßng ý cña gi¸o viªn h−íng dÉn. 
§iÒu 8 : HÕt giê lau chïi m¸y mãc s¹ch sÏ, b«i dÇu mì, kiÓm tra ®Çy ®ñ dông 
cô vµ ®Ó ®óng n¬i quy ®Þnh. Kh«ng ®−îc ®−a dông cô ra ngoµi x−¬ng thùc tËp. Kh«ng 
®−îc tù thay ®æi vËt liÖu lµm bµi tËp khi kh«ng ®−îc sù ®ång ý cña gi¸o viªn h−íng 
dÉn. 
§iÒu 9 : Hµng ngµy, líp tr−ëng, tæ tr−ëng ph¶i nh¾c nhë anh, chÞ, em trong líp 
thùc hiÖn tèt néi quy. 
1.2.Néi quy sö dông m¸y. 
§¹i häc SPKT H−ng Yªn §Ò c−¬ng bµi gi¶ng 
 4
§iÒu 1 : TuyÖt ®èi kh«ng ®−îc sö dông m¸y khi kh«ng ®−îc ph©n c«ng. Kh«ng 
rêi vÞ trÝ m¸y khi m¸y ®ang lµm viÖc. 
§iÒu 2 : Tr−íc khi dïng m¸y, ph¶i ®äc kü vµ lµm theo b¶ng h−íng dÉn ë m¸y, 
ph¶i n¾m v÷ng cÊu t¹o vµ sö dông m¸y thµnh th¹o. 
§iÒu 3 : Tr−íc khi cho m¸y ch¹y ph¶i kiÓm tra an toµn lao ®éng, kiÓm tra m¸y. 
Dïng tay quay thö m©m cÆp, kiÓm tra c¸c bé phËn cña m¸y vµ vËt g¸ xem trªn m©m 
cÆp vµ bµn dao cã v−íng m¾c g× kh«ng, vËt g¸ ®3 ®¶m b¶o ch¾c ch¾n ch−a. 
§iÒu 4 : Khi g¸ hoÆc th¸o vËt gia c«ng ph¶i g¹t c¸c tay g¹t vÒ vÞ trÝ an toµn, 
kh«ng ®−îc lÊy bóa s¾t gâ, ®Ëp chi tiÕt trªn m©m cÆp. Khi g¸ hoÆc th¸o vËt gia c«ng 
xong ph¶i rót ch×a kho¸ m©m cÆp ra ngay. 
§iÒu 5 : Tr−íc khi cho m¸y lµm viÖc ph¶i cho m¸y ch¹y thö 1’ ®Ó kiÓm tra c¸c 
hÖ thèng ®iÒu khiÓn vµ b«i tr¬n. Trong khi lµm viÖc thÊy cã tiÕng kªu kh¸c th−êng 
hoÆc ngöi thÊy mïi khÐt ph¶i lËp tøc t¾t m¸y, c¾t ®iÖn vµ b¸o c¸o víi gi¸o viªn h−íng 
dÉn. 
§iÒu 6 : TuyÖt ®èi kh«ng ®−îc thay ®æi chiÒu quay cña m¸y mét c¸ch ®ét ngét. 
§iÒu 7 : BÊt cø trong tr−êng hîp nµo còng kh«ng ®−îc thay ®æi tèc ®é khi m¸y 
ch−a dõng h¼n, muèn thay ®æi vÞ trÝ cña tay g¹t ph¶i ®−a nhÑ nhµng, kh«ng dïng bóa 
hoÆc ch©n ®¹p. 
§iÒu 8 : Kh«ng ®−îc söa ch÷a chi tiÕt trªn hai mòi t©m, kh«ng ®−îc ®Ó vËt 
nÆng r¬i xuèng b¨ng m¸y vµ söa ch÷a chi tiÕt trªn b¨ng m¸y. 
§iÒu 9 : Khi th¸o, l¾p m©m cÆp ph¶i lau chïi s¹ch sÏ, cã v¸n kª tr¸nh sù va 
ch¹m gi÷a m©m cÆp vµ b¨ng m¸y. 
§iÒu 10 : Sau giê lµm viÖc, mçi lÇn thay ®æi vËt liÖu còng nh− hµng ngµy, hµng 
tuÇn, hµng th¸ng ph¶i b¶o qu¶n, lau chïi s¹ch sÏ c¸c bé phËn cña m¸y. 
§¹i häc SPKT H−ng Yªn §Ò c−¬ng bµi gi¶ng 
 5
2. Nguyªn lý vµ cÊu t¹o m¸y tiÖn 
2.1. Nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¸y tiÖn. 
- Muèn gia c«ng mét bÒ mÆt trªn m¸y tiÖn cã h×nh d¸ng kh¸c nhau nh− mÆt 
trô, mÆt c«n, mÆt ®Þnh h×nh...m¸y ph¶i truyÒn cho c¸c c¬ cÊu chÊp hµnh c¸c chuyÓn 
®éng t−¬ng ®èi, c¸c chuyÓn ®éng t−¬ng ®èi nµy phô thuéc vµo bÒ mÆt gia c«ng, h×nh 
d¸ng dao c¾t vµ tu©n theo mét quy luËt nhÊt ®Þnh. 
VD1 : Muèn gia c«ng mÆt A → Chi tiÕt ph¶i quay trßn (n) 
 Dao c¾t ph¶i tÞnh tiÕn (S). 
Trong ®ã n vµ S lµ chuyÓn ®éng t−¬ng ®èi cña m¸y. 
M©m cÆp vµ bµn dao lµ c¸c c¬ cÊu chÊp hµnh thùc hiÖn c¸c chuyÓn ®éng ®ã. 
VD2 : Muèn gia c«ng mÆt ®Þnh h×nh B → Chi tiÕt ph¶i quay trßn (n) 
 Dao chuyÓn ®éng t−¬ng ®èi (S1,S2). 
Tæng hîp hai chuyÓn ®éng ®¬n gi¶n t¹o ra chuyÓn ®éng phøc t¹p S. 
VD3 : VÉn gia c«ng mÆt ®Þnh h×nh B dïng dao tiÖn ®Þnh h×nh th× chØ cÇn vËt 
gia c«ng cã chuyÓn ®éng quay trßn (n). Dao chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn ®¬n gi¶n S theo 
h−íng ngang. 
⇒ChuyÓn ®éng t¹o h×nh bao gåm mäi chuyÓn ®éng t−¬ng ®èi gi÷a dao vµ ph«i 
trùc tiÕp t¹o ra bÒ mÆt gia c«ng. 
C¸c chuyÓn ®éng trong m¸y tiÖn : 
ChuyÓn ®éng chÝnh lµ chuyÓn ®éng t¹o ra tèc ®é c¾t chÝnh, ®ã lµ chuyÓn ®éng 
quay tßn cña ph«i (n). 
ChuyÓn ®éng ch¹y dao lµ chuyÓn ®éng t¹o ra n¨ng suÊt gia c«ng vµ ®é bãng bÒ 
mÆt gia c«ng (lµ chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn cña dao c¾t). 
n 
B 
S1 S2 S 
b. 
n 
C 
S 
c. 
