Bài giảng Luật hình sự - Chương 7: Chủ thể của tội phạm

CHƯƠNG VII 
CHỦ THỂ 
CỦA 
TỘI PHẠM 
MỤC TIÊU 
BÀI HỌC 
Cung cấp một trong những 
công cụ để xem xét vấn đề 
TNHS của người phạm tội 
Nội 
dung 
3. Tuổi 
chịu TNHS 
4. Chủ thể 
đặc biệt của 
tội phạm 
2. Năng lực 
TNHS 
1. Khái niệm 
về chủ thể 
của tội phạm 
5. Vấn đề 
về nhân thân 
người 
phạm tội 
1. KHÁI NIỆM 
CT CỦA TP 
CON 
NGƯỜI 
TUỔI 
TNHS 
NL 
TNHS 
qua 
Người điên 
Pháp nhân 
Trẻ em 
Ấn Độ: khởi tố con khỉ ăn cắp kính 
(Dân trí) Mấy ngày nay, mọi ngõ ngách thành phố Varanasi như thể bị xới tung khi cảnh sát ráo riết truy lùng một con khỉ bị khởi kiện với tội danh ăn cắp. 
Kim Dang Hoon - một khách du lịch người Hàn Quốc đã chính thức đâm đơn kiện lên tòa án thành phố hôm 12/7 /2007 
sau khi có kết luận chắc chắn từ thanh tra Govind Singh, rằng con khỉ ranh mãnh đã lẻn vào phòng ông ở khách sạn và lấy đi cặp kính lão. 
Nằm cách thủ phủ Lucknow của bang Uttar Pradesh 300 km về phía đông nam, thành phố du lịch sặc mùi tín ngưỡng Varanasi nhiều khi như “loạn” bởi nạn khỉ hoang hoành hành. Trong đơn kiện của mình, Kim kể khi ông mở cửa sổ để đón gió trời, con khỉ đã nhân cơ hội tót vào phòng, “nó tiến thẳng đến bàn, quắp lấy cái kính và vù đi mất, nhanh như lúc nó xuất hiện vậy”. 
2. NĂNG LỰC TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ (NLTNHS) 
NLTNHS 
KHẢ NĂNG 
ĐIỀU KHIỂN 
HÀNH VI 
KHẢ NĂNG 
NHẬN THỨC 
HÀNH VI 
 NĂNG LỰC VỐN CÓ CỦA CON NGƯỜI, 
VÀ SẼ HOÀN THIỆN DẦN QUA QUÁ 
TRÌNH GIÁO DỤC VÀ TỰ GIÁO DỤC 
TÌNH TRẠNG KHÔNG CÓ NLTNHS 
Bệnh 
khác 
Tâm 
thần 
CHỦ THỂ MẮC BỆNH 
Làm mất 
Khả n ă ng 
đ iều khiển 
hành vi 
Khả n ă ng 
nhận thức 
hành vi 
HOẶC 
HOẶC 
KHÔNG 
CÓ 
N Ă NG 
LỰC 
TRÁCH 
NHIỆM 
HÌNH 
SỰ 
Khái niệm 
CĂN 
CỨ 
ĐÁNH 
GIÁ 
TÌNH 
TRẠNG 
KHÔNG 
CÓ 
NĂNG 
LỰC 
TNHS 
DẤU 
HIỆU 
Y 
HỌC 
Quyết định 
BỆNH 
KHÁC 
BỆNH 
TÂM THẦN 
Các bệnh về 
thể chất gây 
tổn hại 
về TT 
Các bệnh 
rối loạn 
hoạt động 
của não 
MẤT KHẢ N Ă NG NT 
MẤT K.N Ă NG ĐKHV 
T 
N 
H 
S 
Quyết định 
DẤU 
HIỆU 
TÂM 
LÝ 
Đánh chết con vì tưởng là... ma 
Tưởng con mình là... ma, Hoàng Văn Chánh (SN 1974) đã dùng gậy đánh nhiều nhát vào đầu, vào người con mình là Hoàng Văn Ngôn (SN 1999), khiến Ngôn bị chết trên đường đi cấp cứu. 
Ngày 18/7 /2007 , Trưởng phòng PC14 CA tỉnh Lạng Sơn cho biết: Do bị bệnh tâm thần, hoang tưởng ngỡ con mình là “con ma” nên vào hồi 10 giờ ngày 27/6, Hoàng Văn Chánh (SN 1974) trú quán tại xã Hải Yến, huyện Cao Lộc, tỉnh Lạng Sơn đã dùng gậy đánh nhiều nhát vào đầu, vào người Hoàng Văn Ngôn (SN 1999), khiến Ngôn bị thương nặng và đã chết trên đường đi BV . 
Trong nhà tạm giam CA tỉnh LS, Chánh vẫn có những biểu hiện ăn nói lảm nhảm, nhiều đêm thức trắng. CA Lạng Sơn chuẩn bị đưa Chánh đi chữa bệnh và hoàn tất hồ sơ vụ án. 
