Bài giảng Luật hình sự - Chương 3: Tội phạm

Chương III 
Tội phạm 
3. Cung cấp cơ sở để phân biệt 
tội phạm và các vi phạm pháp luật khác 
2. Cung cấp căn 
cứ để phân loại 
các tội phạm 
1. Nhận diện một 
xử sự nào đó là 
một xử sự phạm tội 
Mục tiêu của bài giảng 
Nội dung bài giảng 
1. Khái niệm 
về 
tội phạm 
2. Các 
dấu hiệu của 
TP 
3. Phân loại 
TP 
4. TP và 
 các VPPL 
khác 
5. Bản chất 
g/cấp của 
tội phạm 
T 
Ô 
I 
P 
H 
A 
M 
K 
H 
A 
I 
N 
I 
Ê 
M 
Mệnh đề dùng để phản ánh 
trường hợp hành vi nguy 
hiểm cho XH, có lỗi, 
xâm hại các QHXH được 
LHS bảo vệ 
1. KHÁI NIỆM VỀ TỘI PHẠM 
1.2. Ý NGHĨA 
ĐIỀU 8 BLHS99 
1. 1. ĐỊNH NGHĨA 
Là cơ sở thống nhất cho 
việc xác định TP cụ thể 
Là cơ sở cho việc XD những 
chế định liên quan đến TP 
Thể hiện tập trung quan 
điểm của NN về TP 
Là cơ sở cho nhận thức và áp 
dụng những điều luật về TP 
cụ thể 
2. CÁC DẤU HIỆU CỦA TỘI PHẠM 
Chỉ có hành 
vi mới có thể gây 
thiệt hại hoặc đ e 
doạ gây thiệt 
hại 
Bằng hành 
vi con ng ư ời tác 
đ ộng vào thế giới 
khách quan 
Tội phạm 
tr ư ớc hết là một 
hành vi vì: 
NHỮNG DẤU 
HIỆU THUỘC 
VỀ NỘI 
DUNG CỦA 
TỘI PHẠM 
DẤU HIỆU VỀ HÌNH THỨC CỦA TP 
TÍNH CÓ LỖI 
TÍNH TRÁI PHÁP LUẬT HS 
TÍNH PHẢI CHỊU HP 
TÍNH NGUY HIỂM CHO XH 
2. CÁC DẤU HIỆU CỦA TỘI PHẠM 
Tính nguy hiểm cho XH có tính khách quan 
Hành vi phạm tội và hành vi vi phạm khác  
Mức độ nghiêm trọng nhiều , ít của HVPT  
Giúp cho việc cá thể hoá hình phạt  
Căn cứ vào tính nguy hiểm cho XH c ho th ấy : 
2.1. TÍNH NGUY HIỂM CHO XH 
Tính nguy hiểm cho XH là d ấu hiệu cơ bản, quan trọng nhất vì nó quyết định các dấu hiệu khác của tội phạm 
Nguy hiểm cho XH là gây ra thiệt hại hoặc đe doạ gây ra thiệt hại cho các QHX H được LHS bảo vệ 
Nguy hiểm cho XH còn có nghĩa là người có hành vi đ ó phải có lỗi 
2.1. TÍNH NGUY HIỂM CHO XH 
Nhân thân người 
có hành vi 
phạm tội 
Tính chất của 
QHXH bị xâm 
hại 
Tính chất của 
HVKQ : phương 
pháp, thủ đoạn, 
công cụ ... 
