Bài giảng Luật hình sự - Chương 13: Hệ thống hình phạt và các biện pháp tư pháp

CHƯƠNG XIII 
HỆ THỐNG HÌNH PHẠT 
VÀ 
CÁC BIỆN PHÁP TƯ PHÁP 
Mục tiêu: 
Nội dung 
Tính chất 
Phạm vi 
Của hình phạt và các biện pháp tư pháp 
Làm rõ 
1. Hệ 
thống 
hình 
phạt 
2. Các 
biện 
pháp 
tư 
pháp 
NỘI 
DUNG 
1. HỆ THỐNG HÌNH PHẠT 
1.1. KHÁI NIỆM 
TẬP HỢP CÁC 
HÌNH PHẠT 
CÓ 
NỘI DUNG 
CÓ 
PH ƯƠ NG 
THỨC 
LIÊN KẾT 
ĐƯ ỢC 
QUY Đ ỊNH 
TRONG 
LHS 
CÁC 
HÌNH THỨC 
 HÌNH PHẠT 
 CỤ THỂ 
Đ IỀU KIỆN 
ÁP DỤNG 
NỘI DUNG 
ÁP DỤNG 
CÁC YẾU TỐ 
CẤU THÀNH 
HỆ THỐNG 
HÌNH PHẠT 
(iii) Kinh nghiệm 
lập pháp HS 
trong nước 
và QT 
Hệ thống hình phạt 
phụ thuộc vào: 
(ii) Yêu cầu 
đấu tranh 
phòng chống 
tội phạm 
Hiệu quả 
của hình phạt 
phụ thuộc vào: 
(i) Hoàn cản h 
 và điều kiện 
 xã hội 
(ii) Mối quan hệ 
với c á c 
biện pháp TP 
(i) Tính hệ thống 
của các hình 
thức hình phạt 
HỆ THỐNG HÌNH PHẠT 
HP CHÍNH: 
PHẠT TIỀN 
CẢI TẠO KHÔNG GIAM GIỮ 
TRỤC XUẤT 
TÙ CÓ THỜI HẠN 
TÙ CHUNG THÂN 
TỬ HÌNH 
CẢNH CÁO 
HP BỔ SUNG: 
CẤM CƯ TRÚ 
QUẢN CHẾ 
TƯỚC MỘT SỐ QUYỀN C D 
TỊCH THU TÀI SẢN 
TRỤC XUẤT 
PHẠT TIỀN 
CẤM ĐẢM NHIỆM CHỨC VỤ, 
CẤM HÀNH NGHỀ HOẶC 
CÔNG VIỆC NHẤT ĐỊNH 
CẢNH CÁO 
1.2. CÁC HP TRONG LHS 
CẢNH CÁO LÀ KHIỂN TRÁCH CÔNG KHAI CỦA NHÀ NƯỚC DO TOÀ ÁN ÁP DỤNG ĐỐI VỚI NGƯỜI PHẠM TỘI ÍT NGHIÊM TRỌNG VÀ CÓ NHIỀU T ÌNH TIẾT GIẢM NHẸ. 
KHÁI NIỆM 
TỘI ÍT NGHIÊM 
TRỌNG VÀ CÓ NHIỀU 
TTGN (KHÔNG CHỈ LÀ 
NHỮNG TTGN NÊU 
TẠI ĐIỀU 46) 
PHẠM VI ÁP DỤNG 
CẢNH CÁO 
PHẠT TIỀN 
Tước của người bị án một 
khoản tiền nhất định sung 
công quỹ Nhà nước 
KHÁI NIỆM 
TÍNH CHẤT 
TƯỚC LỢI ÍCH 
VẬT CHẤT VỚI 
MỨC KHÁC NHAU 
TUỲ THEO TÍNH 
CHẤT MỨC ĐỘ, 
 NGUY HIỂM CỦA 
TỘI ĐÃ PHẠM 
VỪA LÀ 
HP CHÍNH, 
VỪA LÀ 
HP BỔ SUNG 
PHẠT TIỀN 
* Trật tự QL kinh tế, 
* AT, TTCC, 
* T rật tự QLHC 
PHẠM VI 
ÁP DỤNG 
KHI LÀ HP 
CHÍNH 
Tội ít 
nghiêm trọng 
Tội khác do 
BLHS quy định 
PHẠT TIỀN 
PHẠT TIỀN 
(ii) Gấp một số 
lần giá trị 
hàng 
phạm pháp 
(I) MỨC TỐI THIỂU 
VÀ TỐI Đ A 
CỦA KHOẢN 
TIỀN PHẠT 
QUY Đ ỊNH 
TRONG BLHS 
D Ư ỚI DẠNG : 
CẢI TẠO KHÔNG GIAM GIỮ 
KHÁI 
NIỆM 
