Bài giảng Rau truyền thống sinh thái bản Lóng Lăn - Lê Văn Ka

SPERI-FFS 1
Rau truyền thống sinh thái bản
Lóng Lăn
Người tổng hợp: Lê Văn Ka
Giới thiệu bản Lóng Lăn
Bản Lóng Lăn nằm ở phía Đông Bắc
huyện Luang Prabang, tỉnh Luang
Prabang, ở độ cao trung bình 1200
mét so với mực nước biển. Cách
thành phố di sản văn hoá Luang
Prabang 40 km về phía Đông Bắc.
Hiện tại bản Lóng Lăn có 61hộ dân
tộc H’Mông sinh sống gồm 7 dòng
họ: Dòng họ Zang, dòng họ Ly,
dòng họ Hơ, dòng họ Mua, dòng
họ Tho, dòng họ Sồng, dòng họ
Vàng.
Tổng diện tích tự nhiên của bản là
8.439 ha, trong đó đất rừng là
5.034 ha, đất nông nghiệp 3.399
ha. 2SPERI-FFS
Vùng canh tác rau của Lóng Lăn
• Vùng Phu Sủng (Núi Cao) nằm ở
phía Đông Bắc bản Lóng Lăn bây
giờ có độ cao trung bình 1400m so
với mực nước biển, có diện tích
khoảng 2500ha. Đỉnh cao nhất 1606
m.
• Đây là vùng núi đá vôi và đá biến
chất xen lẫn với rất nhiều thung lũng
nhỏ và có những vùng đất rất bằng
phẳng. Khí hậu ôn hoà, mát mẻ,
nhiệt độ trung bình năm là 22 độ.
• Đất đai ở đây rất màu mỡ. Ở những
nơi đất xen kẽ với đá lộ đầu, đất có
màu nâu đen, tơi xốp do tích tụ của
nhiều lá cây phân huỹ, tầng dày lớn
hơn 50 cm. Ở những vùng đất bằng
đất có màu nâu đỏ, tơi xốp do sản
phẩm phong hoá từ đá vôi, tầng dày
lớn hơn 70 cm.
• Đây là vùng đất trồng rau màu truyền
thống của người Mông Lóng Lăn
trước kia
3
SPERI-FFS
Đặc điểm trồng rau của người Lóng Lăn
• Rau được trồng trên vùng
núi cao
• Tất cả là giống rau truyền
thống địa phương
• Trồng theo kiểu tự nhiên,
không bón bất cứ một loại
phân nào
• Thường thì trồng xen các
loại rau với nhau
4SPERI-FFS
Các loại rau
Rau Su Su
• Tiếng H’Mông: Chi Thai
• Tiếng Lào: Mac Noi (mac su)
• Sử dụng: ăn ngọn, ăn quả
• Thời gian sử dung: Tái sinh, sử dụng nhiều lần, có thể kéo
dài đến 8 năm
• Thời vụ trồng: Từ tháng 5, lúc mưa xuống,
• Làm đất: Sau khi phát, đốt, dọn sạch và có thể trồng ngay,
không cuốc xới.
• Kiểu trồng: Lấy quả giống đặt nằm ngang, phủ 2/3 đất lên
quả nhưng không che mất mầm. Đối với rau lấy ngọn thì
không cần làm giàn, cách đều 2 mét một gốc. Đối với rau
lấy quả thì phải làm giàn Mỗi giàn có thể từ 5 đến 10 gốc.
Có thể trồng xen bí ngô.
• Giống: bản địa, trồng bằng quả.
• Chọn, bảo quản giống: Chọn những quả to, không sâu
bệnh, đã lên mầm từ trên cây. Đem về có thể trồng ngay,
hoặc để dưới đất, được che chắn cẩn thận, nhưng không
quá 20 ngày
• Chăm sóc: không cần chăm sóc, tưới tiêu, không bón phân
• Thu hoạch: Từ tháng 4 đến tháng 12 dùng dao nhỏ cắt lấy
ngọn, bó lại từng bó, cho vào sọt. Ngắt quả cho vào sọt.