A 
S 
n 
a. 
§¹i häc SPKT H−ng Yªn §Ò c−¬ng bµi gi¶ng 
 6
ChuyÓn ®éng chÝnh vµ chuyÓn ®éng ch¹y dao ®−îc gäi lµ chuyÓn ®éng c¬ b¶n 
cña m¸y tiÖn. 
Trong ®ã : iV, iS ký hiÖu cho hép tèc ®é vµ hép b−íc tiÕn. 
 i biÓu thÞ sù biÕn ®æi tû sè truyÒn. 
 V, S biÓu thÞ ®¹i l−îng cÇn biÕn ®æi. 
+ XÝch truyÒn ®éng chÝnh lµ ®−êng nèi liÒn tõ ®éng c¬ ®Õn trôc chÝnh (kh©u 
chÊp hµnh) ®Ó thùc hiÖn chuyÓn ®éng t¹o h×nh ®¬n gi¶n. 
Tõ ®éng c¬ qua 1 - 2 - iv - 3 - 4 - 5 - ph«i quay (n) → XÝch tèc ®é. 
+ XÝch ch¹y dao lµ ®−êng nèi liÒn gi÷a c¸c kh©u chÊp hµnh víi nhau ®Ó thùc 
hiÖn sù phèi hîp hai chuyÓn ®éng t¹o h×nh phøc t¹p (tõ ph«i ®Õn dao c¾t). XÝch ch¹y 
dao gåm : XÝch ch¹y dao däc vµ xÝch ch¹y dao ngang. 
Tõ ph«i - 4 - 5 - 6 - is - 7 - 8 - vÝt me → xÝch ch¹y dao. 
⇒ Nguyªn lý : VËt gia c«ng g¸ trªn m©m cÆp cã chuyÓn ®éng quay trßn, dao 
®−îc g¸ trªn gi¸ b¾t dao cã chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn däc, ngang ®Ó c¾t gät. 
Trong mét sè tr−êng hîp ®Æc biÖt th× vËt gia c«ng ®−îc g¸ trªn bµn dao chuyÓn 
®éng tÞnh tiÕn, dao ®ù¬c g¸ trªn m©m cÆp cã chuyÓn ®éng quay trßn ®Ó c¾t gät. 
2.2. CÊu t¹o m¸y tiÖn. 
§éng c¬ 
Trôc chÝnh 
VËt gia c«ng 
Trôc vÝt me 
Dao 
S 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
iV 
iS 
Nguyªn lý chuyÓn ®éng cña m¸y tiÖn 
§¹i häc SPKT H−ng Yªn §Ò c−¬ng bµi gi¶ng 
 7
- M¸y tiÖn cã rÊt nhiÒu lo¹i, mçi lo¹i cã kÝch th−íc vµ cÊu t¹o kh¸c nhau. C¸c 
bé phËn vµ chi tiÕt chñ yÕu cã thay ®æi nh−ng nãi chung vÒ tªn gäi vµ t¸c dông c¬ b¶n 
gièng nhau. 
- M¸y tiÖn v¹n n¨ng bao gåm c¸c bé phËn chñ yÕu sau : Th©n m¸y, ®Çu m¸y, 
hép b−íc tiÕn, hép xe dao, bµn dao vµ ô ®éng. Ngoµi ra cßn cã mét sè bé phËn vµ chi 
tiÕt kh¸c : Bé phËn truyÒn chuyÓn ®éng (®ai truyÒn, c¬ cÊu ®¶o chiÒu, b¸nh r¨ng thay 
thÕ...), thiÕt bÞ ®iÖn, thiÕt bÞ b¬m n−íc vµ lµm nguéi, trôc tr¬n vµ trôc vÝt me... 
2.2.1. Th©n m¸y. 
+ C«ng dông : Dïng ®Ó ®ì ô ®øng, ô ®éng, bµn dao ®ång thêi ®Ó ô ®éng vµ bµn 
dao di chuyÓn, tr−ît trªn b¨ng m¸y. 
+ CÊu t¹o : Do hai khèi däc vµ g©n hîp thµnh ®Ó t¨ng ®é cøng v÷ng cho th©n 
m¸y. Trªn th©n m¸y cã nhøng ®−êng gê h×nh tam gi¸c gäi lµ b¨ng m¸y (®−êng dÉn 
tr−ît h×nh sèng tr©u). B¨ng m¸y ®−îc chÕ t¹o rÊt chÝnh x¸c vµ cã ®é nh½n cao, cÇn 
®¶m b¶o ®é ph¼ng, ®é th¼ng, ®é song song v× nã cã ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn ®é chÝnh 
x¸c gia c«ng cña chi tiÕt. 
- §Çu bªn tr¸i cña th©n m¸y ®−îc l¾p ô ®øng cßn ®Çu kia l¾p ô ®éng. 
- PhÝa d−íi th©n m¸y lµ hai bÖ m¸y th−êng ®óc rçng. VËt liÖu chÕ t¹o lµ gang 
®óc. Khi lµm viÖc, bµn dao vµ ô ®«ng tr−ît trªn b¨ng m¸y theo h−íng däc. 
§¹i häc SPKT H−ng Yªn §Ò c−¬ng bµi gi¶ng 
 8
 2.2.2 §Çu m¸y. 
+ C«ng dông: Dïng ®Ó ®ì trôc chÝnh vµ hép tèc ®é, g¸ vËt gia c«ng nhê m©m 
cÆp vµ truyÒn chuyÓn ®éng quay cho vËt gia c«ng, thay ®æi sè vßng quay cña vËt ®ång 
thêi truyÒn chuyÓn ®éng quay cho hép b−íc tiÕn. 
+ CÊu t¹o : Hép rçng b»ng gang ®óc, bªn trong cã hÖ thèng trôc, c¬ cÊu ly hîp, 
c¬ cÊu ®¶o chiÒu vµ b¸nh r¨ng ¨n khíp...Bªn ngoµi cã mét sè tay g¹t ®Ó thay ®æi tèc 
®é, chiÒu quay. 
Trong hép : Trôc chÝnh lµ chi tiÕt chñ yÕu vµ quan träng nhÊt trong ®Çu m¸y, 
trôc chÝnh ®−îc chÕ t¹o b»ng thÐp v× nã cÇn ®é chÝnh x¸c cao, ®é cøng v÷ng vµ ®é 
chÞu t¶i lín. Khi lµm viÖc nã kh«ng ®−îc di chuyÓn theo h−íng däc vµ ngang mµ nã 
chØ truyÒn chuyÓn ®éng cho vËt gia c«ng. Trôc chÝnh cã lç th«ng suèt ®Ó lät thanh 
thÐp dµi, l¾p vµ th¸o mòi t©m khi cÇn. Trªn trôc chÝnh cã l¾p c¸c b¸nh r¨ng ¨n khíp 
víi b¸nh r¨ng trªn c¸c trôc kh¸c vµ nhËn chuyÓn ®éng quay tõ ®éng c¬. Hai ®Çu trôc 
chÝnh cã l¾p c¸c vßng bi ®ì. T©m trôc chÝnh song song víi b¨ng m¸y, nhê c¸c bËc 
b¸nh r¨ng ¨n khíp mµ cã thÓ thay ®æi tèc ®é quay cña trôc chÝnh nªn ng−êi ta gäi ô 
®øng lµ hép tèc ®é. Trong mét sè m¸y, hép tèc ®é ®−îc ®Æt trong bÖ m¸y d−íi th©n 
m¸y. 