VẤN ĐỀ TÌNH TRẠNG NLTN HS HẠN CHẾ 
NLTNHS 
HẠN CHẾ 
SUY 
GIẢM 
NHƯNG 
KHÔNG 
MẤT 
HẲN 
KHẢ 
NĂNG 
NHẬN 
THỨC 
KHẢ NĂNG 
ĐIỀU 
KHIỂN HV 
TTGN 
TNHS 
CÓ LỖI 
NHƯNG 
MỨC ĐỘ 
HẠN CHẾ 
VẤN ĐỀ NLTNHS CỦA NGƯỜI TRONG TÌNH TRẠNG SAY 
DO DÙNG RƯỢU HOẶC CHẤT KÍCH THÍCH MẠNH KHÁC 
Say do 
dùng rượu 
hoặc chất kích 
thích mạnh 
khác 
Có thể bị 
loại trừ 
Có thể bị 
suy giảm 
Vẫn 
phải 
chịu 
TNHS 
(Đ.14) 
N ă ng lực 
nhận thức 
và 
n ă ng lực 
đ iều khiển 
hành vi 
CÓ LỖI 
VÌ THỰC 
HIỆN HV 
PT 
TỰ TƯỚC BỎ 
KHẢ NĂNG 
ĐIỀU KHIỂN HV 
TỰ TƯỚC BỎ 
KHẢ NĂNG 
NHẬN THỨC 
CÓ LỖI 
VÌ TỰ ĐẶT 
MÌNH VÀO 
TÌNH TRẠNG 
SAY 
PHẢI 
CHỊU 
TRÁCH 
NHIỆM 
HÌNH 
SỰ VÌ: 
KHÔNG 
CÓ 
NL 
TNHS 
MẤT KHẢ N Ă NG 
Đ /KH HV 
MẤT KHẢ NĂNG 
NHẬN THỨC 
SAY 
ĐẾN 
MỨC 
KHÔNG 
CÓ LỖI 
ĐỐI VỚI 
TT SAY 
Tình trạng không có NL 
TNHS; NL TNHS hạn 
chế và vấn đề NL TNHS 
trong tình trạng say do 
dùng rượu hoặc chất 
kích thích mạnh khác 
Ghi nhớ 
Kiểm tra 
Khẳng định nào đúng? Hãy giải thích 
1. Người mắc bệnh tâm thần thì không phải chịu trách nhiệm hình sự 
2. Nếu một người có khả năng nhận thức nhưng mất khả năng điều khiển hành vi khi thực hiện hành vi nguy hiểm cho XH thì không phải chịu TNHS. 
3. Tiêu chuẩn y học quyết định tiêu chuẩn pháp lý nhưng để xác định TNHS thì phải căn cứ vào tiêu chuẩn pháp lý 
20 
15 
10 
5 
3. TUỔI CHỊU TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ 
ĐIỀU 12 
BLHS99 
VỀ TỘI 
RẤT NGHIÊM 
TRỌNG DO 
CỐ Ý 
HOẶC ĐẶC 
BIỆT NGHIÊM 
TRỌNG 
VỀ MỌI 
TỘI PHẠM 
TỪ 14 
TRÒN 
ĐẾN 
DƯỚI 16 
TUỔI 
TỪ 16 
TUỔI 
TRÒN 
TRỞ 
LÊN 
PHẢI 
CHỊU 
TRÁCH 
NHIỆM 
HÌNH 
SỰ 
Ghi nhớ: 
 Độ tuổi chịu trách nhiệm 
 hình sự theo quy định tại 
 Điều 12 BLHS 1999 
5 
Xử lý người phạm tội 
Vũ N. 15 tuổi, thực hiện hành vi trộm cắp tài sản của K. Tội mà N đã phạm quy định tại khoản 3 Điều 138 BLHS 1999. Hỏi: N đã đủ tuổi chịu TNHS theo quy định tại Khoản 3 Điều 138 BLHS 1999 hay chưa? Tại sao? 
Kiểm tra 
10 
15 
20 
ĐỦ TUỔI 
CHỊU TNHS 
CÓ 
NLTNHS 
CHỦ 
THỂ 
THƯỜNG 
GIỚI TÍNH 
NGHỀ, 
CÔNG VIỆC 
NGHĨA 
VỤ 
ĐỘ 
TUỔI 
QUAN HỆ 
GIA ĐÌNH... 
CHỨC VỤ 
QUYỀN HẠN 
NHỮNG 
DẤU 
HIỆU 
KHÁC 
LIÊN 
QUAN: 
CHỦ 
THỂ 
ĐẶC 
BIỆT 
CỦA 
TP 
4. CHỦ THỂ ĐẶC BIỆT CỦA TỘI PHẠM 
CHỦ THỂ BỊ TRUY CỨU 
TNHS KHÔNG PHẢI VÌ CÓ 
DẤU HIỆU ĐẶC BIỆT MÀ 
VÌ CÓ DẤU HIỆU ẤY CHỦ 
THỂ MỚI THỰC HIỆN ĐƯỢC 
TỘI PHẠM TƯƠNG ỨNG 
Cần phải nhớ 
Khái niệm, phân 
tích về chủ thể đặc 
biệt của tội phạm 
5. Nhân thân người phạm tội 
C ác đặc đ i ểm TL, XH 
NLTNHS 
Tuổi chịu TNHS 
N gười PT 
Nhân thân 
người 
phạm tội 
Chủ thể 
 của 
tội phạm 
Quan hệ chặt chẽ 
Ý THỨC PL 
Tiền án 
Tuổi 
Tiền sự 
Nghề nghiệp 
Lối sống 
Giới 
Thái độ 
6. Ý NGHĨA CỦA NHÂN THÂN NGƯỜI PHẠM TỘI 
LÀM 
SÁNG TỎ 
MỘT SỐ 
TÌNH TIẾT 
CỦA 
VỤ ÁN 
LÀ TÌNH 
TIẾT ĐỊNH 
TỘI HOẶC 
ĐỊNH 
KHUNG HP 
TRONG VIỆC 
QUYẾT ĐỊNH 
HP 
 GIÚP CHO CÔNG TÁC 
ĐIỀU TRA TIẾN HÀNH 
NHANH CHÓNG, 
ĐÚNG HƯỚNG 
HẾT CHƯƠNG VII