Sau 3 ngày có thể thu hoạch tiếp và có thể kéo dài trên 5
năm
5SPERI-FFS
Rau cải hoa vàng
• Tiếng H’Mông: Zau Zùa
• Tiếng Lào: Phac cat nà
• Sử dụng: ăn ngọn có hoa
• Thời gian sử dụng: Tái sinh, sử dụng nhiều lần
• Thời vụ: Từ tháng 5, lúc mưa xuống, sau 30 ngày thì có thể
thu hoạch được. Sau 5 ngày có thể thu hoạch tiếp
• Làm đất: Sau khi phát cây, cỏ, đốt và dọn sạch, có thể gieo
hạt mà không cần cuốc xới.
• Cách trồng: Trước kia trồng xen với cây ngô, cây thuốc
phiện, các loại rau cải khác, rau thì là. Hiện nay trồng xen
với ngô, các loại rau khác
• Giống: bản địa, trồng bằng hạt.
• Chọn, bảo quản giống: Chọn những vùng cây có quả to,
chắc, cắt ngọn có quả đem phơi khô, sau đó vò quả. Sảy cho
vỏ bay hết còn lại hạt. Đem phơi thật khô hạt, sau đó cho
vào một túi vải nhỏ, để những nơi thật khô ráo, thoáng
• Chăm sóc: không cần chăm sóc, tưới tiêu
• Thu hoạch: Từ tháng 5 đến tháng 12 dùng dao nhỏ cắt lấy
ngọn, bó lại từng bó, cho vào sọt. Sau 5 ngày có thể thu
hoạch tiếp. Mỗi vụ có thể thu hoạch tới 5 lần, sau đó gieo lại
vụ mới. 6SPERI-FFS
Rau cải xanh
• Tiếng H’Mông: Zau Zúa
• Tiếng Lào: Phac cat khiêu
• Sử dụng: ăn thân, lá,
• Thời gian sử dụng: sử dụng 1 lần, không tái sinh
• Thời vụ: Từ tháng 5, lúc mưa xuống, sau 20 ngày
thì có thể thu hoạch được. Thu hoạch xong có thể
làm vụ khác.
• Làm đất: Sau khi phát cây, cỏ, đốt, dọn sạch, có
thể gieo hạt mà không cần cuốc xới.
• Cách trồng: Vãi đều hạt giống trên đất. Trước kia
trồng xen với cây ngô, cây thuốc phiện, các loại
rau cải khác, rau thì là. Hiện nay trồng xen với
ngô, các loại rau khác
• Giống: bản địa, trồng bằng hạt.
• Chọn, bảo quản giống: Chọn những vùng cây có
quả to, chắc, cắt ngọn có quả đem phơi khô, sau
đó vò quả. Sảy cho vỏ bay hết còn lại hạt. Đem
phơi thật khô hạt, sau đó cho vào một túi vải nhỏ,
để những nơi thật khô ráo, thoáng
• Chăm sóc: không cần chăm sóc, tưới tiêu, không
bón phân
7
SPERI-FFS
Rau cải quả
• Tiếng H’Mông: Zau Chi
• Tiếng Lào: Phac Phưc
• Sử dụng: ăn ngọn có quả
• Thời gian sử dụng: Chỉ sử dụng 1 lần
• Thời vụ: Từ tháng 5, lúc mưa xuống, sau 20
ngày thì có thể thu hoạch được. Thu hoạch
xong có thể làm vụ khác.
• Làm đất: Sau khi phát cây, cỏ, đốt và dọn
sạch, có thể gieo hạt mà không cần cuốc xới.
• Cách trồng: Vãi đều hạt ra đất. Trước kia
trồng xen với cây ngô, cây thuốc phiện, các
loại rau cải khác, rau thì là. Hiện nay trồng
xen với ngô, các loại rau khác
• Giống: bản địa, trồng bằng hạt.
• Chọn, bảo quản giống: Chọn những vùng
cây có quả to, chắc. Cắt ngọn có quả đem
phơi khô, sau đó vò quả. Sảy cho vỏ bay hết
còn lại hạt. Đem phơi thật khô hạt, sau đó
cho vào một túi vải nhỏ, để những nơi thật
khô ráo, thoáng
• Chăm sóc: không cần chăm sóc, tưới tiêu
8
SPERI-FFS
Rau thì là
• Tiếng H’Mông: Zau Chư
• Tiếng Lào: Phac Xi
• Sử dụng: ăn thân, lá
• Thời gian sử dụng:Không tái sinh, sử dụng 1 lần
• Thời vụ: Từ tháng 5, lúc mưa xuống, sau 20 ngày thì
có thể thu hoạch được. Thu hoạch xong có thể làm
vụ khác.
