Bài giảng Thị trường chứng khoán 2 - Bài 3: Thị trường chứng khoán phi tập trung-OTC

v1.0015106204 1
BÀI 3
THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN 
PHI TẬP TRUNG – OTC
ThS. Vũ Thị Thúy Vân
Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
v1.0015106204
TÌNH HUỐNG KHỞI ĐỘNG
Ông Trần Đăng Khâm vừa mở tài khoản chứng khoán tại Công ty chứng khoán Quân đội
(MBS), ông không chỉ muốn mua cổ phiếu của các công ty cổ phần niêm yết trên Sở
Giao dịch chứng khoán, mà còn muốn mua cổ phiếu của các công ty cổ phần đại chúng
chưa niêm yết.
2
Là nhân viên công ty chứng khoán, bạn hãy tư vấn về việc giao dịch
những cổ phiếu này, đồng thời giúp ông Khâm có những hiểu biết cơ
bản về thị trường chứng khoán phi tập trung.
v1.0015106204
MỤC TIÊU
Sau khi học xong bài này, sinh viên cần nắm được các nội dung sau:
• Hiểu được các khái niệm, vị trí và vai trò của thị trường OTC;
• Nắm được đặc điểm về hoạt động của thị trường OTC;
• Được tìm hiểu về một số thị trường OTC trên thế giới.
3
v1.0015106204
NỘI DUNG
4
Những vấn đề chung về thị trường chứng khoán phi tập trung (OTC)
Một số thị trường OTC trên thế giới
v1.0015106204 5
1.2. Những đặc điểm cơ bản của thị trường OTC
1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN PHI TẬP 
TRUNG (OTC)
1.1. Khái niệm
1.3. Vị trí và vai trò của thị trường OTC
v1.0015106204
1.1. KHÁI NIỆM
Thị trường OTC là thị trường không có trung tâm giao dịch tập trung, đó là một mạng
lưới các nhà môi giới và tự doanh chứng khoán mua bán với nhau và với các nhà đầu
tư, các hoạt động giao dịch của thị trường OTC được diễn ra tại các quầy (sàn giao dịch)
của các ngân hàng và công ty chứng khoán.
6
v1.0015106204
1.2. NHỮNG ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN CỦA THỊ TRƯỜNG OTC
• Không có địa điểm giao dịch tập trung.
• Được tổ chức chặt chẽ, sử dụng kỹ thuật cao thông qua
mạng máy tính điện tử diện rộng.
• Hệ thống giao dịch: đấu giá theo giá.
• Chứng khoán giao dịch trên thị trường chủ yếu là chứng
khoán của các công ty vừa và nhỏ, công ty công nghệ cao,
công ty mới thành lập nhưng có tiềm năng phát triển tốt.
• Nhà tạo lập thị trường (market maker): có nhiệm vụ liên
tục tạo tính thanh khoản cho thị trường.
7
v1.0015106204
1.3. VỊ TRÍ VÀ VAI TRÒ CỦA THỊ TRƯỜNG OTC
• Vị trí của thị trường OTC
Thị trường OTC có vị trí quan trọng trong cấu trúc thị
trường chứng khoán, là thị trường bộ phận hỗ trợ cho thị
trường tập trung.
• Vai trò của thị trường OTC
 Hỗ trợ và thúc đẩy thị trường chứng khoán tập trung
phát triển;
 Hạn chế, thu hẹp thị trường tự do, góp phần đảm bảo sự
ổn định và lành mạnh của thị trường chứng khoán;
 Tạo thị trường cho các chứng khoán của các công ty vừa
và nhỏ, các chứng khoán chưa đủ điều kiện niêm yết;
 Tạo môi trường đầu tư linh hoạt, thuận lợi cho các nhà
đầu tư.
8
v1.0015106204
2. MỘT SỐ THỊ TRƯỜNG OTC TRÊN THẾ GIỚI
• MỸ
 SGDCK: NYSE và AMEX
 OTC:
 NASDAQ quốc gia (NMS): Tiêu chuẩn niêm yết cao hơn thị trường NASDAQ
thông thường.
 NASDAQ SmallCap: Niêm yết cổ phiếu của doanh nghiệp có vốn nhỏ.
 OTC-BB (Pinksheets): Niêm yết cổ phiếu của doanh nghiệp không đủ điều kiện
niêm yết trên NASDAQ nhưng cũng được sử dụng cùng hệ thống báo giá với
NASDAQ để quá trình cập nhật thông tin tức thời cùng với các Nhà tạo lập thị
trường khác. Cuối ngày, báo giá được in và phát hành trên tờ giấy hồng.
 Thị trường thứ 3: Giao dịch chứng khoán đã niêm yết trên Sở giao dịch, sử dụng
hình thức báo giá trung tâm.
 Thị trường thứ 4: Giao dịch trực tiếp của các nhà đầu tư lớn, hoạt động theo hình
thức báo giá trung tâm và khớp lệnh tự động.
9
v1.0015106204
2. MỘT SỐ THỊ TRƯỜNG OTC TRÊN THẾ GIỚI
• NHẬT BẢN
 SGDCK: Quốc gia (Cổ phiếu của các doanh nghiệp có vốn lớn) và khu vực (Cổ
phiếu của các doanh nghiệp có vốn nhỏ).
