Bài giảng Tài chính quốc tế - Bài 2: Chu chuyển vốn quốc tế

1 
Chu chuyển vốn 
quốc tế 
International Finance – 2015 
NỘI DUNG CỦA CHƯƠNG: 
• Tìm hiểu về cán cân 
thanh toán – thước 
đo của chu chuyển 
tiền tệ quốc tế. 
• Các yếu tố ảnh 
hưởng đến các tài 
khoản của cán cân 
thanh toán 
• Tìm hiểu các tổ chức 
giám sát giao dịch 
quốc tế 
2 
3 
CÁN CÂN THANH TOÁN 
Caùn caân thanh toaùn (Balance of 
Payment - BoP) laø 1 baùo caùo thoáng 
keâ toång hôïp, ño löôøng taát caû caùc 
giao dòch giöõa cö daân trong nöôùc 
vaø cö daân nöôùc ngoaøi qua moät thôøi 
kyø quy ñònh. 
Những giao dịch này có thể được tiến hành bởi các 
cá nhân, các doanh nghiệp cư trú trong nước hay 
chính phủ của quốc gia đó. Đối tượng giao dịch bao 
gồm các loại hàng hóa, dịch vụ, tài sản thực, tài 
sản tài chính, và một số chuyển khoản. 
Thời kỳ xem xét có thể là một tháng, một quý, 
song thường là một năm. 
4 
CÁN CÂN THANH TOÁN 
Người cư trú: cá nhân, tổ chức đáp ứng 2 tiêu chí:- 
thời hạn cư trú; - Có nguồn thu nhập từ quốc gia cư trú 
Chú ý: 
--Quốc tịch và người cư trú 
--Các tổ chức quốc tế là người không cư trú 
--Đại sứ quán, lưu học sinh, khách du lịch là người không 
cư trú đối với nước đến 
--chi nhánh của các MNC là người cư trú tại nước đặt chi 
nhánh 
5 
CÁN CÂN THANH TOÁN 
6 
CÁN CÂN THANH TOÁN 
 Tài khoản vãng lai 
 Tài khoản tài chính 
 Sai số 
 Dự trữ ngoại hối 
• Việc ghi nhận các giao dịch được 
thực hiện qua bút toán kép : mỗi 
giao dịch được ghi vào sổ hai lần 
trên tư cách là một khoản có và 
một khoản nợ. 
• Như vậy, trên tổng thể tổng các 
khoản có và tổng các khoản nợ sẽ 
bằng nhau đối với một cán cân 
thanh toán của một quốc gia; tuy 
nhiên đối với một phần nào của 
báo cáo cán cân thanh toán, có thể 
có vị thế thâm hụt hay thặng dư. 
Cấu trúc cán cân thanh toán quốc tế 
Hai khoản 
mục chính 
8 
9 
TÀI KHOẢN VÃNG LAI 
Tài khoản vãng lai (current account) là thước đo rộng 
nhất của mậu dịch quốc tế về hàng hoá và dịch vụ của 
một quốc gia. 
Thành phần chủ yếu của tài khoản vãng lai là: 
 Caùn caân maäu dòch (trade balance) 
 Caùn caân dòch vuï 
 Caùn caân thu nhaäp 
 Caùn caân chuyeån giao vaõng lai moät chieàu 
 TÀI KHOẢN VÃNG LAI 
TÀI KHOẢN VÃNG LAI 
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 
(In millions of U.S. dollars) Est. Proj. Proj. Proj. Proj. Proj. Proj. 
Current account balance -164 -6,992 -10,787 -7,440 -9,405 -9,470 -9,360 -8,793 -8,471 -7,813 
Trade balance -2,776 -10,360 -12,782 -8,306 -10,596 -10,422 -10,729 -10,874 -11,084 -11,012 
Exports, f.o.b. 39,826 48,561 62,685 57,096 65,389 76,436 89,220 104,312 121,973 142,907 
Imports, f.o.b. 42,602 58,921 75,467 65,402 75,984 86,857 99,949 115,186 133,057 153,919 
Nonfactor services (net) -8 -894 -915 -1,129 -1,649 -1,633 -1,645 -1,704 -1,818 -1,969 
Receipts 5,100 6,030 7,041 5,766 6,502 7,413 8,457 9,605 10,879 12,317 
Payments 5,108 6,924 7,956 6,895 8,152 9,047 10,102 11,308 12,697 14,285 
Investment income (net) -1,429 -2,168 -4,401 -4,532 -3,859 -4,755 -5,042 -5,044 -5,238 -5,589 
Receipts 668 1,093 1,357 752 619 435 831 1,520 2,042 2,427 
Payments 2,097 3,261 5,758 5,284 4,478 5,189 5,873 6,565 7,280 8,016 
Transfers (net) 4,049 6,430 7,311 6,527 6,698 7,340 8,056 8,830 9,669 10,756 
Private 3,800 6,180 6,804 6,018 6,138 6,724 7,378 8,084 8,849 9,855 
Official 249 250 507 509 560 616 677 745 820 902 
September 2010 
IMF Country Report No. 10/281 
Current account balance 
Source: IMF, ADB 
Cán cân mậu dịch (thương mại) 
 Cán cân mậu dịch (TM) còn được gọi là cán cân hữu 
hình (visible) nó phản ánh chênh lệch giữa khoản thu 
từ xuất khẩu và các khoản chi cho nhập khẩu hàng 
hóa, mà các hàng hóa này lại có thể quan sát được khi 
di chuyển qua biên giới. 