2.2.3. Hép b−íc tiÕn. 
+ C«ng dông : 
 - NhËn chuyÓn ®éng tõ quay tõ trôc chÝnh truyÒn ®Õn. 
 - TruyÒn chuyÓn ®éng cho trôc tr¬n vµ trôc vÝt me. 
 - Thay ®æi tèc ®é quay cña trôc tr¬n vµ trôc vÝt me (tøc lµ thay ®æi trÞ sè 
b−íc tiÕn cña dao c¾t khi ch¹y tù ®éng. NÕu kh«ng cã hép b−íc tiÕn th× thay ®éi trÞ sè 
b−íc tiÕn cña dao b»ng c¸ch thay ®æi b¸nh r¨ng thay thÕ a, b, c, d trªn tr¹c ®Çu ngùa). 
+ CÊu t¹o : Vá hép ®óc b»ng gang, l¾p trªn th©n m¸y tiÖn, s¸t phÝa d−íi ô 
®øng. 
Bªn ngoµi cã hÖ thèng c¸c c¬ cÊu ®iÒu khiÓn vµ b¶ng chØ dÉn x¸c ®Þnh b−íc 
tiÕn khi tiÖn tr¬n, tiÖn ren ë c¸c hÖ ren kh¸c nhau (Ren Anh, ren m«®un, ren hÖ 
mÐt...). 
- Bªn trong cã hÖ thèng trôc, b¸nh r¨ng, c¬ cÊu ly hîp vµ mét sè cµng g¹t ®Ó 
thay ®æi trÞ sè b−íc tiÕn ngang, däc. 
§¹i häc SPKT H−ng Yªn §Ò c−¬ng bµi gi¶ng 
 9
2.2.4.Hép xe dao. 
+ C«ng dông : NhËn chuyÓn ®éng quay tõ hép b−íc tiÕn qua trôc tr¬n, trôc vÝt 
me, biÕn chuyÓn ®éng quay thµnh chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn däc cña bµn dao khi tiÖn 
tr¬n, tiÖn ren vµ chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn ngang khi tiÖn tù ®éng ngang (kháa mÆt ®Çu 
hoÆc c¾t ®øt...). 
- Gióp cho thî ®iÒu khiÓn cho dao tiÕn däc, ngang b»ng tay hoÆc tù ®éng. 
Th«ng qua cí cÊu an toµn cã thÓ tù ®«ng ng¾t c¸c chuyÓn ®éng cña bµn dao khi qu¸ 
t¶i. 
+ CÊu t¹o : Hép xe dao l¾p ë phÝa d−íi bµn dao gåm cã : 
- Vá hép b»ng gang, bªn ngoµi cã c¸c tay g¹t, tay ®iÒu khiÓn. Bµn dao tiÕn däc, 
tiÕn ngang tù ®éng vµ tiÕn däc, ngang b»ng tay, tay g¹t ®iÒu chØnh ®Ó tiÖn ren. 
- Bªn trong cã hÖ thèng trôc, b¸nh r¨ng, b¸nh vÝt, trôc vÝt, ly hîp, c¬ cÊu ®ai èc 
hai nöa, c¬ cÊu b¶o hiÓm khi qu¸ t¶i, trôc tr¬n, trôc vÝt me. 
2.2.5. Bµn dao. 
+ C«ng dông : Dïng ®Ó g¸ dao tiÖn, thùc hiÖn chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn cña dao 
c¾t theo c¸c h−íng ®Ó c¨t gät vËt gia c«ng. 
+ CÊu t¹o : Bµn dao ®ù¬c ®Æt trªn b¨ng m¸y gåm cã 4 bé phËn sau : 
- Bµn tr−ît däc : Thùc hiÖn chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn däc, tù ®éng b»ng tay (di 
chuyÓn trªn b¨ng m¸y) nhê ®ã dao dÞch chuyÓn song song víi b¨ng m¸y(tÞnh tiÕn cña 
dao c¾t). PhÝa d−íi ®−îc g¸ hép xe dao, phÝa trªn cã mÆt tr−ît h×nh ®u«i Ðn, chÕ t¹o cã 
h−íng vu«ng gãc víi h−íng cña b¨ng m¸y. 
- Bµn tr−ît ngang : Thùc hiÖn chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn ngang tù ®éng hoÆc b»ng 
tay. Dao ®−îc nhËn chuyÓn ®éng cã ph−¬n vu«n gãc víi b¨ng m¸y (t©m trôc chÝnh). 
Bµn tr−ît ngang ®Æt trªn bµn tr−ît däc vµ dÞch chuyÓn däc trong méng ®u«i Ðn nhê cã 
vÝt me vµ ®ai èc bµn dao ngang. VÝt quay t¹i chç, ®ai èc ¨n khíp víi vÝt (®ai èc l¾p 
chÆt víi bµn dao ngang) di chuyÓn kÐo theo bµn tr−ît ngang di chuyÓn. §Ó ®iÒu chØnh 
®é r¬ gi÷a hai mÆt tr−ît ta dïng thanh nªm ®iÒu chØnh. PhÝa trªn bµn tr−ît ngang gia 
c«ng r3nh trßn h×nh ch÷ T ®Ó g¸ m©m quay, trªn mÆt cßn kh¾c v¹ch chia ®é tõ 0 ÷ 45o 
vÒ hai phÝa. 
- Bµn tr−ît däc phô : §−îc g¸ trªn bµn tr−ît ngang nhê cã hai bu l«ng l¾p vµo 
r3nh ch÷ T. Chóng di chuyÓn víi nhau trong r3nh mang c¸ (r3nh ®u«i Ðn) nhê trôc vÝt 
§¹i häc SPKT H−ng Yªn §Ò c−¬ng bµi gi¶ng 
 10 
vµ ®ai èc bµn tr−ît däc phô. Thanh nªm còng ®−îc dïng ®Ó khö ®é r¬ gi÷a hai mÆt 
tr−ît cña r3nh ®u«i Ðn. 
- Gi¸ b¾t dao : Dïng ®Ó g¸ dao c¾t, lµ phÇn trªn cïng cña bµn dao, ®Æt trªn bµn 
tr−ît däc phô, ®−îc kÑp chÆt b»ng ren vÝt. Gi¸ b¾t dao ®−îc chÕ t¹o lµ khèi vu«ng, 
xung quanh gia c«ng 4 r3nh vu«ng ®Ó l¾p 4 con dao vµo ®ã vµ kÑp chÆt b»ng c¸c vÝt. 
2.2.6. ô ®éng. 
+ C«ng dông : Dïng ®Ó ®ì vËt gia c«ng dµi vµ nÆng, g¸ l¾p mét sè dông cô c¾t 
thong qua b¹c c«n, ®å g¸ phô nh− : mòi khoan, mòi khoÐt, mòi doa, ta r«, bµn ren... 
