Bài giảng Lập và phân tích dự án cho kỹ sư - Chương 5: Phân tích phương án theo các phương pháp khác - Nguyễn Ngọc Bình Phương

Chương 5
PHÂN TÍCH PHƯƠNG ÁN
THEO CÁC PHƯƠNG PHÁP KHÁC
Nguyễn Ngọc Bình Phương
nnbphuong@hcmut.edu.vn
Khoa Quản lý Công nghiệp
Đại học Bách Khoa TP.HCM
Các phương pháp phân tích PA
2
PHƯƠNG PHÁP 
PHÂN TÍCH
SO SÁNH PA
Giá trị tương 
đương (Equivalent 
Worth)
Giá trị hiện tại
(Present Worth -
PW)
Giá trị tương lai
(Future Worth -FW)
Giá trị hàng năm
(Annual Worth -
AW)
Suất thu lợi (Rates 
of Return)
Tỷ số lợi ích/chi phí 
(Benefit Cost Ratio)
Chương 3 Chương 4 Chương 5
Phương pháp dòng tiền tệ chiết 
giảm (Discounted Cash-Flow 
Methods)
3Nội dung
1. Tỉ số lợi ích chi phí (B/C)
2. So sánh các PA theo tỉ số B/C
3. So sánh 3 phương pháp phân tích PA
4. Phân tích điểm hòa vốn
5. Thời gian bù vốn
4Định nghĩa: Là tỉ số
giá trị tương
đương của lợi ích
(B - benefits) trên
giá trị tương
đương của chi phí
(C - costs) của dự
án. Giá trị tương
đương có thể là
PW, AW, FW.
Tính chất: Dự án có
B/C ≥ 1 là đáng giá
PW(B) ≥ PW(C)
PW(ròng) = PW(B) – PW(C) ≥ 0
PW(B) / PW(C) ≥ 1
Tỉ số lợi ích chi phí (B/C)
5z Các công thức tính B/C:
- B/C thường:
PW(B)B /C
PW(CR+O+M)
=
BB/C
CR O M
=
+ +
PW[B-(O+M)]B /C
PW(CR)
=
B (O M)B/C
CR
− +
=
- B/C sửa đổi:
9B - benefits: Thu nhập (lợi ích) hàng năm
9O – operation costs: Chi phí vận hành hàng năm
9M – maintenance costs: Chi phí bảo trì hàng năm
9CR – capital recovery costs: Chi phí CR của dự án
AW
PW
Tỉ số lợi ích chi phí (B/C)
6- Khác biệt giữa B/C thường và B/C sửa đổi:
+ Công thức tính B/C thường: phần chi phí
hàng năm (O & M) được bổ sung vào phần chi
phí ở mẫu số
+ Công thức tính B/C sửa đổi: phần chi phí
hàng năm (O & M) trích ra trực tiếp từ lợi ích
hàng năm ở tử số.
- Cách tính khác nhau nên 2 tỷ số B/C thường và
sửa đổi của cùng 1 dự án là khác nhau.
-Tuy vậy, chúng đều dẫn đến những kết luận
phù hợp nhau.
Tỉ số lợi ích chi phí (B/C)
7Lợi ích (Benefits): mối lợi (advantages) đối với
người chủ dự án hay người hưởng lợi từ dự án. 
Lợi ích trong công thức B/C là lợi ích ròng (lợi
ích trừ đi tổn thất)
Chi phí (Costs): là những giá trị ước tính về giá
xây dựng (đầu tư ban đầu, vận hành, bảo trì) trừ
đi các giá trị còn lại.