Mức độ thiệt hại 
gây ra hoặc đe 
doạ gây ra cho 
các QHXH 
Tính chất và 
mức độ lỗi 
Động cơ, mục 
đích của người 
phạm tội 
Hoàn cảnh 
chính trị - xã hội 
nơi và khi tội 
phạm xảy ra 
Những tình tiết làm căn cứ nhận thức, đánh giá tính nguy hiểm cho XH của HV : 
2.2. TÍNH CÓ LỖI 
Lỗi là thái độ tâm lý chủ quan của con người đối với hành vi nguy hiểm cho XH mà họ thực hiện và đối với hậu quả do hành vi đó gây ra thể hiện dưới dạng cố ý hoặc vô ý 
Bản chất của lỗi thể hiện ở chỗ chủ thể đ ã tự mình lựa chọn và quyết định thực hiện, trong khi có đủ điều kiện để lựa chọn một xử sự khác phù hợp với lợi ích của XH 
Căn cứ vào tính có lỗi cho thấy: 
 LHS VN không chấp nhận việc quy tội khách quan 
 Mục đích của việc áp dụng hình phạt 
Xử sự của con người bao giờ cũng là sự thống nhất giữa các yếu tố khách quan và chủ quan. Do đó, trong tính nguy hiểm cho XH của hành vi đã bao hàm tính có lỗi. 
Quan hệ giữa tính trái pháp luật HS và tính nguy hiểm cho XH là mối quan hệ giữa hình thức và nội dung 
L à đảm bảo cho quyền dân chủ của CD không bị xâm phạm bởi sự xử lý tuỳ tiện 
L à động lực thúc đẩy cơ quan lập pháp kịp thời bổ sung, sửa đổi LHS cho phù hợp với tình hình chính trị - XH ở mỗi thời kỳ 
Hành vi nguy hiểm cho XH bị coi là tội phạm nếu “ ...được quy định trong luật hình sự ” còn gọi là tính trái PLHS 
Khẳng định tính trái PLHS là dấu hiệu của tội phạm là sự thể hiện cụ thể của nguyên tắc pháp chế XHCN 
L à cơ sở đảm bảo cho đường lối đấu tranh phòng chống tội phạm được thống nhất 
2.3. TÍNH TRÁI PHÁP LUẬT HS 
Tính phải chịu HP 
là một dấu hiệu mang 
tính quy kết của nhà 
làm luật 
Tính phải chịu HP thể hiện ở chỗ: 
do tính nguy hiểm cho XH, nên bất 
cứ TP nào cũng đều bị đe doạ áp 
dụng hình phạt 
2.4. TÍNH PHẢI CHỊU HP 
Hãy nhớ và 
phân tích được: 
1. Khái niệm về TP 
2. Bốn đặc điểm của 
tội phạm 
KIỂM TRA KIẾN THỨC 
Khẳng định nào sau đây là đúng? Hãy giải thích? 
1. Hành vi nguy hiểm cho XH nên nó được quy định trong LHS 
2. Hành vi được quy định trong LHS nên nó nguy hiểm cho XH 
3. Quan hệ giữa tính nguy hiểm cho XH và tính trái pháp luật hình sự là quan hệ giữa hình thức và nội dung 
20 
5 
10 
15 
3. PHÂN LOẠI TỘI PHẠM 
NGHIÊM 
TRỌNG (NT) 
RẤT NGHIÊM 
TRỌNG (RNT) 
ĐB NGHIÊM 
TRỌNG (ĐBNT ) 
ÍT NGHIÊM 
TRỌNG (INT) 
* Gây nguy 
hại lớn cho 
XH. 
* Mức cao 
nhất của 
khung HP 
đến 7n. tù 
* Gây nguy 
hại rất lớn 
cho XH. 
* Mức cao 
nhất của 
khung HP 
đến 15n. tù 
* Gây nguy 
hại ĐB lớn 
cho XH 
* Mức cao 
nhất của 
khung HP 
trên 15n.... 
* Gây nguy 
hại không 
lớn cho XH. 
* Mức cao 
nhất của 
khung HP 
đến 3n. tù 
A phạm tội trộm cắp 
tài sản (Điều 138) và 
bị tòa án xử phạt 30 
tháng tù. Hỏi: 
Tội mà A đã phạm 
thuộc loại tội gì? 
Kiểm tra một chút nhé! 
