Bài giảng Luật hình sự - Chương 27: Các tội phạm về chức vụ

CHƯƠNG XXVII 
Các tội phạm 
về chức vụ 
MỤC TIÊU 
1. Cung cấp công cụ đ ể nhận diện các tội phạm về chức vụ 
2. Giải quyết đư ợc các tình huống cụ thể 
1. MỘT SỐ 
VẤN Đ Ề 
CHUNG 
2. CÁC TỘI 
PHẠM THAM 
NHŨNG 
3. CÁC TỘI 
PHẠM CHỨC 
VỤ KHÁC 
NỘI 
DUNG 
1. Một số vấn đề chung 
VỀ LỊCH SỬ LẬP 
PHÁP HÌNH SỰ 
Đ ẤU TRANH 
CHỐNG CÁC TP 
V Ề CH ỨC V Ụ 
 Sắc lệnh số 223/SL ngày 17/11/1946 
 Sắc lệnh số 200/SL ngày 07/08/1948 
 Sắc lệnh 267/SL ngày 15/06/1956 
1. Một số vấn đề chung 
VỀ LỊCH SỬ LẬP 
PHÁP HÌNH SỰ 
Đ ẤU TRANH 
CHỐNG CÁC TP 
V Ề CH ỨC V Ụ 
 PL trừng trị các tội xâm phạm TS 
XHCN ngày 21/10/1970 
 PL trừng trị các tội xâm phạm TS 
của CD cùng ngày 21/10/1970 
 Sắc luật 03/SL-76 ngày 15/03/1976 
 PL trừng trị các tội hối lộ ngày 
20/05/1981 
1. Một số vấn đề chung 
VỀ LỊCH SỬ LẬP 
PHÁP HÌNH SỰ 
Đ ẤU TRANH 
CHỐNG CÁC TP 
V Ề CH ỨC V Ụ 
 BLHS 1985 
 BLHS 1999 
1. Một số vấn đề chung 
KHÁCH THỂ 
CỦA 
TỘI PHẠM 
 H / động đúng đắn của CQNN , TC XH 
 Uy tín của CQNN , TCXH ; 
 Quyền và lợi ích hợp pháp của CD 
1. Một số vấn đề chung 
MKQ 
CỦA 
TỘI PHẠM 
 Lợi dụng chức vụ quyền hạn 
 Lạm dụng chức vụ quyền hạn 
 HV khác 
 HQ là dấu hiệu bắt buộc của một số 
CTTP 
1. Một số vấn đề chung 
 Đa số các tội có lỗi cố ý 
 Một số ít có tội vô ý (285, 287) 
 Động cơ tư lợi, cá nhân là dấu hiệu 
bắt buộc của ba tội (281, 282, 284) 
CT CỦA 
T ỘI P HẠM 
MCQ 
CỦA 
TỘI PHẠM 
 N gười có chức vụ quyền hạn 
 Những ng ư ời khác 
Các tội phạm về chức vụ trong BLHS 1999 
CÁC TỘI PHẠM VỀ CHỨC VỤ 
 CÁC TỘI 
 PHẠM KHÁC 
QUY ĐỊNH TẠI CÁC 
ĐIỀU: 
 285 ---> 291 
 CÁC TỘI PHẠM VỀ 
 THAM NHŨNG 
 QUY Đ INH TẠI CÁC 
Đ IỀU: 
 278 ---> 284 
2. CÁC TỘI PHẠM VỀ THAM NHŨNG 
TỘI THAM Ô TÀI SẢN (ĐIỀU 278 BLHS) 
 Sự hoạt động đúng đắn của cơ quan , tổ chức trong QLKT, QL tài sản; 
 Sở hữu. 
ĐTTĐ 
KHÁCH THỂ 
 TS mà người PT có trách nhiệm QL 
TỘI THAM Ô TÀI SẢN (ĐIỀU 278 BLHS) 
CHIẾM 
Đ OẠT 
TÀI 
SẢN 
HÀNH VI 
BẰNG THỦ Đ OẠN 
LỢI DỤNG 
CHỨC VỤ 
QUYỀN HẠN 
TÀI SẢN BỊ CHIẾM 
Đ OẠT CÓ GIÁ TRỊ 
TỪ 500.000 VND 
TRỞ LÊN 
MKQ 
CỦA 
TỘI PHẠM 
TNHS 
NẾU TS BỊ CHIẾM 
Đ OẠT CÓ GIÁ TRỊ 
D Ư ỚI 500.000 VND 
THÌ: 
GÂY HẬU QUẢ 
NGHIÊM 
TRỌNG 
ĐÃ BỊ XỬ LÝ 
KL VỀ HV NÀY, 
CÒN VP; 
ĐÃ BỊ KA VỀ MỘT 
TRONG CÁC TỘI 
QĐ TỪ ĐIỀU 278 
ĐẾN ĐIỀU 284 
CHƯA ĐƯỢC XAT 
MÀ CÒN VP 
TỘI THAM Ô TÀI SẢN (ĐIỀU 278 BLHS) 
 Lỗi cố ý 
 Mục đích tư lợi 
 Những người có tr/nhiệm QL tài sản 
MCQ 
của 
tội phạm 
Chủ thể 
của 
tội phạm 
TỘI NHẬN HỐI LỘ (ĐIỀU 279 BLHS99) 
 Người có CVQH. 