+ CÊu t¹o : Gåm 3 bé phËn chÝnh : 
- §Õ ô ®éng : Cã thÓ di chuyÓn däc trªn b¨ng m¸y hoÆc cè ®Þnh víi b¨ng m¸y 
nhê c¬ cÊu kÑp lÖch t©m (hoÆc bu l«ng, mò èc vµ c¬ cÊu ®ßn bÈy) th«ng qua tÊm kÑp. 
- Th©n ô ®éng : L¾p trªn ®Õ ô ®éng, cã thÓ di chuyÓn ngang hoÆc cè ®Þnh trªn 
®Õ. Bªn trong l¾p nßng ô ®éng, trôc vÝt, ®ai èc, tay quay nßng ô ®éng. 
- Nßng ô ®éng : ChÕ t¹o b»ng thÐp, bªn ngoµi nßng h×nh trô, ®−îc l¾p vµ cã thÓ 
di chuyÓn trong lç cña th©n ô ®éng. Nßng ®−îc chÕ t¹o r3nh then phÝa d−íi (chèng 
xoay) vµ r3nh gi÷ dÇu b«i tr¬n ë trªn. 
- Bªn trong nßng ô ®éng : §Çu ngoµi lµ lç c«n ®Ó g¸ mòi t©m hoÆc c¸c ®å g¸ vµ 
dông cô c¾t. PhÇn gi÷a lµ lç h×nh trô, phÝa 
sau l¾p ®ai èc ¨n khíp víi trôc vÝt ren 
vu«ng, tay quay nßng ô ®éng mang nßng ô 
®éng chuyÓn ®éng däc ô ®éng. 
* Nguyªn lý lµm viÖc vµ c¸ch ®iÒu 
chØnh : 
- Sau khi níi tay h3m nßng ô ®éng, ta 
quay tay quay lµm cho vÝt quay t¹i chç, ®ai 
èc ¨n khíp víi vÝt, kÐo theo nßng ô ®éng 
tÞnh tiÕn ra vµo, khi muèn cè ®Þnh nßng ô ®éng ta chØ viÖc xiÕt tay h3m l¹i. 
- Muèn th¸o mòi t©m, dông cô c¾t, ®å g¸ ra khái nßng ô ®éng ta quay tay quay 
ho nßng ô ®éng lïi vµo, ®Çu trôc vÝt sÏ ®Èy mòi t©m hoÆc dông cô c¾t ra khái nßng. 
- Xª dÞch ngang ô ®éng b»ng c¸ch níi tay h3m nèi ô ®éng, dïng cê lª vÆn vµo 
vÝt ngang th©n sau, th©n ô ®éng sÏ xª dÞch ngang khi tiÖn c«n. Cßn khi tiÖn trô th× 
§¹i häc SPKT H−ng Yªn §Ò c−¬ng bµi gi¶ng 
 11
®iÒu chØnh cho v¹ch trªn th©n trïng víi v¹ch kh«ng trªn ®Õ cã nghÜa lµ t©m ô ®éng 
trïng víi t©m m¸y. 
C¸ch b¶o qu¶n : Sau ca lµm viÖc ph¶i lau chïi s¹ch sÏ m¸y, tra dÇu mì vµo 
c¸c bé phËn chuyÓn ®éng, tra dÇu vµo vÞ trÝ tra dÇu, kh«ng dïng vËt nÆng gâ vµo c¸c 
tay g¹t. 
§¹i häc SPKT H−ng Yªn §Ò c−¬ng bµi gi¶ng 
 12 
3. Thao t¸c, vËn hµnh m¸y tiÖn 
3.1. Thay ®æi tèc ®é vµ ®æi chiÒu quay trôc chÝnh. 
+ Thay ®æi tèc ®é : Trong qu¸ tr×nh gia c«ng hoµn chØnh mét s¶n phÈm kh«ng 
ph¶i chóng ta chØ gi÷ nguyªn mét tèc ®é nhÊt ®Þnh mµ ph¶i thay ®æi mét sè tèc ®é 
kh¸c nhau ®Ó phï hîp víi tõng b−íc c«ng viÖc. 
- §Ó cã thÓ thay ®æi ®−îc tèc ®é theo ý muèn, trªn c¸c m¸y ng−êi ta ®3 bè trÝ 
hai bé phËn c¬ b¶n : Tay g¹t ®iÒu chØnh sè vßng quay cô thÓ t¹i hép tèc ®é, tay g¹t 
®iÒu chØnh tèc ®é trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ë trªn ô ®øng. 
- Tay g¹t ®iÒu chØnh tèc ®é : ë m¸y T616, T6M16 hoÆc mét sè m¸y kh¸c 
th−êng ®Æt c¸c tay g¹t chØ A - B cho ta tèc ®é gi¸n tiÕp (tèc ®é thÊp) hay tèc ®é trùc 
tiÕp (tèc ®é cao). 
- Tay g¹t ®iÒu chØnh chØ sè vßng quay cô thÓ cña trôc chÝnh ®Æt ë hép tèc ®é 
cho ta hai d3y tèc ®é. VÝ dô : M¸y T616, d3y thø nhÊt ký hiÖu A cho ta tèc ®é  ... h r¨ng cña c¬ 
cÊu ®¶o chiÒu, c¸c b¸nh r¨ng trong hép b−íc tiÕn nhê c¸c tay g¹t g¾n phÝa ngoµi vá 
hép. C¸c b−íc ren ®−îc ghi trong b¶ng g¾n ë ô ®øng cña m¸y. §èi víi ren kh«ng tiªu 
chuÈn , kh«ng cã trong b¶ng th× ta kh«ng ®iÒu chØnh vÞ trÝ c¸c tay g¹t theo b¶ng ®−îc 
mµ ph¶i tÝnh to¸n l¾p b¸nh r¨ng thay thÕ. 
 - Bé b¸nh r¨ng thay thÕ gåm c¸c b¸nh r¨ng Z20, Z25, Z30, Z35 ...®Õn Z120 vµ 
mét b¸nh r¨ng ®Æc biÖt Z127 vµ hai b¸nh r¨ng Z20. Nhê cã bé b¸nh r¨ng nµy ta chän 
®−îc c¸c b¸nh r¨ng phï hîp víi tû sè truyÒn ®3 tÝnh theo c«ng thøc i kÓ trªn. 
