Bài giảng Thanh toán quốc tế trong ngoại thương - Bài 11: Tình huống trong giao dịch bằng L/C - Nguyễn Văn Tiến

1 
1 
 1 
BÀI 11 
TÌNH HUỐNG TRONG 
GIAO DỊCH BẰNG L/C 
2 
2 
 2 
Phần I 
LUẬT QUỐC GIA VƯỢT 
LÊN TRÊN UCP VỀ PHÁPLÝ 
3 
3 
 3 
Tình huống 1 (1) 
• Vào 9/1994, Tòa án Trung Quốc đã phạt khá nặng nhà 
XK vì đã giả mạo chứng từ để thanh toán tại NHPH 
Trung Quốc. Người XK đã giao thiếu 60,01 tấn trong 
tổng số 9.687,07 tấn thép xây dựng, nhưng người hưởng 
đã tự lập vận đơn nhằm phù hợp với L/C. Do vi phạm 
hình sự, Tòa đã ra lệnh bán đấu giá toàn bộ hàng hóa trị 
giá 2.637.875,04 USD và quyết định thứ tự thanh toán 
như sau: 
4 
4 
 4 
Tình huống 1 (2) 
– Chi trả án phí. 
– Bồi thường thiệt hại cho nhà NK Tr. Quốc: 1,2 tr.USD. 
– Số còn lại trả cho người xuất khẩu. 
– Trong vụ án này, NHPH nhận được bộ chứng từ là 
hoàn hảo và đã chấp nhận TT. Chiểu theo UCP500, 
thì trách nhiệm đương nhiên của NHPH là phải TT 
L/C vô điều kiện cho người hưởng. Tuy nhiên, phán 
quyết của tòa đã vượt lên trên UCP về mặt pháp lý. 
5 
5 
 5 
Tình huống 2 (1) 
• Một C.ty VN XK cho nhà NK Pháp TT bằng L/C do NH 
Pháp phát hành. NHPH nhận được bộ ch.từ hoàn hảo và 
đã điện chấp nhận TT. Trước khi TT cho người hưởng, 
NHPH đã được lệnh của toà án Pháp găm giữ toàn bộ 
số tiền của L/C để giải quyết nợ của C.ty XN VN với một 
KH khác theo đơn kiện của chủ nợ. NH VN giải thích 
rằng mình đã CK bộ ch.từ theo ủy quyền của NHPH, do 
vậy số tiền trên là của NHCK. NHPH trả lời là họ không 
thể làm khác vì đây là phán quyết của tòa án quốc gia. 
6 
6 
 6 
Tình huống 2 (2) 
 Nếu suy diễn một chút ta phát hiện ra một câu hỏi mà 
chưa có câu trả lời đó là: Nếu Ngân hàng Việt Nam với 
vai trò là NHXN, nghĩa là đã chiết khấu bộ từ miễn truy 
đòi, thì tòa sẽ xử ra sao? 
7 
7 
 7 
Tình huống 3 
• Nhà XK giao hàng không đúng HĐ, trong khi NHTB đã 
CK bộ ch.từ hoàn hảo (hay B/E) và đã được NHPH chấp 
nhận TT, nhưng tòa án địa phương ra phán quyết yêu 
cầu NHPH đình chỉ TT, nên đã gây tổn thất cho NHCK. 
Vậy quan điểm giải quyết? 
 Trả lời: Tòa án quyết định trên cơ sở luật pháp quốc gia 
và UCP. Nếu có sự khác nhau giữa UCP và luật quốc 
gia thì quyết định của tòa được vượt lên trên UCP. 
8 
8 
 8 
Tình huống 4 (1) 
• Năm 1994, một C.ty NK VN kiện người bán hàng Hàn 
Quốc tại Trọng tài quốc tế Hà Nội do gian lận trong giao 
hàng và vi phạm cam kết hợp đồng thương mại. 
 Tình tiết: 
 – Bộ ch.từ hoàn hảo, nên NHPH đã ký chấp nhận B/E. 
 – Nhà NK chấp nhận bộ ch.từ và đã đi nhận hàng. 
 – Trong quá trình nhận hàng nhà NK đã phát hiện có 
gian lận và vi phạm HĐ thương mại. 