 Xuất khẩu làm phát sinh khoản thu nên ghi (+) trong BP 
 Nhập khẩu làm phát sinh khoản chi nên ghi (-) trong BP 
 Khi XK > NK thì CCTM thặng dư 
13 
14 
Xuất – nhập khẩu của Việt Nam 
DIỄN BIẾN CÁN CÂN THƯƠNG MẠI VIÊT NAM GIAI ĐOẠN 
2011-2013 
Cán cân dịch vụ 
• Bao gồm các khoản thu, chi từ các hoạt động dịch vụ về vận 
tải, du lịch, bảo hiểm, bưu chính, viễn thông, hàng không, 
ngân hàng, thông tin 
• Dịch vụ phát sinh cung ngoại tệ ghi (+) 
• Dịch vụ phát sinh cầu ngoại tệ ghi (-) 
• Hiện nay doanh số xuất nhập khẩu dịch vụ tăng lên nhanh 
chóng cả về số tuyệt đối lẫn tương đối so với doanh số xuất 
nhập khẩu hàng hóa hữu hình. Các lĩnh vực có tốc độ tăng 
nhanh: du lịch, vận tải biển, viễn thông và công nghệ thông 
tin. 16 
Cán cân thu nhập 
• Thu nhập của người lao động: các khoản tiền lương, 
tiền thưởng và các khoản thu nhập khác bằng tiền 
hiện vật từ xuất khẩu lao động và nguợc lại. 
• Nhân tố tác động chủ yếu: Số lượng và chất lượng lao 
động. 
• Thu nhập về đầu tư: là khoản thu từ lợi nhuận đầu tư 
trực tiếp, lãi từ đầu tư vào các giấy tờ có giá, các 
khoản lãi tiền gửi 
• Nhân tố tác động chủ yếu: số lượng dự án và TSSL, 
TGHĐ 
17 
Cán cân chuyển giao vãng lai một chiều 
• Các khoản viện trợ không hoàn lại, quà tặng, quà biếu 
• Các khoản chuyển giao khác bằng tiền mặt, hiện vật 
cho mục đích tiêu dùng (kiều hối) 
• Cán cân dịch vụ, thu nhập và chuyển giao một chiều 
gọi là cán cân vô hình (invisible) 
18 
KIỀU HỐI 
Nguồn: Tổng cục thống kê 
Đvt: tỷ $ 
Nguồn: IMF, ADB, Tổng cục thống kê 
Đvt: tỷ $ 
21 
CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN 
CÁN CÂN TÀI KHOẢN VÃNG LAI 
1. Laïm phaùt 
2. Thu nhaäp quoác daân 
3. Tyû giaù hoái ñoaùi 
4. Caùc bieän phaùp haïn cheá cuûa chính phuû 
22 
Tyû leä laïm phaùt 
Taøi khoaûn 
vaõng lai 
Ảnh hưởng của lạm phát. Nếu một quốc gia có tỷ lệ lạm phát 
tăng so với các quốc gia khác có quan hệ mậu dịch, thì tài khoản 
vãng lai của quốc gia này sẽ giảm nếu các yếu tố khác bằng nhau. 
23 
Tyû leä laïm phaùt 
Taøi khoaûn 
vaõng lai 
Ảnh hưởng của lạm phát. Nếu một quốc gia có tỷ lệ lạm phát 
tăng so với các quốc gia khác có quan hệ mậu dịch, thì tài khoản 
vãng lai của quốc gia này sẽ giảm nếu các yếu tố khác bằng nhau. 
Bởi vì người tiêu dùng và các doanh nghiệp trong nước hầu như 
sẽ mua hàng nhiều hơn từ nước ngoài (do lạm phát trong nước 
cao), trong khi xuất khẩu sang các nước khác sẽ sụt giảm. 
25 
 lạm phát 
Lạm phát tiếp tục là bài 
toán lớn nhất đối với Chính 
phủ Việt Nam hiện nay. 
Lạm phát cao sẽ ảnh hưởng 
trực tiếp lên mức sống của 
người dân Việt Nam, khi giá 
cả tăng cao làm xói mòn thu 
nhập của người dân, nhất là 
người nghèo 
26 
Ảnh hưởng của thu nhập quốc dân 
Có phải khi thu nhập người ta tăng 
lên thì họ sẽ có xu hướng tiêu dùng 
hàng hóa của nước ngoài nhiều hơn ? 
27 
Thu nhaäp quoác daân taêng 
cao hôn tyû leä taêng cuûa 
caùc quoác gia khaùc 
Taøi khoaûn vaõng lai 
cuûa quoác gia ñoù 
seõ giaûm 
 thu nhập quốc dân 
Nếu mức thu nhập của một quốc gia (thu nhập quốc dân) tăng theo 
một tỷ lệ cao hơn tỷ lệ tăng của các quốc gia khác, tài khoản vãng 
lai của quốc gia đó sẽ giảm nếu các yếu tố khác bằng nhau. Vì 
người dân sẽ có xu hướng tiêu dùng hàng nước ngoài nhiều hơn. 
28 
Nếu đồng tiền của một nước bắt đầu tăng giá so với đồng 
tiền của các nước khác, tài khoản vãng lai của nước đó sẽ 
giảm nếu các yếu tố khác bằng nhau. 
Bởi vì hàng hóa xuất khẩu từ nước này sẽ trở nên mắc hơn 
đối với các nước nhập khẩu nếu đồng tiền của họ mạnh. Kết 
quả là nhu cầu các hàng hóa đó sẽ giảm. 
Ảnh hưởng của tỷ giá hối đoái. 