3.3. TiÖn ren tam gi¸c ngoµi ren ch½n 
3.3.3. ChuÈn bÞ ph«i ®Ó tiÖn ren. 
- Khi tiÖn ren th−êng 
cã hiÖn t−îng dån Ðp kim lo¹i 
tõ c¸c r3nh ren. V× vËy, 
®−êng kÝnh cña trôc tr−íc khi 
tiÖn ren ph¶i h¬i nhá h¬n 
®−êng kÝnh ngoµi cña ren, 
§o¹n tho¸t ren R·nh tho¸t ren
§¹i häc SPKT H−ng Yªn §Ò c−¬ng bµi gi¶ng 
 205
chän ®−êng kÝnh cña trôc cÇn tiÖn ren theo b¶ng tuú theo vËt liÖu gia c«ng vµ b−íc 
ren 
- ë ®o¹n cuèi cña ren cã c¾t r3nh ®Ó tho¸t dao, chiÒu réng cña r3nh kh«ng ®−îc 
nhá h¬n b−íc ren(nÕu c¾t b»ng dao hîp kim cøng víi tèc ®é cao th× chiÒu réng r3nh 
tho¸t dao gÊp 2 – 3 lÇn b−íc ren). ChiÒu s©u cña r3nh ph¶i lín h¬n chiÒu s©u cña ren 
kho¶ng 0,1-0,2 mm. 
- §«i khi trªn b¶n vÏ kh«ng vÏ r3nh tho¸t dao mµ vÏ ®o¹n tho¸t dao nghÜa lµ 
kho¶ng mµ t¹i ®ã dao tho¸t ra(ren ë kho¶ng nµy kh«ng hoµn chØnh). 
3.3.4.C¸ch g¸ dao. 
- Dao tiÖn ren ph¶i ®−îc g¸ chÝnh x¸c theo t©m 
cña vËt gia c«ng: NÕu g¸ dao thÊp h¬n t©m tr¾c diÖn sÏ 
sai, nÕu g¸ cao h¬n t©m th× mÆt sau cña dao sÏ cä s¸t 
vµo s−ên ren. 
- Muèn tr¾c diÖn cña ren ®óng dïng d−ìng ®Ó g¸ 
dao. D−ìng ®Æt ¸p vµo víi ®−êng sinh cña vËt gia c«ng 
trªn mÆt ph¼ng n»m ngang ®i qua ®−êng t©m, ®−a dao 
tiÕp xóc víi r3nh d−ìng vµ kiÓm tra b»ng c¸ch quan s¸t 
khe hë cña dao vµ d−ìng. NÕu khe hë ®Òu c¶ hai bªn 
chøng tá dao ®3 g¸ ®óng. Khi ®ã xiÕt chÆt dao l¹i vµ lÊy d−ìng ra. 
3.4. Ph−¬ng ph¸p tiÖn ren b»ng dao. 
- Ren ®−îc c¾t b»ng mét sè l¸t c¾t 
(hµnh tr×nh ch¹y dao). Sau mçi l¸t c¾t, rót 
dao ra khái r3nh vµ ®−a xe dao vÒ vÞ trÝ ban 
®Çu, råi l¹i tiÕp tôc thùc hiÖn l¸t c¾t tiÕp 
theo. Sè lÇn ch¹y dao vµ chiÒu s©u c¾t cña 
mçi l¸t c¾t phô thuéc vµo b−íc ren vµ vËt 
liÖu lµm dao. VD: §Ó tiÖn ren cã b−íc S = 
2-3 mm b»ng dao thÐp giã cÇn tiÖn 5-6 l¸t 
th« vµ 2-3 l¸t tinh. NÕu dïng dao hîp kim 
cøng th× thùc hiÖn 3 l¸t c¾t th« vµ 2 l¸t c¾t 
tinh. 
G¸ dao theo d−ìng
 S¬ ®å c¾t ren b»ng dao ren 
 C¾t ren theo h−íng ngang 
§¹i häc SPKT H−ng Yªn §Ò c−¬ng bµi gi¶ng 
 206
- §Ó c¾t ren trªn mét ®o¹n chiÒu dµi, nªn ®−a dao vÒ vÞ trÝ ban ®Çu b»ng tay 
hoÆc tù ®éng (di chuyÓn nhanh xe dao) khi ®ai èc hai nöa ®3 më. Song tr−êng hîp nµy 
cÇn ph¶i ®¶m b¶o cho dao ren lu«n ¨n khíp víi r3nh ren trong mçi lÇn ch¹y dao. 
- NÕu b−íc ren cña vÝt me chia hÕt cho b−íc ren cña vËt gia c«ng(tøc lµ Svm: S 
= sè nguyªn )- ren “ch½n” th× dao sÏ ¨n khíp víi r3nh khi ®ãng ®ai èc hai nöa ë bÊt 
kú vÞ trÝ nµo cña xe dao. 
- Trong tr−êng hîp c¾t ren cho c¶ lo¹t chi 
tiÕt, nªn chia nguyªn c«ng tiÖn ren lµm hai 
b−íc: tiÖn th« vµ tiÖn tinh. Tr−íc khi tiÖn tinh 
ph¶i mµi l¹i dao. 
- ë thêi ®iÓm b¾t ®Çu c¾t ren, do lùc ®Èy 
h−íng kÝnh nªn dao h¬i bÞ láng ra lµm cho vßng 
ren ®Çu bÞ dµy h¬n so víi c¸c vßng ren kh¸c. 
Vßng ren cuèi cïng bÞ dµy h¬n v× dao ®−îc n¾n 
th¼ng l¹i sau khi kh«ng cßn chÞu t¸c ®éng cña 
c¸c lùc. Sau khi tiÖn xong muèn vÆn mò èc vµo 
®−îc ph¶i dïng dao tiÖn l¹i nh÷ng vßng ren nµy. 
- Ren cã b−íc S ≤ 2mm th× tiÕn dao theo h−íng ngang, thùc hiÖn chiÒu s©u c¾t 
b»ng bµn tr−ît ngang. Nh−ng khi tiÖn tinh cÇn cho chiÒu s©u c¾t nhá t = 0,05 - 0,2 
mm. 
- Ren cã b−íc S ≥ 2 mm ®−îc c¾t gät theo s−ên ren(trong tr−êng hîp nµy chØ 
cã mét l−ìi c¾t c¾t gät). C¾t gät theo ph−¬ng ph¸p nµy dÔ dµng h¬n vµ n©ng cao chÊt 
l−îng ren. §Ó c¾t ren theo s−ên ren, cÇn xoay bµn tr−ît däc phô ®i mét gãc b»ng ε/2 
so víi vÞ trÝ chuÈn cña nã(®èi víi ren hÖ MÐt ε/2 = 300 ) qu¸ tr×nh c¾t gät ®−îc thùc 
hiÖn b»ng tay quay bµn tr−ît däc phô. Mét hoÆc hai l¸t c¾t cuèi cïng ®−îc thùc hiÖn 
b»ng bµn tr−ît ngang. 
3.5. ChÕ ®é c¾t khi tiÖn. 
- ChiÒu s©u c¾t x¸c ®Þnh theo sè l¸t c¾t. 
- B−íc tiÕn ®iÒu chØnh b»ng b−íc ren. 
- Tèc ®é c¾t phô thuéc vµo vËt liÖu gia c«ng vµ vËt liÖu lµm dao: 
S¬ ®å c¾t ren b»ng dao ren 
C¾t ren theo s−ên ren 
§¹i häc SPKT H−ng Yªn §Ò c−¬ng bµi gi¶ng 
 207
Gia c«ng thÐp b»ng dao thÐp giã V = 20-35 m/phót, víi gang V = 10-15 
m/phót 
Gia c«ng thÐp b»ng dao hîp kim cøng V = 100-150 m/phót, víi gang V = 40-
60 m/phót. 