LÀ HP CHÍNH KHÔNG T Ư ỚC TỰ DO CỦA NG Ư ỜI BỊ KẾT ÁN VÀ NG Ư ỜI BỊ ÁN ĐƯ ỢC GIAO CHO C Ơ QUAN, TỔ CHỨC GIÁM SÁT GIÁO DỤC Đ Ể TỰ CẢI TẠO 
CẢI TẠO KHÔNG GIAM GIỮ 
TÍNH CHẤT 
LÀ HP CHÍNH 
NHẸ HƠN HP TÙ 
VỚI MỨC PHẠT 
TỪ 6TH. Đ ẾN 3N 
KHÔNG BUỘC 
NGƯỜI BỊ KẾT 
ÁN PHẢI CÁCH 
LY X Ã HỘI 
CẢI TẠO KHÔNG GIAM GIỮ 
TỘI ÍT NGHIÊM TRỌNG HOẶC 
NGHIÊM TRỌNG 
CÓ NƠI LÀM VIỆC ỔN ĐỊNH 
HOẶC NƠI THƯỜNG TRÚ 
RÕ RÀNG 
PHẠM VI 
ÁP DỤNG 
CẢI TẠO KHÔNG GIAM GIỮ 
QUY Đ ỊNH TRONG BLHS D Ư ỚI DẠNG: 
MỨC TỐI THIỂU VÀ TỐI Đ A CẦN PHẢI ÁP DỤNG 
TRỤC XUẤT 
Là hình phạt chính hoặc hình phạt 
bổ sung buộc người nước ngoài 
phạm tội phải rời khỏi lãnh thổ 
Việt Nam trong thời hạn nhất định 
Tự chịu 
chi phí 
xuất cảnh 
Nộp các 
giấy tờ 
cần thiết 
để THA 
Kh ô ng được 
tự ý 
rời khỏi 
nơi QL 
Chịu sự QL, 
giám sát 
của cơ quan 
xuất, nhập 
cảnh V N 
Rời khỏi 
lãnh thổ 
Việt Nam 
đúng 
hạn 
5 
nghĩa vụ 
Người bị trục xuất có các nghĩa vụ: 
Người bị án trục xuất có thểđược kéo dài thời hạn rakhỏi lãnh thổ VN nếu: 
Có lý do chính đáng 
khác cản trở việc rời 
khỏi lãnh thổ V N 
Đang phải chấp hành 
các hình phạt khác 
Đang ốm nặng hoặc 
đang bị cấp cứu 
Có 3 lý do 
TÙ CÓ THỜI HẠN 
LÀ HÌNH PHẠT CHÍNH BUỘC NGƯỜI BỊ KẾT ÁN PHẢI CÁCH LY XH 
MỘT KHOẢNG THỜI GIAN TỐI THIỂU LÀ 3 THÁNG VÀ TỐI ĐA LÀ 20 NĂM 
K 
H 
Á 
I 
N 
I 
Ệ 
M 
NẾU PHẠM 
NHIỀU TỘI 
HP 
TỔNG HỢP 
CÓ THỂ 
ĐẾN 30 
NĂM TÙ 
NGƯỜI BỊ ÁN 
PHẢI CÁCH 
LY XH ĐỂ 
KHÔNG CÓ 
Đ/K 
PT MỚI 
HỌC 
VĂN HOÁ, 
HỌC NGHỀ 
Trong thời gian chấp hành hình 
phạt tù giam người bị án có nghĩa vụ : 
THAM GIA 
LAO ĐỘNG 
THEO 
QUY ĐỊNH 
CHẤP HÀNH 
NQ, QC 
CỦA 
TRẠI GIAM 
Thời gian tạm giam được trừ 
vào thời gian chấp hành 
HP tù giam 
Nếu cải tạo tốt có thể được 
giảm hoặc miễn thời gian còn 
lại của HP tù 
TÙ CHUNG THÂN 
TÍNH CHẤT 
RẤT 
NGHIÊM KHẮC 
CHỈ SAU 
HÌNH PHẠT 
TỬ HÌNH 
PHẠM VI 
ÁP DỤNG 
ĐỐI VỚI 
NGƯỜI PT 
ĐẶC BIỆT 
NGHIÊM TRỌNG 
KHÁI NIỆM 
TÙ CHUNG 
THÂN LÀ HP 
CHÍNH BUỘC 
NGƯỢI PT 
PHẢI CÁCH LY 
XH VÔ 
THỜI HẠN 
TỬ HÌNH 
ÁP DỤNG ĐỐI VỚI TRƯỜNG HỢP PHẠM TỘI ĐBNT 
HP CHÍNH NGHIÊM KHẮC NHẤT TƯỚC 
BỎ QUYỀN SỐNG CỦA NGƯỜI BỊ ÁN 