29 
 Tyû ñoâ la Myõ 
Moái lieân heä giöõa giaù trò ñoàng ñoâ la vaø xuaát khaåu 
thöïc teá cuûa Myõ 
1975 1977 1979 1981 1983 1985 1987 
 -120 
 60 
 0 
 60 
 120 
 -180 80 
 100 
 120 
 140 
 160 
Xuaát khaåu thuaàn thöïc teá 
(thang beân traùi) 
 Chæ soá ñoâ la Myõ 
Giaù trò ñoàng ñoâ la Myõ 
(thang beân phaûi) 
30 
Phá giá tiền tệ có cải thiện được cán cân thương mại không? 
Và để phá giá thành công thì cần những điều kiện nào? 
Phá giá nội tệ tạo ra hiệu ứng giá cả và khối lượng. Cụ thể: 
CCTM = P*QX – E*P’*QM 
Hiệu ứng khối lượng: Phá giá nội tệ làm cho khối lượng 
xuất khẩu tăng; khối lượng nhập khẩu giảm. QX tăng, QM 
giảm làm cho CCTMVND được cải thiện 
Hiệu ứng giá cả: Phá giá, tức TGHĐ (E) tăng làm cho giá 
cả hàng hóa nhập khẩu tăng khi tính bằng VND => làm xấu 
đi CCTMVND 
HIỆU ỨNG ĐƯỜNG CONG J 
31 
Phản ứng của cán cân mậu dịch đối với một đồng tiền yếu 
Thời gian 
Đường cong J 
0 
C
án
 cân
 m
ậu
 d
ịch
32 
Vậy, CCTM được cải thiện hay không tùy thuộc vào tính trội của hiệu 
ứng giá cả hay hiệu ứng khối lượng. Do hiệu ứng giá cả có tác dụng 
ngay lập tức sau khi phá giá, trong khi hiệu ứng khối lượng chỉ có tác 
dụng sau một thời gian nhất định. Vì khối lượng xuất nhập khẩu không 
(ít) co giãn trong ngắn hạn mà chỉ có giãn trong dài hạn. Đây là nguyên 
nhân tạo nên hiệu ứng đường cong J. 
Muốn phá giá thành công, cần: 
• Tỷ trọng hàng hóa đủ chuẩn tham gia thương mại quốc tế 
(Internatinonal Tradeable Goods – ITG) 
• Tiềm năng linh hoạt của nền kinh tế chuyển hướng sang xuất 
khẩu 
• Năng lực sản xuất thay thế hàng nhập khẩu. 
• Tâm lý tiêu dùng hàng ngoại giảm, người NN đã thực sự tin 
tuởng và an tâm khi mua hàng hóa nước phá giá tiền tệ. 
• Tỷ trọng hàng nhập khẩu trong đầu vào sản phẩm xuất khẩu ở 
mức thấp. 
• Mức độ linh hoạt của tiền lương. 
33 
Chính saùch tyû giaù cuûa Trung Quoác 
Giai ñoaïn tröôùc 1979: 
- Neàn kinh teá keá hoaïch hoùa, bao caáp 
- Tyû giaù coá ñònh vaø ña tyû giaù. 
- Neo ñoàng NDT theo ñoàng Rup 
ù 
34 
Sau khi chuyeån ñoåi neàn kinh teá töø 1979, Trung 
quoác thöïc hieän ñieàu chænh tyû giaù theo höôùng giaûm 
daàn gia trò ñoàng noäi teä 
...caâu chuyeän cuûa Trung Quoác 
 Böôùc ngoaët trong ñieàu haønh tyû giaù cuûa 
Trung quoác 
Ngày 1.1.1994, đồng Nhân dân tệ chính thức bị 
tuyên bố phá giá mạnh từ 5.8 NDT/USD xuống 
8.7 NDT/USD, tương ứng với tỷ lệ phá giá 50% 
(2.9/5.8). 
Qui định biên độ dao động tỷ giá 
36 
Tyû giaù vaø xuaát nhaäp khaåu, 
caâu chuyeän cuûa Trung Quoác 
 Vao Năm 1990, USD = 5,8-5,9 CNY 
 Töø naêm 1994 ñeán ngaøy 21/07/2005: Trung Quoác neo ñoàng 
CNY theo USD taïi möùc 8,28 CNY aên 1 USD. 
 Ngaøy 21/07/2006: NHTW TQ thöïc hieän caûi caùch chính saùch 
tyû giaù: 
 8,11 CNY aên 1 USD (taêng giaù 2,1% so vôùi USD) 
 Thöïc hieän chính saùch tyû giaù thaû noåi coù quaûn lyù vaø 
CNY ñöôïc ñònh giaù neo moät “roã tieàn teä” 
37 
Caùc chuyeân gia cho raèng CNY ñaõ ñöôïc ñònh giaù quaù thaáp (töø 10 
ñeán 15%) so vôùi USD vaø caùc ngoaïi teä khaùc. 
Chính saùch “noäi teä ñöôïc ñònh giaù thaáp” coäng vôùi moät soá yeáu toá 
khaùc ñaõ mang laïi cho Trung Quoác: 
...caâu chuyeän cuûa Trung Quoác 
38 
...caâu chuyeän cuûa Trung Quoác 
 Taêng tröôûng maäu dòch bình quaân 30%/naêm 
39 
...caâu chuyeän cuûa Trung Quoác 
 Laø baïn haøng lôùn vaø chuû yeáu cuûa Myõ vaø EU. 
40 
...caâu chuyeän cuûa Trung Quoác 
 Lieân tuïc daãn ñaàu baûng xeáp haïng caùc quoác gia thu huùt FDI 
nhieàu nhaát theá giôùi. 