 - TiÖn tinh tèc ®é c¾t t¨ng 1,5-2 lÇn. 
3.6. Bµi tËp øng dông. 
3.6.1. B¶n vÏ. 
10
70
40
M16
3.6.2. Tr×nh tù c«ng viÖc cho luyÖn tËp. 
TT 
Néi dung g¸, 
b−íc 
S¬ ®å g¸, b−íc 
ChÕ ®é c¾t 
t S n 
1 
CÆp ph«i lªn m©m 
cÆp, chèng t©m 
mét ®Çu, rµ trßn 
vµ kÑp chÆt 
60
Ø
18
§¹i häc SPKT H−ng Yªn §Ò c−¬ng bµi gi¶ng 
 208
2 
TiÖn th« tõ φ18-
φ16-0,2, 
L = 60 mm. 
V¸t c¹nh 15, x 
450. 
Ø
16
60
S
S
n
1 
1,5 
0,15 
0,2 
350 
350 
3 
TiÖn M16, l = 40 
mm, ®¹t Rz20 
n
S
40
M
1
6
0.25 2 90 
3.5.3. D¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ biÖn ph¸p kh¾c phôc. 
TT HiÖn t−îng Nguyªn nh©n Kh¾c phôc 
1 B−íc ren sai 
- §iÒu chØnh m¸y sai, tÝnh 
to¸n vµ l¾p b¸nh r¨ng thay 
thÕ kh«ng chÝnh x¸c 
- TiÖn thö, kiÓm tra ®óng 
tr−íc khi tiÖn, tÝnh to¸n 
vµ ®iÒu chØnh m¸y chÝnh 
x¸c. 
2 Ren ch−a nhän 
- C¾t ch−a ®ñ chiÒu s©u, sö 
dông mÆt sè bµn tr−ît 
ngang ch−a chÝnh x¸c. 
- §iÒu chØnh chiÒu s©u c¾t 
chÝnh x¸c, dïng ph−¬ng 
ph¸p c¾t thö, kiÓm tra 
b»ng d−ìng 
3 
Ren kh«ng ®óng 
gãc ®é 
- Dao mµi kh«ng ®óng, g¸ 
dao thÊp h¬n t©m vËt gia 
c«ng, ren bÞ mÎ khi c¾t tèc 
®é cao. 
- Mµi l¹i dao, dïng d−ìng 
®Ó kiÓm tra, g¸ dao ®óng 
t©m vËt gia c«ng, mµi gãc 
nhá ®i 20 - 30’ 
4 Ren bÞ ®æ 
- G¸ dao kh«ng vu«ng gãc 
víi ®−êng t©m vËt gia c«ng 
- G¸ dao theo d−ìng 
5 
C¸c vßng ren ®Çu, 
cuèi cßn dµy 
- Dao bÞ ®Èy trong qu¸ 
tr×nh c¾t 
- T¨ng sè l¸t c¾t, gi¶m 
chiÒu s©u c¾t ë c¸c l¸t 
§¹i häc SPKT H−ng Yªn §Ò c−¬ng bµi gi¶ng 
 209
tiÕp theo. 
- Dïng dao c¾t l¹i ë vßng 
ren ®Çu vµ cuèi 
6 
Ren kh«ng tr¬n 
nh½n 
- ChiÒu s©u c¾t lín, c¶ hai 
l−ìi c¾t ®Òu lµm viÖc, dao 
cïn, cã phoi b¸m vµ dung 
dÞch tr¬n nguéi kh«ng ®ñ 
- Gi¶m chiÒu s©u c¾t, c¾t 
theo s−ên ren, mµi s¾c 
dao, gi¶m tèc ®é c¾t vµ 
b«i tr¬n tèt. 
§¹i häc SPKT H−ng Yªn §Ò c−¬ng bµi gi¶ng 
 210
4. TiÖn ren tam gi¸c ngoµi, ren lÎ 
4.1. Ph−¬ng ph¸p tiÖn ren lÎ. 
- Riªng ®èi víi ren lÎ, tøc lµ b−íc ren cña trôc vÝt me kh«ng chia hÕt cho b−íc 
ren cña vËt gia c«ng(Svm : S = sè thËp ph©n) th× viÖc thao t¸c m¸y kh¸c so víi tiÖn ren 
ch½n, ®ã lµ sau mçi l¸t c¾t viÖc ®−a dao vÒ vÞ trÝ ban ®Çu b»ng c¸ch ®¶o chiÒu quay 
cña trôc chÝnh vµ kh«ng më ®ai èc hai nöa. 
4.2. Bµi tËp øng dông. 
4.2.1. B¶n vÏ. 
4.2.2. Tr×nh tù c«ng viÖc cho luyÖn tËp. 
T 
T 
Néi dung g¸, b−íc S¬ ®å g¸, b−íc 
ChÕ ®é c¾t 
t S n 
1 
G¸ ph«i lªn m©m cÆp, rµ trßn 
vµ kÑp chÆt. 
TiÖn th« tõ φ20 - φ18-0,2, 
L = 60 mm 
V¸t c¹nh 1,5x450. 
0,7 
1,5 
0,15 
tay 
350 
350 
Rz20 M18x2,5 2x45o 
10 
40 
70 
n 
60 
∅16 
§¹i häc SPKT H−ng Yªn §Ò c−¬ng bµi gi¶ng 
 211
2 
TiÖn th« ren tam gi¸c 
M18x2,5 
L = 40 mm 
TiÖn tinh ren tam gi¸c M18 
ChiÒu dµi L = 40 mm 
0,4 
®Õn 
0,2 
0,0
5 
2,5 
2,5 
90 
60 
4.2.3. D¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ biÖn ph¸p kh¾c phôc 
TT HiÖn t−îng Nguyªn nh©n Kh¾c phôc 
1 Ren ch−a nhän 
- C¾t ch−a ®ñ chiÒu s©u, sö 
dông mÆt sè bµn tr−ît ngang 
ch−a chÝnh x¸c. 
- §iÒu chØnh chiÒu s©u c¾t 
chÝnh x¸c, dïng ph−¬ng 
ph¸p c¾t thö, kiÓm tra b»ng 
d−ìng 
2 
Ren kh«ng ®óng 
gãc ®é 
- Dao mµi kh«ng ®óng, g¸ dao 
thÊp h¬n t©m vËt gia c«ng, ren 
bÞ mÎ khi c¾t tèc ®é cao. 
- Mµi l¹i dao, dïng d−ìng 
®Ó kiÓm tra, g¸ dao ®óng 
t©m vËt gia c«ng, mµi gãc 
nhá ®i 20-30’ 
3 Ren bÞ ®æ 
- G¸ dao kh«ng vu«ng gãc víi 
®−êng t©m vËt gia c«ng 
- G¸ dao theo d−ìng 
4 
C¸c vßng ren ®Çu, 
cuèi cßn dµy 
- Dao bÞ ®Èy trong qu¸ tr×nh 
c¾t 
- T¨ng sè l¸t c¾t, gi¶m 
chiÒu s©u c¾t ë c¸c l¸t tiÕp 
theo. 