Phương tiện 
 HV lợi dụng CVQH: 
 Đã nhận hoặc 
 Sẽ nhận 
 Trực tiếp hoặc qua trung gian 
 Tiền, 
 Tài sản 
 Lợi ích vật chất khác dưới bất kỳ hình thức nào 
CT 
HVPT 
TỘI NHẬN HỐI LỘ (ĐIỀU 279 BLHS99) 
TNHS 
Của hối lộ 
có giá trị 
từ 500.000đ 
trở lên; 
(i) Gây HQ 
nghiêm trọng 
HV ĐÃ NHẬN 
HOẶC 
SẼ NHẬN... 
CHỈ COI LÀ 
PT NHẬN 
HL KHI: 
Nếu c ủa 
hối lộ có 
giá trị d ư ới 
500.000đ 
t hì: 
(ii) Đã bị 
xử lý KL 
về HV này 
(iii) Đã bị KA 
về 1 trong các 
tội QĐ từ Điều 
278 đến Điều 
284, chưa được 
XAT mà còn VP 
TỘI NHẬN HỐI LỘ (ĐIỀU 279 BLHS99) 
MCQ 
 Đòi hối lộ, nếu người phạm tội chủ động đòi; 
 Đã nhận của hối lộ, nếu không chủ động đòi. 
 Lỗi CYTT; 
 Động cơ tư lợi. 
TPHT 
TỘI LẠM DỤNG CHỨC VỤ, QUYỀN HẠN 
CHIẾM Đ OẠT TÀI SẢN (ĐIỀU 280 BLHS99) 
CT 
 Người có CVQH. 
MKQ 
 HV vượt 
ra khỏi phạm vi 
QH của mình để 
chiếm đoạt TS 
 Lạm dụng CVQH 
uy hiếp tinh thần người 
khác để chiếm đoạt TS 
 Lạm dụng CVQH 
để lừa dối 
chiếm đoạt TS 
 Lạm dụng CVQH 
để chiếm đoạt TS bằng 
cách lạm dụng lòng tin 
TỘI LẠM DỤNG CHỨC VỤ, QUYỀN HẠN 
CHIẾM Đ OẠT TÀI SẢN (ĐIỀU 280 BLHS99) 
TNHS 
TS bị chiếm 
đ oạt 
có giá trị 
từ 500.000đ 
trở lên; 
(i) Gây HQ 
nghiêm trọng 
CHỈ COI LÀ 
PHẠM TỘI KHI: 
Nếu TS bị 
chiếm đ oạt 
có giá trị 
d ư ới 500 
ngh. đ t hì: 
(ii) Đã bị 
xử lý KL 
về HV này 
(iii) Đã bị KA 
về 1 trong các 
tội QĐ từ Điều 
278 đến Điều 
284, chưa được 
XAT mà còn VP 
TỘI LẠM DỤNG CHỨC VỤ, QUYỀN HẠN 
CHIẾM Đ OẠT TÀI SẢN (ĐIỀU 280 BLHS99) 
MCQ 
 Lỗi cố ý 
 Động cơ tư lợi; 
 Mục đích tư lợi 
TỘI LỢI DỤNG CHỨC VỤ QUYỀN HẠN TRONG 
KHI THI HÀNH CÔNG VỤ (ĐIỀU 281 BLHS99) 
 CT của TP: người có chức vụ, quyền hạn 
TỘI LỢI DỤNG CHỨC VỤ QUYỀN HẠN TRONG 
KHI THI HÀNH CÔNG VỤ (ĐIỀU 281 BLHS99) 
 MKQ của TP: 
 L ợi dụng CVQH làm trái công vụ 
 Không làm những việc phải làm, có đầy đủ đ/k để làm; 
 Làm không đầy đủ; 
 Làm ngược lại QĐ, y / cầu của công vụ. 