41 
...caâu chuyeän cuûa Trung Quoác 
Trở thaønh quoác 
gia naém döï tröõ 
ngoaïi hoái lôùn 
nhaát theá giôùi, 
hieän taïi laø gaàn 
2.140 tyû USD 
Döï tröõ ngoaïi hoái cuûa Vieät Nam giai ñoaïn 2005 – 2009 
Foreign 
exchange 
reserves 
(in billions of 
U.S. dollars, 
end of period) 
2005 2006 2007 2008 2009 (*) 
Gross official 
reserves, 
including gold 
8.6 11.5 21.0 23.0 20.7 
Months of next 
year's imports 
2.2 2.1 3.0 4.1 3.3 
Source: IMF 
44 
...caâu chuyeän cuûa Trung Quoác 
Vôùi taêng tröôûng kinh teá 
gaàn 10%/naêm, thöông maïi, 
ñaàu tö ñeàu taêng tröôûng 
nhanh, döï tröõ ngoaïi hoái to 
lôùn, tieàm löïc kinh teá TQ 
ñang trôû neân maïnh meõ vaø 
möùc aûnh höôûng to lôùn hôn 
bao giôø heát. 
45 
...caâu chuyeän cuûa Trung Quoác 
Söùc eùp buoäc TQ phaûi phaù giaù CNY ôû moät bieân ñoä roäng hôn (10 
ñeán 15%) vaø tieán ñeán thaû noåi 
Beân trong: yeâu caàu cuûa chính saùch thaét chaët tieàn teä ñeå 
choáng laïm phaùt, haïn cheá taêng tröôûng noùng vaø ñöa neàn kinh 
teá “haï caùnh an toaøn”. 
Beân ngoaøi: söùc eùp naëng neà töø phía Myõ, EU vaø Nhaät Baûn 
nhaèm laøm giaûm söùc caïnh tranh cuûa haøng TQ nhaèm caûi thieän 
vò theá caùn caân maäu dòch vaø tình traïng thaát nghieäp taïi caùc 
nöôùc naøy. 
46 
...caâu chuyeän cuûa Trung Quoác 
Baéc Kinh 2008 
or 
47 
...caâu chuyeän cuûa Trung Quoác 
Thaûo luaän: 
 TQ coù neân phaù giaù CNY vaøo thôøi ñieåm naøy hay khoâng? 
Neáu coù thì bieân ñoä laø bao nhieâu? 
 Baøi hoïc “ñoàng noäi teä yeáu” coù lôïi cho xuaát khaåu cuûa TQ 
lieäu coù ñem aùp duïng cho VN ñöôïc hay khoâng? 
48 
Chính phuû gia taêng 
caùc bieän phaùp haïn 
cheá maäu dòch 
Taøi khoaûn vaõng lai 
cuûa quoác gia ñoù seõ 
taêng 
Các biện pháp hạn chế maäu dòch của chính phủ 
Neáu Chính phuû moät quoác gia aùp duïng caùc haøng raøo maäu 
dòch ñoái vôùi haøng nhaäp khaåu, giaù cuûa haøng nöôùc ngoaøi ñoái 
vôùi ngöôøi tieâu duøng trong nöôùc seõ taêng treân thöïc teá. Keát 
quaû laø nhaäp khaåu seõ giaûm vaø do ñoù laøm taêng taøi khoaûn 
vaõng lai. 
49 
Các biện pháp hạn chế maäu dòch của chính phủ 
Caùc haøng raøo maäu dòch bao goàm: 
 Haøng raøo thueá quan 
 Caùc haøng raøo phi thueá quan 
50 
Các biện pháp hạn chế maäu dòch của chính phủ 
Haøng raøo thueá quan 
 Thueá quan ñöôïc aùp duïng nhaèm taêng nguoàn thu ngaân saùch, 
ngaên chaën haøng nhaäp khaåu vaø baûo veä haøng trong nöôùc, traû 
ñuõa moät quoác gia khaùc, baûo veä moät ngaønh saûn xuaát quan troïng 
hay coøn non treû cuûa nöôùc mình. 
 Thoâng qua caùc voøng ñaøm phaùn, WTO luoân höôùng muïc tieâu 
caét giaûm thueá quan. Caùc nöôùc thaønh vieân khoâng ñöôïc pheùp 
taêng thueá leân treân möùc traàn ñaõ cam keát trong bieåu. 
51 
Các biện pháp hạn chế maäu dòch của chính phủ 
Caùc haøng raøo phi thueá quan 
 Haïn cheá ñònh löôïng (quota) 
 Caáp pheùp nhaäp khaåu 
 Ñònh giaù haûi quan ñeå tính thueá 
 Trôï caáp 
 Choáng baùn phaù giaù 
 Caùc quy ñònh veà kyõ thuaät, veä sinh, nhaõn maùc 
 Bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ 
54 
Các biện pháp hạn chế maäu dòch của chính phủ 
Haøng raøo thueá quan vaø loä trình WTO cuûa VN 
 Coù 10.687 doøng thueá phaûi qua ñaøm phaùn, möùc thueá suaát chung ñaõ 
giaûm töø 17,4% xuoáng coøn 13,6%, trong ñoù haøng coâng nghieäp coøn 
21%, haøng noâng nghieäp 12,6%... 
 VN ñang ôû cao ñieåm cuûa loä trình caét giaûm thueá nhaäp khaåu, vôùi 
khoaûng 30% möùc thueá nhaäp khaåu hieän haøng phaûi caét giaûm, vôùi 
khoaûng 117 nhoùm haøng. 
 Tính toaùn cuûa ngaønh taøi chính cho thaáy giaûm thu ngaân saùch töø thueá 
nhaäp khaåu seõ vaøo khoaûng 308,9 trieäu ñoâ la Myõ trong khoaûng naêm 
naêm sau khi gia nhaäp WTO. Con soá naøy töông ñöông 4.800 tæ 
ñoàng, töùc VN seõ bò giaûm thu khoaûng 1.000 tæ ñoàng moãi naêm. 