Tổn thất (Disbenefits): là những bất lợi (disadvantages)
do dự án gây ra cho người chủ dự án hay người 
hưởng lợi (lưu ý những tổn thất này không phải lúc
nào cũng có thể quy ra thành tiền)
Tỉ số lợi ích chi phí (B/C)
8Chi phí đầu tư ban đầu (triệu đồng) (P) 10
Chi phí vận hành, bảo trì hàng năm (O + M) 2,2
Thu nhập hàng năm (B) 5
Giá trị còn lại (SV) 2
Tuổi thọ (năm) 5
MARR 8%
Tính tỉ số B/C thường và sửa đổi
Ví dụ 5.1:
Tỉ số lợi ích chi phí (B/C)
9Chi phí đầu tư ban đầu (triệu đồng) (P) 10
Chi phí vận hành, bảo trì (O + M) 2,2
Thu nhập hàng năm (B) 5
Giá trị còn lại (SV) 2
Tuổi thọ (năm) 5
MARR 8%
CR = 10(A/P,8%,5) - 2(A/F,8%,5) = 2,163 triệu đồng 
BB / C
C R O M
=
+ +
= 1,146 (B/C thường)
B (O M )B / C
C R
− +
= = 1,294 (B/C sửa đổi)
Tỉ số lợi ích chi phí (B/C)
10
Nguyên tắc phân tích theo gia số
(tương tự IRR):
• Phải đảm bảo PA có vốn đầu tư ban đầu
nhỏ hơn là đáng giá. Khi B≥0 và C≥0 thì
PA sẽ đáng giá nếu B/C ≥ 1
• Tiêu chuẩn: chọn PA có vốn đầu tư ban
đầu lớn hơn nếu gia số vốn đầu tư là đáng
giá, nghĩa là tỉ số B/CΔ ≥ 1
So sánh các PA theo tỉ số B/C
11
Ví dụ 5.3: So sánh dự án A và B (thu nhập và
chi phí khác nhau)
Số liệu ban đầu A B
Đầu tư ban đầu (triệu đồng) 10 15
Chi phí hoạt động hằng năm 2,2 4,3
Thu nhập hằng năm 5 7
Giá trị còn lại 2 0
Tuổi thọ (năm) 5 10
MARR(%) 8%
So sánh các PA theo tỉ số B/C
12
Số liệu ban đầu A B
Thu nhập hằng năm (B) 5 7
Đầu tư ban đầu (P) 10 15
Chi phí hoạt động (O) 2,2 4,3
Giá trị còn lại (SV) 2,0 0
Tuổi thọ (năm) 5 10
Quyết định
Ví dụ 5.3: So sánh dự án A và B (thu nhập và chi phí khác nhau)
∆ = B – A
2
2,1
0,037
-2,703
Không đáng giá
Chọn A (vì -2,7 < 1)
2,163 2,2
1,294
Đáng giá
Chi phí CR
B/C= [B-(O+M)]/CR
So sánh các PA theo tỉ số B/C
13
Đại lượng A B
Thu nhập hằng năm (triệu) (B) Giống B Giống A
Đầu tư ban đầu (P) 3 4
Chi phí hằng năm (O+M) 2 1,6
Giá trị còn lại (SV) 0,5 0
Tuổi thọ (năm) 6 9
MARR 15%
Chi phí CR 0,735 0,84
B/C= [B-(O+M)]/CR
Quyết định
Ví dụ 5.4: So sánh dự án A và B (thu nhập giống nhau)
∆
0
-0,4
0,105
Không tính Không tính 3,81
Chọn B (vì 3,8 >= 1)
So sánh các PA theo tỉ số B/C
14
Lưu ý trường hợp so sánh 2 PA có lợi ích
giống nhau:
9Nếu không biết lợi ích cụ thể của từng PA
thì ta không thể tính B/C cho từng PA, mà
chỉ có thể tính B/C của gia số, tức B/CΔ.
9PA có vốn đầu tư ban đầu nhỏ hơn được
giả định là đáng giá.
9Nếu B/CΔ ≥ 1 thì chọn PA có vốn đầu tư
ban đầu lớn hơn.