LOẠI BỎ 
KHẢ NĂNG 
PHẠM TỘI 
MỚI 
RĂN ĐE, 
NGĂN NGỪA 
NHỮNG NGƯỜI 
CÓ Ý THỨC 
PHÁP LUẬT KÉM 
NGƯỜI BỊ ÁN 
TỬ HÌNH 
CÓ QUYỀN XIN 
CHỦ TỊCH NƯỚC 
ÂN GIẢM ÁN 
KHÔNG NHẰM 
MỤC ĐÍCH 
CT, GD 
NGƯỜI BỊ 
KẾT ÁN 
Người chưa thành niên phạm tội; 
 Phụ nữ có thai hoặc nuôi con dưới 36 
tháng tuổi khi xét xử hoặc khi tuyên án 
KHÔNG ÁP DỤNG 
HOÃN THI HÀNH 
Phụ nữ có thai hoặc nuôi con dưới 36 tháng tuổi 
CẤM ĐẢM NHIỆM CHỨC VỤ, CẤM HÀNH 
NGHỀ HOẶC LÀM CÔNG VIỆC NHẤT ĐỊNH 
HP 
BỔ SUNG 
NHẰM LOẠI BỎ 
Đ/K PHẠM TỘI 
MỚI 
LỢI DỤNG NGHỀ NGHIỆP 
LỢI DỤNG CÔNG VIỆC 
LỢI DỤNG CVQH 
ÁP DỤNG 
ĐỐI VỚI 
NGƯỜI PT ĐÃ: 
TỪ KHI BẢN ÁN CTKGG HOẶC BẢN 
ÁN TREO CÓ HIỆU LƯC 
TÍNH TỪ KHI CHẤP HÀNH XONG 
HÌNH PHẠT TÙ 
THỜI HẠN 
TỪ 1 ĐẾN 
5 NĂM 
CẤM CƯ TRÚ 
HP BỔ SUNG BUỘC NGƯỜI BỊ ÁN 
KHÔNG ĐƯỢC TẠM TRÚ, THƯỜNG TRÚ Ở MỘT SỐ ĐỊA PHƯƠNG NHẤT 
ĐỊNH TỪ 1 ĐẾN 5 NĂM 
HP ĐƯỢC ÁP DỤNG NHẰM 
TƯỚC BỎ ĐIỀU KIỆN THUẬN 
LỢI VỀ CƯ TRÚ MÀ NGƯỜI 
PHẠM TỘI CÓ THỂ LỢI DỤNG 
ĐỂ PHẠM TỘI LẠI 
UBND XÃ, PHƯỜNG, THỊ TRẤN CHỊU TRÁCH NHIỆM QL, GIÁM SÁT, GIÁO DỤC NGƯỜI BỊ ÁN 
QUẢN CHẾ 
HP BUỘC NGƯỜI BỊ KẾT ÁN PHẢI LÀM ĂN 
SINH SỐNG TẠI MỘT ĐỊA PHƯƠNG NHẤT ĐỊNH 
XÂM PHẠM 
ANQG, 
 TÁI PHẠM NGUY HIỂM 
 HOẶC TRONG NHỮNG 
TRƯỜNG HỢP KHÁC 
MÀ BLHS 
 QUY ĐỊNH 
PV ÁP DỤNG 
UBND 
XÃ 
PHƯỜNG 
THỊ TRẤN 
QL, GIÁM SAT, GD 
TỪ 
1 NĂM 
ĐẾN 
5 NĂM 
THỜI HẠN 
Tước một số quyền công dân 
 Là HP bổ sung, áp dụng đối với công dân Việt 
Nam bi kết án tù về các tội xâm phạm ANQG 
hoặc các tội khác do LHS quy định 
 Các quyền có thể bị tước là: 
 Quyền ứng cử, bầu cử; 
 Quyền làm việc trong cơ quan Nhà nước; 
 Quyền phục vụ trong các LLVT 
 Bị cáo có thể bị tước một hoặc một số quyền. 
Thời hạn tước quyền từ 1 đến 5 năm tính từ khi 
chấp hành xong HP tù hoặc từ khi bản án có hiệu 
lực pháp luật 
Tịch thu tài sản 
 Là HP bổ sung tước 
 một phần hoặc toàn bộ 
tài sản thuộc sở hữu của 
người bị án để sung công 
quỹ 
 TTTS áp dụng đối với 
người phạm tội nghiêm 
trọng, rất nghiêm trọng, 
đặc biệt nghiêm trọng. 
 TTTS thường được 
áp dụng đối với các tội 
xâm phạm ANQG, 
sở hữu, KT, ma tuý... 