55 
Các biện pháp hạn chế maäu dòch của chính phủ 
Caùc haøng raøo phi thueá quan vaø loä trình WTO cuûa VN 
 VN phaûi thöïc hieän nguyeân taéc khoâng phaân bieät ñoái xöû giöõa moïi thaønh phaàn 
kinh teá. 
 Boû toaøn boä trôï caáp xuaát khaåu noâng saûn. 
 Thöïc hieän nguyeân taéc chính phuû seõ khoâng ñöôïc can thieäp vaøo hoaït ñoäng cuûa 
doanh nghieäp  ...  khu vực và thế giới 
76 
77 
HẠN CHẾ CỦA FDI 
Sự mất cân đối về ngành nghề, vùng lãnh thổ 
• Những dự án, lĩnh vực cho dân sinh, lợi nhuận thấp thì không thu hút 
được đầu tư nước ngoài 
• Những vùng có trình độ kém phát triển thì có ít dự án ĐTNN, tốc độ tăng 
trưởng kinh tế vẫn thấp. 
• Các ngành, lĩnh vực có khả năng sinh lời thấp, rủi ro cao không được sự 
quan tâm của các nhà ĐTNN. 
Tranh chấp lao động trong khu vực có vốn đầu tư nước 
ngoài chưa được giải quyết kịp thời. 
Sự yếu kém trong chuyển giao công nghệ rác, lỗi thời, gây 
ô nhiễm môi trường, khai thác kiệt quệ tài nguyên thiên 
nhiên 
78 
29/4: World-no-Golf Day 
79 
• “Không chỉ có Vedan, thống kê 
hiện nay trong số hơn 100 khu 
công nghiệp ở Việt Nam có đến 
80% đang vi phạm các quy định 
về môi trường. Bộ TN&MT đã 
đang và sẽ tổ chức nhiều đoàn 
thanh tra đi khắp các địa 
phương, lập danh sách đen các 
cơ sở gây ô nhiễm nghiêm 
trọng, có khả năng bị đóng cửa, 
trong đó sẽ đặc biệt chú ý đến 
các điểm nóng về môi trường 
hiện nay như sông Thị Vải, 
Khánh Hoà, lưu vực sông Nhuệ, 
sông Đáy....” - Thứ trưởng Bộ 
TN&MT Trần Hồng Hà 
80 
• Việt Nam phải từ chối những dự án FDI gây ô nhiễm 
môi trường nặng, cần loại bỏ những dự án chỉ muốn 
khai thác tài nguyên thiên nhiên vì không gì tai hại và 
thiệt thòi cho nền kinh tế và cả cho các thế hệ mai sau 
bằng việc xúc tài nguyên đi bán thô với giá rẻ. 
• Việt Nam cần thận trọng khi cấp giấy phép cho những 
dự án gây ô nhiễm môi trường như sân golf, các nhà 
máy đóng tàu, nhà máy giấy, xi măng, thép, v.v., sử 
dụng công nghệ lạc hậu. 
• Đặc biệt, là thành viên của WTO, các doanh nghiệp 
Việt Nam cần tuân thủ các quy tắc kinh doanh có trách 
nhiệm với xã hội, tương tự như các doanh nghiệp trên 
thế giới. 
81 
RÀO CẢN FDI 
• Thứ nhất, hệ thống luật pháp, chính sách về 
đầu tư, kinh doanh chưa hoàn thiện. 
• Thứ hai, công tác quy hoạch lãnh thổ, ngành 
nghề, lĩnh vực, sản phẩm còn yếu và thiếu. 
• Thứ ba, sự yếu kém của hệ thống cơ sở hạ 
tầng 
• Thứ tư, tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực đã 
qua đào tạo, đặc biệt là công nhân kỹ thuật và kỹ 
sư ngày càng rõ rệt 
82 
• Thứ năm, công tác giải phòng mặt bằng là mặt 
hạn chế chậm được khắc phục của môi trường đầu 
tư của ta 
• Thứ sáu, chủ trương phân cấp trong quản lý nhà 
nước đối với lĩnh vực đầu tư nước ngoài 
• Thứ bảy, việc xử lý chất thải của các dự án đầu tư 
nước ngoài 
• Cuối cùng, công tác xúc tiến đầu tư trong thời 
gian qua còn nhiều bất cập, thiếu tính chuyên 
nghiệp 
83 
DÒNG VỐN ĐẦU TƯ GIÁN TIẾP FII ( Foreign Indirect Investment) 
• Đầu tư gián tiếp (FII) là hình thức đầu tư thông 
qua việc mua cổ phần, cổ phiếu, trái phiếu và các 
giấy tờ có giá khác hoặc thông qua các định chế 
tài chính trung gian như quỹ đầu tư tham gia đầu 
tư vào các công ty cổ phần đã hoặc chưa niêm yết 
hoặc các doanh nghiệp nhà nước đang cổ phần 
hóa 
• Khác với đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), những 
nhà đầu tư gián tiếp chỉ đóng góp vốn vào các công ty 
cổ phần thông qua thị trường chứng khoán, mà không 
trực tiếp tham gia quản lý điều hành các công ty đó. 
84 
Các dòng vốn chảy vào Việt Nam – dòng vốn gián tiếp 
85 
LỢI ÍCH CỦA FII 
• Giảm bớt áp lực vốn trong quá trình mở rộng sản 
xuất kinh doanh, giảm chi phí vay vốn giúp đầu tư sẽ 
tiếp tục tăng, doanh nghiệp ngày càng phát triển. 
• Sự hỗ trợ tư vấn của các công ty quản lý quỹ trong 
việc điều hành doanh nghiệp, giúp công ty củng cố 
mặt quản trị doanh nghiệp vốn vẫn còn rất non yếu ở 
Việt Nam. 