 OTC:
 JASDAQ: Sử dụng cả hình thức giao dịch là khớp lệnh và yết giá. Niêm yết
các công ty có đủ tiêu chuẩn định tính và định lượng, thường là từ vốn nhỏ
đến vốn lớn.
 Green Sheet: Thị trường dành cho các doanh nghiệp vốn nhỏ và rất nhỏ
(tượng tự như thị trường Pinksheets ở Mỹ).
 J-net: chịu sự quản lý trực tiếp của SGDCK Osaka, phương thức thương
lượng giá. Dịch vụ rẻ, nhanh, tiện lợi, nhà đầu tư có thể thực hiện giao dịch
bất kỳ khi nào, nơi nào và với bất kỳ ai. Mạng lưới J-net cũng là mạng được
kết nối với các mạng khác trong nước và trên thế giới, nên có khả năng hữu
dụng cao.
10
v1.0015106204
SO SÁNH SGDCK – OTC
11
Thị trường OTC
(Thị trường phi tập trung)
Thị trường sở giao dịch
(Thị trường tập trung)
• Địa điểm giao dịch phi tập trung.
• Giao dịch qua mạng máy tính điện tử.
• Thỏa thuận giá.
• Giao dịch chứng khoán loại hai (có độ rủi
ro cao hơn).
• Sử dụng hệ thống các nhà tạo lập thị
trường hoạt động theo pháp luật
• Tổ chức tự quản là hiệp hội hoặc Sở giao dịch.
• Có quản lý nhà nước, được tổ chức chặt chẽ.
• Cơ chế thanh toán đa dạng.
• Do hệ thống luật chứng khoán điều chỉnh.
• Địa điểm giao dịch tập trung.
• Qua mạng hoặc không qua mạng.
• Đấu giá tập trung.
• Giao dịch chứng khoán loại một (có độ
rủi ro thấp hơn).
• Không sử dụng.
• Tổ chức tự quản là sở giao dịch.
• Có quản lý nhà nước, được tổ chức chặt chẽ.
• Một cơ chế thanh toán bù trừ đa phương
thống nhất.
• Do hệ thống luật chứng khoán điều chỉnh.
v1.0015106204
GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG
• Nhân viên công ty chứng khoán Quân đội MBS sẽ giới thiệu cho ông Khâm những vấn đề
cơ bản nhất của thị trường chứng khoán phi tập trung:
Thị trường OTC là thị trường không có trung tâm giao dịch tập trung, đó là một mạng lưới
các nhà môi giới và tự doanh chứng khoán mua bán với nhau và với các nhà đầu tư, các
hoạt động giao dịch của thị trường OTC được diễn ra tại các quầy (sàn giao dịch) của các
ngân hàng và công ty chứng khoán.
• Đồng thời, nhân viên công ty chứng khoán MBS sẽ trao đổi với ông Khâm về những đặc
trưng của thị trường chứng khoán OTC:
 Không có địa điểm giao dịch tập trung.
 Được tổ chức chặt chẽ, sử dụng kỹ thuật cao thông qua mạng máy tính điện tử diện rộng.
 Hệ thống giao dịch: đấu giá theo giá.
 Chứng khoán giao dịch trên thị trường chủ yếu là chứng khoán của các công ty vừa và
nhỏ, công ty công nghệ cao, công ty mới thành lập nhưng có tiềm năng phát triển tốt.
 Nhà tạo lập thị trường (market maker): có nhiệm vụ liên tục tạo tính thanh khoản cho thị trường.
12
v1.0015106204
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 1
Đặc trưng của thị trường OTC KHÔNG đúng với điều nào sau đây?
A. Có địa điểm giao dịch tập trung.
B. Sử dụng kỹ thuật cao thông qua mạng máy tính điện tử diện rộng.
C. Hệ thống giao dịch là đấu giá theo giá.
D. Chứng khoán giao dịch trên thị trường chủ yếu là chứng khoán của các công ty vừa
và nhỏ.
Trả lời:
• Đáp án đúng là: A. Có địa điểm giao dịch tập trung.
• Giải thích: Theo mục 1.2. Những đặc điểm cơ bản của thị trường OTC.
13
v1.0015106204
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 2
Vai trò của nhà tạo lập thị trường là:
A. mua bán chứng khoán cho các nhà đầu tư, bằng nguồn vốn của công ty.
B. làm môi giới đại lý chứng khoán cho khách hàng để hưởng chênh lệch giá.
C. tạo tính thanh khoản cho thị trường thông qua việc nắm giữ một lượng chứng khoán
để sẵn sàng mua bán, giao dịch với khách hàng.
D. thay đổi cơ chế xác lập giá trên thị trường.
Trả lời:
• Đáp án đúng là: C. tạo tính thanh khoản cho thị trường thông qua việc nắm giữ một
lượng chứng khoán để sẵn sàng mua bán, giao dịch với khách hàng.
• Giải thích: Theo mục 1.2. Những đặc điểm cơ bản của thị trường OTC.
14
v1.0015106204
TÓM LƯỢC CUỐI BÀI
Bài 3. Thị trường OTC đã giúp sinh viên nắm được các nội dung về:
• Khái niệm, vị trí và vai trò của thị trường OTC;
• Đặc điểm về hoạt động của thị trường OTC;
• Một số thị trường OTC trên thế giới.
15