So sánh các PA theo tỉ số B/C
15
Lưu ý trường hợp giá trị ΔC âm:
9 Trong trường hợp gia số ở mẫu của tỉ số
B/C là âm, PA có vốn đầu tư ban đầu lớn
hơn được chọn nếu tỉ số B/CΔ ≤ 1 (nghĩa là
dự án có vốn đầu tư ban đầu lớn hơn sẽ
tiết kiệm được chi phí nhiều hơn)
So sánh các PA theo tỉ số B/C
So sánh các PA theo tỉ số B/C
™So sánh nhiều PA loại trừ nhau
ÆSử dụng phương pháp phân tích theo gia số
™Ví dụ 5.5:
16
Chi phí và thu
nhập (triệu Đ)
Các phương án
A B C D E F
Đầu tư ban đầu
Thu nhập ròng
Giá trị còn lại
MARR
1.000
150
1.000
18%
1.500
375
1.500
18%
2.500
500
2.500
18%
4.000
925
4.000
18%
5.000
1125
5.000
18%
7.000
1.425
7.000
18%
Nhận xét: P = SV
17
Chi phí và thu
nhập (triệu Đ)
Các phương án
A B C D E F
Đầu tư ban đầu
Thu nhập ròng
Giá trị còn lại
MARR
1.000
150
1.000
18%
1.500
375
1.500
18%
2.500
500
2.500
18%
4.000
925
4.000
18%
5.000
1125
5.000
18%
7.000
1.425
7.000
18%
ĐẦU TƯ BAN ĐẦU (P) = GIÁ TRỊ CÒN LẠI (SV) Æ CR = P * MARR
0 Æ A 0 Æ B B Æ C B Æ D D Æ E E Æ F
ΔP
ΔB
ΔCR
B/C(Δ)
Đáng giá
1.000
150
180
0,83
Không
1.500
375
270
1,39
Có
1.000
125
180
0,69
Không
2.500
550
450
1,22
Có
1.000
200
180
1,11
Có
2.000
300
360
0,83
Không
Chọn PA 0 B B D E E
Kết luận Chọn phương án E
So sánh các PA theo tỉ số B/C
18
PP PW, AW, FW IRR B/C
Đáng 
giá ≥ 0 ≥ MARR ≥ 1
Đáng 
giá 
nhất
Max So sánh theogia số
So sánh theo
gia số
Bản 
chất
Là giá trị lợi 
nhuận ròng 
quy về một 
thời điểm nào 
đó, phụ thuộc 
vào i
Là suất thu lợi
(i*) làm cho
giá trị hiện tại
PW bằng 0
Là tỉ số giữa thu
nhập và chi phí
cùng quy về
một thời điểm
nào đó theo i
So sánh 3 PP phân tích phương án
19
Điểm hòa vốn (Break-even Point):
• Là giá trị của một biến số nào đó (sản lượng, số giờ
vận hành, số năm làm việc) làm cho tổng tích lũy chi
phí bằng tổng tích lũy thu nhập (không xét giá trị
theo thời gian của tiền).
• Giả sử biến số là sản lượng sản xuất trong 1 năm: Q
• FC: chi phí cố định (định phí)
• r: giá bán đơn vị, v: chi phí biến đổi đơn vị
Î Tổng thu nhập: TR = r.Q
Tổng chi phí: TC = FC + v.Q
Tại điểm hòa vốn: TR = TC
Æ Q* = FC/(r-v)
Phân tích điểm hòa vốn
20
TC,TR
(Đ/năm)
o
Lỗ Lãi
QBE0 Q
TR
TC
o
TR
TC
0 QBE1 QBE2Qo
Cực đại lợi 
nhuận
Lãi o
Lỗ Lỗ
Q
TC,TR
(Đ/năm)
Phân tích điểm hòa vốn
21
Bài toán 1: Một DN có các số liệu trong năm như
sau:
- Chi phí thuê mặt bằng: $3000
- Chi phí quản lý: $1500
- Chi phí biến đổi đơn vị: $5/sp
- Giá bán đơn vị: $10/sp
Xác định sản lượng hòa vốn của doanh nghiệp?