9 
9 
 9 
Tình huống 4 (2) 
 – Nhà NK kiện nhà XK lên Trọng tài quốc tế Hà Nội. 
 – Tòa phán quyết: “Người bán buộc phải nhận lại 
hàng, đền bù thiệt hại do việc giao hàng không đúng 
hợp đồng và chịu án phí”. 
 – Căn cứ vào phán quyết của Trọng tài, người NK Việt 
Nam yêu cầu NHPH L/C trả lại tài sản thế chấp và yêu 
cầu hủy bỏ thanh toán. 
10 
10 
 10 
Tình huống 4 (3) 
Câu hỏi: 
 1. NHPH phải TT hối phiếu khi đến hạn? Căn cứ? 
 – Theo UCP500, khi NH đã chấp nhận B/E thì phải TT 
khi đến hạn. 
 – Điều 4, UCP500: NH không liên can đến các vấn đề 
phát sinh ngoài NH. 
 – Người mua kiện người bán theo HĐTM; QĐ của trọng 
tài cũng không đề cập đến việc TT L/C. 
11 
11 
 11 
Tình huống 4 (4) 
 – Ở VN không có văn bản nào điều chỉnh nghĩa vụ của 
NHPH khi có kiện tụng giữa 2 bên mua bán. 
 2. Quan điểm của trọng tài về thanh toán L/C: “Với phán 
quyết trả lại hàng hóa thì đương nhiên việc thanh toán 
không còn giá trị nữa?”. Đây là suy diễn đúng hay sai? 
Với quan điểm này của trọng tài, NHPH có phải giải chấp 
tài sản cho nhà NK? 
12 
12 
 12 
Tình huống 4 (5) 
 Kết luận: NHPH chỉ được đình chỉ TT khi tòa tuyên án, 
hoặc trọng tài phán quyết hủy bỏ việc TT chứ không thể 
suy diễn như trên được. Có thể coi đây là thiếu sót, yếu 
kém của trọng tài, nên đã gây khó khăn cho các bên. Do 
đó, về lý (theo UCP500) NHPH vẫn được phép và vẫn 
phải TT và không giải chấp cho KH. Vậy, nếu ngân hàng 
TT L/C, thì người mở có quyền kiện NHPH? và trọng tài 
sẽ nói gì? Đây là khoảng chống của pháp luật VN! 
13 
13 
 13 
Tình huống 5 
• Một C.ty NK mở L/C và đã ký quỹ 100% trị giá L/C tại 
NHPH. Trong khi hàng đã được giao thì C.ty NK bị phá 
sản hoặc có vi phạm hình sự. Hỏi: 
 1. Tiền ký quỹ có bị tòa phong tỏa để chia cho các chủ 
nợ theo Luật phá sản? 
 2. Nếu tiền ký quỹ bị phong tỏa và bị tòa xử chia cho các 
chủ nợ, trong khi bộ ch.từ theo L/C là hợp lệ, thì NHPH 
có được từ chối TT? 
 3. NH có quyền đi nhận hàng và bán lại cho người khác? 
14 
14 
 14 
Tình huống 6 (1) 
• Nếu người mua và người bán thông đồng với nhau để 
nhập hàng cấm, không đúng với L/C, bị hải quan phát 
hiện và tịch thu lô hàng, trong khi vẫn xuất trình bộ 
chứng từ hoàn hảo. 
 Hỏi: 
 1. Theo Thông lệ và Tập quán quốc tế thì NHPH có chịu 
trách nhiệm thanh toán bộ chứng từ? 
15 
15 
 15 
Tình huống 6 (2) 
 2. Nếu Tòa án địa phương tuyên án yêu cầu NHPH đình 
chỉ TT cho NN có đúng không? 
 – Do nhập hàng cấm, nên tịch thu hàng hóa. 
 – Vì HH đã bị tịch thu, nên NHPH được miễn TT cho NN. 
 3. Theo Tập quán quốc tế thì tình huống này sẽ được xử 
lý như thế nào đối với các bên liên quan? 
 4. Bình luận về mối quan hệ pháp lý giữa UCP và luật 
quốc gia? 