• Khi một quốc gia mở cửa đối với nguồn vốn đầu tư 
gián tiếp này, thì đầu tư trong nước không cần phải 
dựa hoàn toàn vào nguồn tiết kiệm trong nước. Thay 
vào đó, có thể tăng thu nhập và tiêu dùng trong nước. 
86 
LỢI ÍCH CỦA FII 
• Việc tham gia của các nhà đầu tư FII sẽ có 
tác động mạnh mẽ đến thị trường tài chính, 
giúp cho thị trường tài chính minh bạch và 
hoạt động hiệu quả hơn, 
• Thúc đẩy sự phát triển của hệ thống tài 
chính nội địa. 
• Thúc đẩy cải cách thể chế và nâng cao kỷ 
luật đối với các chính sách của chính phủ 
87 
“Tác dụng phụ” 
• FII tăng mạnh nền kinh tế dễ rơi vào tình trạng phát triển 
quá nóng (bong bóng) 
• Khi dòng vốn FII vào ồ ạt với quy mô lớn sẽ gây mất cân 
bằng về mặt vĩ mô, hoặc nhà đầu tư có thể rút vốn quy 
mô lớn và đột ngột gây ra sự khủng hoảng và sụp đổ của 
thị trường tài chính trong nước khi gặp phải các cú sốc từ 
bên trong cũng như bên ngoài nền kinh tế (Nhật Bản 
1992, Thái Lan 1997) 
• FII làm giảm tính độc lập của chính sách tiền tệ và chính 
sách tỷ giá 
88 
THU HÚT FII 
“Việt Nam cần tăng quy mô của thị trường tài 
chính thông qua việc phát triển thị trường chứng 
khoán và gắn cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà 
nước với việc niêm yết cổ phiếu trên thị trường 
chứng khoán. Bên cạnh đó, Việt Nam cần xây 
dựng một thị trường lành mạnh và minh bạch, 
đồng thời hoàn thiện hệ thống pháp luật”, Dominic 
Scriven - Giám đốc Quỹ Dragon Capital 
89 
• Hỗ trợ phát triển chính thức (hay ODA, 
viết tắt của cụm từ Official Development 
Assistance), là một hình thức đầu tư 
nước ngoài. 
• Gọi là Hỗ trợ bởi vì các khoản đầu tư này thường là 
các khoản cho vay không lãi suất hoặc lãi suất thấp 
với thời gian vay dài. Đôi khi còn gọi là viện trợ. Gọi 
là Phát triển vì mục tiêu danh nghĩa của các khoản 
đầu tư này là phát triển kinh tế và nâng cao phúc lợi 
ở nước được đầu tư. Gọi là Chính thức vì nó 
thường là cho Chính phủ các nước vay. 
90 
ODA (Official Development Assistance) 
Naêm 1980, caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån ñaõ cam keát 
daønh 0,7% GDP cho muïc ñích cung caáp ODA. Tuy nhieân, 
chæ raát ít nöôùc thöïc hieän ñuùng chæ tieâu naøy 
Nguoàn ODA ñöôïc phaân phoái tôùi 130 nöôùc ñang phaùt trieån. 
Khoaûng 40% ñöôïc daønh cho caùc nöôùc Chaâu Phi, 22% cho 
Chaâu AÙ vaø cuõng töøng aáy cho Myõ Lattinh, 6,6% cho chaâu 
AÂu vaø 6% cho Taây AÙ. 
ÔÛ nhieàu nöôùc, soá tieàn khoång loà bò söû duïng sai muïc ñích. 
Ngöôïc laïi, cho ñeán nay, coù nhieàu nöôùc ñaõ thaønh coâng trong 
vieäc nhaän ODA ñeå phaùt trieån nhö Nam Phi, Chi Leâ, AÁn 
Ñoä, Haøn Quoác, Trung Quoác, Malaysia, Thaùi Lan 
91 
ODAseùt ñaùnh giöõa trôøi xanh (trang Quoác teá, Boä Ngoaïi Giao) 
ODA có hai dạng: dạng grant- cho luôn, không hoàn lại, dạng thứ hai 
là lending- cho vay với lãi suất cực kỳ thấp (0.75%/năm) và thời gian 
hoàn trả cực kỳ dài: 20 -40 năm. 
ODA là của các chính phủ/ tổ chức cho chính phủ. Nếu là của chính 
phủ cho chính phủ, người ta gọi là viện trợ song phương, nếu là tổ 
chức (Ngân hàng thế giới, ngân hàng phát triển châu á, EU) thì là viện 
trợ đa phương. 
ODA được phân bổ theo dự án. Chính phủ nhận viện trợ lên danh sách 
các lĩnh vực kêu gọi vốn viện trợ phát triển, hàng năm chính phủ họp 
với nhà tài trợ (hội nghị tư vấn các nhà tài trợ) để kêu gọi tài trợ, các 
nhà tài trợ sẽ xác định lĩnh vực cần viện trợ, xây dựng dự án và tài trợ 
theo dự án. 
92 
ƯU ĐIỂM CỦA ODA 
• Lãi suất thấp (dưới 2%, trung bình từ 0.25% /năm) 
• Thời gian cho vay cũng như thời gian ân hạn dài (25-
40 năm mới phải hoàn trả và thời gian ân hạn 8-10 
năm) 
• Trong nguồn vốn ODA luôn có một phần viện trợ 
không hoàn lại, ít nhất là 25% của tổng số vốn ODA. 
• Nhưng hãy nhớ ODA vẫn là vốn vay chứ không 
phải là thứ cho không biếu khộng,mang tâm lý sử 
dụng bừa sẽ gia tăng nợ nần của quốc gia 
93 
ODA liệu có tốt ? 
