Bài giảng Nhiễm khuẩn tiết niệu trên người bệnh đặt thông tiểu lưu tại BV Bình Dân

Nhiễm khuẩn tiết niệu trên người bệnh 
đặt thông tiểu lưu tại BV Bình Dân
 ThS.BS. Phạm Hữu Đoàn 
Chương 1 Đặt vấn đề
Chương 2 Tổng quan tài liệu
Chương 3 Đối tượng – Phương pháp
Chương 4 Kết quả và bàn luận
Nội dung trình bày
Chương 5 Kết luận
Chương 6 Đề xuất
Đặt vấn đề
• Mỗi năm có hàng triệu người bệnh bị ảnh hưởng
bởi NKBV.
• Theo WHO, tỷ lệ nhiễm khuẩn bệnh viện dao
động từ 3,5% – 12% (đối với các nước phát
triển) và từ 5,7% – 19,1% (đối với các nước
đang phát triển)
WHO (2011) Report on the Burden of Endemic Health Care-Associated 
Infection Worldwide, Switzerland, p.12-19.
Thách thức
lớn
Đặt vấn đề
• Nhiễm khuẩn bệnh viện dẫn đến nhiều hệ luỵ
– Tăng biến chứng và tử vong
– Kéo dài thời gian nằm viện
– Tăng sử dụng kháng sinh
– Tăng sự kháng thuốc của vi sinh vật
– Tăng chi phí điều trị
Đặt vấn đề
• Nhiễm khuẩn bệnh viện từ tiết niệu
– Một trong những nhiễm khuẩn bệnh viện thường gặp
nhất
– 70 – 80% do đặt ống thông niệu đạo1
– Các nghiên cứu tại Việt Nam, tỷ lệ nhiễm khuẩn BV
từ tiết niệu dao động 15,2-36,7%
1. E. Lo (2014) "Strategies to prevent catheter-associated urinary tract infections in acute care 
hospitals: 2014 update". Infect Control Hosp Epidemiol, 35 (5), 464-79
Đặt vấn đề
• Các yếu tố nguy cơ
– Thời gian mang thông tiểu lưu
– Tuổi, giới tính
– Bệnh lý có sẵn (tiểu đường, suy thận, bệnh lý phổi)
– Tần suất chăm sóc ống thông
– Phẫu thuật (thời gian phẫu thuật, điểm ASA, dùng
Corticoid)
Laurie (2015) Risk factors for Nosocomial Bacteremia Secondary to Urinary Catheter - Associated 
Bacteriuria: A systematic Review. Urol Nurs. 2015; 35(4): 191-203
Vài nét về BVBD
1954 2016
Thành lập từ năm 1954, là 
chiếc nôi của ngành ngoại 
khoa của TP.Hồ Chí Minh
Đào tạo đại học và sau đại
học đạt kết quả cao
Nhiều đề tài nghiên cứu
khoa học được ứng dụng
Bệnh viện đầu tiên triển 
khai phẫu thuật nội soi 
ứng dụng robot dành cho
người lớn tại Việt Nam
Thành lập
Quy mô Nhân lực
Gần 700 giường bệnh
Mỗi năm hơn 10.000 ca phẫu thuật
tổng quát và 13.000 ca phẫu thuật
niệu khoa.
15 GS, PGS
46 TS, BS CKII
118 ThS, BS CKI
61 Bác sĩ
Kết hợp
trường – viện
Triển khai
phẫu thuật
Robot
249 DS, CN
480 CĐ, TC
162 nhân viên
NKTN tại bệnh viện
• Nghiên cứu GPIU
– Nghiên cứu phổ biến toàn cầu về nhiễm trùng tiết
niệu (GPIU) là cuộc khảo sát toàn cầu dựa trên
internet được thực hiện thông qua cổng thông tin
UROWEB của Hội Niệu khoa châu Âu (EAU)
– Bệnh viện Bình Dân cùng các bệnh viện khác trên thế
giới tham gia nghiên cứu này.