- Dïng dao c¾t l¹i ë vßng 
ren ®Çu vµ cuèi 
5 
Ren kh«ng tr¬n 
nh½n 
- ChiÒu s©u c¾t lín, c¶ hai l−ìi 
c¾t ®Òu lµm viÖc, dao cïn, cã 
phoi b¸m vµ dung dÞch tr¬n 
nguéi kh«ng ®ñ 
- Gi¶m chiÒu s©u c¾t, c¾t 
theo s−ên ren, mµi s¾c dao, 
gi¶m tèc ®é c¾t vµ b«i tr¬n 
tèt. 
6 XÐo ren 
- VÝt me vµ ®ai èc hai nöa bÞ 
r¬, tù nhÊc lªn trong qu¸ tr×nh 
®¶o chiÒu trôc chÝnh, ®uæi ren 
- B¸o thî söa l¹i ®ai èc hai 
nöa, lïi dao ra khái mÆt 
®Çu tõ 2-3 b−íc ren, ®uæi 
n 40 
§¹i häc SPKT H−ng Yªn §Ò c−¬ng bµi gi¶ng 
 212
ch−a chÝnh x¸c ren chÝnh x¸c vµ ®−îc kiÓm 
tra l¹i tr−íc khi tiÖn. 
§¹i häc SPKT H−ng Yªn §Ò c−¬ng bµi gi¶ng 
 213
5. TiÖn ren tam gi¸c ngoµi, ren tr¸i 
5.1. Ph−¬ng ph¸p tiÖn 
- Khi tiÖn ren tr¸i th× trôc vÝt me vµ trôc chÝnh quay ng−îc chiÒu nhau. Muèn vËy 
ph¶i sö dông c¬ cÊu ®¶o chiÒu quay cña trôc vÝt me(tay g¹t ®¶o chiÒu) chi xe dao cïng 
víi dao tiÕn tõ ô ®øng ra ô ®éng(tõ tr¸i sang ph¶i), nªn ph¶i c¾t r3nh tho¸t dao. 
5.2. Bµi tËp øng dông 
5.2.1. B¶n vÏ. 
5.2.2. Tr×nh tù c«ng viÖc cho luyÖn tËp 
T 
T 
Néi dung g¸, b−íc S¬ ®å g¸, b−íc 
ChÕ ®é c¾t 
t S n 
1 
G¸ ph«i lªn m©m cÆp, rµ trßn vµ 
kÑp chÆt. 
TiÖn th« tõ φ20 - φ16-0,2, L = 76 
mm 
C¾t r3nh 6x2 
V¸t c¹nh 1,5x450. 
2 
3 
1,5 
0,15 
tay 
tay 
350 
350 
350 
86 
6x2 
∅16 -0,2 n
M16x2(tr¸i) 
10 
6x2 
70 
2x450 Rz20 
§¹i häc SPKT H−ng Yªn §Ò c−¬ng bµi gi¶ng 
 214
2 
TiÖn th« ren tam gi¸c 
M16x2(tr¸i) 
L = 70 mm 
TiÖn tinh ren tam gi¸c M16x2 
ChiÒu dµi L = 70 mm 
0,4 
®Õn 
0,2 
0,05 
2 
2 
90 
60 
5.2.3. D¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ biÖn ph¸p kh¾c phôc. 
TT HiÖn t−îng Nguyªn nh©n Kh¾c phôc 
1 Ren ch−a nhän 
- C¾t ch−a ®ñ chiÒu s©u, sö dông 
mÆt sè bµn tr−ît ngang ch−a 
chÝnh x¸c. 
- §iÒu chØnh chiÒu s©u 
c¾t chÝnh x¸c, dïng 
ph−¬ng ph¸p c¾t thö, 
kiÓm tra b»ng d−ìng 
2 
Ren kh«ng ®óng gãc 
®é 
- Dao mµi kh«ng ®óng, g¸ dao 
thÊp h¬n t©m vËt gia c«ng, ren bÞ 
mÎ khi c¾t tèc ®é cao. 
- Mµi l¹i dao, dïng 
d−ìng ®Ó kiÓm tra, g¸ 
dao ®óng t©m vËt gia 
c«ng, mµi gãc nhá ®i 
20-30’ 
3 Ren bÞ ®æ 
- G¸ dao kh«ng vu«ng gãc víi 
®−êng t©m vËt gia c«ng 
- G¸ dao theo d−ìng 
4 
C¸c vßng ren ®Çu, 
cuèi cßn dµy 
- Dao bÞ ®Èy trong qu¸ tr×nh c¾t 
- T¨ng sè l¸t c¾t, gi¶m 
chiÒu s©u c¾t ë c¸c l¸t 
tiÕp theo. 
Dïng dao c¾t l¹i ë vßng 
ren ®Çu vµ cuèi 
5 Ren kh«ng tr¬n nh½n 
- ChiÒu s©u c¾t lín, c¶ hai l−ìi c¾t 
®Òu lµm viÖc, dao cïn, cã phoi 
b¸m vµ dung dÞch tr¬n nguéi 
kh«ng ®ñ 
- Gi¶m chiÒu s©u c¾t, 
c¾t theo s−ên ren, mµi 
s¾c dao, gi¶m tèc ®é c¾t 
vµ b«i tr¬n tèt. 
n M16x2(tr¸i) 
§¹i häc SPKT H−ng Yªn §Ò c−¬ng bµi gi¶ng 
 215
6 
BÞ sôc dao vµo ren 
trªn tõng ®o¹n ren 
- Dao cïn, mµi α2 ch−a ®óng gãc 
®é, mòi t©m láng. 
- T«i vµ mµi l¹i dao, 
kiÓm tra b»ng d−ìng, 
chèng l¹i mòi t©m cho 
võa ph¶i, th−êng xuyªn 
tra mì. 
§¹i häc SPKT H−ng Yªn §Ò c−¬ng bµi gi¶ng 
 216
6. TiÖn ren tam gi¸c trong 
6.1. Ph−¬ng ph¸p tiÖn ren tam gi¸c trong. 
- Khi tiÖn ren trong lç do dao dµi vµ yÕu nªn qu¸ tr×nh tiÖn chÕ ®é c¾t gi¶m h¬n so 
víi tiÖn ngoµi 20-30%. ViÖc cho dung dÞch tr¬n nguéi khã, kh«ng quan s¸t ®−îc vÞ trÝ 
lµm viÖc cña dao nªn viÖc ®iÒu chØnh vµ tiÖn khã kh¨n h¬n, chÊt l−îng kh«ng cao. Khi 
tiÖn ren trong lç kÝn ph¶i cã r3nh tho¸t dao ®Ó 
tr¸nh mÎ vµ g3y dao g©y ra h− háng s¶n phÈm. 
ChiÒu dµi cña r3nh ren kho¶ng b»ng hai lÇn b−íc 
ren. Qu¸ tr×nh tiÖn ®¸nh dÊu chiÒu dµi trªn c¸n dao 
hoÆc dùa vµo v¹ch sè du xÝch bµn tr−ît däc. 