TỘI LỢI DỤNG CHỨC VỤ QUYỀN HẠN TRONG 
KHI THI HÀNH CÔNG VỤ (ĐIỀU 281 BLHS99) 
 Hậu quả là dấu hiệu bắt buộc: 
 HQ về vật chất: TM, SK, tài sản; 
 HQ phi vật chất: uy tín, NP, danh dự... 
TỘI LỢI DỤNG CHỨC VỤ QUYỀN HẠN TRONG 
KHI THI HÀNH CÔNG VỤ (ĐIỀU 281 BLHS99) 
 MCQ của TP: 
 Lỗi cố ý; 
 Động cơ vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác 
 Động cơ cá nhân có thể là củng cố địa vị, uy tín cá nhân, cục bộ, bản vị ... 
TỘI LẠM QUYỀN TRONG KHI THI 
HÀNH CÔNG VỤ (ĐIỀU 282 BLHS99) 
 HV vượt quá quyền hạn của mình làm trái công vụ. 
 Làm trái quy định, chế độ, thể lệ, quy chế, nội quy công tác... 
 HQ là dấu hiệu bắt buộc: 
 Th/hại cho lợi ích của Nhà nước, XH, quyền và lợi ích hợp pháp của CD 
TỘI LẠM QUYỀN TRONG KHI THI 
HÀNH CÔNG VỤ (ĐIỀU 282 BLHS99) 
 MCQ của TP: 
 Lỗi cố ý 
 Động cơ vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác là dấu hiệu bắt buộc 
 CT của tội phạm: 
 Người có CVQH. 
TỘI LỢI DỤNG CHỨC VỤ, QUYỀN HẠN, GÂY ẢNH HƯỞNG 
ĐỐI VỚI NGƯỜI KHÁC ĐỂ TRỤC LỢI (ĐIỀU 283 BLHS99) 
 Sự h/động đúng đắn của CQ, TC 
 Uy tín của cơ quan, tổ chức, 
 Quyền, lợi ích của công dân 
XÂM HẠI 
TỘI LỢI DỤNG CHỨC VỤ, QUYỀN HẠN, GÂY ẢNH HƯỞNG 
ĐỐI VỚI NGƯỜI KHÁC ĐỂ TRỤC LỢI (ĐIỀU 283 BLHS99) 
HVPT 
Người có CVQH trực tiếp hoặc qua 
trung gian đã hoặc sẽ nhận tiền, TS, 
lợi ích vật chất khác. 
HV th/đẩy người khác có CVQH: không bắt buộc 
TỘI LỢI DỤNG CHỨC VỤ, QUYỀN HẠN, GÂY ẢNH HƯỞNG 
ĐỐI VỚI NGƯỜI KHÁC ĐỂ TRỤC LỢI (ĐIỀU 283 BLHS99) 
 Tiền, T S , lợi ích vật chất có giá trị từ 500.000đ trở lên 
 Nếu có giá trị dưới 500.000đ thì: 
(i) Gây HQ nghiêm trọng; 
(ii) Đã bị xử lý KL về HV này mà còn VP 
TNHS 
TỘI LỢI DỤNG CHỨC VỤ, QUYỀN HẠN, GÂY ẢNH HƯỞNG 
ĐỐI VỚI NGƯỜI KHÁC ĐỂ TRỤC LỢI (ĐIỀU 283 BLHS99) 
CT 
 Lỗi CYTT, 
 Động cơ tư lợi 
 Người có chức vụ quyền hạn 
MCQ 
TỘI GIẢ MẠO TRONG CÔNG TÁC (ĐIỀU 284) 
 Người có chức vụ quyền hạn 
CT 
TỘI GIẢ MẠO TRONG CÔNG TÁC (ĐIỀU 284) 
MKQ 
 Lợi dụng chức vụ, quyền hạn sửa chữa, làm sai lệch nội dung giấy tờ, tài liệu 
 HV khác: 
 Làm giấy tờ giả 
 Cấp các loại giấy tờ giả 
 Giả mạo chữ ký của người khác có CVQH 
TỘI GIẢ MẠO TRONG CÔNG TÁC (ĐIỀU 284) 
MCQ 
 Lỗi cố ý 
 Động cơ: 
 Vụ lợi 
 Cá nhân 
Ghi nhớ 
1. Các dấu hiệu đ ặc tr ư ng của các tội phạm quy đ ịnh từ Điều 278 đ ến Điều 284 BLHS 
2. Nội dung của một số tình tiết 
L 
î 
I 
Ý 
C 
H 
V 
Ë 
T 
C 
H 
Ê 
T 
c 
H 
ø 
C 
V 
ô 
Q 
U 
Y 
Ò 
N 
H 
¹ 
N 
§ 
· 
N 
H 
Ë 
N 
S 
Ï 
N 
H 
Ë 
N 
T 
I 
Ò 
N 
T 
µ 
I 
S 
¶ 
N 
N 
G 
¦ 
ê 
I 
§ 
¦ 
A 
7 
6 
5 
1 
4 
3 
2 
TỘI GÌ ĐÂY ??? 