Nghiên cứu GPIU
88.89%
6.67%
4.44%
Tình hình nhiễm khuẩn
Từ cộng đồng Từ CSYT khác BVBD
97.78%
1.11% 1.11%
Loại nhiễm khuẩn
NKN NKVM Cả hai
Nghiên cứu GPIU
0
5
10
15
20
25
VSV thường phân lập được (%)
NC tại bệnh viện
• Nghiên cứu về đặc điểm sốc nhiễm trùng
do bệnh lý ngoại khoa
12
30 30
0
5
10
15
20
25
30
35
Gan mật Ngoại niệu Tiêu hóa
Vị trí nhiễm trùng
Vị trí nhiễm trùng
GS dựa vào KQ vi sinh
• Bệnh phẩm nước tiểu
STT Tên vi khuẩn Tỷ lệ %
1 Escherichia coli 50,9
2 Klebsiella pneumoniae 16,0
3 Enterococcus species 12,8
4 Pseudomonas aeruginosa 8,3
5 Acinetobacter baumannii 2,7
6 Khác 9,3
GS dựa vào KQ vi sinh
• Bệnh phẩm nước tiểu
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
AUG SAM AMK CAZ CIP LEV FOS ETP IPM MEM TZP TCC TI
Độ nhạy của E. coli với các kháng sinh sử dụng tại bệnh viện
GS dựa vào KQ vi sinh
• Bệnh phẩm nước tiểu
Độ nhạy của K. pneumoniae với các kháng sinh sử dụng tại bệnh viện
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
AKM AUG SAM CAZ CIP LEV ETP IPM MEM TZP TCC* TI
Mục tiêu
Khảo sát các yếu 
tố liên quan đến 
tình hình nhiễm 
khuẩn tiết niệu 
trên người bệnh 
nội trú mang 
thông tiểu
Xác định tỷ lệ 
nhiễm khuẩn tiết 
niệu trên người 
bệnh nội trú 
mang thông tiểu 
tại bệnh viện 
Bình Dân
2 1 
Nghiên cứu “Tỷ lệ nhiễm khuẩn đường tiết niệu
mắc phải trên người bệnh đặt thông tiểu và các
yếu tố liên quan”
Tổng quan
• Nhiễm khuẩn tiết niệu
– Tình trạng VSV xâm nhập vào đường tiết niệu của
người bệnh và có thể gây bệnh, có hoặc không có
triệu chứng lâm sàng
• Nhiễm khuẩn tiết niệu liên quan đến đặt ống
thông tiểu
– Nhiễm khuẩn tiết niệu xảy ra sau khi thực hiện đặt
ống thông tiểu cho người bệnh
Bộ Y Tế (2017) Hướng dẫn Giám sát nhiễm khuẩn bệnh viện trong các cơ sở khám bệnh, chữa
bệnh (Ban hành theo quyết định số: 3916/QĐ-BYT)
Tổng quan
Chuẩn đoán nhiễm khuẩn tiết niệu
• Thể A (NKTN-A):
– Cấy nước tiểu: ≤ 2 loại vi sinh vật.
– Ít nhất một vi sinh vật ≥105CFU/ml
– Một trong các triệu chứng:
Mang thông tiểu Không mang thông tiểu
Sốt
Đau trên xương mu
Sốt
Đau trên xương mu
Mót tiểu
Tiểu dắt
Tiểu buốt
Tổng quan
Chuẩn đoán nhiễm khuẩn tiết niệu
• Thể B (NKTN-B):
– Có ít nhất 2 triệu chứng
• Người đang mang thông tiểu: Sốt (>38°C), đau vùng trên mu.
• Người đã rút thông tiểu: Sốt (>38°C), đau vùng trên mu, mót
tiểu, tiểu dắt, tiểu buốt.