20 
5 
10 
15 
GHI NHỚ 
Không được dựa vào mức án do toà án đã tuyên để phân loại tội phạm mà phải dựa vào mức hình phạt cao nhất do BLHS quy định đối với tội đó 
4. TỘI PHẠM VÀ CÁC VI PHẠM PHÁP LUẬT KHÁC 
4.1. SỰ KHÁC NHAU GIỮA TP VÀ CÁC VPPL KHÁC 
Về nội dung chính 
trị – xã hội: 
Về hình thức 
pháp lý: 
Về hậu quả 
pháp lý 
VPPL: Nguy hiểm 
không đ áng kể 
VPPL: Quy đ ịnh 
trong VB khác 
VPPL: Bị xử lý 
bằng BP khác 
TP: Nguy hiểm 
đ áng kể 
TP: Quy đ ịnh 
trong BLHS 
TP: Bị xử lý 
bằng hình phạt 
4.2. TIÊU CHUẨN PHÂN BIỆT TỘI PHẠM VÀ CÁC VPPL KHÁC 
Tiêu chuẩn phân 
biệt giữa TP 
và các VPPL 
 khác cũng là 
sự nguy hiểm 
đáng kể cho XH 
của hành vi 
Tiêu chuẩn phân 
biệt giữa TP 
và các VPPL 
khác là dấu hiệu 
có được 
QĐ trong LHS 
hay không 
Tiêu chuẩn phân 
biệt giữa TP 
và các VPPL 
khác là sự 
nguy hiểm đáng 
kể cho XH 
của hành vi 
ĐỐI VỚI CÁC 
NHÀ LÀM LUẬT 
 ĐỐI VỚI CÁC NHÀ 
GIẢI THÍCH P LHS 
 ĐỐI VỚI CÁC NHÀ 
ÁP DỤNG PLHS 
Cần phải nhớ... 
Sự khác nhau giữa tội phạm và các vi phạm pháp luật khác 
X· héi céng s¶n nguyªn thuû 
 T­ h÷u TLSX 
 Ch­a cã g/c 
 Ch­a cã NN 
ch­a xuÊt hiÖn téi ph¹m 
c¸c x· héi cã bãc lét 
 T­ h÷u TLSX 
 Cã giai cÊp 
 Cã Nhµ n­íc 
xuÊt hiÖn téi ph¹m 
x· héi 
xhcn 
 Cã giai cÊp 
 Cã ®/tr giai cÊp 
 Cã Nhµ n­íc 
VÉn tån t¹i téi ph¹m 
5. BẢN CHẤT GIAI CẤP CỦA TỘI PHẠM 
KÕt luËn 
Téi ph¹m – mét ph¹m trï lÞch sö 
Téi ph¹m – mét ph¹m trï g/cÊp 
Cám ơn các em 
Điều 8. Khái niệm tội phạm 
 1. Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong BLHS, do người có năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc, xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hoá, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tự do, tài sản, các quyền, lợi ích hợp pháp khác của công dân, xâm phạm những lĩnh vực khác của trật tự pháp luật XHCN 
2. Căn cứ vào tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi được quy định trong Bộ luật này, tội phạm được phân thành tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng và tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. ( Trích Khoản 2 Điều 8 BLHS 1999 ) 
Tội phạm ít nghiêm trọng là tội phạm gây nguy hại không lớn cho xã hội mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy là đến ba năm tù ( Trích Khoản 3 Điều 8 BLHS 1999 ) 
Tội phạm nghiêm trọng là tội phạm gây nguy hại lớn cho xã hội mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy là đến bảy năm tù ( Trích Khoản 3 Điều 8 BLHS 1999 ) 
Tội phạm rất nghiêm trọng là tội phạm gây nguy hại rất lớn cho xã hội mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy là đến mười lăm năm tù ( Trích Khoản 3 Điều 8 BLHS 1999 ) 
Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng là tội phạm gây nguy hại đặc biệt lớn cho xã hội mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy là trên mười lăm năm tù, tù chung thân hoặc tử hình. ( Trích Khoản 3 Điều 8 BLHS 1999 ) 
4. Những hành vi tuy có dấu hiệu của tội phạm, nhưng tính chất nguy hiểm cho xã hội không đáng kể, thì không phải là tội phạm và được xử lý bằng các biện pháp khác. ( Trích Khoản 4 Điều 8 BLHS 1999 )