16 
16 
 16 
Lưu ý 
 Xem tài liệu: 
 1. Vì UCP, Incoterms... chỉ là Thông lệ 
 2. Một khi tòa tuyên là 
 3. Mặc dù UCP là 
 Chính vì vậy 
17 
17 
 17 
Tình huống 7 
• Khi có tranh chấp giữa KH (người mở, người hưởng) với 
NH (NHPH, NHTB), thì các ch.từ GD NH như đơn mở 
L/C, đơn CK ch.từ hàng xuất, TB L/C.... có được xem là 
ch.từ pháp lý (như HĐ) để toà và trọng tài làm căn cứ ra 
phán quyết? 
 Để lấp khoảng trống về pháp luật điều chỉnh quan hệ 
nội bộ trong GD L/C mà chưa được UCP điều chỉnh, thì 
rất cần phải được luật hóa. 
18 
18 
 18 
Tình huống 8 
. Tình huống 8: Trong những trường hợp nào thì người thụ 
hưởng L/C sẽ không nhận được tiền hàng cho dù đã 
xuất trình được bộ chứng từ hoàn hảo theo quy định của 
L/C? 
. 
19 
19 
 19 
Các vấn đề đặt ra về tính pháp lý (1) 
1. Khi PH và TB L/C, NH có cần phải biết, phải kiểm tra để 
chắc chắn rằng các HH nằm trong danh mục HH được 
phép XNK, bị hạn chế, hay bị cấm? UCP500 có điều 
chỉnh không? 
2. Khi PH và TB L/C, NH có phải biết, phải kiểm tra để chắc 
chắn rằng KH là đối tượng được phép, bị hạn chế hay bị 
cấm thu nhận tiền từ NN và chuyển ngoại hối ra NN? 
UCP500 có điều chỉnh không? 
20 
20 
 20 
Các vấn đề đặt ra về tính pháp lý (2) 
3. Khi PH L/C, NH thường yêu cầu B/L lập theo lệnh của 
mình. Vậy: 
 – Tại sao NHPH lại yêu cầu như vậy? 
 – Nếu KH ký quỹ 100% trị giá L/C thì NHPH có cần kiểm 
soát B/L? 
 – Nếu người mở phá sản, giải thể, mất khả năng TT, 
hoặc cố tình không nhận ch.từ (trong đó có B/L) để nhận 
hàng, thì NHPH có được phép nhận hàng và bán lại cho 
người khác? 
21 
21 
 21 
Các vấn đề đặt ra về tính pháp lý (3) 
 Nếu được thì theo quy định nào? Hiện nay các NH có 
chức năng KD XNK? Hải quan có ngăn cản việc NH 
nhận hàng? 
 – Hải quan có thể cho rằng: “Ngân hàng chỉ bảo lãnh 
chứ không phải là người mua đích thực nên không được 
phép nhận hàng”. Đặc biệt là đối với nhóm hàng hóa 
phải có côta, thì ngân hàng lại càng không đủ điều kiện 
nhận hàng, hay bán lại cho người khác. 
22 
22 
 22 
Các vấn đề đặt ra về tính pháp lý (4) 
 – Theo thông lệ quốc tế thì NHPH có được phép nhận 
hàng và bán lại cho người khác khi người mua không 
thanh toán? 
 Qua PT cho thấy, việc áp dụng Thông lệ và Tập quán 
quốc tế vào mỗi quốc gia sẽ có những hạn chế nhất định 
vì còn phụ thuộc vào hệ thống luật quốc gia đó. 
4. Có nên nâng cấp UCP thành Công ước (luật) quốc tế? 
23 
23 
 23 
Phần II 
XỬ LÝ CÁC TÌNH HUỐNG 
24 
24 
 24 
Tình huống 1: Ai là người chịu RR? 
• L/C quy định trong mục điều kiện thanh toán: “90% L/C 
value will be paid against presentation of draft and 
documents indicated in field 46A. The balance of 10% 
L/C value will be paid against presentation of draft and 
an acceptance protocol signed and stamped by buyer 
and seller, but in any case, not later than 180 days from 
shipment date”. 
25 
25 
 25 
Tình huống 2: Ai là người chịu RR? 
• Có doanh nghiệp yêu cầu mở L/C với điều khoản: “Phí 
tàu già, phí lưu kho bãi (nếu phát sinh) sẽ do người bán 
chịu”. 