– Và một trong những dấu hiệu: Mủ niệu, nhuộm Gram,
≥2 mẫu cấy nước tiểu (+) với cùng loại VSV
Tổng quan
Nhiễm
khuẩn tiết
niệu
ĐẶC TÍNH MẪU
 Tuổi
 Giới
 Nghề nghiệp
 Khoa điều trị
 Chẩn đoán vào viện
 Thời gian nằm viện
 Bệnh kèm theo
 Phẫu thuật
THỦ THUẬT ĐẶT 
THÔNG TIỂU
 Thời gian mang
thông tiểu
 Lưu catheter khác
XÉT NGHIỆM – KS SỬ DỤNG
 Xét nghiệm vi sinh
 Vi sinh vật phân lập
 Kháng sinh điều trị
 Kháng sinh dự phòng
 Kết quả kháng sinh đồ
Phương pháp NC
Phương
pháp NC
Trong 2 tháng từ
01/8/2019 đến
30/9/2019
Thiết kế nghiên
cứu cắt dọc
NB nhập viện chưa có nhiễm 
khuẩn và được chỉ định đặt 
thông tiểu lưu trên 2 ngày
Tất cả các khoa
lâm sàng bệnh
viện Bình Dân
Kết quả và bàn luận
968 người bệnh nhập viện
có chỉ định đặt thông tiểu
721 (74,5%) TH 
được chẩn đoán 
NKN lúc nhập viện
247 người bệnh (25,5%) 
chưa có NK lúc nhập viện
150 TH (60,7%) 
đặt thông tiểu <2 
ngày
97 TH (29,3%) đặt thông tiểu 
≥2 ngày và không có NKN 
lúc nhập viện
Kết quả và bàn luận
• 97 người bệnh thỏa tiêu chí chọn mẫu
24%
32%
44%
Nhóm tuổi
55
63%
37%
Giới tính
Nam Nữ
Kết quả và bàn luận
19%
44%
8%
28%
1%
Nghề nghiệp
Trí óc Tay chân Nội trợ Hưu trí Khác
8%
43%
6%
9%
15%
13%
6%
Khoa
TQ4 Niệu A Niệu B Niệu C NSN Niệu nữ Khác
Kết quả và bàn luận
79%
4%
11%
2%
4%
Chẩn đoán nhập viện
Bệnh lý tiết niệu Bệnh lý ống tiêu hóa Bệnh nam học Bệnh lý ống bẹn Khác
Kết quả và bàn luận
11.3
32.0
2.1
3.1
9.3
6.2
0.0
5.0
10.0
15.0
20.0
25.0
30.0
35.0
Đái tháo đường Tăng huyết áp Suy thận Viêm gan Viêm dạ dày Khác
Bệnh kèm theo (%)
Bệnh kèm theo
Kết quả và bàn luận
47.4
6.2
8.2
34.0
1.0
0.0
5.0
10.0
15.0
20.0
25.0
30.0
35.0
40.0
45.0
50.0
Nội soi niệu Nội soi ổ bụng NS sau phúc 
mạc
Mổ mở Khác
Phương pháp can thiệp (%)
PP can thiệp
97%
3%
Can thiệp
Có Không
Kết quả và bàn luận
97 TH thỏa điều kiên
Đặt thông tiểu lưu ≥ 2 ngày
Trừ 01 TH NKN 
N1 thông tiểu
09/97 TH (9,28%) có nhiễm
khuẩn niệu bệnh viện
 Tỷ lệ nhiễm khuẩn đường tiết niệu
liên quan đến thông tiểu là 8,25%
 Số ngày-thông tiểu là 559 ngày
 Tỷ lệ CAUTI/1000 ngày-thông tiểu là
14,3
Kết quả và bàn luận
• Trong 9 trường hợp nhiễm khuẩn sau khi nhập
viện điều trị tại BV Bình Dân
– NKN-A: 4/9 TH (44,4%); NKN-B: 5/9 TH (55,6%)
– Thời gian nằm viện trung bình tới khi phát hiện NK:
5,2 ngày
– Số ngày lưu thông tiểu trung bình: 7,3 ngày
– Thời gian nằm viện trung bình: 16,4 ngày
– Số ngày điều trị kháng sinh trung bình: 13,5 ngày
Kết quả và bàn luận
0
5
10
15
20
25
30
35
40
N.C.Thành T.V.Nguyên L.T.Bình Chúng tôi