3. Các tội phạm khác về chức vụ 
TỘI THIẾU TRÁCH NHIỆM GÂY HẬU 
QUẢ NGHIÊM TRỌNG (ĐIỀU 285 BLHS99) 
 HV không th/hiện hoặc th/hiện không đúng nh/vụ được giao 
 HV thiếu tr/nhiệm không thuộc: 
(i) Gây thiệt hại NT đến TS của NN 
(ii) Giữ vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ 
(iii) Để người bị giam, giữ trốn 
MKQ 
TỘI THIẾU TRÁCH NHIỆM GÂY HẬU 
QUẢ NGHIÊM TRỌNG (ĐIỀU 285 BLHS99) 
 Gây HQ nghiêm trọng; 
 Có mối QHNQ giữa HV và HQ 
MKQ 
TỘI THIẾU TRÁCH NHIỆM GÂY HẬU 
QUẢ NGHIÊM TRỌNG (ĐIỀU 285 BLHS99) 
 Người có chức vụ quyền hạn 
 Lỗi của người phạm tội có thể là: 
 VYQT hoặc; 
 VYCT 
MCQ 
CT 
CÁC TỘI PHẠM QUY ĐỊNH 
TẠI CÁC ĐIỀU 286, 287 BLHS 
ĐIỂM KHÁC: 
ĐT CỦA CÁC TP 
NÀY LÀ 
BMCT 
GIỐNG VỚI 
CÁC TP 
QUY ĐỊNH 
TẠI CÁC ĐIỀU 
263, 264 
BLHS 
TỘI Đ ÀO NHIỆM (ĐIỀU 288 BLHS99) 
 Lỗi cố ý 
MCQ 
 Người PT có HV từ bỏ nh / vụ 
c ông tác 
 G ây HQ nghiêm trọng 
MKQ 
 C B , công chức CQNN , TC XH 
CT 
TỘI ĐƯA HỐI LỘ (ĐIỀU 289 BLHS99) 
 HV đưa tiền, TS hoặc lợi ích v / chất cho người có CVQH . 
 Đ ưa HL có thể trực tiếp hoặc qua người khác 
 Đ ưa HL có thể th / hiện công khai, hay lén lút 
 C ủa HL từ 500.000đ trở lên mới là PT 
 Nếu d ư ới 500.000 đ thì phải: 
(i) Gây HQ nghiêm trọng 
(ii) Vi phạm nhiều lần 
 B ất kỳ ai đủ đ/k của chủ thể 
 Lỗi CYTT 
CT 
MKQ 
MCQ 
TỘI LÀM MÔI GIỚI HỐI LỘ (ĐIỀU 290 BLHS99) 
HVPT 
 Người PT có HV làm trung gian cho việc HL 
 Tổ chức cho 2 bên gặp nhau để thoả thuận về HL 
 Chuyển yêu cầu từ người có CVQH đến người đư a HL 
 Chuyển của HL từ người đưa đến người nhận; 
 Chuyển yêu cầu cần giải quyết từ phía người đưa 
 T PHT khi hai bên đạt được sự thoả thuận 
TỘI LÀM MÔI GIỚI HỐI LỘ (ĐIỀU 290 BLHS99) 
TNHS 
 Chỉ cấu thành tội làm MGHL khi: 
 Của HL có giá trị từ 500.000đ trở lên 
 Nếu của HL có giá trị dưới 500.000đ thì bị coi là PT này khi: 
(i) Gây HQ nghiêm trọng; 
(ii) Vi phạm nhiều lần 
TỘI LỢI DỤNG ẢNH H Ư ỞNG Đ ỐI VỚI NG Ư ỜI CÓ CHỨC VỤ, QUYỀN HẠN Đ Ể TRỤC LỢI (ĐIỀU 291) 
Giống với TP quy 
đ ịnh tại Điều 283 
 Điểm khác: 
 CT không có CVQH 
 CT có QH với ng ư ời có CVQH 
Ghi nhớ 
1. Các dấu hiệu đặc trưng 
2. Đường lối xử lý 
Cám ơn các em! 
đã chú ý 
lắng nghe