- G¸ dao: Dïng d−ìng ¸p vµo mÆt ®Çu chi tiÕt 
vµ tiÕn dao 
 vµo kiÓm tra khe hë gi÷a dao vµ d−ìng. 
- §−êng kÝnh lç ph«i tr−íc khi tiÖn: 
dlç = d – 1,1S víi thÐp 
dlç = d – 1,2S víi gang 
dlç = d – 1,3S víi kim lo¹i mµu 
Trong ®ã: dlç ®−êng kÝnh lç tr−íc khi tiÖn ren. 
 d ®−êng kÝnh danh nghÜa cña ren 
 S b−íc ren 
6.2. Bµi tËp øng dông. 
6.2.1. B¶n vÏ. 
25±0.2
Ø
35
M
24
x2
.5
6.2.2. Tr×nh tù c«ng viÖc cho luyÖn tËp 
G¸ dao theo d−ìng 
§¹i häc SPKT H−ng Yªn §Ò c−¬ng bµi gi¶ng 
 217
TT Néi dung g¸, b−íc S¬ ®å g¸, b−íc 
ChÕ ®é c¾t 
t S n 
1 
G¸ ph«i lªn m©m cÆp, rµ trßn 
vµ kÑp chÆt. 
Kho¶ ph¼ng mÆt ®Çu ®¹t 
Rz20, måi lç t©m. 
Khoan lç suèt φ20 
TiÖn lç suèt tõ φ20 - φ21+0,2, 
V¸t c¹nh 1,5x450. 
n
S
S
Ø
24
0,7 
10 
0,5 
1.5 
0,15 
tay 
0,1 
0.2 
350 
270 
350 
350 
2 
TiÖn th« ren tam gi¸c 
M24x2,5 
TiÖn tinh ren tam gi¸c 
M24x2,5 
n
S
M
24
x2
.5
0,4 
®Õn 
0,2 
0,05 
2,5 
2,5 
90 
60 
6.2.3. D¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ biÖn ph¸p kh¾c phôc. 
TT HiÖn t−îng Nguyªn nh©n Kh¾c phôc 
1 Ren ch−a nhän 
- C¾t ch−a ®ñ chiÒu s©u, sö dông 
mÆt sè bµn tr−ît ngang ch−a 
chÝnh x¸c. 
- §iÒu chØnh chiÒu s©u 
c¾t chÝnh x¸c, dïng 
ph−¬ng ph¸p c¾t thö, 
kiÓm tra b»ng d−ìng 
2 
Ren kh«ng ®óng gãc 
®é 
- Dao mµi kh«ng ®óng, g¸ dao 
thÊp h¬n t©m vËt gia c«ng, ren bÞ 
mÎ khi c¾t tèc ®é cao. 
- Mµi l¹i dao, dïng 
d−ìng ®Ó kiÓm tra, g¸ 
dao ®óng t©m vËt gia 
c«ng, mµi gãc nhá ®i 20-
§¹i häc SPKT H−ng Yªn §Ò c−¬ng bµi gi¶ng 
 218
30’ 
3 Ren bÞ ®æ 
- G¸ dao kh«ng vu«ng gãc víi 
®−êng t©m vËt gia c«ng 
- G¸ dao theo d−ìng 
4 
C¸c vßng ren ®Çu, 
cuèi cßn dµy 
- Dao bÞ ®Èy trong qu¸ tr×nh c¾t 
- T¨ng sè l¸t c¾t, gi¶m 
chiÒu s©u c¾t ë c¸c l¸t 
tiÕp theo. 
- Dïng dao c¾t l¹i ë vßng 
ren ®Çu vµ cuèi 
5 Ren kh«ng tr¬n nh½n 
- ChiÒu s©u c¾t lín, c¶ hai l−ìi c¾t 
®Òu lµm viÖc, dao cïn, cã phoi 
b¸m vµ dung dÞch tr¬n nguéi 
kh«ng ®ñ 
- Gi¶m chiÒu s©u c¾t, c¾t 
theo s−ên ren, mµi s¾c 
dao, gi¶m tèc ®é c¾t vµ 
b«i tr¬n tèt. 
6 
BÞ sôc dao vµo ren 
trªn tõng ®o¹n ren 
- Dao cïn, mµi α2 ch−a ®óng gãc 
®é, mòi t©m láng. 
- T«i vµ mµi l¹i dao, 
kiÓm tra b»ng d−ìng, 
chèng l¹i mòi t©m cho 
võa ph¶i, th−êng xuyªn 
tra mì. 
§¹i häc SPKT H−ng Yªn §Ò c−¬ng bµi gi¶ng 
 219
7. TiÖn ren l¾p ghÐp 
7.1. Bµi tËp øng dông. 
7.1. B¶n vÏ. 
7.2. D¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ biÖn ph¸p kh¾c phôc 
TT HiÖn t−îng Nguyªn nh©n Kh¾c phôc 
1 L¾p ghÐp qu¸ chÆt 
- Do kÝch th−íc ®−êng kÝnh trôc 
lín hoÆc ®ai èc nhá. Ren bÞ 
nghiªng, ch−a ®ñ s©u, gãc cña 
dao tiÖn ren kh«ng ®óng nªn tr¾c 
diÖn ren sai 
- KiÓm tra chÝnh x¸c 
kÝch th−íc tr−íc khi tiÖn 
ren, g¸ dao theo d−ìng 
vµ ngang t©m vËt gia 
c«ng. 
- Mµi dao ®óng gãc ®é 
theo d−ìng 
2 L¾p ghÐp qu¸ láng 
- TiÖn lç ®ai èc lín, ®−êng kÝnh 
trôc nhá, tiÖn ren qu¸ nhän lµm 
ren bÞ m¶nh (tr¾c diÖn sai) 
- TiÖn ®óng kÝch th−íc 
trôc vµ lç, tiÖn ren ®óng 
kÝch th−íc, th−êng xuyªn 
kiÓm tra b»ng ca lÝp 
3 
L¾p ghÐp ®Çu láng, 
®Çu chÆt 
- Ph«i bÞ c«n, trôc yÕu bÞ ®Èy, uèn 
ph«i, dao cïn. 
Vßng ren ®Çu bÞ dµy do bÞ ®Èy 
- Mµi dao s¾c, g¸ l¾p 
ch¾c ch¾n, ®óng kü thuËt 
C¾t l¹i vßng ren ®Çu 
M24x2,5 Rz20 
6x2,5 
10 
 86 
2,5x450 
2,5x450 
∅
32
Rz20 
M
24
x2
,5
20 
§¹i häc SPKT H−ng Yªn §Ò c−¬ng bµi gi¶ng 
 220
dao. 
4 
§é bãng kh«ng ®¹t 
(l¾p ghÐp kh«ng ªm) 
- Dao cïn, chÕ ®é c¾t kh«ng hîp 
lý, kh«ng dïng dung dÞch tr¬n 
nguéi 
- Mµi s¾c dao, ®óng gãc 
®é, tiÕn dao theo s−ên 
ren, gi¶m vËn tèc vµ 
chiÒu s©u c¾t 
Dïng dung dÞch tr¬n 
nguéi