• Làm đất: Sau khi phát, đốt, dọn sạch có thể gieo
ngay, không làm đất.
• Kiểu trồng: Vãi đều hạt ra đất. Trước kia trồng xen
với cây ngô, cây thuốc phiện, các loại rau cải khác,
rau thì là. Hiện nay trồng xen với ngô, các loại rau
khác
• Giống: bản địa, trồng bằng hạt.
• Chọn, bảo quản giống: Chọn những quả to, chắc
đem phơi khô, sau đó vò quả. Sảy cho vỏ bay hết còn
lại hạt. Đem phơi thật khô hạt, sau đó cho vào một
túi vải nhỏ, để những nơi thật khô ráo, thoáng
• Chăm sóc: không cần chăm sóc, tưới tiêu, không
bón phân
9SPERI-FFS
Rau đậu quả xanh
• Tiếng H’Mông: Tâu
• Tiếng Lào: Thua Bơ
• Sử dụng: ăn quả
• Thời gian sử dụng:Tái sinh, thu hoạch nhiều lần nhưng
chỉ một vụ
• Thời vụ: Từ tháng 7, lúc mưa xuống nhiều,
• Làm đất: Sau khi phát, đốt, dọn sạch và có thể trồng
ngay, không cuốc xới. Nếu là đất làm lại thì xới nhẹ
cho tơi và làm luống
• Kiểu trồng: Có thể làm rãnh theo hàng và gieo hạt
trên hàng, rồi lấp lại . Trồng xen với ngô
• Giống: mới nhập vào Lóng Lăn đã hàng chục năm
nay, gieo bằng hạt
• Chọn, bảo quản giống: chọn những quả to đem phơi
khô, sảy vỏ lấy hạt cho vào túi để nơi thoáng mát. Hoặc
có thể mua giống ngoài chợ
• Chăm sóc: Sau 20 ngày trồng có thể làm cỏ 1 lần,
không tưới tiêu, không bón phân
• Thu hoạch: Dùng tay hái quả cho vào sọt. 10
SPERI-FFS
Rau cải củ
• Tiếng H’Mông: Zau Zúa
• Tiếng Lào: Phac cat hua
• Sử dụng: ăn thân, củ
• Thời gian sử dụng: sử dụng 1 lần, không tái sinh
• Thời vụ: Từ tháng 5, lúc mưa xuống, sau 20 ngày thì
có thể thu hoạch được. Thu hoạch xong có thể làm
vụ khác.
• Làm đất: Sau khi phát cây, cỏ, đốt, dọn sạch, có thể
gieo hạt mà không cần cuốc xới.
• Cách trồng: Vãi đều hạt giống trên đất. Trước kia
trồng xen với cây ngô, cây thuốc phiện, các loại rau
cải khác, rau thì là. Hiện nay trồng xen với ngô, các
loại rau khác
• Giống: bản địa, trồng bằng hạt.
• Chọn, bảo quản giống: Chọn những vùng cây có quả
to, chắc, cắt ngọn có quả đem phơi khô, sau đó vò
quả. Sảy cho vỏ bay hết còn lại hạt. Đem phơi thật
khô hạt, sau đó cho vào một túi vải nhỏ, để những
nơi thật khô ráo, thoáng
• Chăm sóc: không cần chăm sóc, tưới tiêu, không
bón phân
11SPERI-FFS
Thị trường, giá cả
• Rau của Lóng Lăn không đủ
cung cấp cho tất cả các chợ
tại Luang Prabang, bởi rau
sạch, giá trung bình
• Giá tất cả các loại rau bán tại
bản: Từ 2.000kip đến
3.000kip
• Giá bán ở chợ Luang
Prabang: Từ 4.000kip đến
6.000 kip
12SPERI-FFS
Liên hệ
• Có thể liên hệ giao dịch
với: Nang Xy – Hội
trưởng hội phụ nữ bản
Lóng Lăn
• Anh Chi Ly – Phó
trưởng bản Lóng Lăn
ĐT: 00856 30 9271717
13SPERI-FFS