26 
26 
 26 
Tình huống 3: Người phát hành Ch.từ là ai? 
• L/C quy định xuất trình vận đơn đường biển do Công ty 
vận tải XXX ký. Bộ chứng từ xuất trình, trong đó có vận 
đơn đã đáp ứng mọi yêu cầu của L/C, tuy nhiên, có một 
điểm NHPH cho là có lỗi là: “Cho dù vận đơn có tiêu đề 
ghi tên công ty vận tải XXX, nhưng người ký vận đơn lại 
không phải là công ty XXX, mà là đại lý YYY của công ty” 
27 
27 
 27 
Tình huống 4: Tên Ch.từ phải đúng như L/C? 
• L/C quy định xuất trình Phiếu đóng gói chi tiết (detailed 
packing list). Bộ ch.từ xuất trình, trong đó có phiếu đóng 
gói đáp ứng mọi yêu cầu của L/C, tuy nhiên, có một điểm 
người mua cho là có lỗi là: “L/C yêu cầu xuất trình 
Detailed packing list, nhưng người hưởng lại xuất trình 
Packing list”. Căn cứ vào sự khác biệt này, người mua 
yêu cầu NHPH bắt lỗi và hủy TT, tranh chấp xảy ra... 
28 
28 
 28 
Tình huống 5: Người nhận hàng trên C/O là ai? 
• L/C quy định vận đơn phát hành theo lệnh của NHPH, 
nhưng trong ô người nhận hàng của giấy chứng nhận 
xuất xứ lại ghi đích danh tên người mở L/C. Thế là tranh 
chấp xảy ra... 
29 
29 
 29 
Tình huống 6: Bảo hiểm đơn PH cho người cầm? 
• L/C yêu cầu ch.từ BH với nội dung: “Một bộ đầy đủ bảo 
hiểm đơn hoặc giấy chứng nhận bảo hiểm, ký hậu để 
trống, ghi giá trị BH bằng 110% trị giá hóa đơn, điều kiện 
BH “mọi rủi ro”, ghi rõ chỉ có thể đòi tiền tại London”. 
 NHPH nhận được bộ ch.từ phù hợp với L/C, duy nhất có 
một điểm NHPH cho là có lỗi: Người hưởng đã X.trình 
ch.từ BH cho người cầm (To bearer), thay vì ký hậu để 
trống. Tranh chấp xảy ra... 
30 
30 
 30 
Tình huống 7/1: Nơi nhận hàng và cảng bốc hàng? 
• Một L/C yêu cầu xuất trình: “Một bộ đầy đủ vận đơn 
đường biển gốc chỉ ra hàng được bốc lên từ cảng 
Singapore tới cảng Hải Phòng”. Khi nhận được bộ chứng 
từ, qua kiểm tra NHPH thấy rằng, vận đơn ghi: 
 – Place of receipt: Singapore CY 
 – Port of loading: Singapore 
 – Port of discharge: Haiphong 
31 
31 
 31 
Tình huống 7/2: Nơi nhận hàng và cảng bốc hàng? 
 – M/V: XXX 
 – Vận đơn thuộc loại nhận hàng để chở (receipt for 
shipment), có ghi chú đã bốc hàng lên tàu (shipped on 
board), nhưng không ghi tên tàu và tên cảng bốc hàng ở 
phần ghi chú này. 
32 
32 
 32 
Tình huống 7/3: Nơi nhận hàng và cảng bốc hàng? 
 NHPH đã căn cứ vào điều 23aii–UCP500: “...Nếu nơi 
nhận hàng khác với cảng bốc hàng thì mục ghi chú hàng 
đã bốc lên tàu phải ghi thêm tên cảng bốc hàng và tên 
con tàu mà hàng thực sự được bốc lên....”, cho rằng, do 
không ghi tên tàu và cảng bốc hàng ở phần ghi chú 
“shipped on board”, nên vận là có lỗi và đã từ chối bộ 
chứng từ. Thế là tranh chấp xảy ra... 
33 
33 
 33 
Tình huống 8: Cách ghi ngày tháng? 
• L/C quy định ngày giao hàng chậm nhất là: 07 Aug 2006, 
NHPH từ chối thanh toán vì vận đơn ghi ngày giao hàng 
08.07.2006.