• Các nước giàu khi viện trợ ODA đều gắn với những lợi ích và chiến 
lược như mở rộng thị trường, mở rộng hợp tác có lợi cho họ, đảm 
bảo mục tiêu về an ninh - quốc phòng hoặc theo đuổi mục tiêu 
chính trị... 
• Về kinh tế, nước tiếp nhận ODA phải chấp nhận dỡ bỏ dần hàng 
rào thuế quan bảo hộ các ngành công nghiệp non trẻ và bảng thuế 
xuất nhập khẩu hàng hoá của nước tài trợ. Nước tiếp nhận ODA 
cũng được yêu cầu từng bước mở cửa thị trường bảo hộ cho 
những danh mục hàng hoá mới của nước tài trợ; yêu cầu có những 
ưu đãi đối với các nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài như cho phép 
họ đầu tư vào những lĩnh vực hạn chế, có khả năng sinh lời cao 
94 
• Nguồn vốn ODA từ các nước giàu cung cấp cho 
các nước nghèo cũng thường gắn với việc mua 
các sản phẩm từ các nước này mà không hoàn 
toàn phù hợp, thậm chí là không cần thiết đối 
với các nước nghèo. Ví như các dự án ODA 
trong lĩnh vực đào tạo, lập dự án và tư vấn kỹ 
thuật, phần trả cho các chuyên gia nước ngoài 
thường chiếm đến hơn 90% (bên nước tài trợ 
ODA thường yêu cầu trả lương cho các chuyên 
gia, cố vấn dự án của họ quá cao so với chi phí 
thực tế cần thuê chuyên gia như vậy trên thị 
trường lao động thế giới). 
95 
• Nguồn vốn viện trợ ODA còn được gắn với các điều khoản 
mậu dịch đặc biệt nhập khẩu tối đa các sản phẩm của họ. 
• Nước tiếp nhận ODA tuy có toàn quyền quản lý sử dụng ODA 
nhưng thông thường, các danh mục dự án ODA cũng phải có 
sự thoả thuận, đồng ý của nước viện trợ, 
• Tác động của yếu tố tỷ giá hối đoái có thể làm cho giá trị vốn 
ODA phải hoàn lại tăng lên. 
• Tình trạng thất thoát, lãng phí; xây dựng chiến lược, quy 
hoạch thu hút và sử dụng vốn ODA vào các lĩnh vực chưa 
hợp lý; trình độ quản lý thấp, thiếu kinh nghiệm trong quá 
trình tiếp nhận cũng như xử lý, điều hành dự án khiến cho 
hiệu quả và chất lượng các công trình đầu tư bằng nguồn vốn 
này còn thấp... có thể đẩy nước tiếp nhận ODA vào tình trạng 
nợ nần. 
96 
ODA, tham nhũng và lòng tin 
• Điều làm các nhà tài trợ ODA quan ngại là 
tình trạng tham nhũng trong các dự án mà 
họ tài trợ, từ vụ PMU 18 đến vụ mới đây 
PCI. Nếu chính phủ không ngăn chặn 
được quốc nạn này này thì không chóng 
thì chầy tất cả các dự án ODA sẽ bị cắt và 
đồng hành với việc cắt ODA là uy tín của 
Việt Nam sẽ giảm sút trên trường quốc tế. 
97 
• Hiệu quả sử dụng vốn của nền kinh tế rất thấp và xu hướng suy 
giảm làm cho năng lực của nền kinh tế thấp kém. 
• Chỉ số ICOR (hệ số giá trị sản phẩm gia tăng - nó thể hiện để thu được 
1 đồng lợi nhuận thì phải bỏ bao nhiêu đồng vốn) của cả nền kinh tế 
tăng nhanh, đặc biệt là khu vực kinh tế nhà nước. 
• Ở Việt Nam, ICOR tăng nhanh cảnh báo một vấn đề: thiếu vốn, trình 
độ phát triển thấp, nhưng hiệu quả sử dụng vốn lại giảm nhanh và điều 
này chứng tỏ chất lượng đầu tư và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế 
đang gặp nguy cơ khá nghiêm trọng. 
• Năm 1995, ICOR của Việt Nam là 3,39 thì năm hiện nay đã lên tới gần 
6, trong đó khu vực kinh tế nhà nước tăng từ 3,6 lên 7,28. Đây là một 
thực tế đáng lo ngại, vì khu vực kinh tế chủ đạo lại có chất lượng thấp. 
HIỆU QUẢ ??? 