GIẢI:
Q* = FC/(r - v) = (3000 + 1500)/(10 – 5) = 900
Phân tích điểm hòa vốn
22
So sánh PA theo kiểu “điểm hòa vốn”:
Q < Q* Æ Chọn PA A
Q > Q* Æ Chọn PA B
TC
0 Q*
FC(B)
FC(A)
TC(A)
TC(B)
Hòa vốn?
Phân tích điểm hòa vốn
Có hai PA sản xuất, 
biết hàm chi phí cho 
từng PA theo Q (sản 
lượng). Nên chọn 
PA sản xuất nào với 
một mức sản lượng 
cho trước?
23
Bài toán 2: Một doanh nghiệp đang xem xét 2 PA A & B
có hàm tổng chi phí theo sản lượng lần lượt như sau:
TCA = 150 + 5.Q TCB = 200 + 3.Q
Nếu DN có mức SX là 50 thì nên chọn PA nào?
GIẢI:
‰ Cách 1: Với Q=50 thì TCA = 
400 & TCB= 350 Æ Chọn B
‰ Cách 2: Tính điểm hòa vốn Q*:
150 + 5Q = 200 + 3Q Æ Q*= 25
Với Q=50 > Q*=25 Æ chọn B
Phân tích điểm hòa vốn
TC
0 Q*
FC(B)
FC(A)
TC(A)
TC(B)
Hòa vốn
24
Thời gian bù vốn hay hoàn vốn (the payback period - Tp):
là số năm cần thiết để tổng thu nhập ròng hàng năm có
thể đủ hoàn lại vốn đầu tư ban đầu
z P: Vốn đầu tư ban đầu
z CFt: Dòng tiền tệ ở thời đoạn t
1
0
pT
t
t
P CF
=
= − + ∑
p
PT
CF
=Nếu CFt ở các thời đoạn là giống nhau:
Thời gian bù vốn của dự án
25
Năm A B C
0 -1000 -1000 -1000
1 250 500 900
2 250 500 0
3 500 0 100
4 1000 0 0
5 2000 100 100
Dự án A B C
Tp (năm) 3 2 3
Ví dụ 5.7: Tính thời gian bù vốn của các dự án sau:
Nếu
MARR 
=10%, 
hãy tính
PW của
từng
phương
án
Thời gian bù vốn của dự án
PW 1,734.40 -70.14 -44.59
26
Không tính đến giá trị
theo thời gian
của tiền tệ (i=0%)
Bỏ qua ảnh hưởng
của thu nhập
sau thời điểmTp
Trong tính toán Tp
1
0
pT
t
t
P CF
=
= − +∑ p PT CF=
Tp không cho thấy hiệu quả kinh tế của một dự án
Dùng Tp có thể đưa ra kết luận mâu thuẫn
với phương pháp PW, IRR hay B/C
Thời gian bù vốn của dự án
Thời gian bù vốn của dự án
27
1/Tp: độ đo gần đúng của 
suất thu lợi trung bình đối với 
vốn đầu tư ban đầu
Phản ánh thái độ “thu hồi 
vốn đầu tư trong một thời kỳ 
ngắn hơn là tốt hơn”
Giá thị trường của các tài sản 
đã sử dụng thường thấp hơn 
nhiều giá trị thực của nó 
nếu được tiếp tục sử dụng
Quan tâm đặc biệt đến 
“thu hồi nhanh vốn đầu tư”
Tp: tiêu chuẩn 
phụ
Nếu thu nhập hàng năm đều bằng A
1
0 ( / , , )
=
= − +∑pT t
t
P CF P F i t
0 ( / , , )= − + pP A P A i T
Tp: Số năm cần thiết để thu nhập ròng CFt hàng năm
trong thời kỳ đó có thể đủ hoàn lại vốn đầu tư ban đầu
P với suất sinh lợi tối thiểu chấp nhận được nào đó (i)
Chưa xét đến lợi ích sau thời điểm Tp
Tp: thông tin bổ sung liên quan rủi ro trong đầu tư
Thời gian bù vốn của dự án
HẾT CHƯƠNG 5
29