 Khi quyết định HP 
toà án vẫn phải đảm 
bảo để người bị án và 
gia đình họ có điều 
kiện sinh sống 
Néi dung cña c¸c lo¹i HP 
GHI NHỚ 
Ph¹m vi ¸p dông c¸c lo¹i HP 
C¸c lo¹i HP: 
 ChÝnh 
 Bæ sung 
T 
ï 
C 
H 
U 
N 
G 
T 
H 
¢ 
N 
C 
Ê 
M 
C 
¦ 
T 
R 
ó 
C 
¶ 
N 
H 
C 
¸ 
O 
P 
H 
¹ 
T 
T 
I 
Ò 
N 
Q 
U 
¶ 
N 
C 
H 
Õ 
T 
ö 
H 
× 
N 
H 
T 
ï 
C 
ã 
T 
H 
ê 
I 
H 
¹ 
N 
6 
4 
5 
3 
7 
2 
1 
Bài tập 
2. CÁC BIỆN PHÁP TƯ PHÁP 
(BPTP) 
Là những biện pháp được quy đ ịnh trong BLHS do các c ơ quan tư pháp áp dụng đối với người thực hiện hành vi nguy hiểm cho XH có tác động bổ t r ợ hoặc thay thế hình phạt 
2.1. KHÁI NIỆM 
 Các BPTP cũng thể hiện chính sách HS của NN 
 Hỗ trợ cho HP 
 Góp phần loại bỏ điều kiện phạm tội 
Các BPTP có điểm giống với hình phạt: 
Đều là biện pháp cưỡng chế 
Đều được quy định trong luật hình sự 
 ÁP DỤNG ĐỐI VỚI TẤT 
CẢ NHỮNG NGƯỜI PT 
 CÓ MỤC ĐÍCH TRỪNG 
TRỊ 
 GÂY RA ÁN TÍCH 
 DO TOÀ ÁN QĐ 
HÌNH PHẠT 
 Chỉ áp dụng đối với 
một số người PT 
 Không có mục đích 
trừng trị 
 Không gây ra án 
 tích 
 Không chỉ do toà 
án QĐ 
BIỆN PHÁP 
TƯ PHÁP 
Điểm khác nhau: 
2.2. Các biện pháp tư pháp 
TỊCH THU VẬT, TIỀN BẠC TRỰC TIẾP 
LIÊN QUAN ĐẾN TỘI PHẠM 
Khái niệm 
Tước đoạt vật, 
 tiền bạc sung 
quỹ NN 
 Các loại bị tịch thu gồm: 
 Trả lại vật, tiền cho chủ sở 
hữu hoặc người QL hợp pháp 
nếu những thứ đó người PT 
chiếm đoạt hoặc SD tr / phép 
 Công cụ, phương tiện dùng vào 
việc phạm tội 
 Vật thuộc loại N hà n ư ớc cấm 
lưu hành 
 Vật hoặc tiền do PT hoặc do mua, 
bán, đổi chác những thứ ấy mà có; 
 Vật, tiền thuộc tài sản của người khác 
nếu người này có lỗi trong việc để cho 
người PT sử dụng vào việc thực hiện PT 
Trả lại tài sản (TLTS) 
Sửa chữa hoặc bồi thường thiệt hại (SCBTTH) 
Buộc công khai xin lỗi (BCKXL) 
NGƯỜI PT 
Làm hư 
hỏng 
TS 
sửa 
chữa, 
bồi 
thường 
Huỷ 
hoại 
TS 
bồi 
thường 
Gây t/h 
tinh 
thần 
BCKXL 
hoặc 
bồi 
thường 
Chiếm 
đoạt TS 
Trả 
lại 
TLTS, SCBTTH LÀ BPTP DO TA ÁP DỤNG ĐỐI VỚI NGƯỜI PT GÂY RA THIỆT HẠI VẬT CHẤT CHO NGƯỜI BỊ HẠI 
BCKXL LÀ BPTP DO TA ÁP DỤNG ĐỐI VỚI NGƯỜI PT GÂY THIỆT HẠI VỀ TINH THẦN 
BẮT 
BUỘC 
CHỮA 
BỆNH 
(BBCB) 
BBCB là BPTP do TA hoặc 
VKS áp dụng đối với người 
thực hiện HV nguy hiểm 
cho XH không có NLTNHS 
BBCB là biện pháp thay 
thế hình phạt có mục 
đích phòng ngừa là chính, 
có nội dung nhân đạo 
BBCB do TA hoặc VKS 
áp dụng căn cứ vào KL 
của Hội đồng giám định 
tâm thần 
Có thể giao người bị BBCB 
cho cơ sở chuyên khoa 
hoặc gia đình chăm sóc 
GHI NHỚ 
Nội dung 
của các BPTP 
Phạm vi 
áp dụng các BPTP 
HẾT CH ƯƠ NG XIII 
Cám ơn 
Các em