98 
Caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán taøi khoaûn voán 
1. Caùc bieän phaùp 
kieåm soaùt voán cuûa 
chính phuû 
2. Daân soá 
3. Tyû giaù hoái ñoaùi 
99 
Caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán taøi khoaûn voán 
Caùc bieän phaùp kieåm soaùt voán cuûa chính phuû 
 Söï taêng voït phi thöôøng cuûa caùc luoàng taøi chính 
toaøn caàu laø ñaëc tröng noåi baät nhaát cuûa taêng tröôûng 
kinh teá trong giai ñoaïn cuoái cuûa theá kyû XX. Söï gia 
taêng luoàng taøi chính ñaõ ñi lieàn vôùi gia taêng tính baát 
oån cuûa neàn kinh teá. Keát quaû laø daãn ñeán haøng loaït 
caùc cuoäc khuûng hoaûng taøi chính xaûy ra ôû chaâu AÙ, 
Nga, chaâu Myõ la tinh. Do ñoù noåi leân yeâu caàu laø 
chính phuû caùc nöôùc caàn thieát phaûi kieåm soaùt caùc 
doøng voán quoác teá vaøo vaø ra khoûi quoác gia mình 
(TS.Nguyeãn Thò Ngoïc Trang, “Kieåm soaùt doøng voán quoác teá trong loä trình hoäi 
nhaäp kinh teá quoác teá cuûa Vieät Nam, 2006) 
100 
Caùc bieän phaùp kieåm soaùt voán cuûa chính phuû 
Tranh luaän veà caùc muïc tieâu kieåm soaùt voán: 
1. Thoâng qua việc haïn cheá thâm hụt caùn caân taøi 
khoaûn voán ñeå caûi thieän phuùc lôïi kinh teá 
2. Ñieàu hoøa nhöõng muïc tieâu chính saùch 
3. Baûo veä söï oån ñònh veà taøi chính vaø tieàn teä 
101 
Caùc bieän phaùp kieåm soaùt voán cuûa chính phuû 
Muïc tieâu kieåm soaùt voán vaø lyù thuyeát “Boä 3 baát khaû thi” 
Kiểm soát hoàn toàn tài 
khoản vốn 
Thả nổi tỷ giá 
hoàn toàn 
Thiết lập liên minh 
tiền tệ 
Ổn định tỷ giá 
Hội nhập tài chính 
hoàn toàn 
Dỡ bỏ hạn chế về 
tài chính 
CS tiền tệ 
độc lập 
102 
• “Bạn không thể có đồng thời tất cả: một quốc gia chỉ có thể 
chọn tối đa 2 trong 3. Nó có thể chọn một chính sách ổn định tỷ 
giá nhưng phải hy sinh tự do hóa dòng vốn tức là tiếp tục kiếm 
soát vốn (giống như Trung Quốc ngày nay), nó có thể chọn 
một chính sách tự do hóa dòng vốn nhưng vẫn tự chủ về tiền 
tệ, song phải để tỷ giá thả nổi (giống như Anh hoặc Canada), 
hoặc nó có thể chọn kiểm soát vốn và ổn định chính sách tiền 
tệ, nhưng phải thả nổi lãi suất để chống lạm phát hoặc suy 
thoái (giống như Achentina hoặc hầu hết Châu Âu)"-- trích lời 
đề tặng Robert Mundell - Paul Krugman, 1999. 
103 
KIỂM SOÁT VỐN 
• Kiểm soát vốn là thực hiện các biện 
pháp can thiệp của chính phủ dưới nhiều 
hình thức khác nhau, để tác động (hạn 
chế) lên dòng vốn nước ngoài chảy vào 
và chảy ra khỏi một quốc gia để nhằm đạt 
mục tiêu nhất định của chính phủ. 
104 
Caùc bieän phaùp kieåm soaùt voán cuûa chính phuû 
Caùc phöông thöùc kieåm soaùt voán: 
Kiểm soát vốn trực tiếp: laø vieäc haïn cheá nhöõng 
giao dòch voán, nhöõng khoaûn thanh toaùn lieân quan 
ñeán giao dòch voán vaø vieäc chuyeån giao ngaân quyõ 
baèng nhöõng ngaên caám trieät ñeå, nhöõng haïn cheá mang 
tính chaát soá löôïng. Thoâng thöôøng, loaïi kieåm soaùt 
naøy aùp ñaët nhöõng nghóa vuï haønh chính leân heä thoáng 
ngaân haøng ñeå kieåm tra doøng voán . 
105 
Caùc bieän phaùp kieåm soaùt voán cuûa chính phuû 
• Kiểm soát vốn gián tiếp (Còn gọi là kiểm soát 
vốn dựa trên cơ sở thị trường): là việc hạn chế 
những biến động của dòng vốn và những giao dịch 
khác thông qua các biện pháp thị trường, chủ yếu 
là làm cho các giao dịch này phải tốn kém nhiều chi 
phí hơn, từ đó hạn chế những giao dịch này. Việc 
kiểm soát vốn có thể xảy ra dưới các hình thức 
khác nhau như hệ thống đa tỷ giá, đánh thuế ngầm 
hoặc công khai lên dòng vốn quốc tế, nhưng chủ 
yếu là đánh thuế vào các dòng vốn ngắn hạn và 
khuyến khích các dòng vốn dài hạn. 
106 
Caùc bieän phaùp kieåm soaùt voán cuûa chính phuû 
Hieäu quaû vaø caùc giaù phaûi traû 
Hieäu quaû cuûa kieåm soaùt voán ñöôïc theå hieän treân taùc 
ñoäng cuûa chuùng leân doøng voán vaø leân nhöõng muïc tieâu 
chính saùch 
 Haïn cheá nhöõng giao dòch treân taøi khoaûn vaõng lai vaø taøi 
khoaûn voán 
 Ñoøi hoûi chi phí haønh chính cao 
 Laøm chaäm tieán trình hoäi nhaäp cuûa moät quoác gia 
 Laøm taêng nhaän thöùc xaáu veà thò tröôøng 
Caùi giaù phaûi traû bao goàm: 
107 
Daân soá 
Nhu caàu 
voán cao 
Taøi khoaûn voán taêng 
Daân 
soá 
treû 
108 
Tyû giaù hoái ñoaùi 
$ 
£ 
¥ 
€ 
Taøi khoaûn voán taêng 
109 
Các tổ chức giám sát chu chuyển vốn quốc tế 
• Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) 
• Ngân hàng thế giới (WB) 
• Tổ chức thương mại thế giới 
(WTO) 
• Công ty tài chính quốc tế (IFC) 
• Hiệp hội Phát triển quốc tế (IDA) 
• Ngân hàng thanh toán quốc tế (BIS) 
• Các Cơ quan phát triển khu vực 
• Khu vực mậu dịch tự do ASEAN