Tỷ lệ % 15.2 36.7 23.5 9.3
15.2
36.7
23.5
9.3
Tỷ lệ nhiễm trùng tiết niệu
Kết quả và bàn luận
Đặc tính
NKTN
Giá trị 
p
PR (KTC 95%)
Có (n=9)
Không
(n=88)
Số ngày mang thông tiểu
<7 ngày
≥7 ngày
3 (3,8)
6 (31,6)
75 (96,2)
13 (68,4)
0,002* 4,51 (2,28-8,92)
Số ngày nằm viện
<7 ngày
≥7 ngày
0 (0)
9 (14,3)
34 (100,0)
54 (85,7)
0,025* 1,63 (1,38-1,92)
Kết quả và bàn luận
Tác giả Năm
Đối
tượng
Địa điểm Kết quả chính
Trần Văn
Nguyên
2014
BN đặt
thông
tiểu
BVĐK
Cần Thơ
• 36,7% bệnh nhân NKTN
• Những yếu tố nguy cơ: ≥ 60 tuổi, thời
gian lưu trên 6 ngày, đái tháo đường,
suy thận
Nguyễn Công
Thành
2013
BN đặt
thông
tiểu
BV Tim 
mạch An 
Giang
• 15,2% bệnh nhân NKTN
• Có MLQ giữa tuổi và thời gian lưu
ống thông với NKTN
Lê Thị Bình 2004
BN đặt
thông
tiểu
BV Bạch
Mai
• 23,54% bệnh nhân NKTN
• Có MLQ giữa giới tính, thời gian lưu
ống thông và tần suất chăm sóc ống
thông với NKTN
Chúng tôi 2019
BN đặt
thông
tiểu
BV Bình
Dân
• 9,28% bệnh nhân NKTN
• 8,25% NKTN liên quan thông tiểu
• Có MLQ giữa thời gian lưu ống thông,
ngày nằm viện với NKTN
Kết quả và bàn luận
40%
40%
20%
VSV phân lập
Enterobacter cloacae Klebsiella pneumoniae Enterococcus species
Kết quả và bàn luận
0
20
40
60
80
100
120
Kháng sinh sử dụng (ngày)
KSDP KDĐT
Kết quả và bàn luận
NKN
Không
NKN
Thời gian nằm viện trung bình 16,4 9,5
Số ngày điều trị kháng sinh trung bình 13,5 4,7
So sánh thời gian nằm viện và số ngày điều trị kháng sinh
giữa những trường hơp NKN và không NKN
 Chi phí điều trị tăng khoảng 2.300.000đ ~ 8.700.000đ
tùy dạng phòng bệnh và loại kháng sinh
Kết quả và bàn luận
78.4
91.2
83
94.3
89
74.1
87.6
92.2
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Phương tiện phòng hộ cá nhân
Vệ sinh tay
Hệ thống dẫn lưu không gập, tắc nghẽn
Kiểm tra chân dẫn lưu
Hệ thống dẫn lưu bảo đảm kín, không rò rỉ
Khoảng cách từ giường bệnh đến túi nước tiểu
Lượng nước tiểu trong túi chứa nước tiểu
Thu gom chất thải
Tuân thủ của NVYT trong thực hành chăm sóc
thông tiểu (%)
Kết luận
• 97 người bệnh nhập viện thỏa tiêu chí chọn vào
– Tuổi trung bình 52,5 ± 19,1 (35 – 69)
– 78,4% nhập viện do các bệnh lý tiết niệu.
– Số ngày-thông tiểu là 559 ngày
– Tỷ lệ NKTN trên người bệnh đặt thông tiểu tại bệnh
viện là 9,28% và NKTN thực sự liên quan đến ống
thông là 8,25%.
– Tỷ lệ CAUTI/1000 ngày-thông tiểu là 14,3.
• Có mối liên quan giữa thời gian lưu ống thông,
ngày nằm viện với nguy cơ nhiễm khuẩn đường
tiết niệu mắc phải trên người bệnh đặt thông tiểu
Thank You!